2010-2019
Η αιώνια καθημερινότητα
Οκτώβριος 2017


2:3

Η αιώνια καθημερινότητα

Η ταπεινοφροσύνη για το ποιοι είμαστε και ο σκοπός του Θεού για μας είναι ουσιώδης.

Από την υπηρέτησή μου στη Βρετανική Ιεραποστολή ως νέος άνδρας, έχω απολαύσει το βρετανικό χιούμορ. Ενίοτε χαρακτηρίζεται από μία αυτοσαρκαστική, σεμνή, ταπεινή προσέγγιση της ζωής. Ένα παράδειγμα αυτού είναι το πώς απεικονίζεται το καλοκαίρι. Τα βρετανικά καλοκαίρια είναι σχετικώς σύντομα και απρόβλεπτα. Όπως ένας συγγραφέας με χαμηλών τόνων τρόπο είπε: «Μου αρέσει πολύ το βρετανικό καλοκαίρι, είναι η αγαπημένη μου μέρατου έτους». Ένας αγαπημένος μου βρετανικός χαρακτήρας κινουμένων σχεδίων απεικονιζόταν στο κρεβάτι της να ξυπνά αργά το πρωί και να δηλώνει στα σκυλιά της: «Πο πο! Νομίζω ότι παρακοιμηθήκαμε και χάσαμε το καλοκαίρι».

Υπάρχει μία αναλογία σε αυτό το χιούμορ με τη ζωή μας επάνω σε αυτήν την όμορφη γη. Οι γραφές είναι ξεκάθαρες ότι η πολύτιμη, θνητή μας ύπαρξη είναι πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι από αιώνια προοπτική, ο χρόνος μας επάνω στη γη είναι τόσο φευγαλέος όσο και το βρετανικό καλοκαίρι.

Ενίοτε ο σκοπός του ανθρώπου και η ίδια η ύπαρξη περιγράφονται επίσης με πολύ ταπεινούς όρους. Ο προφήτης Μωυσής μεγάλωσε σε αυτό που κάποιοι σήμερα ενδεχομένως να αποκαλούσαν προνομιούχο υπόβαθρο. Όπως καταγράφεται στο Πολύτιμο Μαργαριτάρι, ο Κύριος, προετοιμάζοντας τον Μωυσή για την προφητική του ανάθεση, του δίδει μία γενική επισκόπηση του κόσμου και όλων των τέκνων των ανθρώπων που δημιουργούνται και δημιουργήθηκαν. Η κάπως έκπληκτη αντίδραση του Μωυσή ήταν: «Τώρα… ξέρω ότι ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα, πράγμα το οποίο ποτέ δεν υπέθεσα».

Επομένως, ο Θεός, σε αυτό που ανέρχεται σε ανταπόδειξη οποιωνδήποτε συναισθημάτων ασημαντότητας που μπορεί να είχε ο Μωυσής, διακήρυξε τον αληθινό σκοπό Του: «Γιατί ιδές, τούτο είναι το έργο μου και η δόξα μου -- να πραγματοποιήσω την αθανασία και αιώνια ζωή τού ανθρώπου».

Είμαστε όλοι ίσοι ενώπιον του Θεού. Η διδαχή Του είναι ξεκάθαρη. Στο Βιβλίο του Μόρμον διαβάζουμε: «Όλοι είναι ίδιοι για το Θεό» που περιλαμβάνουν «μαύρους και άσπρους, δέσμιους και ελεύθερους, αρσενικούς και θηλυκούς». Κατά συνέπεια, όλοι προσκαλούνται να έλθουν προς τον Κύριο.

Οποιοσδήποτε ισχυρίζεται ανωτερότητα υπό το σχέδιο του Πατέρα λόγω χαρακτηριστικών όπως φυλή, φύλο, εθνικότητα, γλώσσα ή οικονομικές συνθήκες κάνει λάθος ηθικώς και δεν καταλαβαίνει τον αληθινό σκοπό του Κυρίου για όλα τα τέκνα του Πατέρα μας.

