Bwaina te Nimamannei ao te Nanorinano
Te nimamannei bon kabwarabwaraan aron maiun te Tia Kabooi Maiura ao e kinaki man ana kaeka aika raraoi, ana mwakuri n ibuobuoki, nanona n ibuobuoki ao n tararuaia i bon irouna.
I kakatonga n te tibwanga ae tabu ni kamatoaia ara mataniwi n te Ekaretia, ao I butimwaiia ma nanou ni kabane Unimwaane Gong ao Unimwaane Soares nakon te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman. Ami ibuobuoki nakoia mwaane aika kakaonimaki aikai e na kakabwaiaia aomata n tatabemaniia ao utu ni kabuta te aonaaba, ao e korakora nanou ni beku ao n reirei ma ngaiia.
I tataro bwa te Tamnei ae Raoiroi e na reireiniira ao ni kaotaira ngkai ti uaia n reiakina aron te Tia Kamaiu n rikina n atua1 te katooto ae ti na kekeiaki ni irii.
N na taekin tabeua katooto ake a kamatataa te anua ni Kristo aei imwain taekinan anuan maiu aika bwarabwara raoi imwiin au marooro. Taiaoka kakauongo nakon taian katooto ao iangoia ma ngai reken au titiraki ake N na taekin.
Katooto #1. Te Ataeinimwaane Ae Kaubwai ao Amureki
Inanon te Nu Tetemanti, ti reiakina taekan te ataeinimwaane ae kaubwai are e titirakina Iesu, “Te Tia Reirei, tera te bwai ae raoiroi ae N na karaoia, bwa e aonga n reke i rou te maiu are aki toki?”2 Te Tia Kamaiu e moan reireinna bwa e na kawakin tuua. Imwiina te Tia Reirei e angan te ataeinimwaane te bwai riki teuana ae e na kainnanoia ae kaineti ma kainnanona ao ana kaangaanga.
“E taku Iesu nako ina, Ngkana ko kan riki ni moan te raoiroi, ao ko na nako ni kabo am bwai nako n anganiia akana aki kaubwai, ao nako mai n irirai.
“Ao ngke e ongo te taeka arei te rorobuaka arei ao e nako ma rawawatan nanona: bwa a bati ana bwai.”3
Kabotaua ana kaeka te ataeinimwaane ae kaubwai ma ana taneiai Amureki, are e kabwarabwaraaki n Ana Boki Moomon. Amureki bon te mwaane ae mwamwakuri mani kaubwai ma ana koraki ao raoraona aika mwaiti.4 E kabwarabwara arona bwa te mwaane ae weteaki n taai aika mwaiti ma e aki ongo; te mwaane ae atai ana bwai te Atua ma e rineia bwa e na aki atai.5 Amureki bon te mwaane ae tikiraoi, ma e anaaki nanona ni bwain te aonaaba kanga ai aron te ataeinimwaane ae kaubwai are kabwarabwaraaki n te Nu Tetemanti.
E ngae ngke e a tia ni kaman kamatoa nanona, Amureki e ongo nakon bwanaan te anera, e karina te burabeti Aramwa ni mweengana, ao e karekea te amwarake nakoina. E waekoa n tuangaki bwa e na karaoia n rokon Aramwa ao e weteaki bwa e na taetaekina te euangkerio. Imwiina Amureki e anai “ni kabane ana koora, ma ana tirewa, ao ana bwai aika kakawaki … ibukin ana taeka te Atua, ao e [a tia] n ribaki irouia ake bon raoraona ngkoa ao iroun naba tamana ma ana koraki.”6
Tera n am iango n te bwai ae kabwarabwara te kaokoro imarenan ana kaeka te ataeinimwaane ae kaubwai ao Amureki?
Katooto #2. Bwaoraan
N tain te buaka ae kakamaaku are e kabwarabwaraaki n Ana Boki Moomon, e riki te kororeta imarenan Moronaai, te kaben n aia tautia Nibwaite, ao Bwaoraan, te tia moti ao te kowana n te aba. Moronaai, are a kaitara ana taanga ma te kaangaanga ibukin aki taun te boutoka man te tautaeka, e kororeta nakon Bwaoraan “n te aro ni kabuakaka”7 ao ni bukinna ao raona ni mataniwi bwa aki tabeakiniia, a taningaroti, a kakea bonganaia, ao n riki bwa taan kamwane.8
E na bae n tia Bwaoraan n un iroun Moronaai n ana bukibuki aika kewe, ma e bon aki. E kaeka ma te nanoanga ao e kabwarabwara te kakaitara ni kaitaraan te tautaeka are e bon aki ataia Moronaai. Ao imwiina e katanoata Bwaoraan:
“Nooria, I taku nakoim, Moronaai, bwa I aki kimwareirei ibukin korakoran karawawatakim ae korakora, eng, e bon karawawata tamneiu. …
“… Ao ngkanne, n am reta ao ko a tia ni kabuakakaai, ma e aki kakawaki; I aki un, ma I bon kimwareirei n aron korakoran nanom.”9
Tera am iango ibukin ana kabwarabwara Bwaoraan nakon ana kabuakaka Moronaai?
