Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
19–25 ʻEpelelí. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44: “Ko ʻEku Fono ke Puleʻi ʻAki ʻa Hoku Siasí”


“19–25 ʻEpelelí. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44: ‘Ko ʻEku Fono ke Puleʻi ʻAki ʻa Hoku Siasí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“19–25 ʻEpelelí. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2021

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi

19–25 ʻEpelelí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41–44

“Ko ʻEku Fono ke Puleʻi ʻAki ʻa Hoku Siasí”

Naʻe talaʻofa e ʻEikí ʻo pehē, “Kapau te ke kole, te ke maʻu ha fakahā hoko mo e fakahā, pea mo ha ʻilo hoko mo e ʻilo” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61). Ko e hā ha ngaahi fehuʻi te ke lava ʻo ʻeke kae lava ke ke maʻu ʻa e fakahā ʻokú ke fie maʻú?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Naʻe fakafiefia mo fakalotolahi ki he Kāingalotú e tupulaki ʻa e Siasí ʻi he 1830 mo e 1831—tautautefito ki he fakavavevave ‘a e kau ului foʻoú ke omi ki Ketilani, ʻOhaioó. Ka naʻe hoko ai foki ha ngaahi faingataʻa. ʻE founga fēfē nai haʻo feinga ke faaitaha ha kakai tui ʻoku vave ʻenau tupu tokolahí, tautautefito ki he taimi ʻoku nau omi ai mo ha tokāteline mo ha ngaahi founga kehe mei heʻenau tui fakalotu kimuʻá? Hangē ko ʻení, ʻi he taimi naʻe tūʻuta ai ʻa Siosefa Sāmita ʻi Ketilani ʻi he konga kimuʻa ʻo Fepueli 1831, naʻá ne ʻilo ai ha kāingalotu foʻou ʻoku nau vahevahe tatau e koloa ʻoku nau maʻú ko haʻanau feinga moʻoni ke faʻifaʻitaki ki he kau Kalisitiane ʻo e Fuakava Foʻoú (vakai, Ngāue 4:32–37). Naʻe fakahoko ai ʻe he Fakamoʻuí ha ngaahi fakatonutonu mahuʻinga mo ha fakamaʻalaʻala ʻi he meʻá ni pea ʻi ha ngaahi toe tefito kehe, ʻo fakafou ʻi ha fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42, ʻa ia naʻá Ne ui “ko ʻeku fono ke puleʻi ʻaki ʻa hoku siasí” (veesi 59). ʻOku tau ʻilo ʻi he fakahaá ni, ha ngaahi moʻoni ʻoku mahuʻinga ʻi hono fokotuʻu e Siasi ʻo e ʻEikí ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, kau ai ha talaʻofa mahuʻinga ʻoku fakamahinoʻi ai ʻoku ʻi ai maʻu pē ha ngaahi meʻa lahi ange ke tau ako: “Kapau te ke kole, te ke maʻu ha fakahā hoko mo e fakahā, pea mo ha ʻilo hoko mo e ʻilo” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61).

Vakai foki, Kau Māʻoniʻoní, 1:114–19.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41

“Ko ia ia ʻokú ne tali ʻeku fonó ʻo fai ki aí, ko ʻeku ākongá ia.”

ʻI he konga kimuʻa ʻo e 1831, naʻe kamata ke fakatahataha e Kāingalotú ki ʻOhaiō, ʻo vekeveke ke maʻu e fono naʻe talaʻofa ʻe he ʻOtuá ʻe fakahā ʻi aí (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:32). Ka naʻe tomuʻa akoʻi ʻe he ʻEikí e founga ʻoku totonu ke teuteu ai ʻEne kau ākongá ke maʻu ʻEne fonó. Ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻokú ke ʻiloʻi ʻi he veesi 1–5 naʻe mei tokoni ki he Kāingalotú ke nau maʻu e fono ʻa e ʻOtuá? ʻE tokoni fēfē atu nai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke ke maʻu ha fakahinohino meiate Ia?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42

ʻOku puleʻi ʻe he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá ʻa Hono Siasí mo puleʻi ʻetau moʻuí.