Δυστυχώς, στις ημέρες μας, σχεδόν σε κάθε τμήμα της κοινωνίας, βλέπουμε την έπαρση και την αλαζονεία να επιδεικνύονται, ενώ η ταπεινοφροσύνη και η υπευθυνότητα στον Θεό αμαυρώνονται.Μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει χάσει την ισορροπία της και δεν καταλαβαίνει γιατί είμαστε επάνω σε αυτήν τη γη. Η αληθινή ταπεινοφροσύνη, η οποία είναι ουσιώδης στην επίτευξη του σκοπού του Θεού για μας, είναι σπανίως εμφανής.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε το μέγεθος της ταπεινοφροσύνης του Χριστού, της χρηστότητας, του χαρακτήρα και της διάνοιας όπως απετέλεσαν παραδείγματα στις γραφές. Είναι ανόητο να υποτιμούμε την αναγκαιότητα του συνεχούς αγώνα γι’ αυτές τις αρετές και τα στοιχεία χαρακτήρα που είναι όμοια με του Χριστού σε καθημερινή βάση, ιδίως για την ταπεινοφροσύνη.

Οι γραφές είναι ευκρινείς ότι ενώ αυτή η ζωή είναι σχετικώς σύντομη, είναι απίστευτα σημαντική. Ο Αμουλέκ, ο οποίος ήταν ο ιεραποστολικός συνάδελφος του Άλμα στο Βιβλίο του Μόρμον, είπε: «Ιδέστε, ετούτη η ζωή είναι ο καιρός για τους ανθρώπους να προετοιμαστούν να συναντήσουν το Θεό. Μάλιστα, ιδέστε, η μέρα ετούτης τής ζωής είναι η μέρα για να εκτελέσουν οι άνθρωποι τα έργα τους». Δεν θέλουμε, σαν τον χαρακτήρα των κινουμένων σχεδίων, να κοιμηθούμε σε αυτήν τη ζωή.

Το παράδειγμα ταπεινοφροσύνης και θυσίας του Σωτήρος για όλη την ανθρωπότητα είναι το πιο βαθυστόχαστο γεγονός στην ιστορία. Ο Σωτήρας, ακόμη και ως μέλος της Θεϊκής Κεφαλής, ήταν πρόθυμος να έλθει στη γη ως ταπεινό βρέφος και να αρχίσει την ύπαρξη που περιελάμβανε διδασκαλία και ίαση των αδελφών Του και τελικώς να υποφέρει απερίγραπτο πόνο στη Γεθσημανή και επάνω στον σταυρό, προκειμένου να τελειοποιήσει την Εξιλέωσή Του. Αυτή η πράξη αγάπης και ταπεινοφροσύνης εκ μέρους του Χριστού είναι γνωστή ως η συγκατάβασή Του. Το έκανε αυτό για κάθε άνδρα και γυναίκα που έχει ή θα δημιουργήσει ο Θεός.

Ο Επουράνιος Πατέρας μας δεν θέλει τα τέκνα Του να αποθαρρυνθούν ή να εγκαταλείψουν την αναζήτησή τους για τη σελέστια δόξα. Όταν αναλογιζόμαστε τον Θεό Πατέρα και τον Χριστό τον Υιό, ποιοι είναι και τι έχουν επιτύχει για λογαριασμό μας, μας γεμίζει με ευλάβεια, δέος, ευγνωμοσύνη και ταπεινοφροσύνη.

