“Human sa Daghan nga Kalisdanan,” kapitulo 12 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 1, Ang Sumbanan sa Kamatuoran, 1815–1846 (2018)
Kapitulo 12: “Human sa Daghan nga Kalisdanan”
Kapitulo 12
Human sa Daghan nga Kalisdanan
Sa tingpamulak sa 1831, ang siyete anyos nga si Emily Partridge nagpuyo sa usa ka lungsod sa amihanang silangan sa Kirtland uban sa iyang mga ginikanan, si Edward ug Lydia, ug upat ka igsoong babaye. Duna silay nindot nga balay nga dunay dakong lawak ug duha ka lawak-katulganan sa silong. Sa taas dunay usa ka lawak-katulganan, laing dako nga lawak, ug gamayng lawak para sa mga sinina. Didto sa basement naay kusina ug bodega sa mga utanon nga sobra ka ngitngit nga nahadlok si Emily niini.
Sa gawas, ang dakong nataran sa mga Partridge mihatag og luna ni Emily sa pagdula ug pagduki-duki. Duna silay hardin ug mga bungang kahoy, kamalig, ug bakanting lote diin nagplano ang iyang amahan nga motukod og mas nindot nga balay sa umaabut. Ang tindahan og kalo sa iyang amahan anaa ra usab sa duol. Ubos sa counter sa tindahan, kanunay siyang makakita og mabulukon nga mga laso ug ubang bililhon butang. Ang tibuok gambalay [building] puno sa mga himan ug mga makina nga gamiton sa iyang amahan sa pagtina og mga panapton ug mga panit ug sa paghulma niini ngadto sa mga kalo alang sa iyang mga kustomer.1
Wala na kaayo mogahin og panahon ang iyang amahan sa paghimo og mga kalo karon nga siya na ang bishop sa simbahan. Tungod sa mga Santos nga nanagpundok sa Ohio gikan sa New York, kinahanglang motabang siya sa pagpahiluna kanila sa mga panimalay ug sa pagpangita og trabaho. Apil sa bag-ong nangabut mao ang pamilyang Knight ug ang ilang branch sa simbahan gikan sa Colesville. Nasayud nga dunay dakong umahan si Leman Copley trayntay dos kilometros sa amihanang silangan sa Kirtland, diin miuyon siyang ipahinungod kini ngadto sa Ginoo, gipaadto sa amahan ni Emily ang mga Santos sa Colesville aron didto manimuyo.2
Ang ubang mga Santos sa New York miabut sa Ohio nga dunay tipdas, ug tungod kay kanunay silang mopundo sa balay sa mga Partridge, wala madugay gihilantan ug natugkan og rashes si Emily ug ang iyang mga igsoon. Naulian ra si Emily sa wala madugay, apan ang iyang onse anyos nga igsoon, si Eliza, nasakit og pulmonya. Nagtan-aw nga walay mahimo ang iyang mga ginikanan samtang naglisud siya pagginhawa ug mitaas og maayo ang iyang hilanat.3
Samtang ang pamilya miatiman ni Eliza, mitambong ang iyang amahan og importante nga komperensya sa simbahan sa usa ka schoolhouse duol sa umahan sa mga Morley. Nawala siya og pipila ka adlaw, ug sa iyang pag-uli, gisultihan niya ang pamilya nga kinahanglan na usab siyang mobiya.4 Nakadawat si Joseph og pagpadayag nga nag-ingon nga ang sunod nga komperensya himoon sa Missouri. Pipila ka mga lider sa simbahan, lakip ang iyang amahan, gitawag sa pag-adto didto sa labing madali.5
Daghang mga tawo ang misugod sa paghimo og mga plano alang sa pagbiyahe. Sa pagpadayag, gitawag sa Ginoo ang Missouri nga yuta nga kabilin sa mga Santos, gisulti ang biblikanhon nga mga paghulagway sa usa ka gisaad nga yuta nga “tugob sa gatas ug dugos.” Didto pagatukuron sa mga Santos ang siyudad sa Zion.6
Ang amahan ni Emily dili ganahan nga mobiya sa iyang pamilya. Duna pay sakit si Eliza ug basin mamatay nga wala siya.7 Nakita ni Emily nga nabalaka usab ang iyang inahan. Bisan mapasaligon kaayo si Lydia Partridge sa kawsa sa Zion, wala siya maanad nga moatiman sa mga anak ug sa panimalay nga siya ra. Daw nahibaloan niya nga nagsugod pa lang ang iyang mga pagsulay.8
Dunay sakit si Polly Knight sa dihang siya ug ang mga Santos sa Colesville mipuyo sa yuta ni Leman Copley. Ang umahan adunay dul-an sa tulo ka gatus ka mga ektarya nga tambok nga yuta, naghatag og igong luna alang sa daghang pamilya sa pagtukod og mga balay, mga kamalig, ug mga tindahan.9 Dinhi makasugod og balik ang mga Knight ug masunod ang ilang bag-ong relihiyon diha sa kalinaw, bisan tuod daghan ang nabalaka nga basin dili na magdugay si Polly kanila.
