Les Vijf

Conflicten Oplossen

‘Hij die de geest van twisten heeft, is niet van mij, maar van de duivel, die de vader van twisten is.’

3 Nephi 11:29

Doelen van de les

Help deelnemers in deze les met het volgende:

Begrijpen dat verschillen in een huwelijk normaal zijn en dat het oplossen van conflicten relaties hechter kan maken en geloof, vastberadenheid en karakter in de hand werkt.
Weten hoe ze een driefasenmodel voor het oplossen van conflicten kunnen toepassen.
De regels voor het bespreken van problemen begrijpen zodat ze meningsverschillen kunnen oplossen.

Oplossingen vinden voor meningsverschillen

Ouderling Joe J. Christensen van de Zeventig heeft gezegd: ‘Ieder intelligent echtpaar heeft wel eens een meningsverschil. De opgave is dan om tot een oplossing te komen. Zo maken we van een goed huwelijk een beter huwelijk.’¹

Ouderling Robert E. Wells van de Zeventig heeft gezegd dat huwelijkspartners allebei een andere achtergrond en ervaring hebben en dus verschillend zijn: ‘Maar als we anders zijn, wil dat nog niet zeggen dat de een gelijk heeft en de ander niet — of dat de manier van de een beter is dan die van de ander. (…) Ook al zijn er verschillen in opvattingen, gewoontes of achtergrond, een man en een vrouw kunnen “hun hart samengevoegd [hebben] in eenheid en in liefde jegens elkaar” (Mosiah 18:21).’²

Verschillen tussen de huwelijkspartners kunnen gunstig zijn als het echtpaar van elkaar houdt en leert om samen te werken; hun interesses vullen elkaar aan en ze kunnen als echtpaar meer bereiken dan ieder apart zou kunnen.

Helaas zijn veel echtparen niet in staat om hun verschillen op vriendschappelijke wijze te overbruggen. Deborah Tannen, opvoedingsdeskundige en auteur, beschrijft de westerse samenleving als een ‘ruziecultuur’, waarin de burgers worden aangemoedigd om anderen te bezien vanuit een ‘vijandige houding’.³ De resultaten zijn cynisme, rechtszaken en rechtszalen vol mensen die een oplossing zoeken voor hun conflicten.

Onopgeloste meningsverschillen kunnen uitmonden in grote conflicten, wat weerspiegeld wordt in de echtscheidingscijfers: bijna de helft van de huwelijken in de V.S. eindigt in een echtscheiding. Als huwelijken vol onopgeloste conflicten niet in een echtscheiding uitmonden, leiden ze vaak tot allerlei andere problemen, zoals onvrede, ontevredenheid, depressie en verwijdering tussen de partners.

Echtscheiding en conflicten hebben gevolgen die kinderen vaak hun hele leven lang achtervolgen. Linda Waite van de University of Chicago en coauteur Maggie Gallagher melden het volgende: ‘Kinderen die opgroeien in eenoudergezinnen hebben gemiddeld meer kans op armoede, gezondheidsproblemen en psychologische stoornissen, op het begaan van misdaden en het ontwikkelen van andere gedragsstoornissen, hebben doorgaans een slechtere relatie met hun familie en leeftijdsgenoten, genieten als volwassene uiteindelijk minder jaren aan opleiding, hebben een minder stabiel huwelijk en zijn vaker werkzaam in beroepen met minder status dan kinderen van wie de ouders getrouwd zijn en blijven.’⁴

Conflicten met succes oplossen

Conflicten worden eerder met succes opgelost als de betrokkenen niet zelfzuchtig zijn, gemeenschappelijk terrein weten te vinden en zich meer op hun overeenkomsten dan de verschillen richten. Ook goede communicatieve vaardigheden, samenwerking en het verlangen om oplossingen te vinden die voor beide partijen aanvaardbaar zijn dragen daaraan bij. Het oplossen van conflicten is niet altijd gemakkelijk, maar is een gezond onderdeel van het leven dat geloof, vastberadenheid, karakter en persoonlijke rechtschapenheid in de hand kan werken.

Ouderling Loren C. Dunn van de Zeventig heeft gezegd: ‘Het is voor ons, wellicht meer dan ooit, noodzakelijk om bij onszelf te rade te gaan en de mate van wederzijds respect, vermengd met naastenliefde en vergevingsgezindheid, op te brengen in onze handelingen jegens elkaar, om met elkaar van mening te kunnen verschillen zonder onaangenaam te worden, om onze stem te dempen en gemeenschappelijk terrein te vinden in het besef dat we na de storm nog steeds met elkaar moeten voortleven.’⁵

Het evangelie leert ons om twist te vermijden. De Heer heeft geboden: ‘Zijt één; en indien gij niet één zijt, zijt gij de mijnen niet’ (LV 38:27). Hij leerde de Nephieten dat de duivel de aanstichter van haat en nijd is: ‘Er zal geen woordenstrijd onder u zijn (…). Hij die de geest van twisten heeft, is niet van Mij, maar van de duivel, die de vader van twisten is, en hij hitst het hart der mensen op om in toorn te twisten, de een met de ander’ (3 Nephi 11:28–29).

