Pickles, Turnips, ao Koaua: Reiakinaki man Maiun ao ANA REIREI Lorenzo Snow
Ngkai ko kamatebwaia ana reirei Lorenzo Snow n te ririki aei, ko ataia bwa ngaia te burabeti, te tia mamata, te tia kaotioti ma ana reirei ae moan te tamaroa ma ni kaineti n te tai aei.
Ngkana ko a tia n nora tamnein Lorenzo Snow, te kaniman ni Beretitenti n Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aikai Itiaki ni Boong Aika Kairira, ko na kona n uringa buaina ae mainaina man abwabwaki ao moamoana ae akoi. Ao ngkana ko tei tabeua te miniti ni karaua ni kamatebwaia te korobanna anne, ko na kona n nora matan Beretitenti Snow—ae kainano ma e aki kua, n ana ririki man onrake n te korakora ao te ota.
Tao ko a tia n ongo bwa Beretitenti Snow e bon anganaki te namakin bwa e na reirei iaon te kabwianibwai, ao ko kona n uringa warekan te bwai are e rinanona ae tabu are e reke irouna n te Salt Lake Tembora.
Ma ko ataia bwa tera ae kaira te katoto nakon te bwai are e rinanona n te tembora ao tera te bwai ae karekea? Ko ingainga ni kan ata te karaki ibukin te kaotioti are e karekea ibukin tuan te kabwianibwai?
Ao e kanga aron matana ma moana? Imwin kaitibou ma Beretitenti Snow, te minita man te aro teuana e koreia: “Moamoana e korakora iai te rau; kaotina e uota te tataro ae rau. Ni moamoana ae rau ma matana e aki ti uota ‘te tataro ae mabu n te mweenga,’ ma e maeka iai korakoran te maiu n tamnei. … Te namakin ae kaokoro ae raoiroi e roko irou, bwa I tei n te tano ae tabu.’”1 Ko kan ata te mwamwananga, kangaanga, tokanikai, nanokawaki, kukurei, ao kaotioti ake a ikotaki ni kaota tein moamoana?
N te ririki aei, Tarira n te Botaki n Aine ao naake a taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka ana kamatebwaia te Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow. Ngkai ko reiakin reirei man ana reirei Beretitenti Snow ao ni maroroakini n te taromauri ao ni mweengam, e na reke iroum riki kinakina n aron tarana bwa temwaane ae tamaroa taarana n tamneina are e beniaki. Ko na bon kina man ataia bwa bon ana aomata te Atua—te burabeti, te tia mamata, te tia karekei kaotioti ae reirei aika a tamaroa ao man kakawaki ni bong aikai.
Ni karikirakea ingaingan nanom, aikai tabeua katoto n te boki n reirei ao te karaki are ko na kamatebwaia inanon te ririki aei. N taian barakirabu aikai, te mwakoro ao te iteraniba Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow.
Tao ko uringa te maungatabu ni kabuta are e taetae iai Unimwaane David A. Bednar man aia Kooram n te Tengaun ma Uoman n Abotoro ike e kabotaua iai aron wakin te rairaki nakon waakin kawakinan te kukambwa.2 Unimwaane Bednar tiaki ngaia te moan Abotoro ae karaoa te kabotau aei. Beretitenti Snow e tibwaua naba te kantaninga aei 150 te ririki mwaina:
“Katuka te kukambwa n bukibuki ni winika ao iai te mwakuri ae uarereke ae na reke nako iai n te moa n aoa, ke ni moan 12 n aoa. Kamatebwaia ao ko na kunea bwa e reke mwina man kunna are e kanakoaki, bwa e kantaningaki te tai ae maan ibukin kawakinana. Te aomata are e bwabetitoaki nakon te ekaretia bon iai mwiina nakoina, ma akea mwiina ni kawakinaki n te tai ae waetata. E aki katea te tua ae eti ao te beku irouna inanon 12 ke 24 te aoa; e riai n teimatoa n te ekaretia, n ai aron te kukambwa are n winika, ni karokoa ae e onrake ma te tamnei ae koaua.”3
Ngke e taetae Beretitenti Snow ibukin rairakina, e riaon baike e rinanona. E aki toki n taekini bwaai aika uoua aika riki—teuana are e riki imwin kainakin te Ekaretia ao teuana are e riki imwin bwabetitoana ao kamatoaana—anne are e buokia n riki “aei are e kamatoa raoi te tamnei.” Ko kona ni wareki mwiin rongorongo aikai iaon iteraniba aika 1, 3, 59, ao 61–62.