Naʻe lau ʻe he Kāingalotú e fakahā ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:1–72 ko e taha ia ʻo e ngaahi fakahā mahuʻinga taha kuo maʻu ʻe he Palōfitá. Naʻe kau ia ʻi hono fuofua pākí, pea ʻasi ʻi ha nusipepa ʻe ua ʻi ʻOhaiō, pea naʻe ui pē ia “ko e fonó.” Ko e lahi taha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he vahe ko ʻení nae ʻosi fakahā ia ʻe he ʻEikí kimuʻa. Neongo ʻoku ʻikai ʻasi ʻi he vahe ko ʻení e fekau kotoa naʻe finangalo e ʻEikí ke talangofua ki ai Hono Kāingalotú, ka ʻoku mahuʻinga ke tau fakakaukau ki he ʻuhinga naʻe mahuʻinga ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke toe fai ki he Siasi kuo fakafoki foʻou maí.

ʻE ala tokoni ka ke lau e vahe 42 ʻi ha faka-konga iiki ʻo hangē ko ʻení mo ke kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he kongá takitaha. ʻI hoʻo fai iá, fakakaukau pe ʻe founga fēfē ha toe lava ke tokoni e fono ko ʻení ki hono tataki ʻo e Siasí pea mo hoʻo moʻui fakafoʻituituí.

Veesi 4–9, 11–17, 56–58 

Veesi 18–29 

Veesi 30–31 

Veesi 40–42 

Veesi 43–52 

Vakai foki, 3 Nīfai 15:9.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–42

Naʻe founga fēfē hono hanga ʻe he Kāingalotú ʻo “fakatapui [ʻenau] ngaahi koloá” ke tokoniʻi ʻa e masivá.

Ko ha konga mahuʻinga ʻo e fono naʻe fakahā ʻi he vahe 42 ʻa ē ne iku ʻiloa ko e fono ʻo e fakatapuí mo e fatongia tauhí. Naʻe akoʻi ʻe he fono ko ʻení e Kāingalotú he founga ʻe lava ke nau hangē ai ko e kau muimui ʻo Kalaisi ʻi he kuonga muʻá, ʻo “meʻa taha” pē (Ngāue 2:44; 4 Nīfai 1:3), ʻo “ʻikai ha kakai masiva ʻiate kinautolu” (Mōsese 7:18). Naʻe fakatapui ʻe he Kāingalotú ʻenau koloá ʻaki hono foaki ia ki he ʻEikí, ʻo fakafou ʻi he pīsopé (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–31). Naʻe fakafoki ange ʻe he pīsopé ʻa e meʻa naʻa nau fie maʻú (vakai, veesi 32)—ʻo meimei ko e meʻa ne nau fakatapuí mo toe lahi ange. Naʻe foaki ʻe he kau mēmipá ʻenau koloa hulú ke tokoniʻi ʻa e masivá (vakai, veesi 33–34). Naʻe hoko e fono ko ʻení ko ha tāpuaki fungani ki he Kāingalotú, tautautefito kiate kinautolu ne siʻaki e meʻa kotoa ke omi ki ʻOhaioó. Naʻe angaʻofa ha Kāingalotu tokolahi ʻi heʻenau ngaahi foakí.

Neongo ʻoku kehe ʻetau fakahoko ia he ʻaho ní, ka ʻoku kei moʻui ʻaki pē ʻe he Kāingalotu ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní e fono ʻo e fakatapuí. ʻI hoʻo lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:30–42, fakalaulauloto ki ha founga te ke lava ai ʻo fakatapui e meʻa kuo foaki atu ʻe he ʻEikí ke langa ʻaki Hono puleʻangá mo tāpuekina ʻaki e niʻihi masivá.

Vakai foki, Linitā K. Pētoni, “Ko e Muli Au,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 13–15; “The Law,” Revelations in Context, 93–95, history.ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
Ko Kalaisi mo e Pule kei Talavou Koloaʻiá

Ko Kalaisi mo e Pule kei Talavou Koloaʻiá, tā ʻe Heinrich Hofmann

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61, 65–68; 43:1–16

ʻOku ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e fakahaá ke tataki ʻaki Hono Siasí.

