Inisitituti
15 O Nofoaga Paia


“O Nofoaga Paia,”mataupu 15 o le Au Paia: O Le Tala o le Ekalesia a Iesu Keriso i Aso e Gata Ai, Voluma 1, O Le Tagavai o le Upumoni, 1815–1846 (2018)

Mataupu 15 “O Nofoaga Paia”

Mataupu 15

O Nofoaga Paia

O Paipa i le Afi

Ia Aokuso 1832, na matamata ai ma le mitamita Phebe Peck a o papatisoina le toatolu o lana fanau i autafa o lo latou fale i Misuri. O i latou o ni isi e toasefulu tasi o tamaiti na papatiso i Siona i lena aso. Faatasi ai ma le fanau a Litia ma Eteuati Paterika ma Sally ma Viliamu Phelps, o i latou o le uluai tupulaga o le Au Paia talavou na ola ae i se laueleele na vaetofia e le Alii e paia.

Na malaga atu Phebe ma lana fanau faatasi ma le Au Paia o Kolesavile i se tausaga na muamua atu. O le toalua talu ai o Phebe o Peniamina, o le tuagane o Polly Naite, o lea ua i ai se nofoaga o Phebe i le aiga lautele o le au Naite. Ae sa ia misia lava lona ia aiga ma uo i Niu Ioka o e e lei auai i le ekalesia.

E lei leva ona uma le papatisoga o lana fanau, sa ia tusi atu i ni ana uo muamua se toalua e uiga i Siona. “O le a e le manatu o se mea faigata le o mai iinei,” sa ia ta’u atu ai i lana uo o Ana, “aua o loo faaalia mai e le Alii ia mealilo o le malo faalelagi i Ana fanau.”1

Talu ai nei, sa lolomi ai e Viliamu Phelps le vaaiga vaaia a Iosefa ma Sini o le lagi i le The Evening and the Morning Star, ma sa faasoa atu e Phebe ia Ana lana folafolaga e faapea o i latou o e ua papatiso ma tumau le totoa i le molimau ia Keriso, o le a olioli i le tikeri aupito maualuga ma le atoaga o faamanuiaga a le Atua.

O le i ai o lena folafolaga i le mafaufau, na uunaia ai e Phebe se isi uo, o Patty, e faalogo i le savali o le talalelei. “Mata e mafai ona e vaai ma talitonu e pei ona ou faia,” sa ia tusi atu ai, “o le a tatala atu ia te oe le ala ma o le a e sau i lenei laueleele, ma o le a ta fevaaia’i ai ma olioli i mea a le Atua.”

Sa molimau atu Phebe i le faaaliga vaaia talu ai nei a le perofeta ma le filemu na aumaia ia te ia, ma fautuaina Patty e faitau i ona upu pe afai na te maua se avanoa.

“Ou te faamoemoe o le a e faitauina ma se loto tatalo ma le faaeteete,” na ia ta’u atu ai i lana uo, “aua o nei mea e aoga ona matau, ma ou te manao ia mafai ona e sailiili i ai.”2


O lena tautoulu, sa malaga ai Iosefa ma Newel Whitney i le Aai o Niu Ioka e talai le talalelei ma faia ni faatauga mo le Faatulagaga Mausali Soofaatasi. Sa valaauina e le Alii ia Newel e lapatai atu i tagata i aai tetele e uiga i le malaia o le a oo mai i aso amuli. Sa o faatasi o ia ma Iosefa e fesoasoani e faataunuu le poloaiga a le Alii.3

Talu ai nei, sa lagonaina e le perofeta se faanatinati faateleina e talai atu le talalelei ma fausia le nofoaga mo le faapotopotoina o le Au Paia. A o toeitiiti lava ona tuua Katelani, sa ia maua ai se faaaliga e faapea ua i ai i e umia le perisitua se tiutetauave e talai atu le talalelei ma taitai le au faatuatua i le saogalemu o Siona ma le malumalu, i le mea na folafola atu le Alii e asiasi atu ai ia i latou i Lona mamalu.

