2021
Moʻui ʻAki e Fuakavá: Ko Ha Fakahinohino ki he Kau ʻOsi Ngāue Fakafaifekaú
Fēpueli 2021


Fakaʻilekitulōnika Pē: Kakai Lalahi Kei Talavoú

Moʻui ʻAki e Fuakavá: Ko Ha Fakahinohino ki he Kau ʻOsi Ngāue Fakafaifekaú

‘E founga fēfē haʻaku fakaangaanga ki he toe nofo ʻi ʻapi?

ʻĪmisi
ko ha finemui ʻoku tangutu ‘i ha sea mo e ngaahi folofolá

‘Oku fehuʻia maʻu pē ʻe he kau faifekau kotoa pē kiate kinautolu, “E founga fēfē ʻa ʻeku tauhi ke mālohi ʻeku fakamoʻoní ʻi he hili ʻeku ngāue fakafaifekaú?” ‘Oku ʻikai palani ha taha ke foki ki ʻapi pea mole e moʻoni naʻa nau mahuʻingaʻia aí pea akoʻi ʻi he ʻaho kotoa ʻo ʻenau ngāue fakafaifekaú. ‘Oku maʻu ‘e he kau faifekaú ha ngaahi aʻusia mālohi lolotonga ‘enau nofo ʻi loto he ngaahi lao ʻo e kiʻi tohi tuʻutuʻuni lanu hinehiná.

Ka ‘oku ʻikai ha mei tatau e fa‘unga ʻo e ngāue fakafaifekaú mo e faʻunga ʻo ʻapí.

‘I he taimi ʻoku foki ai ki ʻapi ha faifekau, ‘e lava pē ke tuku atu kinautolu ki ha ʻātakai ne nau angamaheni mo ia kimuʻa ka kuo kehe ʻaupito ia ʻi he taimí ni! ʻE founga fēfē, leva, hono maʻu ʻe ha faifekau kuo foki ki ʻapi ʻa e potupotu tatau ʻi hono tukuange ʻo ʻenau toʻonga moʻui fakafaifekaú mo e tauhi moʻoni ki he ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí? Saiʻia ai pe ʻikai, ko e ʻā hake he 6:30 pongipongi he ʻaho kotoa, maʻu ha hoa 24/7, mo e fakamoʻoni ki he tokotaha kotoa ʻokú ke sio ki ai he halá ʻe ʻikai mahalo ke hoko ia ʻi he taimi ʻokú ke toʻo ai ho pine hīngoá mo foki ki he māmani moʻoní.

Naʻá ku ngāue fakafaifekau ʻi ʻAkenisoa, USA. ʻI he meimei māhina ʻe taha peá u foki ki ʻapí, naʻe talamai ʻe heʻeku palesiteni fakamisioná: “He ʻikai te mou ngāue fakafaifekau taimi kakato ai pē ʻo taʻengata. Ko hono mo‘oní, te mou hoko pē ko ha kau faifekau taimi kakato ʻi ha kiʻi konga siʻisiʻi hoʻomou moʻuí. Ka ko hoʻomou fatongia ia ke mou hoko ko ha kau tauhi fuakava taimi-kakato ʻo ta‘engata.”

Naʻe liliu ʻe he ngaahi leá ni au. ‘I heʻeku vakai atu ki mu‘á, naʻá ku fakatokanga‘i ko e teuteu ke foki ki ʻapí na‘e ʻikai fekauʻaki ia mo e founga ke toʻo ai hoku pine hingoá—naʻe fekauʻaki ia mo hono ngāue ʻaki e meʻa ne u ako mo aʻusia ʻi heʻeku ʻi he ngāue fakafaifekaú ke moʻui ʻaki ʻeku ngaahi fuakavá.

Hili ‘a ʻeku ʻilo ko ʻení, naʻá ku fakahoko ha lotu peá u kamata ke hiki ha lisi. Na‘á ku kohiʻi ha laine mei ʻolunga ki lalo ʻi ha la‘ipepa. ʻI he tafa‘aki toʻohemá naʻe tohi ai e, “Ko e Moʻui mo e Ngaahi Tuʻutuʻuni ʻi he Ngāue Fakafaifekaú.” Naʻe tohi ʻi he tafaʻaki toʻomataʻú ʻa e, “Ko Hono Mo‘ui ʻAki ‘Eku Ngaahi Fuakavá.” Naʻá ku fakahoko ha ngaahi fehokotaki‘anga ʻi he vaha‘a ʻo e ongo lisí ʻo ʻi ai e ngaahi ngāue kehekehe ʻoku nau tatau ʻiate kinautolu. ‘I he ʻaho faka‘osi ʻo ‘eku ngāue fakafaifekaú, naʻá ku to‘o e la‘ipepá ʻo kosiʻi vaeua. Na‘á ku lau ʻa e ngaahi lao ‘a ia ne u līʻoa kakato ki ai ʻi he kotoa ʻo ‘eku ngāue fakafaifekaú, pea naʻá ku pelupelu ‘o lī ia. Naʻá ku tauhi leva ʻa e tafa‘aki laʻipepa ʻo e fuakavá pea tautau ia ʻi hoku holisi ʻi ʻapí.