“Bukin tera [te]mwaane e weteaki bwa e na mwakuri bwa te beretitenti irouia aomata?” Beretitenti e titiraki n teuana te tai. “Ngkana ko kan karekea namakinana ao manga kamanena te namakin anne n te aro bwa ko na ni kairaki n ana kabwarabwara? Tiaki, ma ni kaitarana, e weteaki bwa e na mwakuri iaon reirei aika ti tebo n aron te mwaakanibonga are e anganaki Natin te Atua, bwa e na kona ni karaoi nako angakarea. Bon ibukina? Tiaki, ma man anaan nanoia aomata iroun teuare e tararuaia. … N riki bwa te toro irouia taari, ma tiaki aia matita, ao ni beku ibukin bwaike a tangirii ao kamweraoaia.”4
Ngkai ngaira taan kairiri n te Ekaretia, Beretitenti Snow e karaoa te reirei aei, ao E kunea n tabetai kawai aika kaunga n aron karaoaia. N aron te katoto, E kamanena te uankai n te taina, rabunan kainiwene, ao te turoou n buoka tamneia Aomata aika Itiaki ni Boong aika Kaitira ake a rotaki. Te rongorongo e kona ni kuneaki n mwakoro 7. Ni warekan tabeua ana reirei ibukin te kairiri n te Ekaretia, noora mwakoro 18.
Beretitenti Snow e korakora, e kakarekei iango, ao te tia kairiiri ae nakoraoi ibukina e ataia bwa antai te tia Kairiiri raoi. E reirei, “E a tia te beku ae korakora—ikotakakiia aomata man reeti n te aonaaba aki nako man ana kantaninga temanna nakon te aomata; ma e roko mairoun te Uea ae moan te Korakora”5 Ni kaekaan bootakiia kaain te ekaretia n tain karinean ana ka 85 ni koro n ririki, e taku, “I namakinna bwa bwaike I a tia ni kakoroi bukiia tiaki Lorenzo Snow; ao te taneiai are e karekea nakoiu te beku ae te Beretitenti n te Ekaretia—tiaki Lorenzo Snow, ma bon te Atua ae katia.’6
E reirei te koaua rinanon ana mwakuri, ma e kauringaaki aron tabuia ao ana kawai irouna imwain ae riki bwa te Beretitenti n te Ekaretia. E riki bwa te tinia Abotoro imwin maten Beretitenti Wilford Woodruff n Tebetembwa 2, 1898. Iangoia ngaia ngke e aki tau ni karaoa te mwiokoaki aei, e nako n tingaia nako n ruun te Salt Lake Temple teuana n tataro. E bubuti ibukin te kairiri ma bon akea te kaeka ae karekea nakon ana tataro, ngaia are imiin te tai ao e kitana ana runnakonako n te kawai n te auti ae bubura. Ikai are e a roko te kaeka. Te tia Kamaiu ae Maiu e tei imatana, iaon teniua te butu (1 miita) mai aontano, ao n tuangnga bwa e na kanga ni wakina ma ana kairiri nakon te Ekaretia. N reiakinan te waakia aei, noora mwakoro 20.
Beretitenti Snow e kinaki ni karekean te kaotioti ibukin tuan te kabwianibwai. Kaain te Ekaretia 1899, te kaotioti ae waaki bwa te katanoata ae kamatoaki: “E a roko ngkai te tai bwa ni katoaia Aomata aika Itiaki ni Boong aika Kaitira, aika warekaki bwa ana katauraoi ibukin tai aika ana roko ao ni kamatoai waeia nakon katean aana, ni karaoan ana kantaninga te Uea ao ni kabwakai ana kabwianibwai ni bwanin raoi. Ane ana taeka te Uea nakoimi”7
Aomat aika Itiaki ni Boong aika Kaitira a kaeka ma te kakaonimaki nakon ana reirei te burabeti, ao te Uea e kakabwaiaia n tatabemania nako ao ni kabaneia mai mwiin karaoana. Bwai ake a riki mai mwiin aei e reitinako ni karokoa ngkai, ngaira membwa n te ekaretia ni kabuta te aonaaba ti karekei kakabwaia n te maiu n tamnei ao n rabwata rinano te ongotaeka nakon tuan te kabwianibwai. Ni wareki mwin waaki aikai e kona ni kairiko nakon te kaotioti ao kakabwaia ake a iria, noora mwakoro 12.