Fakakaukau ʻoku fai haʻo pōtalanoa mo ha mēmipa foʻou ʻo e Siasí ʻa ia ʻoku fiefia ke ne ʻilo ʻoku tataki ʻa e Siasí ʻaki e fakahā. Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:1–16 ke fakamatalaʻi ange e sīpinga ʻa e ʻEikí ki hono tataki Hono Siasí ʻo fakafou ʻi Heʻene palōfitá? Te ke lava fēfē ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61, 65–68 ke akoʻi fekauʻaki mo e maʻu ʻo e fakahā fakatāutahá?

Vakai foki, “All Things Must Be Done in Order,” Revelations in Context, 50–53, history.ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi Fakafāmili ʻi ʻApí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 41:1–5.Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e ʻū lao fakapuleʻangá, pea ʻoku ʻaonga fēfē e ngaahi lao ko iá kiate kitautolu? ʻOku tāpuekina fēfē ʻe he ngaahi fono pe ngaahi fekau ʻa e Tamai Hēvaní kitautolu? ʻE lava ke tā fakatātaaʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí kinautolu ʻi heʻenau talangofua ki he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:45, 88.Ko e hā ʻe tokoni ki ho fāmilí ke mou “nofo fakataha ʻi he ʻofa”? (vakai foki, Mōsaia 4:14–15). Fakakaukau ke ke tohi pe lea ʻaki ha ngaahi meʻa lelei fekauʻaki mo ha taha pe hivaʻi ha himi fekauʻaki mo e ʻofa ʻi he lotoʻi fāmilí, hangē ko e “ ʻOfa ʻi ʻApí” (Ngaahi Himi, fika 187).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:61.Mahalo te ke lava ʻo lau e veesi ko ʻení lolotonga haʻo fokotuʻutuʻu ha pāsolo. Fakaʻaongaʻi e pāsoló ke akoʻi e founga ʻoku fakahā ai ʻe he ʻOtuá ʻEne ngaahi meʻa liló—“ʻi he fakahā hoko mo e fakahā, pea mo ha ʻilo hoko mo e ʻilo.” ʻE lava ke fevahevaheʻaki ʻe he kau mēmipa ʻo e fāmilí e founga kuo fakahā fakakongokonga mai ai ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ʻa e moʻoní.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 43:25.Vakai pe ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ʻe homou fāmilí ke faʻu ʻaki e ongo ʻo e maná, ko ha founga ke kamataʻi ʻaki ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e veesi 25. ʻOku hoko fēfē e leʻo ʻo e ʻEikí ko ha “leʻo ʻo e ngaahi mana”? Kumi fakataha ʻi he vēsí ki ha ngaahi founga ʻe lava ke folofola mai ai e ʻEikí ke tau fakatomala. Te tau lava fēfē ke ongoʻi ngofua e leʻo ʻo e ʻEikí?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai, lēsoni ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Aú—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Te u Moʻui ʻAki e Kosipelí,” Tohi Hiva ʻa e fānaú, 72; vakai, “Ngaahi Fakakaukau ki hono Fakatupulaki Hoʻomou Ako Fakafāmili e Folofolá.”

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tanumaki ha ʻātakai ʻo e ʻofa. ʻE lava ke kaunga lahi e anga ʻo e feongoʻiʻaki mo e ʻulungaanga ʻo e kau mēmipa ʻo e fāmilí ki he mālohi ʻo e laumālié ʻi homou ʻapí. Tokoniʻi e kau mēmipa kotoa ʻo e fāmilí ke nau fai honau fatongia ʻi hono fokotuʻu ha ʻapi ʻoku maʻu ai ʻa e ʻofá, mo e fakaʻapaʻapá kae ongoʻi malu e taha kotoa ke vahevahe ʻene ngaahi aʻusiá, ngaahi fehuʻí, mo e fakamoʻoní. (Vakai, Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 15.)

ʻĪmisi
Ko e malanga ʻa Siosefa Sāmitá

Ko e Malanga ʻa Siosefa Sāmita ʻi Nāvuú, tā ʻe Sam Lawlor

Paaki