Echtparen die naar eenheid streven, dienen de neiging tot twisten te weerstaan; zij moeten leren conflicten op een vriendschappelijke manier bij te leggen. Sommige conflicten worden opgelost als iemand ervoor kiest om niet op een provocatie in te gaan, of als iemand zijn of haar excuses aanbiedt en ander gedrag laat zien. Deze verandering motiveert de andere persoon vaak om ook te veranderen. Veel conflicten zijn op te lossen als beide huwelijkspartners elkaar meer proberen te begrijpen en minder proberen te veranderen.

Richtlijnen in de schriften

De Schriften bieden richtlijnen om conflicten te voorkomen en op te lossen. Koning Benjamin waarschuwde zijn volk om twist te vermijden: ‘O mijn volk, pas op dat er geen twisten onder u ontstaan’ (Mosiah 2:32). Alma noemde liefde als een deugd om twist te voorkomen. Hij leerde dat ‘ieder mens zijn naaste moest liefhebben als zichzelf, dat er geen twist onder hen moest zijn’(Mosiah 23:15). De Heer gebood zijn volgelingen: ‘Houdt op met elkaar te twisten’ (LV 136:23) en droeg hen op één te zijn zoals Hij en de Vader één zijn (zie Johannes 17:11).

Aanvaarding van het evangelie brengt ook vrede en harmonie. Na de bediening van de Heiland onder de Nephieten en de Lamanieten was ‘het gehele volk (…) tot de Heer (…) bekeerd, (…) en er was geen twist of woordenstrijd onder hen, (…) wegens de liefde voor God die de mensen in hun hart koesterden. En er was geen afgunst, noch strijd, noch opschudding, (…) en er kon stellig geen gelukkiger volk zijn onder alle volken die door de hand Gods waren geschapen’ (4 Nephi 1:2, 15–16).

Mannen en vrouwen die zich waarlijk hebben bekeerd — die ernaar streven om elkaar lief te hebben en elkaars welzijn voor ogen te houden — zijn eerder gewillig en in staat de meningsverschillen in hun leven op te lossen.

Een conflictoplossingsmodel

Het volgende conflictoplossingsmodel is aangepast overgenomen uit het werk van de psychologe Susan Heitler en kan echtparen helpen conflicten op een vriendschappelijke en productieve wijze op te lossen.⁶ Ze zijn zo in staat om oplossingen te bedenken waarin zowel de man als de vrouw zich kunnen vinden.

Dit model bestaat uit drie fasen en heeft de volgende kenmerken:

Het is gebaseerd op communicatie en op het uitwisselen van gezichtspunten, wat een sleutel vormt voor de oplossing van problemen.
Het gaat om samenwerking in plaats van concurrentie, ontwijkend gedrag, dwang of vijandigheid.
Het komt tegemoet aan alle zorgen en problemen en leidt dan ook tot een resultaat dat voor iedereen aanvaardbaar is.

Fase één — Standpunten uiteenzetten

In deze fase zetten man en vrouw hun standpunten over het conflict uiteen. John zegt bijvoorbeeld: ‘Ik wil onze financiën beheren — een begroting maken, de rekeningen betalen en de afschriften opbergen.’ Janet zegt: ‘Ik wil ons geld beheren. Ik heb er de tijd voor en er verstand van.’ De man en de vrouw luisteren met respect naar elkaars opvattingen.

Soms blijkt bij het uitwisselen van de gezichtspunten dat ze eigenlijk helemaal niet botsen. Het vermeende conflict berust dan meer op een misverstand.

Als de partners per se vast willen houden aan hun wensen en er nog steeds sprake lijkt van conflicterende belangen, is er wat dat betreft op dit niveau sprake van een impasse. In het bovenstaande voorbeeld willen John en Janet allebei controle houden over het geld. Als er sprake is van een impasse, treedt de volgende fase van het conflictoplossingsmodel in werking.

Fase twee — Zorgen toelichten

Het echtpaar licht de onderliggende zorgen van hun standpunten toe — hun gevoelens, verlangens, angsten, ervaringen, waarden en wat ze wel en niet fijn vinden. Het gaat erom de zorgen van de ander te begrijpen en te accepteren en om de eigen zorgen helder toe te lichten.