Η ταπεινοφροσύνη είναι ουσιώδης για να βοηθήσουμε τον Κύριο να εγκαθιδρύσει την Εκκλησία Του

Ο Άλμα έκανε μία ερώτηση την εποχή του που είναι σχετική σήμερα: «Αν έχετε αισθανθεί αλλαγή στην καρδιά σας, και αν έχετε νιώσει ότι θέλατε να ψάλλετε το τραγούδι της λυτρωτικής αγάπης, θα σας ρωτήσω, μπορείτε να νιώσετε το ίδιο τώρα;» Ο Άλμα συνέχισε: «Αν είχατε κληθεί να πεθάνετε ετούτη τη στιγμή… υπήρξατε αρκετά ταπεινόφρονες;»

Κάθε φορά που διαβάζω για τον Άλμα τον νεότερο να εγκαταλείπει τον ρόλο του ως κεφαλή της πολιτείας για να κηρύξει τον λόγο του Θεού, εντυπωσιάζομαι. Ο Άλμα είχε ευκρινώς μία βαθιά μαρτυρία για τον Θεό Πατέρα και τον Ιησού Χριστό και ένιωθε υπόλογος σε Αυτούς εντελώς και χωρίς επιφυλάξεις. Είχε τις ορθές προτεραιότητες και την ταπεινοφροσύνη να εγκαταλείψει το κύρος και τη θέση, επειδή συνειδητοποίησε ότι το να υπηρετήσει τον Κύριο ήταν πιο σημαντικό.

Το να έχουμε επαρκή ταπεινοφροσύνη στη ζωή μας για να βοηθήσουμε στην εδραίωση της Εκκλησίας είναι ιδίως πολύτιμο. Ένα παράδειγμα στην ιστορία της Εκκλησίας είναι αποκαλυπτικό. Τον Ιούνιο του 1837, ο Προφήτης Τζόζεφ εμπνεύσθηκε, ενώ ήταν στον Ναό στο Κίρτλαντ, να καλέσει τον Απόστολο Χήμπερ Κίμπαλ για να μεταφέρει το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού στην «Αγγλία… και να ανοίξει τη θύρα της σωτηρίας στο έθνος αυτό». Ανατέθηκε στον απόστολο Όρσον Χάιντ και σε λίγους άλλους να τον συνοδεύσουν. Η απάντηση του Πρεσβυτέρου Κίμπαλ ήταν αξιοσημείωτη. «Η ιδέα να διοριστώ σε μία τέτοια σημαντική ιεραποστολή ήταν σχεδόν παραπάνω απ’ ό,τι μπορούσα να αντέξω… Ήμουν σχεδόν έτοιμος να τα εγκαταλείψω υπό το βάρος που μου δόθηκε». Παρά ταύτα, ανέλαβε την ιεραποστολή με απόλυτη πίστη, δέσμευση και ταπεινοφροσύνη.

Ενίοτε η ταπεινοφροσύνη είναι να δεχόμαστε κλήσεις, όταν δεν νιώθουμε επαρκείς. Ενίοτε η ταπεινοφροσύνη είναι να υπηρετούμε πιστά, όταν νιώθουμε ικανοί για μία πιο σημαντική ανάθεση. Οι ταπεινοί ηγέτες έχουν λεκτικώς και με παράδειγμα καταδείξει ότι δεν είναι το πού υπηρετούμε, αλλά το πώς υπηρετούμε πιστά. Ενίοτε η ταπεινοφροσύνη είναι να υπερνικήσουμε πληγωμένα αισθήματα, όταν νιώθουμε ότι ηγέτες ή άλλα μέλη μας έχουν φερθεί άσχημα.

Στις 23 Ιουλίου 1837, ο Προφήτης Τζόζεφ συναντήθηκε με τον Τόμας Μαρς, Πρόεδρο της Απαρτίας των Δώδεκα. Ο Πρεσβύτερος Μαρς ήταν εμφανώς πικρά απογοητευμένος που ο Προφήτης είχε καλέσει δύο μέλη της απαρτίας του να πάνε στην Αγγλία χωρίς να τον συμβουλευτεί. Καθώς ο Τζόζεφ συνάντησε τον Πρεσβύτερο Μαρς, οποιαδήποτε πληγωμένα αισθήματα τέθηκαν στην άκρη και ο Προφήτης έλαβε μία αξιοσημείωτη αποκάλυψη. Είναι τώρα το 112ο τμήμα του Διδαχή και Διαθήκες. Δίδει απίστευτη κατεύθυνση από τους ουρανούς όσον αφορά στην ταπεινοφροσύνη και το ιεραποστολικό έργο. Το εδάφιο 10 λέει: «Να είσαι ταπεινόφρονας. Και ο Κύριος ο Θεός σου θα σε οδηγήσει από το χέρι, και θα σου δώσει εκπλήρωση των προσευχών σου».