Mitrabaho dayon ang bana ug mga anak ni Polly, nangural ug nananom sa umahan aron mapalambo ang yuta. Si Joseph ug Bishop Partridge miawhag usab sa mga Santos sa Colesville sa pagpahinungod sa ilang kabtangan sumala sa balaod sa Ginoo.10
Hinoon, human nga nagsugod na sa pagka-establisar ang pamuy-anan, mibiya si Leman sa simbahan ug mipapahawa sa mga Santos sa Colesville gikan sa iyang yuta.11 Walay laing kapaingnan, ang gipapahawa nga mga Santos mihangyo ni Joseph sa pagtinguha sa direksyon sa Ginoo alang kanila.
“Kamo mosugod sa inyong panaw ngadto sa mga rehiyon sa kasadpan nga bahin,” ang Ginoo misulti kanila, “ngadto sa yuta sa Missouri.”12
Karon nga nasayud na sila nga ang Zion didto sa Missouri, dili sa Ohio, nakaamgo ang mga Santos sa Colesville nga apil sila sa mga unang miyembro sa simbahan nga manimuyo didto. Gisugdan nila sa pag-andam ang pagbiyahe, ug mga duha ka semana human sa pagpadayag, si Polly ug ang tibuok branch mibiya sa lugar sa Kirtland ug misakay og mga riverboat nga modala kanila paingon sa kasadpan.13
Samtang naglawig si Polly ug ang iyang pamilya diha sa suba, ang pinakadako niyang tinguha mao ang makaabut sa Zion sa dili pa siya mamatay. Singkwentay singko anyos siya, ug nagkaluya ang iyang panglawas. Ang iyang anak nga si Newel miadto na sa baybayon aron mopalit og kahoy nga himoong lungon sa higayon nga mamatay siya nga wala pa kaabut sa Missouri.
Apan determinado si Polly nga didto gyud malubong sa Zion.14
Wala madugay human mibiya ang mga Santos sa Colesville, ang propeta, si Sidney, ug si Edward Partridge miadto sa Missouri uban sa pipila ka mga elder sa simbahan. Mibiyahe sila kasagaran tadlas sa yuta, nagsangyaw sa ebanghelyo diha sa maagian ug naghisgot mahitungod sa ilang mga paglaum alang sa Zion.15
Malaumong namulong si Joseph mahitungod sa simbahan sa Independence. Gisultihan niya ang pipila ka mga elder nga si Oliver ug ang ubang mga misyonaryo siguradong nakatukod og lig-on nga branch sa simbahan didto, sama sa ilang gihimo didto sa Kirtland. Ang ubang mga elder mikonsiderar niini isip usa ka panagna.