Bij het toelichten van de onderliggende zorgen merken echtparen vaak al gauw dat veel van hun waarden, gedachten, gevoelens en verlangens gelijk zijn en met elkaar stroken. In het voorbeeld van John en Janet wil John niet afhankelijk zijn van Janet wat betreft het beheren van de financiën; hij is bang dat hij de controle over hun economische welzijn verliest. Janet wil John niet de volledige controle over de financiën geven, omdat ze vindt dat financieel beheer een van haar sterke punten is. Ze hechten allebei waarde aan onafhankelijkheid én wederzijdse afhankelijkheid. Ze zijn allebei opgegroeid in een gezin waarin een van de ouders alle financiële zaken regelde en de andere ouder zich op dat vlak buitengesloten voelde.

In deze fase maakt tegenwerking plaats voor medewerking. De echtelieden zien elkaar niet meer als tegenstanders, maar als leden van hetzelfde team die naar de kern van hun relatieprobleem zoeken.

Als deze fase goed verloopt, hebben de man en de vrouw het probleem in een breder kader geplaatst: van ‘wat ik wil’ en ‘wat jij wilt’ in ‘wat wij zouden willen’. Zij gaan ervan uit dat de zorg van de ene persoon ook belangrijk is voor de ander. Bij conflicterende opvattingen kunnen de onderliggende zorgen verschillend zijn en toch op elkaar aansluiten. De empathie voor elkaar neemt vaak toe als de huwelijkspartners elkaars angsten, gekwetste gevoelens en verlangens leren inzien. Soms ligt een oplossing voor de hand nadat beide partners hun onderliggende zorgen hebben geuit.

Als de zorgen niet met elkaar lijken te stroken en er geen oplossing voorhanden is, moet het echtpaar de zorgen wellicht nog verder uitdiepen. Goede communicatieve vaardigheden zijn daarbij belangrijk. Kritiek, een defensieve houding of andere twistzieke standpunten belemmeren de gezamenlijke inspanningen om het probleem op te lossen. Daarentegen bevorderen tact, luisteren, genegenheid, lachen en van beide kanten goede wil tonen het wederzijdse begrip en komen er eerder oplossingen in beeld waarvan beide partners zullen profiteren. Echtparen kunnen de informatie in les 2 over effectieve communicatie nog eens doornemen.

Fase drie — Wederzijds aanvaardbare oplossingen kiezen

Soms ligt een acceptabele oplossing voor de hand nadat de partners hun onderliggende zorgen grondig hebben doorgesproken. Als zich geen oplossing aandient, kan het echtpaar gaan brainstormen over de mogelijkheden en alle ideeën opschrijven. Ze kijken vervolgens welke oplossing het meest aan hun belangrijkste zorgen tegemoet komt en passen die oplossing aan tot beide partners zich erin kunnen vinden.

De betrokkenen bekijken hoe zij zelf aan de belangrijkste zorgen tegemoet kunnen komen, in plaats van te bepalen wat de ander kan doen. Susan Heitler noemt dit ‘het bouwen aan een oplossingsreeks in plaats van alleen maar (…) het zoeken naar een of de oplossing.’⁷

Nadat het echtpaar voor een oplossing heeft gekozen, is het nuttig om na te gaan of niet een deel van het probleem nog steeds onopgelost is.⁸ Als ze zich er toch niet prettig bij voelen of als er geen aanvaardbare oplossing uit de bus komt, kunnen de echtgenoten fase twee herhalen en meer tijd nemen om de onderliggende zorgen uit te diepen. Daarna is er in fase drie meer kans op het vinden van een acceptabele oplossing.

Een oplossing ligt vaak zo binnen handbereik als het echtpaar de onderliggende zorgen grondig en met een open houding met elkaar heeft besproken. Ook als de opties beperkt zijn, kan het echtpaar tot een oplossing komen die redelijk of het beste is voor beide partners.

In het voorbeeld van John en Janet is de afspraak gemaakt dat ze samen een begroting maken en ieder voor zich verantwoordelijk zijn voor het betalen van bepaalde rekeningen. Ze hebben ook besloten om overleg te plegen voordat ze geld uitgeven aan zaken die buiten de begroting vallen. Aan het eind van de maand gaan ze hun plan evalueren.

Conflicten worden niet altijd keurig in de volgorde van fase een naar fase drie opgelost. Een echtpaar zal in de discussies vaak heen en weer springen tussen de drie fasen.