Naʻe tokoni ʻa e lisi ko ‘ení ke u manatuʻi ‘eku ngaahi fuakavá ʻi he ‘aho kotoa pē ʻi heʻeku fakaangaanga ki he foki ki ʻapi mei heʻeku ngāue fakafaifekaú. ‘Oku ʻi he lisi ʻi laló ha ngaahi fakakaukau naʻe tokoni fakataautaha kiate au, pea ʻe ala tokoni foki kiate koe:

Ko e Moʻui mo e Ngaahi Tuʻutuʻuni ʻi he Ngāue Fakafaifekaú

Ngaahi Fakakaukau ki hono Moʻui ʻAki ʻEku Ngaahi Fuakavá

ʻĀ hake he 6:30 pongipongi he ʻaho kotoa pē.

‘Oku ou feinga ke moʻui ‘aki ha moʻui fakatapui ki he ‘Otuá. ʻOku totonu ke u ʻā hake pongipongia feʻunga ke u lava ʻo fakafonu e ʻahó ʻaki ha taumuʻa.

‘Aʻahi ki he kau fiefanongó mo e kāingalotu māmālohí faka‘aho.

Te u feinga ke tangi fakataha mo kinautolu ‘oku tangí pea fakafiemālieʻi ‘a kinautolu ʻoku fie ma‘u fakafiemālié. Te u feinga ke ʻiloʻi, ʻaʻahi, mo ʻofa kiate kinautolu ʻi hoku ngaahi tafaʻakí.

Tui hoku pine hīngoá mo e teunga ngāue fakafaifekaú.

Kuo tāpuekina au ‘e hoku ʻenitaumení ‘aki e kāmeni ‘o e temipalé. Te u tui vala ʻi ha founga ʻokú ne faka‘apaʻapa‘i hoku kāmení pea fiefia ʻi hono toe tui e vala angamahení.

‘Alu ki he ngaahi fakataha ngāue fakafaifekaú ‘i he uike kotoa pē.

ʻOku ʻi ai ʻeku faingamālie ke fakafoʻou ʻeku ngaahi fuakavá ʻi he uike takitaha ʻi he taimi ʻoku ou teuteu ai mo maʻu ʻa e sākalamēnití.

Talanoa mo fakamo‘oni ki he taha kotoa ʻokú ke fetaulaki mo iá.

Kuó u fuakava ke feinga ke tatau mo hoku Fakamoʻuí. Naʻe talaʻofa kiate au ʻi heʻeku manatuʻi Ia mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú, te u maʻu maʻu pē Hono Laumālié ʻiate au. Te u feinga ke tauhi ki he tokotaha kotoa pē ko e fānau ‘a e ʻOtuá mo muimui ki he Laumālié ke ‘iloʻi e founga te u lava ‘o tokoni mo tauhi kiate kinautolú.

‘Ikai fai ha teiti (pe ha faʻahinga founga pē ‘o e ngaahi vā fetuʻutaki ʻo e feʻofa‘akí).

‘Oku ou lava ke ngāue ki heʻeku taumuʻa ke silaʻi ʻi he temipalé ʻaki ʻeku fakakaume‘a kiate kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e taumuʻa ko iá mo fakatupulaki ha ngaahi vā fetuʻutaki mahuʻingamālie mo e niʻihi kehé.

‘Ikai ha mītia fakasōsiale, TV, ngaahi heleʻuhila, ʻeva, mo e alā meʻa pehē.

Te u faka‘aongaʻi ‘a e mītiá leleí ke ako, langaki hake e ni‘ihi kehé, pea fiefia ʻi he mo‘uí.

Ako ‘a e folofolá ʻi ha houa ‘e ua he ʻaho.

‘Oku ou saiʻia ʻaupito he Laumālié pea mo e ‘ilo ʻoku haʻu mei hono ako e folofolá. Te u ako e ngaahi folofolá he ‘aho kotoa pē ʻi ha miniti ‘e 10 pe lahi ange.

Na‘e teuteuʻi au ‘e heʻeku ngāue fakafaifekaú ʻaki e ngaahi founga ʻikai faʻa fakakaukaua ke u moʻui ʻaki ʻeku ngaahi fuakavá. ‘Oku ou lolotonga fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ou fie maʻu ke fakahokó ke tauhi ʻeku fakamoʻoní ke mālohi. Ko e ngāue fakafaifekaú ʻoku ʻikai ko ha laine tepi fakaʻosi pe ko ha faʻahinga meʻa ke fakangaloki hili pē hoʻo foki ki ʻapí. Ko e ngaahi ngāue fakafaifekaú ko ha ngaahi papa-puna ki hoʻo moʻuí ʻi hoʻo hoko ko ha taha tauhi fuakava mo e ākonga tuʻuloa ʻa Kalaisi ʻi he moʻuí. Toʻo ha taimi ke fehu‘i kiate koe pe ʻokú ke maʻu ʻa e mahino moʻoni, tuku taha hoʻo tokangá, pea mo moʻui ʻaki hoʻo ngaahi fuakavá. ʻOku hanga ʻe he ngaahi fuakava ko iá ʻo haʻi kitautolu ki he Tamai Hēvaní, ʻomi kiate kitautolu ʻa e ivi mei he ngaahi langí, mo tuku mai e maama lahi ʻi heʻetau moʻui fakaʻahó.

Paaki