Samtang nagkaduol sila sa distrito sa Jackson, nakadayeg ang mga lalaki sa inanay nga mga pagkurba sa prairie nga naglibut kanila. Tungod sa kalapad sa yuta nga mahimong kapuy-an sa mga Santos, daw maayo kaayo nga dapit ang Missouri alang sa Zion. Ug ang Independence, tungod kay duol kini sa usa ka dakong suba ug sa kayutaan sa mga Indian, mahimong hingpit nga dapit sa pagpundok sa katawhan sa pakigsaad sa Dios.16
Apan sa dihang miabut sila sa lungsod, ang mga elder wala makadayeg sa ilang nakita. Si Ezra Booth, usa ka kanhi ministro kinsa mipasakop sa simbahan human makakita ni Joseph nga miayo sa paralisadong bukton sa usa ka babaye, naghunahuna nga ang lugar medyo awaaw ug wala mapalambo. Kini adunay usa ka balay-hukmanan, pipila ka mga tindahan, pipila ka mga balay nga troso—ug wala nay lain. Pipila ra ka tawo ang nabunyagan sa mga misyonaryo sa maong dapit, mao nga ang branch dili ingon ka lig-on sa gidahum ni Joseph. Mibati nga nailad, si Ezra ug ang uban misugod sa pagduha-duha sa propetikanhong mga gasa ni Joseph.17
Nasagmuyo usab si Joseph. Gagmay nga mga barangay ang Fayette ug Kirtland, pero ang Independence mora lang og mingaw nga tabuanan. Diha sa lungsod manukad ang mga agianan padulong sa kasadpan, mao nga mabisitahan kini og mga tigpangayam ug tigmaneho og mga hayop uban sa mga mag-uuma ug gagmay nga mga negosyante. Nakaila si Joseph og mga tawo sa kadaghanan niini nga mga panginabuhi sa tibuok niyang kinabuhi, apan nakita niya ang mga tawo sa Independence nga walay disiplina ug mga bugoy. Labaw pa, ang mga tinugyanan sa gobyerno diha sa lungsod madudahon sa mga misyonaryo ug malagmit himoong lisud ang pagsangyaw ngadto sa mga Indian, kon dili man imposible.18
Nawad-an og kadasig, gidala niya ang iyang mga kabalaka ngadto sa Ginoo. “Kanus-a man mamulak ang kamingawan sama sa rosas?” nangutana siya. “Kanus-a man matukod ang Zion diha sa iyang himaya, ug asa man mobarug ang Imong templo?”19
Pagka-Hulyo 20, unom ka adlaw human sa iyang pag-abut, ang mga pag-ampo ni Joseph gitubag. “Kini nga yuta,” ang Ginoo misulti kaniya, “mao ang yuta diin Ako mitudlo ug mipahinungod alang sa pagpundok sa mga santos.”
Wala silay rason nga mangita og laing dapit. “Kini mao ang yuta sa saad,” mideklarar Siya, “ug ang dapit alang sa dakbayan sa Zion.” Ang mga Santos kinahanglang mopalit og yuta kutob sa mahimo, motukod og mga balay, ug mananom sa umahan. Ug diha sa bungtod sa kasadpan sa balay-hukmanan, kinahanglang motukod sila og templo.20
Bisan kon gipadayag na sa Ginoo ang Iyang kabubut-on alang sa Zion, ang ubang mga Santos nagpabiling madudahon mahitungod sa Independence. Sama ni Ezra Booth, si Edward nagtuo nga makakaplag siya og dakong branch sa simbahan sa maong dapit. Hinoon, siya ug ang mga Santos kinahanglang motukod sa Zion sa lungsod diin ang mga tawo madudahon kanila ug dili gayud interesado sa gipahiuli nga ebanghelyo.
Isip bishop sa simbahan, nakasabut usab siya nga kadaghanan sa responsibilidad sa pagpahiluna sa katukuran sa Zion kinahanglan niyang buhaton. Aron maandam ang gisaad nga yuta alang sa mga Santos, kinahanglan siyang mopalit og daghan kutob sa mahimo aron maapud-apod isip mga kabilin ngadto kanila nga moabut sa Zion ug motuman sa balaod sa pagpahinungod.21 Nagpasabut kini nga kinahanglan siyang magpabilin sa Missouri ug permanenting ibalhin ang iyang pamilya sa Zion.
Gusto ni Edward nga motabang sa pagtukod sa Zion, apan daghan kaayong pagpadayag, sa iyang bag-ong mga responsibilidad, ug sa dapit ang nakahasol kaniya. Usa ka adlaw, samtang gi-inspeksyon niya ang yuta diha ug libut sa Independence, gipasabut niya kang Joseph nga dili kadto sama ka nindot sa kasikbit nga mga yuta. Nasagmuyo siya sa propeta ug wala makakita kon unsaon sa mga Santos sa pag-establisar sa Zion didto.
“Nakita nako ang potensyal,” mipamatuod si Joseph, “ug mahitabo gayud kana.”22
Pipila ka adlaw human niana, ang Ginoo mipadayag pag-usab sa iyang pulong ngadto ni Joseph, Edward, ug ubang mga elder sa simbahan. “Kamo dili makakita uban sa inyong kinaiyanhon nga mga mata, alang karon nga panahon, sa paagi sa inyong Dios mahitungod niadto nga mga butang nga moabut sa umaabut, ug ang himaya nga mosunod human sa daghan nga kalisdanan,” mideklarar Siya. “Kay human sa daghan nga kalisdanan moabut ang mga panalangin.”