O le mea lea, o le perisitua e aumai faatasi ai ma se tiute e faatautaia ia sauniga ia i latou o e taliaina Keriso ma Lana talalelei. Ua na o nei sauniga lava, na aoao mai ai le Alii, e mafai ai e Ana fanau ona saunia e maua Lona mana ma toe foi atu ai i Lona afioaga.4

E ui o lea, ina ua ia tuua mo lana malaga, sa i ai ia Iosefa se mafuaaga e popole ai e uiga i le taumafaiga e fausia Siona i Misuri. Sa olaola le ekalesia i Ohaio, e ui i le tetee mai tagata sa auai muamua i le lotu, ae o le ekalesia i Misuri sa tauivi e faatumauina le faatulagaina tatau a o siitia atu le toatele o tagata iina e aunoa ma se faatagaga. Faatasi ai ma lagona finauvale i le va o ia ma nisi o taitai o Siona e lei foiaina, sa i ai se mea sa tatau ona fai ina ia lotogatasi ai le ekalesia.

Ina ua taunuu i le Aai o Niu Ioka, sa maofa Iosefa i lona tele. Sa faamalumalu ifo fale maualuluga i luga o magaala vaapiapi e faitau fia maila le uumi. Soo se mea sa ia vaavaai atu i ai sa i ai faleoloa ma oloa taugata, o fale tetele ma ofisa, ma faletupe i mea sa fefaatauai ai tagata faipisinisi maumea. Sa faanatinati solo i ona autafa tagata o lanu e tele, galuega, ma ituaiga, e matua foliga mai lava e le masani i isi sa vagaia i latou.5

Sa la nonofo ma Newel i se faletalimalo e fa-fogafale i autafa o faleteuoloa lea sa faamoemoe Newel e fai ai ana faatauga mo le United Firm. Sa iloa e Iosefa o le galuega o le filifilia o oloa e le malie ma sa faalotovaivaia o ia i le faamaualuga ma le amioleaga na ia vaaia i le aai, o lea sa tele ina ia toe foi i le faletalimalo e faitau, mafaufau loloto ai, ma tatalo. E lei leva ae amata ona ma’imanatu. Ua lata foi Ema i le faaiuga o se isi maitaga faigata, ma sa moomoo [Iosefa] e faatasi ma ia ma lo la afafine.

“Sa sautuafia mai mafaufauga o le aiga, ia Ema ma Iulia, i lo’u mafaufau e pei o se lolo,” na ia tusia ai, “ma sa ou moomoo mo se taimi e faatasi ai ma i la’ua.”

O nisi taimi e tuua ai e Iosefa le faletalimalo ae alu e vailiili ma talai. O le Aai o Niu Ioka e silia ma le luaselau afe lona faitau aofai, ma sa lagonaina e Iosefa sa fiafia le Alii i faatufugaga ma fatuga fou uiga ese a ona tagata. Ae sa leai se tasi na foliga mai e viia le Atua mo na mea ofoofogia o loo siomia ai i latou pe fiafia mai i le talalelei toefuataiina a Iesu Keriso.

Ma le le faalavelaveina, sa faaauau pea e Iosefa ona faasoa atu lana savali. “Ua ou naunau e sii a’e lo’u leo,” na ia tusi atu ai ia Ema, “ma tuu atu i le Atua le mea e tupu, o le o loo umia mea uma i Ona aao.”6


E tasi le masina mulimuli ane, ina ua toe foi Iosefa ma Newel i Ohaio, ae taunuu Polika Iaga e tolusefulu-tasi ona tausaga i Katelani faatasi ma lona uso matua o Iosefa ma lana uo mamae o Heber Kimball. O i latou o ni tagata faatoa liliu mai mai Niu Ioka tutotonu, e le mamao mai le mea sa ola ae ai Iosefa Samita. Sa manao Polika e feiloai i le perofeta talu ona ia faatoa aoao e uiga i le Tusi a Mamona. O lea la ua i ai o ia i Katelani, sa ia fuafua e faatalofa ia Iosefa, ma vaai atu i ona mata, ma iloa lona loto. Sa talai atu Polika mai le Tusi a Mamona talu mai lona papatisoga, ae sa itiiti se mea na ia iloa e uiga i le tagata na faaliliuina.

O Iosefa ma Ema ua nonofo nei i le potu mautotogi i luga ae o le faleoloa o Whitney i Katelani, ae ina ua malolo atu alii nei e toatolu iina, o la e alu le perofeta e tata fafie i se togavao pe tusa ma le maila le mamao. Sa latou o loa lava i lea nofoaga, ma le le mautinoa po o le a le mea o le a latou tau atu i ai.