Te Katooto #3. Beretitenti Russell M. Nelson ao Beretitenti Henry B. Eyring
N te maungatabu ni kabuta onoua te namwakaina n nako, e kabwarabwara Beretitenti Russell M. Nelson ana kaeka nakon ana kakao Beretitenti Thomas S. Monson ni kamatebwai, iangoia raoi, ao ni kabonganai koaua n Ana Boki Moomon. E taku: “I a tia ni kataia n irii ana reirei. Ibuakon bwaai tabeua, I karaoi rinan bwa tera ana Boki Moomon, tera ae kamatoa, tera ae kaotia bwa e buretata ae kakoroa bukina, tera ae kamataata, ao tera ae kaotia. Tuoan ana Boki Moomon rinanon kawai aikai e riki bwa te mwakuri ae kawanawana man anainano! I taekinna bwa e tau nakoimi.”10
Beretitenti Henry B. Eyring e kabwarabwara n aron anne kakawakin ana bubuti Beretitenti Monson ni maiuna . E matakuakinna:
“I a tia ni wareka Ana Boki Moomon ni katoa bong n te maan ae raka iaon 50 te ririki. Ngaia are I kona n iangoia bwa ana taeka Beretitenti Monson bon ibukin temanna te aomata. Ma, n angiia ibuakomi, I namakina ana kaunganano te burabeti ao ana berita e kaoai ni kanakoraoa riki au kekeiaki. …
“Mwiina ae kakukurei ibukiu, ao ibukiia angiina ibuakomi, bon bwaai ake e berita iai te burabeti.”11
Tera ae ko taku n am iango bwa e kabwarabwarai ana kaeka n te tai ae waekoa ao n tangira nakon ana kakao Beretitenti Monson irouia uoman mataniwiin ana Ekaretia te Uea aikai?
I aki bubuti bwa ana kaeka n te tamnei ae korakora Amureki, Bwaoraan, Beretitenti Nelson ao Beretitenti Eyring a kabwarabwaraaki man ti teuana anuan Kristo. Ni koauana, katei ao atatai aika a irekereke a uotira nakon te maiu n tamnei ae oti ni maiuia tooro aika aman aika karineaki aikai. Ma te Tia Kamaiu ao Ana burabeti a tia ni kamataataa te anua ae ti bane ni kainnanoia ni kona n ataa riki ao ni kekeiaki ni kataia ni karikirakea inanon maiura.
Nimamannei
Taiaoka kina anuan te Uea are e kabonganaa ni kabwarabwara Arona ni koroboki aika a tabu aikai: “Amoa amou i aomi, ao reirei i Rou bwa I nimamanei ao I nanorinano: ao e na reke iroumi iai motikan rawaia tamneimi.”12
Ti riai n reiakina te bwai teuana man te koaua are e rineia te Tia Kamaiu ni kamataataa te nimamannei mai ibuakon ni kabane katei ao tamaroa ae E na kona n tia n rineia.
Iai naba te aekaki ni kaetieti anne n te kaotioti are e karekea te Burabeti Iotebwa Timiti n te 1829. E katanoata te Uea, “Reiakina taekau, ao ongo n au taeka; nakonako ma te nimamannei n Tamneiu ao ko na karekea te rau mai irou.”13
Te nimamannei bon te katei ae kakawaki ni maiun te Tia Kabooi Maiura ao e kabotauaki ma te kaeka ae raoiroi, n tatauraoi n ongotaeka, ao ni korakora n taua am namakin. Te katei aei e buokira n atai riki bwaninin ana mwakuri ni kabane Amureki, Bwaoraan, Beretitenti Nelson, ao Beretitenti Eyring.