Diha sa pagpadayag, ang Ginoo mipanton usab sa kawalay pagtuo ni Edward. “Kon dili siya maghinulsol sa iyang mga sala,” miingon Siya mahitungod sa bishop, “tuguti siya nga magbantay basin pa kon siya mapukan. Tan-awa ang iyang misyon gihatag ngadto kaniya, ug dili na kini ikahatag pag-usab.”23
Ang pasidaan nakahimo ni Edward nga magmapaubsanon. Mihangyo siya sa Ginoo sa pagpasaylo sa iyang pagkawalay pagbati sa kasingkasing ug misulti kang Joseph nga magpabilin siya sa Independence ug moandam sa yuta sa Zion alang sa mga Santos. Apan nabalaka gihapon siya nga dili niya makaya ang dakong buluhaton nga nagpaabut sa unahan.
“Nahadlok ko nga ang akong mga responsibilidad dako ra kay sa unsay akong mahimo nga madawat sa akong Langitnong Amahan,” mikumpisal siya sa usa ka sulat ngadto kang Lydia. “I-ampo ko nga dili unta ko mapakyas.”24
Human sa tulo ka semana nga pagbiyahe, si Polly Knight miabut sa Independence uban sa mga Santos sa Colesville. Luya siya nga mibarug sa yuta, mapasalamaton nga nakaabut siya sa yuta sa Zion. Hinoon, paspas nga nagkaluya ang iyang lawas ug duha ka bag-ong kinabig diha sa dapit midala niya ngadto sa ilang panimalay aron makapahulay siya nga medyo komportable.
Samtang gisuhid sa mga Knight ang dapit alang sa luna nga kapuy-an, ilang nakita nga nindot ug malinawon sa gawas sa lungsod, nga dunay tambok nga yuta nga mahimo nilang ugmaron ug umahon. Ang mga tawo daw mahigalaon, bisan kon sila mga estranghero. Dili sama sa pipila sa mga elder gikan sa Kirtland, ang mga miyembro sa Colesville nagtuo nga makahimo ang mga Santos sa pagtukod sa Zion didto.
Pagka-Agosto 2, ang mga Santos sa Missouri nagtapok pipila ka kilometro sa kasadpan sa Independence aron sugdan sa pagtrabaho ang unang balay sa Zion. Si Joseph ug ang napulog duha ka mga tawo gikan sa Colesville Branch, kinsa simbolikanhong mirepresentar sa mga tribo sa Israel, mipahimutang sa unang troso alang sa estraktura. Gipahinungod dayon ni Sidney ang yuta sa Zion alang sa pagpundok sa mga Santos.
Pagkasunod adlaw, sa usa ka lote sa kasadpan sa balay-hukmanan sa Independence, mainampingong gibutang ni Joseph ang usa ka bato aron sa pagmarka sa kanto sa umaabut nga templo.25 Dayon dunay tawo nga miabli sa Biblia ug mibasa gikan sa otsentay siete nga salmo: “Nahigugma ang Ginoo sa mga ganghaan sa Sion labaw pa kay sa tanang mga puloy-anan ni Jacob. Mga butang nga mahimayaon mao ang gihisgutan tungod kanimo, Oh siyudad sa Dios.”26
Paglabay sa pipila ka adlaw, namatay si Polly, nagdayeg sa Ginoo sa pagsuporta kaniya sa iyang pag-antus.27 Ang propeta misangyaw sa sermon sa lubong, ug ang bana ni Polly milubong sa iyang lawas sa usa ka luna sa kakahoyan nga duol ra sa dapit sa templo. Siya ang unang Santos nga gilubong diha sa Zion.28
Sa samang adlaw, nakadawat si Joseph og laing pagpadayag: “Bulahan, miingon ang Ginoo, sila kinsa mianhi niini nga yuta uban sa bug-os nga tumong ngadto sa akong himaya, sumala sa akong mga sugo. Kay kadto nga mga buhi makapanunod sa yuta, ug kadto nga namatay makapahulay gikan sa ilang tanan nga mga kahago.”29
Wala madugay human sa lubong, si Ezra ug ang ubang mga elder sa simbahan misugod sa ilang panaw pabalik sa Kirtland uban ni Joseph, Oliver, ug Sidney. Nahupay si Ezra nga mopauli na sa Ohio. Dili sama ni Edward, siya walay kausaban sa kasingkasing kabahin ni Joseph o sa dapit sa Zion.