A o savavali atu i le togavao, sa oo atu Polika ma isi i se mea sa faaninii ai e Iosefa ia ogalaau. Sa umi atu o ia i lo Polika ma sa fai ona ofu masani faigaluega. Mai le ala atamai na sasau ai e Iosefa lana to’i, sa mafai ai e Polika ona iloa e le o ia o se tagata fou i galuega tau lima.

Sa soso atu Polika ma faailoa atu ia lava. A o tuu ifo i lalo lana to’i, sa lulu e Iosefa le lima o Polika. “Ua ou fiafia e vaai ia te oe,” na ia fai atu ai.

A o la talanoa, sa ofo atu Polika e tataina fafie a o fesoasoani lona uso ma Heber e uta i se taavale toso. Sa foliga matafiafia le perofeta, galue malosi, ma faauo. E faapei o Polika, e sau o ia mai se talaaga maualalo, ae sa lei agafaatufanua e pei ona sa i ai nisi tagata faigaluega. Sa iloa e Polika i lea lava taimi o ia lava o se perofeta a le Atua.7

Ina ua mavae sina taimi, sa valaaulia e Iosefa ia nei alii i lona fale mo se tausamiga. Ina ua latou taunuu atu, sa ia faailoa atu i latou ia Ema, o le sa taoto i le moega, ma faamoemoe se pepe tama malosi. E lei leva ni nai aso na fanau mai ai le pepe, na o ni nai itula lava ae taunuu loa Iosefa ma Newel mai Niu Ioka. Sa faaigoa o ia e Ema ma Iosefa ia Iosefa Samita III.8

Ina ua uma le tausamiga, sa faia e Iosefa se fonotaga laitiiti ma valaaulia ai Polika e tatalo. A o punou ifo lona ulu, sa lagona e Polika le Agaga ua uunaia o ia e tautala i se gagana sa lei mailoa. Sa tetei tagata sa i totonu o le potu. I le tausaga ua mavae, sa latou vaai ai i le toatele o tagata o faataitaia ia meaalofa a le Agaga i ni amioga le mafaufau. E ese le mea na faia e Polika.

“Uso e, o le a ou le teena lava se mea e mai le Alii,” na fai atu ai Iosefa, ina ua lagonaina lo latou faaletonu. “O lena gagana e mai le Atua.”

Ona tautala atu foi lea o Iosefa i lea lava gagana e tasi, ma tautino atu ai e faapea o le gagana a Atamu lea na tautala ai i le Faatoaga o Etena ma sa fautuaina ai le Au Paia e saili atu i le meaalofa o gagana, e pei ona sa faia ai e Paulo i le Feagaiga Fou, mo le manuia o fanau a le Atua.9


Sa tuua e Polika ia Katelani ina ua mavae se vaiaso, a o to’a ifo malie le taumalulu i luga o le nuu laitiiti. Peitai, i ni nai aso a o lumanai le Kerisimasi, sa faasalalauina e se nusipepa i le lotoifale ni lipoti e faapea ua finauina e taitai o Karolaine i Saute ia lafoga i luga o oloa mai fafo ma faamata’uina ai ia tutoatasi mai le Iunaite Setete. Sa tauanau atu nisi tagata mo se taua.10

A o faitauina e Iosefa ia lipoti i le mala, sa ia toemanatunatu i le amioleaga ma le faatafunaga na ta’ua i le Tusi Paia o lea muamua mai i le Afio Mai Faalua o le Faaola.11 Sa oi le lalolagi atoa i lalo o noanoataga o le agasala, sa ta’u atu ai e le Alii ia te ia talu ai nei, ma e le o toe mamao ona asiasi atu lea o le Atua i e amioleaga i Lona toasa, ma saeia malo o le lalolagi ma afua ai ona gatete le lagi.12

Ina ua uma ona tatalo ia iloa e uiga i nei mala, sa maua e Iosefa se faaaliga i le Aso Kerisimasi. Na ta’u atu e le Alii ia te ia e faapea o le a oo mai le taimi o le a fouvale ai Karolaine i Saute ma isi setete i saute faasaga i le isi vaega uma o le malo. O le a valaau atu ia setete fouvale i isi atunuu mo se fesoasoani, ma o le a tulai mai tagata faapagotaina e faasaga i o latou taitai. Ona liligi ifo lea o taua ma mala faalenatura i luga o malo uma, ma salalau atu ai le faanoanoa ma le oti i le lalolagi uma.