Te katooto, Beretitenti Nelson ao Beretitenti Eyring a kaeka ni koaua ao ni waekoa nakon ana kaunganano Beretitenti Monson ni wareka ao ni kamatebwaia Ana Boki Moomon. E ngae ngke mwaane aikanne a taui nakoa n te Ekaretia aika kakawaki ao n tia ni kamatebwai koroboki aika tabu n ririki aika mwaiti, aki maama n ira ana kaetieti te burabeti.
Amureki e tauraoi n ibuobuoki nakon ana kantaninga te Atua, e kukurei n tataekina te euangkerio, ao ni katikui kaubwaina ao ana reitaki ma raoraona ao kain ana utu. Ao e kakabwaiaki Bwaoraan ma te atatai ao te nano ae korakora ni mwakuriia nakon manga mwakuriana ngke e kabwarabwara nakon Moronaai kaangaanga man kaitaraan te tautaeka.
Anuan maiun Kristo n nimamannei n tainako e aki mataata n ara aonaaba ngkai. Te nimamannei e korakora, aki mamaara, e mwamwakuri, e aki aoriori, ninikoria, e aki nakonnano, e rau, e aki riao, nanorinano, e aki iangoia i bon irouna, akoi, e aki iowawa. Te aomata ae nimamannei e aki kakai un, e aki kamoamoa, ke e kakan bwaoti ao n tauraoi ni butimwaea aia tokanikai aomata tabeman.
Ma te nimamannei e kabwarabwara onimakin te Atua ao teimatoan kainnanoan Ana kairi ao ana boutoka, te katei n nimamannei ae onoti bon te nano n tamnei ni kan reirei mairoun te Tamnei ae Raoiroi ao mairouia aomata aika aki konabwai, aki atatai, ke n reirei, aki taui mwakuri aika kakawaki, ke n aki tau wanawanaia n tibwatibwa. Uringnga bwa e kanga Naaman, mataniwiin ana taanga uean Tiria, n tokanikai iaon ana kainikatonga ao ni karinei ana taeka ana toro ma te nimamannei ni karinea Eritai te burabeti ao ni kaitiakaki n te karaanga are Ioretan tabeua te tai.14 Te nimamannei bon boton raoi te kamanomano man ara kamoamoa n aki kona ni butimwaea te bwai ae eti are e riki man kinakim, tabem, te mwaaka, kaubwaim, ao te kamoamoaaki .
Te Nimamannei—Anuan Kristo ao ana Bwaintituaraoi te Tamnei
Te nimamannei bon te anua ae rikirake n te nano, ao te mwakuri ae raoiroi n te inaomata n rinerine ae riai, ao n teimatoa ni kawakina kamaunaan ara bure.15 Bon bwaai n tituaraoi n te tamnei aika tau ibukira bwa ti na ukoukori.16 Ti riai n uringnga, bwa, te kaantaninga ibukin anganakira te bwaintangira anne, are bon kakabwaiaia ao ni buokiia natin te Atua.17
Ngkai ti nakon te Tia Kamaiu ao n Iriiria, ti karikirakeaki riki ao ni kakorakoraaki riki n riki n ai Arona. Ti kakorakoraaki iroun te Tamnei ma te kona n taua te namakin ao n teimatoa ma te katei ae rau. Ngaia are, tina nimamannei n riki bwa ana reirei te Tia Kamaiu, ao tiaki n ae ti na ti taraa n nimamannei.
“Mote e reireinaki n aia rabakau I-Aikubita ni kabane; ao e korakora n taetae ma ni makuri.”18 E ngae n anne, e “nimamannei riki nakoia aomata ni kabaneia aika mena i aonaaba.”19 Ana atatai ao ana konabwai e na kona ni kaman karikia bwa te aomata ae rangin ni kamoamoa. Irarikin anne, te anua ao te bwaintituaraoi n te tamnei n te nimamannei are e kakabwaiaki iai e kakerikaaka ana kainikatonga n te maiu aei ao ni karikirakea ana konabwai Mote ibukin ana kaantaninga te Atua.
E Riki te Tia Kamaiu Bwa te Banna ni Katooto n te Nimamannei
Te katooto ae te kabanea n tikiraoi ao ni uaana n te nanorinano a kuneaki ni maiun te Tia Kamaiu.
Te Tia Kabooko ae Korakora, are e “karinanoa ni bwaai ni kabane ”20 ao e korakai, wawanako raraana, ao ni mate “bwa e na kaitiakiira man te buakaka ni kabaneia,”21 e teboki waeia Ana reirei.22 Te aekaki n nimamannei anne bon te kaokoro n anuan te Uea bwa te toro ao te mataniwi.
