29 nō Tiurai–4 nō ’Ātete.

Te mau ’Ohipa 22–28

« ’Ei tahu’a ’e ’ei ’ite »

Pinepine te mau mana’o nō ’ō mai i te Vārua Maita’i i te mea hau ’e te ma’ue i te tahi taime. Nā te tāpa’ora’a i te mau mana’o e tae mai ia ’outou e fa’ati’a ia ’outou ’ia feruri rahi atu ā i te reira. ’Ia tai’o ’outou i Te mau ’Ohipa 22–28, e pāpa’i i te mau mana’o e tae mai i tō ’outou ferurira’a ’e i tō ’outou ’ā’au, ’ei reira e rave i te tahi taime nō te feruri i te reira.

Pāpa’i i tō ’oe mau mana’o

’Ua parau te peresideni Thomas S. Monson ē, « mai te mea ē, tē rave ra tātou i te ’ohipa a te Fatu, e ti’ara’a ïa tō tātou nō te fāri’i i tē tauturu a te Fatu » (« Ha’api’i mai, rave, ’ia riro », Ensign ’aore rā Liahona, Novema. 2008, 62). Terā rā, e ’ere i te ti’ara’a ’ia he’e noa te tere ’e ’ia manuia noa te mau ’ohipa. ’Ei fa’a’itera’a, ’eiaha tātou e ’imi ātea roa maori rā te ’āpōsetolo Paulo. Tāna ’ohipa mai roto mai i te Fa’aora ’oia ho’i « ’ei hōpoi i ta’u i’oa i mua i te aro o te hui ari’i ra, ’e i te mau fenua ra, ’e i te mau tamari’i nō ’Īserā’ela » (Te mau ’Ohipa 9:15). I roto i te mau pene 22–28 nō te mau ’Ohipa, tē ’ite nei tātou ia Paulo tē fa’atupu ra i teie ’ohipa ’e tē fa’aruru ato’a ra i te pāto’ira’a rahi—’ua ru’uru’uhia i te fifi, ’ua mau i te fare ’āuri, ’ua ha’apēpēhia tōna tino, ’ua iri te pahi ’e ’ua hōhonihia e te hō’ē ’ōphi. Tē ’ite ato’a rā tātou ē, « ’ua ti’a mai ra [Iesu] i pīha’i iho ia Paulo, ’ua parau mai ra, e fa’aitoito, e Paulo » (Te mau ’Ohipa 23:11). E fa’aha’amana’ora’a fa’auru mau te mau ’ohipa i tupu nō Paulo, ’oia ho’i, ’ia fāri’i te mau tāvini a te Fatu i tāna pi’ira’a ’ia « haere e fa’ariro i te mau fenua ato’a ’ei pipi », e fa’atupu ’oia i tāna parau ia rātou : « ’E inaha, tei pīha’i ato’a iho ïa vau ia ’outou, ē tae noa atu i te hope’a o teie nei ao » (Mataio 28:19–20).

Mau mana’o nō tā ’oe iho tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a

Te mau ’Ohipa 22:1–21 ; 26:1–29

E fa’a’ite itoito roa te mau pipi a Iesu Mesia i tō rātou ’itera’a pāpū.

I tō Paulo paraura’a i tōna mau ’itera’a pāpū pūai rahi i pāpa’ihia i roto i Te mau ’Ohipa 22 ’e te 26, e mau ’āuri ’oia nō te mau fa’ehau nō Roma. Te ta’ata tāna i paraparau atu, e mana ïa tō rātou e fa’autu’a iāna i te utu’a pohe. Noa atu rā, ’ua mā’iti itoito roa ’oia e hōro’a i tōna ’itera’a pāpū nō Iesu Mesia ’e nō te « ’ōrama o te ra’i ra » (Te mau ’Ohipa 26:19) tāna i fāri’i. E aha te mana’o e tae mai nō ni’a i tāna mau parau ? E feruri i te mau taime tā ’oe i fāna’o nō te fa’a’itera’a i tō ’oe ’itera’a pāpū. ’Ei hi’ora’a, a hea te taime hope’a ’oe i parau ai i tō ’oe ’utuāfare ’aore rā i te tahi atu ta’ata nō ni’a i te noa’ara’a tō ’oe ’itera’a pāpū o te ’evanelia ?

Te mau ’Ohipa 22:1–21 ; 26:9–20

Nō te aha tē vai ra te ta’a-’ē-ra’a i roto i nā fa’ati’ara’a e toru o te ’ōrama a Paulo ia Iesu Mesia ?