O le faaaliga o se faamanatu lea e faapea o le a le toe mafai e le Au Paia ona faatuai le fauina o Siona ma le malumalu. Ua tatau ona latou saunia i le taimi nei pe afai o latou faamoemoe e aloese mai le faatafunaga o le a oo mai.

“Ia outou tutu ai i nofoaga paia,” na uunaia ai i latou e le Alii, “ma aua le masiʼi ese, seia oo mai le aso o le Alii.”13


E lua aso talu ona maua mai le faaaliga e uiga i le taua, ae fono ia Iosefa ma taitai o le ekalesia i le faleoloa o Newel Whitney. Sa talitonu o ia ua faateleina le faitio o le Au Paia i Misuri i lana taitaiga. Afai latou te le salamo ma toe faafoi le toafilemu i le ekalesia, ua popole o ia, o le a mafai ona latou le maua o latou tofi i Siona ma latou le maua ai lo latou avanoa e fausia le malumalu.14

Ina ua uma ona tatala le fonotaga, sa talosaga atu Iosefa i taitai o le ekalesia e tatalo ina ia iloa le finagalo o le Atua mo le fausiaina o Siona. Sa punonou ifo ulu o alii ma tatalo, sa tofu faailoa atu e le tagata lona naunautai e tausi ia poloaiga a le Atua. Ona maua mai lea e Iosefa o se faaaliga a o tusia e Feterika Viliamu, o lana tusiupu fou.15

Sa o se savali o le filemu mo le Au Paia, sa uunaia ai i latou ia paia. “Ia faapaia outou lava,” sa poloai mai ai le Alii, “ina ia tau-tasi o outou mafaufau i le Atua.” I lo latou maofa, sa Ia faatonuina i latou e fausia se malumalu i Katelani ma saunia e maua Lona mamalu.

“Ia outou faatulaga tatau outou lava,” na fetalai mai ai le Alii. “Ia saunia mea manaomia uma; ma faatu se fale, o se fale tatalo lea, o se fale o le anapogi, o se fale o le faatuatua, o se fale o le aoaoga, o se fale o le mamalu, o se fale maopoopo, o se fale o le Atua.”

Sa fautuaina foi i latou e le Alii e amata se a’oga. “Ma talu ona ua lē i ai i tagata uma le faatuatua, ia outou saili ma le filiga ma aoao i le tasi upu o le poto; ioe, ia outou saili mai totonu o i tusi sili ona lelei upu o le poto; saili i le aoaoina, e ala lava lea i le suesue ma le faatuatua foi.”16

Sa auina atu e Iosefa se kopi o le faaaliga ia Viliamu Phelps i Misuri, ma sa faaigoaina o se “lau olive” ma “o le savali a le Alii o le filemu” i le Au Paia i Katelani. Sa ia lapataia le Au Paia i Siona afai latou te le faapaiaina i latou lava e pei ona faatonuina ai i latou e le Alii, o le a Ia filifilia isi e fauina Lona malumalu.

“Faalogo i le siufofoga o le lapataiga a le Atua, nei pau ia Siona,” sa aioi atu ai Iosefa. “O loo tatalo le usoga i Katelani mo outou e le aunoa, i le iloa ai o le matautia o le Alii, o lea ua latou matua matata’u ai lava ona o outou.”17


I le aso 22 Ianuari, 1833, sa tatalaina ai e Iosefa ma le Au Paia i Katelani le Aoga a Perofeta i le faleoloa o le au Whitney. O se tasi o failautusi a Iosefa, o Osona Haite, sa tofia e faiaoga i le vasega. E pei o Iosefa ma le toatele o isi tagata o le vasega, sa faaalu e Osona le tele o lona olaga a o laitiiti e faigaluega ai ae le alu i se aoga. O ia o se tamaitiiti na leai ni matua, ma o le sa tausia o ia sa na o le taumalulu na faataga ai ona alu o ia i le aoga, pe a uma le seleselega ma a o lei amataina le isi totoina o le faatoaga. Sa lelei le manatua o Osona ma vave lana aoao, peitai, sa aoga o ia i se aoga lata ane a ua matua.18