Η αποκάλυψη αυτή συνέβη την ίδια ακριβώς ημέρα που οι Πρεσβύτεροι Κίμπαλ, Χάιντ και Τζων Γκούντσον, γεμάτοι ταπεινοφροσύνη, διακήρυσσαν την Αποκατάσταση του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού στην Εκκλησία Βόξχωλ στο Πρέστον της Αγγλίας. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που οι ιεραπόστολοι διακήρυτταν το αποκατεστημένο Ευαγγέλιο εκτός Βορείου Αμερικής σε αυτήν τη θεϊκή νομή. Η ιεραποστολική προσπάθειά τους κατέληξε σε σχεδόν άμεσες βαπτίσεις νεοφώτιστων και οδήγησε σε πολυάριθμα πιστά μέλη.

Επακόλουθα μέρη της αποκάλυψης καθοδηγούν την ιεραποστολική προσπάθεια στην εποχή μας. Λένε εν μέρει: «Όσους στέλνεις στο όνομά μου… θα έχουν τη δύναμη να ανοίγουν την πόρτα τής βασιλείας μου σε κάθε έθνος… εφόσον ταπεινώσουν τους εαυτούς τους ενώπιόν μου, και βαδίσουν με το λόγο μου, και υπακούνε στη φωνή τού Πνεύματός μου».

Η ταπεινοφροσύνη που ήταν αναπόσπαστο μέρος αυτής της απίστευτης ιεραποστολικής προσπάθειας επέτρεψε στον Κύριο να εδραιώσει την Εκκλησία Του με έναν αξιοσημείωτο τρόπο.

Με ευγνωμοσύνη εξακολουθούμε να το βλέπουμε αυτό στην Εκκλησία σήμερα. Μέλη, μεταξύ άλλων και η ανερχόμενη γενεά, θυσιάζουν τον χρόνο τους και μεταθέτουν τη μόρφωση και την απασχόλησή τους για να υπηρετήσουν ιεραποστολές. Πολλά γηραιότερα μέλη αφήνουν απασχόληση και κάνουν άλλες θυσίες προκειμένου να υπηρετήσουν τον Θεό υπό οποιαδήποτε ιδιότητα καλούνται. Δεν επιτρέπουμε σε προσωπικά ζητήματα να μας αποσπούν ή να μας εκτρέπουν από την επίτευξη των σκοπών Του. Η υπηρέτηση στην Εκκλησία απαιτεί ταπεινοφροσύνη. Υπηρετούμε ταπεινώς ως κεκλημένοι με όλη μας την ισχύ, τον νου και τη δύναμη. Σε κάθε επίπεδο της Εκκλησίας, είναι σημαντικό να καταλάβουμε το γνώρισμα σαν του Χριστού της ταπεινοφροσύνης.

Κάθε μέρα η ταπεινοφροσύνη είναι απαραίτητη για να βοηθήσει στην προετοιμασία των ατόμων να συναντήσουν τον Θεό

Ο στόχος της τίμησης του Κυρίου και της υποταγής μας στο θέλημά Του δεν εκτιμάται στη σημερινή κοινωνία όπως εκτιμάτο κατά το παρελθόν. Κάποιοι χριστιανοί ηγέτες άλλων δογμάτων πιστεύουν ότι ζούμε σε έναν μεταχριστιανικό κόσμο.