I roto i te buka Te mau ’Ohipa, e toru fa’ati’ara’a nō te ’ōrama temeio a Paulo i ni’a i te purūmu nō Damaseko (hi’o Te mau ’Ohipa 9:3–20 ; 22:1–21 ; 26:9–20). Tē vai ra te tahi ta’a-’ē-ra’a iti i roto i nā fa’ati’ara’a, tē vai ra e mea rahi a’e te mau fa’ata’ara’a i te tahi. Nō te mea e fa’ati’ara’a ta’a ’ē nō terā pupu ta’ata ta’a ’ē ’e terā fā ta’a ’ē, e nehenehe e mana’o ē, ’ua tūra’i Paulo i te tahi tuha’a ta’a ’ē nō te ’ohipa i tupu mai te au i te pupu ta’ata i mua iāna.

Mai te reira ato’a, e rave rahi fa’ati’ara’a tā Iosepha Semita i hōro’a nō tāna ’ōrama mātāmua. ’Ua hōro’ahia terā fa’ati’ara’a ta’a ’ē nō terā pupu ta’ata ta’a ’ē ’e nō terā fā ta’a ’ē, ’e tē hōro’a nei te reira i te mau hi’ora’a e’ita e noa’a ’āhani e hō’ē noa fa’ati’ara’a.

Te mau ’Ohipa 23:10–11 ; 27:13–25, 40–44

E ti’a te Fatu i pīha’i i te ta’ata e tūtava ’ia tāvini iāna.

Mai tei ’ite-pāpū-hia i roto i te tāvinira’a a Paulo, e ’ere te mau fifi o tō tātou orara’a i te tāpa’o nō tō te Atua māuruuru-’ore-ra’a i te ’ohipa tā tātou e rave ra. Inaha, i te tahi taime, i roto i te mau fifi tātou e putapū pūai roa ai i tōna turura’a ia tātou. E mea au paha ’ia hi’o fa’ahou i tā ’oe i tai’o nō ni’a i te tāvinira’a a Paulo ma te fa’ati’a i te hō’ē tāpura nō te mau mea tāna i fa’a’oroma’i (hi’o, ’ei hi’ora’a, Te mau ’Ohipa 14:19–20 ; 16:19–27 ; 21:31–34 ; 23:10–11 ; 27:13–25, 40–44). E aha tā te Fatu i rave nō te ti’a i pīha’i iāna, ’e e aha te ha’api’ira’a nō ’oe nō ni’a i tā ’oe iho mau tauto’ora’a i te tāvinira’a i te Fatu ?

Te mau ’Ohipa 24:24–27 ; 26:1–3, 24–29 ; 27

E nehenehe tā’u e mā’iti e fāri’i ’aore rā e ha’apae i te mau parau a te mau tāvini a te Atua.

I te orara’a o tāna tāvinira’a, ’ua hōro’a Paulo i te ’itera’a pāpū pūai nō Iesu Mesia ’e nō tāna ’evanelia. E rave rahi ta’ata tei fāri’i i tōna ’itera’a pāpū, e ’ere rā te tā’āto’ara’a. ’Ia tai’o ’oe i Te mau ’Ohipa 24:24–27 ’e Te mau ’Ohipa 26:1–3, 24–29, e pāpa’i i te mau ta’o ’e te mau parau e fa’a’ite nei i te huru o te mau fa’atere roma i muri nei, i mua i tā Paulo mau ha’api’ira’a :

Feli

Phesito

Te ari’i Ageripa

I ni’a i tōna tere haere i Roma nō te ti’a i mua ia Kaisara, ’ua tohu Paulo ē, « e ’ino rahi… ’e te pau rahi » e fa’aruruhia e te pahi ’e te mau horopātete (Te mau ’Ohipa 27:10). Tai’o i te pene 27 nō te ’ite mai i te huru o te mau horopātete i mua i te mau fa’aarara’a a Paulo. E ha’api’ira’a ānei te reira nō ’oe ?

’Ua tupu a’ena ānei tō ’oe huru mai tō teie mau ta’ata i te fa’aro’ora’a ’oe i te mau ha’api’ira’a a te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia ? E aha te tahi mau fa’ahope’ara’a nō te ravera’a i te reira ? E aha te mau ha’api’ira’a e ’apo mai i roto i teie mau fa’ati’ara’a nō ni’a i te pe’era’a i te parau a’o a te Fatu nā roto mai i tāna mau tāvini ?

Hi’o ato’a 2 Nephi 33:1–2 ; Iosepha Semita—’Ā’amu 1:24–25 ; D. Todd Christofferson, « Te reo fa’aara », Ensign ’aore rā Liahona, Mē 2017, 108–11.