I le Aoga a Perofeta, sa aoao ai e Osona ia alii i lesona faaleagaga e faaopoopo i le talafaasolopito, kalama, ma le numera, e pei ona sa poloaiina ai e le Alii.19 O i latou sa auai atu i lana vasega sa le na o ni tagata aoao. Sa latou talanoa atu le tasi i le isi o se au uso ma sa noatia i latou lava i se feagaiga o le faaaumea20 Sa latou suesue faatasi, sa talatalanoa faatasi, ma sa tatalo o se vaega.21

I se tasi aso, sa valaaulia ai e Iosefa ia Osona ma isi i le vasega e aveese o latou seevae. I le mulimuli ai i le faataitaiga a Keriso, sa tootuli ifo Iosefa i o latou luma ma taitasi ona ia mulumulu i o latou vae.

Ina ua uma, sa ia fai atu, “E faapei ona ou faia, ia faapea foi ona outou faia.” Sa ia talosagaina i latou ina ia auauna atu le tasi i le isi ma tausia i latou ia mama mai agasala a le lalolagi.22


A o faia le Aoga a Perofeta, sa matau e Ema le taunuu ane o tagata o le vasega ma agai atu i luga o le faasitepu i le potu laitiiti, ua matua taufaaofiofi i le mea sa latou potopoto ai. O nisi alii na o mai i le aoga ua felesi ma lavalava mama ona o le faaaloalo i le natura paia o le aoga. O nisi foi sa lei taumamafa i le taeao ina ia mafai ona latou o mai i le fonotaga a o anapopogi.23

Ina ua tuua le vasega ma tuua foi e alii mo le aso, sa faamama e Ema ma ni nai tamaitai talavou sa totogi le potuaoga. Talu ai ona sa ulaula paipa ma lamu ia tapaa a tamaloloa i le taimi o lesona, sa asugia le potu ma sa tumu le fola o le fale i feanuga o tapaa ina ua latou o. E matuai olo lava e Ema ma lona malosi atoa, ae e pipii ai lava pisipisia o tapaa i luga o le fola.24

Sa faitio o ia ia Iosefa e uiga i le faaletonu. Sa le masani ona faaaogaina e Iosefa le tapaa, ae sa le afaina ia te ia pe a faaaoga e isi tagata. Peitai, o faitioga a Ema, na afua ai ona ia fesili pe ua tonu i fofoga o le Atua le faaaogaina o le tapaa.

Sa le na o Ema na i ai ia atugaluga. O le Au Toeiloilo i le Iunaite Setete, ma isi atunuu i le salafa o le lalolagi na manatu o le ulaula ma le lamuina o tapaa, faapea foi ma le inu ava malosi, o ni mausa eleelea. Ae sa i ai nisi fomai sa talitonu o le tapaa e mafai ona foia ai le tele o faama’i. E faapena foi ni mau sa faia e uiga i le inu ava malosi ma meainu vevela e pei o le kofe ma le lauti, lea sa inu faalausosoo ai tagata.25

Ina ua avatu e Iosefa le mataupu i le Alii, sa ia maua mai se faaaliga---o se “upu o le poto mo le manuia o le Au Paia i nei aso e gata ai.”26 I lena faaaliga, sa lapataia ai e le Alii Lona nuu mai le inuina o le ava malosi, ma tautino mai ai o na meainu malolosi e mo le faamamaina o o latou tino ae o le uaina e mo sauniga e pei o le faamanatuga. Sa ia lapataia foi i latou mai le tapaa ma meainu vevela.

Sa faamamafa mai e le Alii ni meaai maloloina, ma fautuaina le Au Paia e aai i fatu, o laau fanua, ma fualaau aina suamalie ma ia ‘ai faavava aano o manu. Sa Ia folafola mai faamanuiaga o le ola maloloina, malamalama, ma le malosi ia i latou o e filifili e usitaia.27

Na tuuina mai le faaaliga e le o se poloaiga ae o se lapataiga. E toatele tagata sa faigata ia i latou ona lafoai le faaaogaina o nei mea malolosi, ma e lei gauai atoatoa i ai Iosefa. Sa faaauau e ia ona inu i nisi taimi le ava malosi, ma o nisi taimi sa inuina ai e i la’ua ma Ema le kofe ma le lauti.28