N aia aroia burabeti nako Beretitenti Snow e kaota kakoaua ae korakora ibukin Iesu Kristo. E reirei: “Ti bane ni katan iaan Iesu Kristo, inanon rokona nakon te aonaaba ni kauka te kawai are ti na kona ni kamanoaki n rau, te kukurei ao te kamaiuaki. Ao ane e aki karaoa te kamanoaki aei aki kona ni kamanoaki man kakabwaia aikai ao tekeraoi ake a tia ni karekeaki nakoira n te Euangkerio.”8 E kakoaua bungian te tia Kamaiu, ana mwakuri n te maiu aei, Ana mwakuri ni Kamaiu, Ana ibuobuoki ni Kaokakin te Ekaretia, ana irekereke ma kaokakin te Ekaretia ao te Kaua Oki. Ibukin riki taekan te koaua ibukin Iesu Kristo, noora mwakoro 24.
E koaua, te rongorongo ae uarereke aei e ti kona n anganiko aron kinakin maiun Beretitenti Snow ao ana mwakuri ni mitinare. N am kamatebwai iaon Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow, Ko kona ni kunea karaki aika anainano man kakaongora, ni ikotaki ma ana moan reirei ngke e mitinare, ngke e bane otin taai ngke e weteaki bwa e na beku n aia Kooram n te Tengaun ma Uoman n Abotoro, ana namakin ngke e mena iaon te kaibuke ni marawan te Ateranteke n tain te buaka ae korakora, ao aua bwaai ake a kaota iai korakoran te mwaaka ni Ibonga ni kamauaia aomata (ni ikotaki ma Lorenzo Snow) man te mate. Ko kona n reiakina ae mwaiti man ana reirei iaon atun bwai aika a mwaiti, ni ikotaki ma te bobotaki, te nanorinano, taian berita, mwakuri n tembora, te reitaki n te utu, te teimatoa n te kororaoi, te nakoanibonga, te Botaki n Aine, ao te kukurei n tibwauan te euangkerio.
Ngkana ko kabanea am tai ni wareki ao ni iangoi tabeua rongorongo ao reirei ake a taekinaki n ana rongorongoro—ke ngkana ko iangoia bwa ko na wareki n te tai n ae waekoa—ko kona ni koaua bwa Beretitenti Snow e na nang ni kukurei ni korakoram. Bon te reakinbwai ngaia inanon maiuna, ao e reiakinira bwa ti riai “karaoia ngaira” ngai are ti kona “n rimoa n taian reirei n te koaua” ao “ni karikirakea te ataibwai ibukin karawa.”9 E reirei, “N te kabanea ni bong ke ni kabanea te wiki e riai n nako raoi n te aro are ti rinanona, anne ngkanne, ti riai ni karikirakeira n ae uarereke ni katoa bong, n te ataibwai ao te wanawana, ao te konabwai ni katiai bwai aika a raraoi.”10
E na kaonrakeaki maium ni kamatebwaian Teachings of Presidents of the Church: Lorenzo Snow. Ngkai ko kamatebwaia, ko kona ni karekea am namakin ae titebo n aron te minita ae tamaroa are e kaitibo ma Snow ni itaramata ngaia nakon temanna. Norana n aron taran moamoana ae riaon tarana ao moamoana ae rau, ko kona n namakina bwa ko tei iaon ae rietata—tiaki nanona bwa ko nang kina Beretitenti Lorenzo Snow ma bukina bwa ko nang kaan nakon Tamam are I Karawa ao Iesu Kristo, are ngaia ae ko kakoaua irouna.
Beretitenti Snow e reirei bwa kabwakan te kabwianibwai e uota te kakabwaia. Te kabwianibwai e tataneiai ni karekeaki n te aobiti n aron are e kaotaki ikai (Salt Lake City, 1880s). Maing: Te katauraoi ni kaoia tabeman raoraon, Beretitenti Snow e karaoa bwain tauan te taura te nenea itinaniku ni kaota iai ana auti.
Lorenzo Snow e karekea te bwai ae tabu ngke e nora te Uea ae maiu inanon te Salt Lake Tembora.
Maing: teina © Artbeats; korobanna iroun John Willard Clawson © IRI; angatai: rawetamnei iroun Robert Casey
Man te maing: korobanna iroun Brian Call; rawetamnei iroun Robert Casey; Rawetamnei man bwaintangiraki nakon te Church History Library
Rawetamnei aika raraoi nakon te Church History Library; kabwarabwaran Te Kauaoki, iroun Grant Romney Clawson © IRI