Regels voor het bespreken van problemen

Op pagina 53 staan regels voor het bespreken van problemen waarmee echtparen het conflictoplossingsmodel met succes kunnen toepassen. De deelnemers hebben de regels ook in hun boek staan, maar u kunt er kopieën van maken die ze bij de hand kunnen houden bij het leren van de vaardigheden of als ze het boek zijn vergeten mee te nemen.

Bespreek de regels klassikaal voordat u de echtparen met het conflictoplossingsmodel laat oefenen. Als de cursisten vragen hebben over de regels, kunt u waar nodig de beginselen uit les 2 nog eens herhalen.

Leeractiviteit: Het Conflictoplossingsmodel Gebruiken

Vraag een echtpaar voor een rollenspel om het conflictoplossingsmodel te oefenen. Bied uw hulp aan tijdens het proces en wijs op elke fase van het model. Laat het echtpaar het volgende scenario gebruiken, bedenk er zelf een of laat ze een klein conflict in hun huwelijk uitkiezen. Echtparen zullen eerder met grote problemen aan de slag gaan nadat ze het model voor het oplossen van kleine conflicten hebben leren gebruiken.

Scenario

Een echtgenoot is eigenaar van een zaak die de afgelopen tien jaar maar weinig heeft opgebracht. Zij vrouw geeft les op school om hun inkomen aan te vullen. Zij wil dat hij de zaak verkoopt en ergens anders werk gaat zoeken. Zij wil graag stoppen met werken om thuis voor hun vijf kinderen, in de leeftijd van drie tot twaalf jaar, te zorgen. Hij vraagt haar geduld te hebben omdat hij denkt dat het snel beter zal gaan met de zaak. Hij heeft veel tijd en moeite in het bedrijf gestoken en wil het niet zien mislukken.

Fase Één

Laat het echtpaar de verschillende standpunten uiteenzetten. Vertel ze de standpunten helder te formuleren en het standpunt van de partner zonder onderbreking aan te horen. Als ze beginnen te twisten, stopt u de discussie en leert u ze de communicatieve vaardigheden in les 2 en de regels voor het bespreken van problemen beter te gebruiken. Vraag ze na de uiteenzetting van de standpunten of alles duidelijk is verwoord. Een van de twee kan bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik heb verteld wat mijn belangrijkste behoeften en gevoelens zijn. Geldt dat ook voor jou?’

Laat ze de behoeften samenvatten om de overgang van de eerste fase naar de tweede fase van het conflictoplossingsmodel te maken. Vraag ze om in de samenvatting het woord en (in plaats van ja, maar [….]) te gebruiken om de acceptatie van conflicterende behoeften over te brengen, en wij (in plaats van ik) om de eensgezindheid bij het oplossen van het conflict over te brengen. Het volgende overzicht is wellicht nuttig in dit opzicht.

Ik wil (…) (vat uw standpunt samen).

En jij wilt (…) (vat het standpunt van uw partner samen).

Wij moeten (…) (vat het conflict samen dat om een oplossing vraagt).

Fase Twee

Laat het echtpaar de onderliggende zorgen naar voren brengen, volgens de eerder genoemde richtlijnen. Geef het echtpaar genoeg tijd om hun zorgen te uiten. Zorg dat beide partners de kans hebben om hun gevoelens te verwoorden zonder onderbreking of kritiek van de ander. Stel zo nodig vragen om al hun gevoelens boven tafel te krijgen. Zet tijdens hun gesprek de geuite zorgen op het bord. Laat ze de zorgen aanduiden die op elkaar aansluiten.

Fase Drie

De vrouw of de man kan deze fase inluiden door bijvoorbeeld te vragen: ‘Wat kunnen we doen om dit probleem op te lossen?’ De antwoorden komen wellicht al snel als het echtpaar de onderliggende zorgen grondig heeft doorgenomen. Moedig ze aan om naar oplossingen te zoeken die tegemoetkomen aan de zorgen en behoeften van zowel de man als de vrouw.

Sta niet toe dat de ene partner kritiek uit op de geopperde ideeën van de andere partner tijdens het brainstormen. Kritiek belemmert de creativiteit en het spuien van ideeën, en dus het vinden van mogelijke oplossingen.

Vraag het echtpaar vervolgens de aangedragen mogelijkheden te beoordelen en te kijken naar een oplossing die het meest aan de wensen en behoeften van beide partners voldoet. Als een van de partners zich niet prettig voelt bij de oplossing of als het echtpaar geen oplossing kan vinden, help ze dan de onderliggende zorgen nog verder uit te spitten (fase 2).

Harmonieuze relaties

Een huwelijk kan veel voldoening geven als de partners volgens evangeliebeginselen proberen te leven, er naarstig naar streven om onenigheden op te lossen, en elkaars welzijn en geluk op het oog hebben.

