“18–24 ni Okotova. Vunau kei na Veiyalayalati 121–123: ‘Oi Kemuni na Kalou, Ko ni Sa Tiko Evei?’” Lako Mai, Mo Muri Au—Baleta na Tamata Yadua kei na Matavuvale: Vunau kei na Veiyalayalati 2021 (2020)

“18–24 ni Okotova. Vunau kei na Veiyalayalati 121–123,” Lako Mai, Mo Muri Au—Baleta na Tamata Yadua kei na Matavuvale: 2021

Vulaitubutubu ena Valeniveivesu o Liberty, mai vei Al Rounds

18–24 ni Okotova

Vunau kei na Veiyalayalati 121–123

“Oi Kemuni na Kalou, Ko ni Sa Tiko Evei?”

Ena bulabula cake na nomu gauna ni vulica na ivolanikalou ke nomu lalawa mo kunea na dina. Tekivu ena dua na masu, vakarorogo ki na Yalo, ka vola na veika o uqeti kina.

Vola na Veika o Uqeti Kina

Na boto e ra ni valeniveivesu o Liberty, Missouri, e kilai tu me kena rumu butobuto. E vavaku na kena lalaga, na vuloa vatu a batabata ka vakasisila, na kakana—cava beka a tiko kina—sa vuca tu, kei na rarama walega e kea e cila tiko mai ena katubaleka e rua na kena ilati kaukamea voleka ena delavuvu. Na rumu butobuto oqo e ratou a laki tiko kina o Josefa Simici kei na vica na veitacini me ratou vesu tiko kina—me va na vula batabata sara ni 1838–39—me waraki tiko nodratou veilewai ni cala bibi ni saqati na yasana o Missouri. Ena gauna oqo, sa dau ciqoma tiko o Josefa na itukutuku baleta na nodra leqa rarawa na Yalododonu. Na tiko vakacegu kei na nuidei mai Far West a vica walega na vula, ia oqo sa baci sega tale na nodra vale na Yalododonu, era sa drotale ki na lekutu me vakasaqarai e dua tale na vanua vou ni tauyavu—ena gauna e tiko vakavesu kina na nodra Parofita.

E sega ni kurabuitaki ni sa tagi cake o Josefa Simici, “Oi kemuni na Kalou, ko ni sa tiko evei?” Na isaunitaro a ciqoma o koya sa “kilaka mai lomalagi” ni sa “kui sobu” ena valeniveivesu ca o ya, sa vakaraitaka tiko ni dina ga ni vaka me sa yaco tiko, ia na Kalou e sega vakadua ni tiko yawa. E sega ni dua na kaukauwa me rawa ni “tarovi lomalagi,” a vulica oqo na Parofita. “Ni na tiko vata kei [ira na Nona Yalododonu] na Kalou me sega ni mudu ka sega ni mudu.Vunau kei na Veiyalayalati 121:1, 33; 122:9.)

Raica na Yalododonu, 1:323–96; “Within the Walls of Liberty Jail,” Revelations in Context, 256–63.

Vakasama ni Vuli iVolanikalou ni Tamata Yadua

Vunau kei na Veiyalayalati 121:1–10, 23–33; 122

Na veika dredre sa rawa “[meu na] vinaka cake [kina].”

Ena gauna era dau sotava kina na rarawa o ira eda dau lomana, sa kena ivakarau meda dau vakataroga se sa raici keda tiko beka na Kalou. Ni o wilika na Vunau kei na Veiyalayalati 121:1–6, vakasamataka mada na veigauna eso o dau lomatarotaro kina se vakasama me vakataki Josefa Simici. Na cava o sa kunea ena veika sa sauma mai na Turaga ka rawa me vukei iko ena nomu lomatarotaro se vakasama o ya? Me vaka ena tikina e 7–10, 26–33, raica na veivakalougatataki sa yalataka o Koya vei ira era “sa vosota rawa [na veivakararawataki].” Ni o wilika na wase 122, vakasamataka na sala e vinakata na Turaga mo raica kina na nomu veika dredre.