Mau mana’o nō tā te ’utuāfare tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a ’e nō te pō ’utuāfare

’Ia tai’o ’outou i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e te ’utuāfare, e nehenehe te Vārua e tauturu mai ’ia ’ite e aha te mau parau tumu e ha’afaufa’a ’e e ’āparau nō te pāhono i te mau hina’aro o te ’utuāfare. Teie te tahi mau mana’o :

Te mau ’Ohipa 24:16

Nā mua a’e tōna fa’afāriura’a, ’ua rau roa te mau ’ohipa ’ī’ino a Paulo i mua i te Atua. Nō tōna rā ineine ’ia tātarahapa, ’ua ti’a atura ïa iāna ’ia parau ē : « I fa’aitoito ai ho’i au nei, ’eiaha ’ei hara i ta’u ’ā’au, i te Atua, ’e i te ta’ata ato’a nei » (hi’o ato’a PH&PF 135:4). Nāhea tātou i te tīahi i rāpae i tō tātou manava ha’avā i te mau ’ohipa ’ī’ino i mua i te Atua ’e te ta’ata ?

Te mau ’Ohipa 26:16–18

I roto i teie mau ’īrava, e aha tā te Fatu i pi’i ia Paulo ’ia rave ? E aha te mau rāve’a tā tātou e fāna’o nei nō te rave i te mau mea mai te reira ?

Te mau ’Ohipa 28:1–9

E ta’ata ānei i roto i tō ’outou ’utuāfare tei au i te ’ōphi ? Penei a’e e ani i terā ta’ata ’aore rā i te tahi atu melo o te ’utuāfare ’ia fa’ati’a mai i te mau ’ā’amu i roto i te Te mau ’Ohipa 28:1–9. E nehenehe tā ’outou mau tamari’i e pāpa’i i te hōho’a nō teie mau ’ā’amu ’aore rā e ha’uti ta’ata ora. E aha te mau ha’api’ira’a tā tātou e nehenehe e ’apo mai i roto i teie mau fa’ati’ara’a ? Penei a’e te hō’ē ha’api’ira’a, ’oia ho’i, e fa’atupu te Fatu i tāna mau parau i tāna mau tāvini ? ’Ei hi’ora’a, e nehenehe tā ’outou e fa’aau i te mau parau i roto i te Mareko 16:18 ’e te mau ohipa i tupu i roto i te orara’a o Paulo. E nehenehe ato’a e ’imi mai i roto i te hō’ē a’ora’a nō te ’āmuira’a rahi i te hō’ē parau i fafauhia mai e te hō’ē tāvini a te Fatu—hō’ē parau faufa’a rahi nō tō ’outou ’utuāfare—i reira e pia atu ai i roto i tō ’outou ’utuāfare. Nāhea tātou i te fa’a’ite atu i tō tātou fa’aro’o ē, e tupu mai iho ā te reira parau ?

’Ua pāruru te Atua ia Paulo i te hōhonira’a te hō’ē ’ōphi ta’ero iāna.

Te mau ’Ohipa 28:22–24

Mai te ’Ēkālesia i te tau o Paulo (tei pi’ihia e « pupu » i roto i te ’īrava 22), pinepine roa te ’Ēkālesia i te « parau-pāto’i-hia ». I te parau-pāto’i-ra’a te ta’ata i te Fa’aora ’e tāna ’Ēkālesia, e aha tā Paulo i pāhono ? E aha te ha’api’ira’a tā tātou e nehenehe e ’apo mai i roto i te ’ohipa i tupu nō Paulo ?

Nō te mau mana’o hau atu nō te ha’api’ira’a i te mau tamari’i, hi’o te arata’i ha’api’ira’a o teie hepetoma i roto Mai, pe’e mai—nō te Paraimere.

Haʼamaitaʼiraʼa i tā tātou haʼapiʼiraʼa

Fa’atumu i ni’a i te mau parau tumu e riro ’ei ha’amaita’i i tō ’outou ’utuāfare. ’A tuatāpapa ai ’outou i te mau pāpa’ira’a mo’a, ’a ui ia ’outou iho : « E aha te mea i’ō nei e riro ’ei mea faufa’a rahi ’e te ta’a ’ē mau nō tō’u ’utuāfare ? » (Hi’o Ha’api’ira’a mai tā te Fa’aora, 17.)

Valiant in the Testimony of Jesus Christ, nā Daniel A. Lewis. Paulo i mua i te ari’i Ageripa.