Επί γενεές, η βασισμένη στη θρησκεία αρετή της ταπεινοφροσύνης και οι αστικές αρετές της μετριοφροσύνης και της λιτότητας υπήρξαν το επικρατέστερο πρότυπο.

Στον σημερινό κόσμο, υπάρχει μία αυξημένη έμφαση στην υπερηφάνεια, στην αυτοπροβολή και την επονομαζόμενη «αυθεντικότητα» που ενίοτε οδηγεί στην έλλειψη πραγματικής ταπεινοφροσύνης. Ορισμένοι προτείνουν ότι οι ηθικές αξίες για την ευδαιμονία σήμερα περιλαμβάνουν τα: «να είσαι αληθινός, να είσαι δυνατός, να είσαι παραγωγικός -- και το πιο σημαντικό, να μη βασίζεσαι σε άλλους ανθρώπους… επειδή η μοίρα σου είναι… στα δικά σου χέρια».

Οι γραφές υποστηρίζουν μία διαφορετική προσέγγιση. Προτείνουν ότι θα πρέπει να είμαστε αληθινοί μαθητές του Ιησού Χριστού. Αυτό ενέχει την εδραίωση ενός δυνατού αισθήματος υπευθυνότητας στον Θεό και της ταπεινής προσέγγισης στη ζωή. Ο βασιλιάς Βενιαμίν δίδαξε ότι ο φυσικός άνθρωπος είναι εχθρός του Θεού και υποστήριξε ότι πρέπει να ενδώσουμε «στις προτροπές του Αγίου Πνεύματος». Εξήγησε, ανάμεσα στ’ άλλα, ότι αυτό απαιτεί να γίνουμε «ενδοτικ[οί], πρά[οι], ταπεινόφρον[ες], υπομονετικ[οί], [και] γεμάτ[οι] αγάπη».

Ορισμένοι χρησιμοποιούν εσφαλμένως το αυθεντικός ως εγκώμιο του φυσικού ανθρώπου και χαρακτηριστικών που είναι αντίθετα της ταπεινοφροσύνης, της καλοσύνης, του ελέους, της συγχωρήσεως και της ευγένειας. Μπορούμε να τιμούμε την ατομική μας μοναδικότητα ως τέκνα του Θεού χωρίς να χρησιμοποιούμε την αυθεντικότητα ως δικαιολογία για μία συμπεριφορά ανόμοια με εκείνη του Χριστού.

Στην αναζήτησή μας για ταπεινοφροσύνη, το σύγχρονο Διαδίκτυο προκαλεί δυσκολίες να αποφύγουμε την υπερηφάνεια. Δύο παραδείγματα είναι η αυτο-επιεικής προσέγγιση «κοίτα με» ή η επίθεση σε άλλους, κάνοντας θυμωμένες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το «ταπεινό καύχημα». Ορίζεται ως η «φαινομενικά μετριόφρων ή αυτοσαρκαστική δήλωση [ή εικόνα] της οποίας πραγματικός σκοπός είναι να προσελκύσει την προσοχή σε κάτι για το οποίος κάποιος είναι υπερήφανος». Οι προφήτες έχουν πάντοτε προειδοποιήσει για την υπερηφάνεια και τονίζουν τα μάταια πράγματα του κόσμου.

Η ευρεία επιδείνωση του κοινωνικού διαλόγου αποτελεί επίσης ανησυχία. Η αιώνια αρχή της ελευθερίας επιλογής απαιτεί να σεβόμαστε πολλές επιλογές με τις οποίες δεν συμφωνούμε. Η διαμάχη και η διχόνοια τώρα συχνά παραβιάζουν «τα σύνορα της κοινής ευπρέπειας». Χρειαζόμαστε περισσότερη μετριοφροσύνη και ταπεινοφροσύνη.

Ο Άλμα προειδοποιεί να μη «φουσκώνετε από την περηφάνια τής καρδιάς σας», να «νομίζετε ότι είστε καλύτερος ο ένας από τον άλλο» και καταδιώκοντας τους ταπεινούς που «βαδίζουν κατά την ιερή τάξη τού Θεού».