Raica talega na Henry B. Eyring, “Evei na Vale ni Vakaruru?” Ensign se Liaona, Nove. 2012, 72-75

Vunau kei na Veiyalayalati 121:34–46

Sa rawa meda rawata na “kaukauwa vakalomalagi.”

Ena kena vaka me sa dua na ituvaki malumalumu ena Valeniveivesu e Liberty, sa soli vei Josefa na ivakatakila me baleta na kaukauwa—sega ni kaukauwa vakapolitiki se vakamataivalu ia sa curumi ira na Yalododonu, “na kaukauwa vakalomalagi.” Ni o wilika na Vunau kei na Veiyalayalati 121: 34–46, na cava o sa vulica baleta na kaukauwa ni Kalou? Na cava na kena duidui mai na kaukauwa vakavuravura? Me vakataka, mo raica na vosa a vakayagataka na Turaga ena tikina e 41–43 me vakamacalataka “na kaukauwa se veivakauqeti.” Na cava era vakavulica me baleta na sala sa dau tudei tiko kina na Kalou ena Nona “kaukauwa se veivakauqeti.”? E rairai rawa ni uqeti iko na veitikina oqo mo vakasamataka vakatitobu na nomu bula kei na veika o rawa ni cakava mo ni na dauveivakauqeti ni veika vinaka ena nomu veimaliwai kei ira tale eso.

Vunau kei na Veiyalayalati 122

O Jisu Karisito sa lako sobu mai ki ra sara ena veika kecega.

A vesu vakatawadodonu o Josefa Simici e sivia ni va na vula ena gauna era sa vakasavi tani mai na nodra veivale na nona itokani kei na nona vuvale. Na cakacaka a solia kina na nona bula sa vaka me sa kasura mai. Na cava o sa vulica me baleti Jisu Karisito mai na Nona vosa vei Josefa ena wase 122? Na cava o sa vulica baleti Josefa? Na cava o sa vulica baleti iko?

Raica talega na Alama 7:11–13; 36:3; Vunau kei na Veiyalayalati 88:6.

Sa tekiduru o Jisu mai Kecisemani — Kakua ni Yaco Noqu Lewa, Me Yaco Ga na Nomuni Lewa, mai vei Walter Rane.

Vunau kei na Veiyalayalati 123

“Meda kitaka na veika kecega eda rawata ena yalo mamarau.”

Ena Maji ni 1839, e sa vaka me sa sega ni levu na ka mera cakava rawa na Yalododonu me veisautaka na nodra bula veivakaleqai. Ia ena nona ivola mai na Valeniveivesu e Liberty, a kaya o Josefa na veika e rawa mera cakava: “[sokumuna] na dina kece sara” ka “nuitaka tu, ni da na raica, na veivakabulai ni Kalou” (Vunau kei na Veiyalayalati 123:1, 17). Ni ko vakasamataka na lawaki kei na “ivadi qaseqase ni tamata” e vuravura nikua, vakasamataka na veika o ni “rawata rawa” mo ni cakava (tikina 12, 17). Na cava na vuna e bibi kina meda cakava na veika oqo ena “yalo marau”? (tikina 17). O cei beka o kila sa “sega ga ni kila rawa na ka dina” (tikina e 12), ka mo na vukei koya vakacava mena kunea oqo?

E vuqa na itukutuku ni kerekere nei Josefa ena ivola oqo era a vakau yani ki na matanitu ka tabaki me dua na itukutuku wase vaka 11 ena dua na niusipepa e Nauvoo, na Times and Seasons (raica na “A History, of the Persecution, of the Church of Jesus Christ, of Latter Day Saints in Missouri, December 1839–October 1840,” [josephsmithpapers.org]).