President Gordon B. Hinckley heeft verklaard:

‘Geen enkele andere regeling voldoet aan de goddelijke doeleinden van de Almachtige. Man en vrouw zijn zijn schepping. Hun dualisme is door Hem ontworpen. Dat hun relatie en rol elkaar aanvullen, is een fundamenteel onderdeel van zijn doeleinden. De een is onvolledig zonder de ander. (…)

‘De remedie voor de meeste spanningen in een huwelijk is niet echtscheiding. Het is bekering en vergeving, en uitingen van vriendelijkheid en zorg. Het is de toepassing van de gulden regel.’⁹

President Hinckley heeft ook gezegd:

‘Het huwelijk is prachtig als men schoonheid zoekt en cultiveert. (…) Ik kan u honderdduizenden gezinnen in deze kerk laten zien die het goed doen door liefde en vrede, discipline en eerlijkheid, zorg en onzelfzuchtigheid.

‘Zowel de man als de vrouw moet de plechtigheid en heiligheid, alsmede de goddelijke bedoeling van het huwelijk erkennen.

‘Zij moeten bereid zijn kleine fouten over het hoofd te zien, te vergeven en dan te vergeten.

‘Zij moeten hun tong in bedwang houden. Boosheid is een venijnig en verwoestend kwaad dat de genegenheid doodt en de liefde verjaagt. (…)

‘De Geest van God moet aanwezig zijn. Hij moet worden uitgenodigd en verdiend, gekoesterd en gesterkt. Zij moeten erkennen dat iedereen een kind van God is — vader, moeder, zoon en dochter, ieder met een goddelijk geboorterecht — en tevens erkennen dat als wij een van dezen grieven, wij onze Vader in de hemel grieven.’¹⁰

Regels voor Het Bespreken van Problemen

Spreek een tijd en een plaats af om met elkaar te praten. Begin pas als u er allebei klaar voor bent.
Blijf bij het onderwerp. Schrijf uw standpunten zo nodig op (fase één van het model) en houd deze in het zicht. Anders raakt u gemakkelijk op een zijspoor.
Probeer te begrijpen in plaats van te twisten. U verliest allebei als u een argument wilt winnen.
Laat uw partner praten. U moet beiden evenveel kans hebben om zonder onderbreking te spreken.
Spreek rustig. U en uw partner kunnen gedachten en gevoelens beter uitwisselen in een stabiele, vredige, rustige omgeving. Als u met zachte stem spreekt, zult u de ingevingen van de Heilige Geest eerder horen en voelen.
Las indien nodig een pauze in. Neem een time-out als de gemoederen hoog oplopen en spreek af wanneer u de discussie gaat voortzetten als de rust is weergekeerd.
Wees vriendelijk. Val uw partner niet aan op zijn of haar zwakheden of gevoelige plekken.
Gebruik gepaste taal. Vloeken en schelden zijn aanstootgevend, vernederend en gemeen. Ze belemmeren het conflictoplossingsproces.
Bespreek de huidige problemen. Haal geen oude koeien uit de sloot. Gedane zaken dienen alleen aan de orde te komen als ze deel uitmaken van een probleem dat maar niet opgelost raakt.
Gebruik geen geweld. Agressief gedrag is destructief en niet in overeenstemming met het evangelie.
Dreig niet met een echtscheiding of scheiding van tafel en bed. Dergelijke uitspraken hebben mensen tot daden gedreven waar ze later spijt van kregen.
Vraag om geestelijke hulp. Als u oprecht bidt om hulp, zal de Heer u leiden, harten verzachten en oplossingen laten vinden.
Laat het rusten en probeer het later opnieuw. Als u een probleem aan de hand van het model niet kunt oplossen, spreek dan af om het een tijdje te laten rusten. Spreek een tijd af waarop u er met hernieuwde energie weer mee aan de slag gaat.
Zoek naar meetbare oplossingen. Een oplossing zoals ‘Ik zorg dat we als gezin bidden en jij zorgt dat we in de Schriften lezen’ is zowel meetbaar als zichtbaar.
Plan de implementatie van de oplossing. Besluit wie wat doet en wanneer en hoe vaak het wordt gedaan.
Spreek geheugensteuntjes af. Spreek af of er geheugensteuntjes nodig zijn, wie daar voor zorgt en hoe dat gebeurt.
Houd rekening met uitzonderingen. Plan vooruit hoe u met omstandigheden omgaat die de oplossing in de weg staan.
Evalueer en pas aan. Prik een dag en tijd om de oplossing te evalueren en waar nodig aan te passen.