Έχω βρει μία γνήσια καλοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους όλων των δογμάτων που είναι ταπεινοί και νιώθουν υπόλογοι στον Θεό. Πολλοί από αυτούς ακολουθούν τις διδασκαλίες του προφήτη της Παλαιάς διαθήκης, Μιχαία, ο οποίος δήλωσε: «Τι ζητάει ο Κύριος από σένα, παρά να πράττεις το δίκαιο, και να αγαπάς έλεος, και να περπατάς ταπεινά μαζί με τον Θεό σου;»

Όταν είμαστε πραγματικά ταπεινοί, προσευχόμαστε για συγχώρηση και συγχωρούμε άλλους. Καθώς διαβάζουμε στο Μωσία, ο Άλμα δίδαξε ότι όσο συχνά μετανοήσουμε, ο Κύριος θα συγχωρήσει τα ανομήματά μας. Από την άλλη πλευρά, όπως υποδεικνύεται στην Κυριακή προσευχή, όταν δεν συγχωρούμε τα ανομήματα των άλλων, φέρνουμε τον εαυτό μας σε καταδίκη. Λόγω της Εξιλέωσης του Ιησού Χριστού, μέσω μετανοίας, οι αμαρτίες μας συγχωρούνται. Όταν δεν συγχωρούμε όσους μας βλάπτουν, απορρίπτουμε ουσιαστικά την Εξιλέωση του Σωτήρος. Το να κρατούμε κακία και να αρνούμαστε να συγχωρήσουμε και να αρνούμαστε να προσεγγίσουμε ταπεινώς τις σχέσεις μας με έναν τρόπο σαν του Χριστού μάς φέρνει όντως σε καταδίκη. Το να κρατούμε κακία είναι δηλητηριώδες για την ψυχή μας.

Επιτρέψτε μου επίσης να προειδοποιήσω για οποιαδήποτε μορφή αλαζονείας. Ο Κύριος, μέσω του προφήτη Μορόνι, κάνει μία έντονη αντιδιαστολή ανάμεσα στον αλαζόνα και τον ταπεινό: «Οι ανόητοι κοροϊδεύουν, αλλά θα θρηνήσουν, και η χάρη μου είναι επαρκής για τους πράους». Ο Κύριος δήλωσε περαιτέρω: «Δίνω στους ανθρώπους αδυναμίες για να είναι ταπεινόφρονες. Και η χάρη μου είναι αρκετή για όλους τους ανθρώπους που ταπεινώνουν τους εαυτούς τους ενώπιόν μου. Γιατί αν ταπεινώσουν τους εαυτούς τους ενώπιόν μου, και έχουν πίστη σε μένα, τότε εγώ θα κάνω τα αδύναμα να γίνουν δυνατά γι’ αυτούς».

Η ταπεινοφροσύνη περιλαμβάνει επίσης το να είμαστε ευγνώμονες για τις αναρίθμητες ευλογίες και τη θεία βοήθεια. Η ταπεινοφροσύνη δεν είναι κάποιο μέγα αναγνωρίσιμο επίτευγμα ή ακόμη και η υπερνίκηση κάποιας μείζονος δυσκολίας. Είναι ένα σημείο πνευματικής δύναμης. Είναι το να έχουμε την ήρεμη πεποίθηση ότι μέρα με τη μέρα και ώρα με την ώρα μπορούμε να βασιζόμαστε στον Κύριο, να Τον υπηρετούμε και να επιτύχουμε τους σκοπούς Του. Είναι η προσευχή μου σε αυτόν τον γεμάτο έριδα κόσμο να προσπαθούμε συνεχώς για αληθινή ταπεινοφροσύνη κάθε μέρα. Ένα αγαπημένο ποίημα το θέτει ως εξής:

Η δοκιμασία της μεγαλοσύνης είναι η οδός

που κάποιος συναντά την αιώνια καθημερινότητα.