Milusad og mga bangka ang mga lalaki ngadto sa lapad nga Suba sa Missouri, sa amihanan lang sa Independence, ug namugsay padulong sa ubos sa suba. Sa pagtapos sa unang adlaw sa biyahe, malipayon sila ug nanihapon og ihalas nga pabo sa daplin sa suba. Pagkasunod adlaw, hinoon, ang panahon sa Agosto init ug ang suba kusog ug lisud i-nabigar. Dali nga gikapoy ang mga lalaki ug misugod sa pagpanaway sa usag usa.30
“Ingon nga ang Dios buhi,” sa katapusan misinggit si Oliver sa mga lalaki, “kon dili ninyo ayuhon ang inyong pamatasan, dunay aksidente nga mahitabo ninyo.”
Si Joseph ang miuna diha sa iyang bangka pagka-sunod hapon, apan ang pipila sa mga elder nasuko niya ug ni Oliver ug nagdumili sa pagbugsay. Sa usa ka peligro nga kurbada sa suba, nakaigo sila og nakalugdang nga kahoy ug hapit matikyaob. Nahadlok sa kinabuhi sa tanan nga anaa sa grupo, mimando si Joseph ug Sidney nga manghaw-as ang mga elder gikan sa suba.31
Human sila mihimo og kampo, si Joseph, Oliver, ug Sidney misulay sa pakig-istorya sa grupo ug pagpakalma sa tension. Naglagot, ang mga lalaki mitawag kang Joseph ug Sidney nga mga talawan tungod sa paghaw-as gikan sa suba, mibugal-bugal sa pamaagi ni Oliver sa pagbugsay sa iyang bangka, ug miakusar ni Joseph nga sama sa usa ka diktador. Ang panag-away milungtad hangtud pagka-gabii.
Imbis nga magtukaw uban sa grupo, sayo nga mihigda si Ezra, hilabihan nga nakahinaway ni Joseph ug sa mga elder. Ngano, naghunahuna siya, nga gisalig man sa Ginoo ang mga yawe sa Iyang gingharian ngadto sa mga tawo nga sama niini?32
Wala madugay niana nga ting-init, nadawat ni Lydia Partridge ang sulat ni Edward gikan sa Missouri. Uban sa pagpaambit sa iyang mga kabalaka bahin sa iyang calling, mipasabut siya nga dili siya makauli sumala sa plano apan magpabilin hinoon sa distrito sa Jackson aron mamalit og yuta alang sa mga Santos. Gipasukip sa sulat ang kopya sa pagpadayag ngadto kang Edward, nga nagsugo sa ilang pamilya nga manimuyo sa Zion.
Nakalitan si Lydia. Sa dihang mibiya si Edward, iyang gisultihan ang ilang mga higala nga mobalik siya sa Ohio sa higayon nga mahuman na ang iyang buluhaton sa Missouri. Karon, tungod sa daghang responsibilidad diha sa Zion, dili siya sigurado kon makabalik ba siya aron sa pagtabang ni Lydia ug sa mga bata sa pagbiyahe. Apan nasayud siya nga ang ubang mga pamilya sa Ohio mobalhin sa Missouri nianang tinglarag, lakip ang iyang mga magtatambag sa bishopric. Mao usab si Sidney Gilbert, tag-iya og tindahan sa Kirtland, ug William Phelps, usa ka tig-imprinta, diin ang duha moestablisar og mga negosyo alang sa simbahan didto sa Zion.33
“Labing maayo siguro kon mokuyog mo nila,” misulat siya.34
Nasayud nga wala kaayoy mga luho sa Independence, mihatag usab si Edward kang Lydia og taas nga lista sa mga butang nga i-impaki ug mga butang nga biyaan. “Kinahanglang mag-antus ta,” mipasidaan siya, “ug dunay panahon nga daghan ta og masinati nga kalisdanan dinhi, diin kamo ug ako wala gayud maanad.”35
Misugod si Lydia sa pagpangandam sa pagbalhin. Himsog na karon ang mga bata aron makabiyahe, ug giareglo niya nga mobiyahe uban sa mga pamilya nga Gilbert ug Phelps. Sa dihang gibaligya niya ang kabtangan sa iyang pamilya, ang iyang mga silingan dili makatuo nga siya ug si Edward mobiya sa ilang nindot nga balay ug malamboon nga negosyo aron mosunod sa usa ka batan-ong propeta ngadto sa kamingawan.36
Walay tinguha si Lydia nga ibaliwala ang sugo sa Ginoo sa pagtukod sa Zion. Nasayud siya nga ang pagbiya sa iyang maanindot nga panimalay usa ka pagsulay, apan nagtuo siya nga usa ka dungog nga makatabang sa pagpahimutang sa katukuran sa siyudad sa Dios.37