Iesu e katauraoa te kabanea n tamaroai ni katooto n te kaeka ae raoiroi ao te baire ae nako mai inanona ngke e kaitara ma te korakai i Ketetemwane.
“Ao ngke e roko n te tabo arei, e taku nakoia [Ana reirei], Kam na tataro ba kam na aki rin n te kaririaki.
“Ao e … katorobubua, ao e tataro,
“Ao E kangai, Tamau, ngkana e riai i Roum, ao ko na uota nako te mangko aei mai Rou,: ma akea au taeka, ma e na, tauaki am taeka.”23
Nimamanein te Tia Kamaiu n tain te taneiai aei bwa iai mwiina ae kakawaki nakon te maiu ae akea tokina te taneiai ae rangin ni kamaraki are e kaotia nakoira kakawakin iangoan wanawanan te Atua bwa e korakora riki nakon ae bon wanawanara.
Teimatoan ana iango te Uea ao ana tararua ae matoatoa a uaia ni karinerine ao ni kakawaki ibukira ni kabane. Ngke te kurubu n tararua te tembora aika a otanganaki ma bwai ni buaka ao te tautia n Rom e roko i Ketetemwane ni kakaea ao ni kaburea Iesu, e katika ana kabaang Betero ao e korea taningan ana toro te ibonga ae rietata are mai ataina.24 Te Tia Kamaiu e ringa taningan te toro ao E kamaiua.25 E karoko naba irouia ao E kakabwaia te aomata are e kataia ni kaburea ni kabongana naba te mwaaka mai i karawa anne are e na kaman kamaiua man katikana ao taurakina.
Iangoia naba bwa tera ae riki ngkana e kateaki ao ni motikaki taekan te Tia Kamaiu imatan Birato bwa E na tauraki.26 E taekinna Iesu n Ana tai ni kamwaneaki “Ko taku bwa I aki kona ni butia Tamau, ao E a kanakomaia ngkainaba taanga n anera nako Iu aika maiti riki nakon tengaun ma ua taanga?”27 Ngaia ae, te “Tia Motika taekaia aika a maiu ao aika a mate ae Akea Tokina”28 e baireaki taekana iroun Birato are e rineaki nakon te nakoa anne. “Ao [Iesu] E aki taetae teutana nako ina; ma ngaia are e bati ni mimi iai te tia tau-taeka.”29 Ana nanorinano te Tia Kamaiu e kaotaki n Ana kaeka ae barongaki raoi, ana tararua ae korakora, ao aki kukureina ni kabongana Mwaakana ibukin kabwaiana.
Te Berita ao te Kakoaua
Moomon e kina te nimamannei bwa te aa are a bane n riki mai iai konabwai ao bwaintangira n tamnei.
Ngaia are, ngkana iai ana onimaki te aomata e na riai n iai te kantaninga irouna; bwa ngkana akea te onimaki ao bon akea te kantaninga irouna.
Ao riki, nooria, I taku nakoim bwa e bon aki kona n reke te onimaki irouna ma te kantaninga, ma ti ngkana e nimamannei, ma n nanorinano inanona.
“Ao Ngkana ngaia ao, ana onimaki ma ana kantaninga e bon matebuaka, bwa akea ma ibuakoia ae butimwaeaki iroun te Atua, ma ti ngkana e nimamannei ma n nanorinano nanona, ao e taekinna ni mwaakan te Tamnei are e Raoiroi bwa Iesu bon te Kristo, ao e na riai n iai irouna te tangira ae kororaoi; bwa ngkana akea te tangira ae kororaoi irouna ao bon te akea ngaia; ngaia are e riai n iai te tangira ae kororaoi irouna.”30
E taekinna te Tia Kamaiu, “Ana kakabwaiaki aika a nanorinano, bwa aia bwai te aba.”31 Te nimamannei bon mwakoron te aro n Atua ae kakawaki ao e kona ni karekeaki ao ni karikirakeaki ni maiura ibukin ao rinanon Ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu.
I kakoaua bwa Iesu Kristo bon te Tia Kabooira ae manga uti ao e maiu. Ao I berita bwa E na kairiira, kawakiniira, ao ni kakorakoraira ngkana ti nakonako n nimamanein Tamneina. I taekina au kakoaua ae koaua n taian koaua ao berita aikai n aran te Uea Iesu Kristo ae tabu, amen.