Ai Vakamacala Taumada

Na Vunau kei na Veiyalayalati e ivakasokumuni ni ivakatakila vakalou kei na itukutuku ni veivakauqeti ka soli me baleta na kena tauyavutaki kei na vakalawataki ni matanitu ni Kalou ena vuravura ena veisiga mai muri. E dina ni levu na wase ni ivola oqo e vagolei sara ga vei ira na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ia na itukutuku, na ivakasala kei na veivakauqeti sa yaga ki na tamata kecega ka tiko talega kina na veisureti ki na tamata kece ena veivanua taucoko me ra rogoca na domo ni Turaga ko Jisu Karisito, ni tukuna vei ira na veika me baleta na nodra tiko vinaka ena bula oqo, kei na sala me ra rawata kina na veivakabulai tawavakaiyalayala.

E vuqa na ivakatakila ena itukutuku vakasokumuni oqo e a ciqomi mai vei Josefa Simici Lailai, na imatai ni parofita ka peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. E so tale a qai soli mai vei ira e so na kena isosomi ena Mataveiliutaki (raica na ikau ni V&V 135, 136 kei na 138, kei na iVakaro Raraba 1 kei na 2).

Na ivola ni Vunau kei na Veiyalayalati e dua vei ira na ivolayavu ni Lotu me ikuri ni iVolatabu, na iVola i Momani, kei na Mataniciva Talei. Ia, na Vunau kei na Veiyalayalati e rui talei duadua baleta ni sega ni vakadewa ni dua na itukutuku makawa, ia e vu mai ena gauna oqo ka solia mai na Kalou vei ira na Nona parofita digitaki ena vakalesui mai ni Nona cakacaka tabu kei na tauyavutaki ni matanitu ni Kalou e vuravura ena gauna oqo. Ena ivakatakila, ena rogoca e dua, na domona malumu ka rui laulau na Turaga ko Jisu Karisito, ni sa vosa tale tiko mai ena itabagauna ni taucoko ni gauna; kei na cakacaka sa tekivutaki oqo e sa vakarautaki kina na iKarua ni Nona Lako Mai, me vakayacori kina ka veidonui kei na nodra vosa kece na parofita tabu mai na itekivu kei vuravura.

O Josefa Simici Lailai a sucu ena i ka 23 ni Tiseba 1805, mai Saroni, Yasayasa vaka-Winisa, e Vemoni. Ena nona gauna ni gone, e a toki vata kei iratou na nona matavuvale ki Menijesita ni gauna oqo, ena ra kei Niu Ioka. Ena gauna ko ya ni vakaitikotiko voli e kea ena vulaitubutubu ni 1820, ni sa yabaki tinikava, a raica kina na imatai ni nona raivotu, ka rau a veisiko vakatamata mai kina na Kalou, na Tamada Tawamudu, kei na Luvena ko Jisu Karisito. A tukuni vua ena raivotu oqo, ni Lotu dina i Jisu Karisito ka a tauyavutaki ena gauna ni Veiyalayalati Vou, ka qaravi kina na taucoko ni kosipeli, sa sega ni tiko e vuravura. Na ivakaraitaki vakalou tale e so a qai muri mai ka a vakavulici kina mai vei ira e vuqa na agilosi; ka vakaraitaki vua ni sa tiko vua na Kalou e dua na itavi bibi me vakayacora e vuravura ka sai koya ga ena qai vakalesuya tale mai ki vuravura na Lotu i Jisu Karisito.

Ni sa toso tiko na gauna, sa vukei o Josefa Simici mai na veivuke vakalou me vakadewataka ka tabaka na iVola i Momani. Ena gauna vata ga oqo erau a tabaki kina kei Oliva Kaudari ki na Matabete i Eroni mai vei Joni na Dauveipapitaisotaki ena Me ni 1829 (raica V&V 13), ka oti ga ko ya e rau sa mai tabaki talega ki na Matabete i Melikiseteki mai vei iratou na iApositolo ni gauna e liu ko Pita, Jemesa, kei Joni (raica V&V 27:12). E ra a qai muri mai na veitabaki tale eso ka mai soli kina na idola ni matabete mai vei iratou ko Mosese, Ilaija, Ilaisa, kei na vuqa na parofita ni gauna e liu (raica V&V 110; 128:18, 21). Na veitabaki oqo, era sa vakadeitaka ni sa vakalesui mai na kaukauwa vakalou vua na tamata e vuravura. Ena 6 ni Epereli 1830, ena veidusimaki vakalomalagi, a tauyavutaka kina na Lotu na parofita o Josefa Simici, o ya na Lotu dina i Jisu Karisito ka sa tiko tale ena kedra maliwa na tamata, na kaukauwa me ra vunautaka na kosipeli kei na qaravi ni cakacaka vakalotu ni veivakabulai. (Raica na V&V 20 kei na Mataniciva Talei, Josefa Simici—Ai Tukutuku 1.)