Δίδω βέβαιη μαρτυρία για τον Σωτήρα και την Εξιλέωσή Του και τη συντριπτική σημασία να Τον υπηρετούμε κάθε μέρα. Στο όνομα του Ιησού Χριστού, αμήν.

Σημειώσεις

  1. Κάθυ Λέττε, στο “Town and Country Notebook”, επιλογή από την Βικτώρια Μάρστον, Country Life, 7 Ιουνίου 2017, 32· η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  2. Άννι Τέμπεστ, “Tottering-by-Gently,” Country Life, 3 Οκτ 2012, 128.

  3. Βλέπε Ψαλμοί 90:4. Είτε σύντομη είτε μακρά σε σχέση με τα γήινα χρόνια, το διάστημα της ζωής μας είναι πολύ σύντομο από αιώνια προοπτική. «Για το Θεό όλα είναι σαν μια μέρα, και ο χρόνος μετριέται μόνο για τους ανθρώπους» (Άλμα 40:8). Ο Απόστολος Πέτρος δήλωσε: «Όμως, αυτό το ένα ας μη σας διαφεύγει, αγαπητοί, ότι στον Κύριο μία ημέρα είναι σαν 1.000 χρόνια, και 1.000 χρόνια σαν μία ημέρα» (Πέτρου Β΄ 3:8).

  4. Βλέπε Μωυσή 1:6-9. Εδώ μιλά ο Χριστός με θεία ανακήρυξη εξουσίας (βλέπε Teachings of Presidents of the Church: Joseph Fielding Smith [2013], 47, υποσημείωση 11).

  5. Μωυσή 1:10.

  6. Μωυσή 1:39.

  7. Νεφί Β´ 26:33. Βλέπε, επίσης, Διδαχή και Διαθήκες 1:34-35,38:16, Επίσημη Διακήρυξη 2.

  8. Το Διδαχή και Διαθήκες 20:37 ξεκινά: «Όλοι όσοι ταπεινώνουν τους ευατούς τους ενώπιον του Θεού». Διατυπώνει κατόπιν τις προϋποθέσεις για βάπτισμα. Βλέπε, επίσης, Κατά Ματθαίον 11:28.

  9. Βλέπε Διδαχή και Διαθήκες 20:37.

  10. Ξέρουμε ότι εάν δεν μετανοήσουμε, λάβουμε τις διατάξεις και ακολουθήσουμε το μονοπάτι της διαθήκης που μας προετοιμάζει για την αιωνιότητα «έρχεται η νύχτα τού σκότους όπου δεν μπορεί να εκτελεστεί καμία εργασία» (Άλμα 34:33).

  11. Βλέπε Νεφί Γ΄ 27:27.

  12. Άλμα 34:32.

  13. Βλέπε Νεφί Α΄ 11:26-33, Νεφί Β΄ 9:53, Ιακώβ 4:7, Διδαχή και Διαθήκες 122:8.

  14. Άλμα 5:26.

  15. Άλμα 5:27.

  16. Βλέπε Άλμα 4:19.

  17. Τζόζεφ Σμιθ, στο Χήμπερ Κίμπαλ, “History of Heber Chase Kimball by His Own Dictation”, περίπου 1842-1856, Heber C. Kimball Papers, 54, Church History Library. Βλέπε, επίσης, Όρσον Ουίτνυ, Life of Heber C. Kimball, an Apostle; the Father and Founder of the British Mission (1888), 116.

  18. Χήμπερ Κίμπαλ, “History of Heber Chase Kimball by His Own Dictation”, 54. Βλέπε, επίσης, Όρσον, Life of Heber C. Kimball, 116.