Ae, ina ua uma ona faitau atu e Iosefa ia upu i le Aoga a Perofeta, sa tau’ai ese e tamaloloa i totonu o le potu a latou paipa ma afifi o tapaa lamu i le afi e faailoa atu ai lo latou naunau e usitai i le fautuaga a le Alii.29


Na tuua le vaituuaga muamua o le Aoga a Perofeta ia Mati, ma sa faataape ona tagata e auauna atu i misiona pe faatino isi tofitofiga.30 O le taimi lea, o taitai o le Ekalesia i Katelani, sa galulue e faatau se itufanua piliki ma sue tupe e fau ai le malumalu.31

Pe tusa o le taimi lea, sa maua ai e Iosefa se tusi mai Misuri. Ina ua uma ona faitau le faaaliga o le “lau olive,” sa faanatinatia e Eteuati ma isi le Au Paia ia salamo ma faalelei ma le ekalesia i Katelani. Na aoga a latou taumafaiga, ma ua latou talosagaina nei ia Iosefa e faamagalo i latou.32

Ina ua saunia e faagalogalo le feeseeseaiga, sa sailia e Iosefa ni auala e faataunuu ai poloaiga a le Alii mo Siona. Ia Iuni, sa la tatalo faatasi ai ma Sini Rikitone ma Feterika Williams e fia iloa pe faapefea ona fauina se malumalu. A o latou tatalo, sa latou vaai i se faaaliga vaaia o le malumalu ma vailiili lona itu i fafo, ma matauina le fausaga o ona faamalama, taualuga, ma le tumutumu. Sa foliga mai ua agai atu le malumalu i o latou luga ae tonu, ma sa latou iloa ai ua latou i ai i totonu, ua asiasia potu i totonu.33

Ina ua maea la latou faaaliga vaaia, sa tusia e nei alii ni ata fuafua mo malumalu i Katelani ma Initipene. O fafo, o le a foliga mai fale o ni falesa tetele, ae o totonu o le a i ai ni potu fono vatetele tailua, o le tasi i le fogafale i luga ma le tasi i le fogafale i lalo lea e mafai ona potopoto ai le Au Paia ma aoao.34

Sa sosoo ai ma le taulai atu o Iosefa i le fesoasoani i le Au Paia i Siona e faia se aai latou te nonofo ai, lea ua faaluaina le tele talu mai lana asiasiga talu ai.35 Faatasi ai ma le fesoasoani a Feterika ma Sini, sa ia tusia se ata o fuafuaga mo se aai e tasi le maila faatafafa. Sa i ai ni magaala uumi, sasa’o i se mamanu sa fekolosia’i i le faafanua, ma ni fale piliki ma fale maa e faatutu i luga o fasifanua tifato e i ai pupu laau i luma ma avanoa mo togalaau i tua.

E tatau ona vaevaeina le laueleele i ni fasifanua pe tai afa eka, mo e maumea faapea foi e matitiva. O le a nonofo le au faifaatoaga i le aai ma galulue i faatoaga i fafo atu o le taulaga. I le ogatotonu o le aai, sa i ai le malumalu ma isi fale paia sa faamoemoeina mo tapuaiga, aoga, taitaiga, ma le tausiga o e matitiva. O fale mo le lautele o le a tusia ai upu “E Paia i le Alii.”36

O le a mafai ona nofoia le aai e le sefululima afe tagata, lea o le a matuai itiiti ifo nai lo le Aai o Niu Ioka, ae e tumau pea le avea o se tasi o aai aupito tele i le atunuu. A oo loa ina tumu le aai, e mafai ona toe fai ma toe fai le ata fuafua, seia oo ina maua uma e le Au Paia se tofi i Siona. “Faataatia ese se isi i le ala lava lea e tasi,” na faatonuina ai e Iosefa, “ma ia faatumuina le lalolagi i nei aso e gata ai.”37

Ia Iuni 1833, sa auina atu e Iosefa, Sini, ma Feterika le ata fuafua mo le aai mai Katelani i Initipene, faatasi ai ma faatonuga auiliili mo le ala e fauina ai le malumalu.

“Ua matou amata fauina le Maota o le Alii i lenei nofoaga, ma ua vave lava,” sa latou lipoti atu ai i se tusi lea na avatu faatasi ma le ata fuafua. “O le ao ma le po, o loo matou tatalo ai mo le faaolataga o Siona.”38