Na ivakatakila tabu oqo era a ciqomi me isau ni masu, ena veigauna e gadrevi kina, ka basika mai na veika era sotava sara tikoga ena bula oqo ka vakaitavi kina na tamata. Era vakasaqara na veidusimaki vakayalo na Parofita kei na nona itokani, ka ra sa vakaraitaka na ivakatakila oqo ni ra sa ciqoma. Ena ivakatakila, ena raica kina e dua na vakalesui mai kei na tasereki ni kosipeli nei Jisu Karisito kei na dolavi mai ni itabagauna ni taucoko ni gauna. Na toso ki na yasayasa vaka ra ni Lotu mai Niu Ioka kei Penisilivenia ki Oaio, ki Misuri, ki Ilinoi, kei na kena itinitini ki na Buca Levu ena ra kei Amerika kei na nodra sasaga vakaukauwa na Lewenilotu ena kena sagai me tara ko Saioni e vuravura ena gauna oqo e mai vakaraitaki talega ena veivakatakila oqo.

E vuqa na iwase ena kena itekivu e baleta tiko na vakadewataki kei na tabaki ni iVola i Momani (raica na wase 3, 5, 10, 17 kei na 19). E so na wase ki muri e vakaraitaka na cakacaka nei Josefa Simici na Parofita ena nona cakava na ivakadewa veiuqeti ni iVolatabu, na gauna a ciqomi kina e vuqa na iwase ni vunau bibi (raica, me kena ivakaraitaki na wase 37, 45, 73, 76, 77, 86, 91, kei na 132, o ira yadudua ka tiko na kena isema ki na vakadewa ni iVolatabu).

Ena ivakatakila, sa tukuni na ivunau ni kosipeli ena kedra ivakamacala na yavu ni itukutuku vinaka me baleta na Lewetolu Vakalou, na vanua e vu mai kina na tamata, na bula dina nei Setani, na inaki ni bula vakayago, na yaga ni talairawarawa, na gadrevi ni veivutuni, na cakacaka ni Yalo Tabu, na veicakacaka vakalotu kei na vakayacori ni veika me rawati kina na bula, na inaki ni vuravura, na ituvaki ni tamata ni sa oti na Tucake Tale kei na Veilewai, na tawamudu ni veiwekani ni bula vakawati, kei na gauna tawamudu ni matavuvale. E vakatalega kina, na tasereki vakamalua ni ituvatuva ni veiliutaki ena Lotu ka vakaraitaki ena veikacivi vakabisopi, na Mataveiliutaki Taumada, na Matabose ni Le Tinikarua, kei na Vitusagavulu kei na nodra yavutaki na itutu ni vakatulewa e so kei na kuoramu. Kena iotioti, na ivakadinadina sa soli nei Jisu Karisito—na Nona vakalou, na Nona tui, na Nona taucoko, na Nona dauloloma, kei na Nona kaukauwa ni veivakabulai—sa biuta na ivola talei oqo ki na veimatavuvale io “sa uasivi cake mai na iyau ni vuravura taucoko” (raica na ulutaga ni V&V 70).

Na ivakatakila eso oqo era a vola taumada na vunivola nei Josefa Simici, ka ra veiwaseitaka na lewe ni Lotu na kena ilavelave volaieliga, me tauyavutaki e dua na ivolatukutuku tudei vinaka, era qai lavetaka na vunivola na ivakatakila oqo ki na ivola ni itukutuku volai, ka ra a vakayagataka na iliuliu ni Lotu ena kena vakarautaki na tabaki ni ivakatakila. A raica ko Josefa kei ira na Yalododonu taumada na ivakatakila me vaka na nodra raica na Lotu: ni bula, vakasakiti, ka na yaco me vakasavasavataki ena ikuri ni ivakatakila. Era kila talega ni rairai a yaco beka eso na cala sega ni nakiti ena gauna e lavetaki tiko kina na ivakatakila ka vakarautaki me tabaki. Oqori na vuna a kerei kina o Josefa Simici ena dua na koniferedi raraba ena 1831 me “vakadodonutaka na cala eso oqori ka na rawa ni kunei ena cakacaka ni Yalo Tabu.”

Ni sa railesuvi oti ka vakadodonutaki na ivakatakila, sa tekivu me ra tabaka na lewe ni Lotu mai Misuri e dua na ivola ka yacana na A Book of Commandments for the Government of the Church of Christ [E Dua na iVola ni iVakaro me baleta na kena Liutaki na Lotu i Karisito], ka tu kina e vuqa na nona ivakatakila taumada na Parofita. Na imatai ni sasaga oqo me tabaki na ivakatakila a mai tini ena nodra sa vakarusa na dauvakacaca na valenitabaivola ni Yalododonu ena Yasayasa vaka-Jekesoni ena 20 ni Julai, 1833.