  19. Ο Πρόεδρος Ρούμπεν Κλαρκ ο νεότερος δίδαξε: «Στην υπηρέτηση του Κυρίου δεν έχει σημασία πού, αλλά πώς υπηρετείς. Στην Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών κάποιος λαμβάνει τη θέση στην οποία καλείται δεόντως, την οποίαν θέση κάποιος ούτε επιζητεί ούτε απορρίπτει» (στο Conference Report, Απρ. 1951, 154).

  20. Βλέπε The Joseph Smith Papers, Documents, Volume 5: October 1835-January 1838, επιμέλεια υπό Brent M. Rogers and others (2017), 412-17. Η Βιλέιτ Κίμπαλ ανέφερε σε μία επιστολή προς τον σύζυγό της, Χήμπερ Κίμπαλ, ότι είχε αντιγράψει την αποκάλυψη από «το βιβλίο του Πρεσβύτερου Μαρς καθώς εκείνος το έγραφε από το στόμα του Τζόζεφ» (Βιλέιτ Μάρρυ Κίμπαλ προς τον Χήμπερ Κίμπαλ, 6 Σεπτ 1837, στο The Joseph Smith Papers, Documents, Volume 5: October 1835–January 1838, 412).

  21. Διδαχή και Διαθήκες 112:10· η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  22. Βλέπε Όρσον Ουίτνυ, Life of Heber C. Kimball, 136-37.

  23. Βλέπε Όρσον Ουίτνυ, Life of Heber C. Kimball,149.

  24. Διδαχή και Διαθήκες 112:21-22· η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  25. Ενώ δεν ζητούμε να απαλλαγούμε από μία κλήση, αν οι συνθήκες ζωής μας αλλάξουν είναι εντάξει για μας να συσκεφθούμε με όσους έχουν δώσει την κλήση και μετά να αφήσοουμε την απόφαση σε εκείνους» (Μπόιντ Πάκερ, “Called to Serve”, Ensign, Νοε 1997, 8).

  26. Βλέπε «Ταπεινοφροσύνη», στο 6ο κεφάλαιο τουΝα κηρύττετε το ευαγγέλιό μου: Ένας οδηγός για την ιεραποστολική υπηρέτηση(2004), 120.

  27. Βλέπε Σαρλς Σαπύ, Strangers in a Strange Land (2017), 14-15. Βλέπε, επίσης, Ροντ Ντρέχερ, The Benedict Option (2017).

  28. Καρλ Σήντερστρομ, “The Dangers of Happiness”, New York Times, 19 Ιουλίου 2015, SR8.

  29. Μωσία 3:19.

  30. English Oxford Living Dictionaries, “humblebrag,” oxforddictionaries.com.

  31. Με μερικούς τρόπους αυτό αντηχεί την περιγραφή του βιβλίου του Άλμα για όσους είχαν αποκτήσει «κάθε είδους πολύτιμων αντικειμένων, τα οποία είχαν αποκτήσει με την εργατικότητά τους… [αλλά] υψώθηκαν στην περηφάνια των ματιών τους» (Άλμα 4:6). Έχει σημειωθεί ότι το «ταπεινό καύχημα» αποτελεί ακόμη καύχημα.

  32. David Brooks, “Finding a Way to Roll Back Fanaticism,” New York Times, 15 Αυγ 2017, A23.

  33. Άλμα 5:53, 54.

  34. Μιχαίας 6:8.

  35. Βλέπε Μωσία 26:30.

  36. Βλέπε Κατά Ματθαίον 6:12, 15.

  37. Βλέπε Μωσία 26:31.

  38. Όπως είπε ο Νέλσον Μαντέλα: «Η πικρία είναι σαν να πίνεις δηλητήριο και μετά να ελπίζεις ότι θα σκοτώσει τους εχθρούς σου» (στο Jessica Durando, “15 of Nelson Mandela’s Best Quotes”, USA Today, 5 Δεκεμβρίου 2013, usatoday.com).

  39. Εθέρ 12:26, 27· η πλάγια γραφή προστέθηκε.

  40. Edmund Vance Cooke, “The Eternal Everyday”, Impertinent Poems (1907), 21.