Vakasama baleta na Vuli iVolanikalou Vakamatavuvale kei na Lotu Vakamatavuvale

Vunau kei na Veiyalayalati 121:1–10.Na “rumu butobuto” ena Valeniveivesu e Liberty a 14 ka 14.5 na fute na kena levu (4.2 ka 4.4 na mita). E rawa vakacava mo vukei ira nomu matavuvale mera raitayalotaka ena cava beka era na vakila ni ra vesu tu ena dua na rumu vakao ya me va na vula batabata? Sa rawa mo raica eso tale na veika matailalai me baleta na ituvaki ni Valeniveivesu e Liberty ena “Wase 46: O Josefa Simici ena Valeniveivesu e Liberty” (iTalanoa mai na Vunau kei na Veiyalayalati, 172–74). Sa rawa talega mo wilika na “Domo ni Veivakalesui Mai: Valeniveivesu e Liberty” ena mua ni ituvatuva oqo se sarava na vidio baleta na gauna nei Josefa Simici ena Valeniveivesu e Liberty ena vidio Joseph Smith: Prophet of the Restoration (ChurchofJesusChrist.org, tekivu ena 43:00). Ena vakauqeta vakacava na noda nanuma na itukutuku oqo me baleta na ivakavuvuli era tiko ena Vunau kei na Veiyalayalati 121:1–10?

Vunau kei na Veiyalayalati 121:34–36, 41–45.Ena rairai veivuke beka ki na nomu vuvale e dua na vakatauvatataki me ratou kila vinaka kina “na kaukauwa vakalomalagi.” Me vakataka, nomu rawa ni vakatauvatataka na kaukauwa ni Kalou ki na kaukauwa ni livaliva; na cava me tarova rawa na gacagaca vakalivaliva me ciqoma na kaukauwa? Na cava e vakavulica vei keda na vosa vakatauvata oqo, vata kei na tikina e 34–36, 41–45, me baleta na sala meda vakalevutaka kina na noda kaukauwa vakayalo? Sa rawa ki na lewe ni matavuvale me ratou wasea na italanoa mai na bula ni iVakabula a vakavotukanataki kina na ivakarau oqo.

Vunau kei na Veiyalayalati 122:7–9.Sa rawa ki na lewe ni matavuvale me ratou cakava na ivakatakilakila lailai e tukuna tiko na malanivosa mai na veitikina oqo e vakauqeti iratou. Sa rawa mera vakaraitaki tu e loma ni nomu vale na ivakatakilakila oqo. Na cava na vuna e bibi kina meda kila ni “Luve ni Tamata sa lako sobu mai ki ra” ena veika kecega?

Vunau kei na Veiyalayalati 123:12.Eda na vukei ira vakacava na tamata mera “kila … na vanua me ra vakasaqara kina” na dina?

Me baleta eso tale na vakasama ni nodra vakavulici na gone, raica na ituvatuva ena macawa oqo ena Lako Mai, Mo Muri Au—Baleta na Lalai.

Na sere sa vakaturi: “Meu Gole Tu Kivei?” Serenilotu, naba 71.

Domo ni Vakalesuimai

Valeniveivesu o Liberty

Ni sa vesu tiko ena Valeniveivesu e Liberty, Missouri, a ciqoma o Josefa Simici na ivola eso ka tukuna tiko na nodra veigauna dredre na Yalododonu Edaidai era a vakasavi tani ena lewa vakamatanitu nei kovana. A yaco mai e dua na ivola vakaciriloloma mai vei watina o Emma. Na vosa nei Emma, kei na nona sauma o Josefa, rau a vakaraitaki kina na nodrau rarawa kei na vakabauta ena gauna dredre o ya ena itukutuku ni Lotu.

Na ivola mai vei Emma Smith kivei Josefa Simici, 7 ni Maji, 1839

“I na Watiqu

“Ena madigi me kauta yani e dua na itokani, au a saga meu volavola, ia au na sega ni vola kina na ituvaki taucoko ni lomaqu, baleta na ituvaki o tiko kina oqori, na lalaga, na ilati kaukamea, kei na ivako lelevu, na uciwai taletale, na wai drodro, veidelana cere, na buca qiqo kei na vanua veico levu e tawasei kedaru tu, kei na veivakacacani butobuto o a biu kina e valeniveivesu ko se tiko ga kina oqo, kei na veika tale eso, sa sega ni tukuni rawa kina na ituvaki ni lomaqu.