Ni ra sa rogoca ni sa vakarusai na valenivolavola ni tabaivola mai Misuri, era sa vakavakarau o Josefa Simici kei ira eso tale na iliuliu ni Lotu me laki tabaki na ivakatakila e Katiladi mai Oaio. Me baci vakadodonutaki tale na cala, vakamatatataki na vosa, ka kilai na kena vakatorocaketaki na ivunau kei na tauyavutaki ni Lotu, a raica o Josefa Simici na kena vakadodonutaki na itukutuku lewe ni so na ivakatakila me ra vakarautaki kina ena kena na tabaki ena 1835 me Doctrine and Covenants of the Church of the Latter Day Saints [Vunau kei na Veiyalayalati ni Lotu ni Yalododonu Edaidai]. A vakadonuya o Josefa Simici e dua tale na itabataba ni Vunau kei na Veiyalayalati, ka a tabaki ena vica ga na vula ni oti na nona solia nona bula ena vuku ni nona vakabauta na Parofita ena 1844.

Era dau raica sara vakabibi na Yalododonu Edaidai taumada na ivakatakila ka wilika me itukutuku mai vua na Kalou. Ena dua na gauna ena mua ni 1831, era a wasea kina e vica na italatala qase ni Lotu na nodra ivakadinadina bibi ni sa vakadinadinataka ki yalodra na Turaga na dina ni ivakatakila eso oqori. A qai tabaki na ivakadinadina eso oqori ena itabataba ni Vunau kei na Veiyalayalati ena 1835 me vaka ni nodra ivakadinadina volai na iApositolo Le Tinikarua:

Na yacadra na Le Tinikarua o:

• Tomasi B. Masi

• Tevita W. Peteni

• Biriqemu Yaga

• Iba C. Kimiboli

• Osoni Aidi

• Viliame E Makilelini

• Pali P. Pereta

• Luke S. Jonesoni

• Viliame Simici

• Osoni Pereta

• Joni F. Bonitoni

• Laimeni E. Jonesoni

Na kena tabaki tale e muri na Vunau kei na Veiyalayalati, era sa vakacurumi kina na ikuri ni ivakatakila se na itukutuku bibi tale e so, me vaka sa tauri ka ciqomi mai na bose ivakarau se koniferedi ni Lotu. Na itabataba ena 1876, ka vakarautaka o Elder Osoni Pereta ena veidusimaki nei Biriqemu Yaga, a tuvalaki na ivakatakila ena kena veitaravi vagauna ka biu kina na ulutaga vovou kei na ivakamacala taumada ni kena itukutuku makawa.

Me tekivu mai na kena tabaki ena 1835, e vitu na lesoni bibi vakayalo veitaravi era a vakuri talega kina; ka kedra ulutaga na Lectures on Faith (Vakatavulici ni Vakabauta). Era vakarautaki oqo me vakayagataki ena nodra Koronivuli na Parofita mai Katiladi, Oaio mai na 1834 ki na 1835. E dina ga ni a yaga sara ki na ivunau kei na idusidusi, era sa biu tani mai na Vunau kei na Veiyalayalati na veika ni vuli oqo me tekivu mai na kena tabaki ena 1921 baleta ni ra a sega ni soli mai se vakatakilai me raivotu ki na Lotu raraba.

Ena itabataba vakavalagi ni Vunau kei na Veiyalayalati ena 1981, a okati kina ena imatai ni gauna e tolu na itukutuku. Oqori na wase 137 kei na 138, ka virikotori kina na veika bibi ni nodra vakabulai na mate; kei na iVakaro Raraba 2, ka tukuni kina ni sa rawa me ra tabaki ki na matabete na lewe ni Lotu tagane bula kilikili kece sara veitalia na matatamata se roka.

Na itabataba vou yadua ni Vunau kei na Veiyalayalati sa vakadodonutaki kina na veicala e liu ka vakuri yani kina eso na itukutuku vovou, vakauasivi ena iwasewase ni itukutuku makawa ni ulutaga ni wase. Na kena itabataba oqo sa vakadodonutaki kina na tikinisiga kei na yaca ni vanua eso vakakina na cala tale eso. Sa caka na veisau eso oqo me vakaduavatataki kina na ivola oqo ki na itukutuku makawa e dodonu vakavinaka duadua. Eso tale na ka me baleta na itabataba oqo e okati kina na mape sa vakadodonutaki ka vakaraitaka na vanua taucoko a ciqomi kina na ivakatakila, vakakina na itaba eso ni veivanua ena itukutuku makawa ni Lotu sa vakavinakataki cake, idusidusi, ulutaga ni iwase, kei na ivakaleka eso ni ulutaga, na veika kece oqori e kedra inaki me vukei ira na dauwiliwili me ra kila ka rekitaka na itukutuku ni Turaga me vaka e tukuni ena Vunau kei na Veiyalayalati. Na itukutuku me baleta na ulutaga ni wase e tauri mai na iTukutuku Makawa Volaieliga ni Lotu kei na History of the Church [iTukutuku Makawa ni Lotu] tabaki (ka rau dau vakatokai vata ena ulutaga me itukutuku makawa nei Josefa Simici) kei na Joseph Smith Papers [Pepa nei Josefa Simici].