“Ke a sega beka na vakasama tawacala, kei na veivukei vakadodonu ni loloma vakalou, au sa vakadeitaka niu a sega ni rawata meu vosota na veika rarawa au a bula curuma mai … ; ia au se bula tiko kau sa bolea tikoga na rarawa ke sa nona lewa mai ko Lomalagi dauloloma meu sotava ena vukumu.

“Keitou bulabula vinaka kece tiko, vakavo ga o Fredrick ni tauvimate sara tiko.

“O Alexander lailai kau roqota tiko oqo sa dua vei ira na gonelailai vinaka o sa bau raica ena nomu bula. E gone kaukauwa sara ke vukei ena dua na idabedabe ena cici wavoki ena loma kece ni rumu. …

“E sega ni dua e kila na Kalou duadua ga e kila na noqu vakanananu kei na ituvaki ni lomaqu niu sa biuta mai na nodatou vale kei na itikotiko, ka voleka ni veika kece e tou taukena vakavo ga o iratou na Gonelalai, kau sa biubiu mai na Yasana o Missouri, biuti iko mo sogolaki tu ena valeniveivesu galili oqori. Ia na kena daunanumi tu sa uasivia na ivakarau ni tamata me vosota rawa. …

“… Au nuitaka ni na yaco mai na veisiga vinaka vei kedatou. … [Au] sa nomu daulomani me tawamudu.

“Emma Smith”¹

Oqo na ivola nei Josefa Simici vei Emma Smith, 4 ni Epereli, 1839

“Kivei—noqu daulomani—na Watiqu.

“Au a dabe sobu toka ena yakavi ni Lotulevu ni sa vakarau dromu toka na siga, ni keitou vakararai toka yani ena bai kaukamea ni valeniveivesu galili oqo, meu vola yani vei iko, na veika au sotava tiko oqo. Au vakabauta tiko ni sa rauta ni lima na vula ka ono na siga² mai na gauna au sa tekivu yadravi tiko kina ena siga kei na bogi, ena loma ni lalaga, bai kaukamea, kei na katuba kaukamea rogolevu ni valeniveivesu galili, butobuto, ka duka. Ena yalo luluvu e kila duadua ga na Kalou au sa vola kina na ivola oqo. Na veivakanananu ni vakasama ena ituvaki vakaoqo sa vakadruka na peni, se yame, se Agilosi, mera vakamacalataka, se droinitaka, ki vua na tamata se bera vakadua ni sotava na veika e sotavi tiko oqo. … Keitou sa vakararavi ena liga i Jiova, ka sega ni dua tale, me baleta na neitou sereki, ia kevaka sa sega ni cakava o koya, ena sega ni caka, mo sa vakadeitaki kina, ni sa levu sara e gadreva me keitou mate ena yasana oqo; sega ni baleta ni keitou sa cala ena dua na ka. … Noqu Daulomani Emma au sa dau nanumi iko tikoga kei iratou na gone. … Au sa via raici Frederick lailai, o Josefa, Julia, Alexander, Joana, kei kavetani qase [na koli ni vuvale]. … Au na yalomarau meu taubale wale yani mai ke kivei iko, sega ni vakaisala, ena isulu kadresu, meu raici iko ni sa marau cecere oqo, ka sega ni okata me cakacaka levu. … Au wasea ena yaloqaqa na noqu veivakararawataki kecega, ia sa vakakina o ira era tiko vata kei au; sega ni dua vei keitou sa bau vakila me rere. Au vinakata [mo] kakua ni laivi [iratou na luvedaru] me guilecavi au. Tukuna ni lomani iratou o Ta ena loloma uasivi sara, ka sa cakava na ka kece sara e rawata rawa me lako tani kina mai na ilawalawa dauvakacaca me rawa ni lako yani vei iratou. … Tukuna vei iratou ni kaya o Ta me ratou gone vinaka tiko, ka rokovi nodratou na. …

“Nomuni,

“Joseph Smith Jr.”³

O Josefa Simici ena Valeniveivesu e Liberty — Ena gauna sa tiko rarawa kina o Josefa Simici ena Valeniveivesu e Liberty, a vakacegui koya na Turaga ka vakatakila vua na veika dina cecere.