Fuakava Foʻoú 2023
25 Sepitema–1 ʻOkatopa. Kalētia: “ʻAʻeva ʻi he Laumālié”


“25 Sepitema–1 ʻOkatopa. Kalētia: ‘ʻAʻeva ʻi he Laumālié,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Foʻoú 2023 (2022)

“25 Sepitema–1 ʻOkatopa. Kalētia,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2023

ʻĪmisi
Ko e hā ʻa Kalaisi kia Paula ʻi he fale fakapōpulá

Naʻe ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻui kuo toetuʻú kia Paula ʻi he fale fakapōpulá (vakai Ngāue 23:11). ʻE lava ke fakatauʻatāinaʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi mei he “haʻamonga ʻo e pōpulá” (Kalētia 5:1).

25 Sepitema–1 ʻOkatopa

Kalētia

“ʻAʻeva ʻi he Laumālié”

ʻI hoʻo lau ʻa e tohi Kalētiá, hiki e ngaahi ongo fakalaumālie ʻokú ke maʻú. ʻE tokoni hono fai iá ke ke manatuʻi mo fakalaulauloto ki ai ʻi he kahaʻú.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

‘Oku ʻomi ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ha tauʻatāina mei he pōpula fakalaumālié. Ka ʻi he taimi ʻe niʻihi ko e kakai kuo nau aʻusia ʻa e tauʻatāina ʻo e ongoongoleleí ʻoku nau tafoki mei ai ʻo “holi ke [nau] toe pōpula” (Kalētia 4:9). Ko e meʻa ʻeni naʻe fai ʻe ha niʻihi ʻo e Kāingalotu Kalētiá—naʻa nau tafoki mei he tauʻatāina ne foaki ange ʻe Kalaisi maʻanautolú (vakai Kalētia 1:6). Ko e Tohi ʻa Paula ki he Kakai Kalētiá, ko ha ui fakavavevave ia ke nau foki mai ki he “tauʻatāina ʻa ia kuo fakatauʻatāinaʻi ai ʻa kitautolu ʻe Kalaisí” (Kalētia 5:1). Ko e ui ko ʻení ko e taha ia e ui ʻoku fie maʻu ke tau fanongo mo tokanga ki ai he neongo ʻe liliu ʻa e ngaahi tūkungá, ka ʻoku hokohoko maʻu pē ʻa e fefaʻuhi ʻi he vahaʻa ʻo e tauʻatāiná mo e nofo pōpulá. Hangē ko ia naʻe akoʻi ʻe Paulá, ʻoku ʻikai feʻunga ke ui pē “ki he tauʻatāiná” (Kalētia 5:13); kuo pau foki ke tau “tuʻu maʻu” ai (Kalētia 5:1) ʻaki haʻatau falala kia Kalaisi.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakataautahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Kalētia 1–5

ʻOku fakatauʻatāinaʻi au ʻe he fono ʻa Kalaisí.

Naʻe tohi ʻa Paula ki he Kāingalotu Kalētiá ʻi heʻene ʻiloʻi naʻe takihalaʻi kinautolu ʻe he ngaahi akonaki halá (vakai Kalētia 1:6–9). Ko e taha ʻo e ngaahi akonaki ko ʻení ko e pau ko ia ke kamu ʻa e kau Senitaile ne nau tali ʻa e ongoongoleleí mo tauhi ʻa e ngaahi tukufakaholo kehe ʻo e fono ʻa Mōsesé, kae lava ke fakamoʻui kinautolu (vakai Kalētia 2). Naʻe ui ʻe Paula ʻa e ngaahi tukufakaholo ko ʻení ko e “haʻamonga ʻo e pōpulá” (Kalētia 5:1). ʻI hoʻo lau ʻa e faleʻi ʻa Paula ki he kakai Kalētiá, kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate koe ʻa e tauʻatāina moʻoní. Te ke lava foki ʻo fakalaulauloto ki he ngaahi tukufakaholo hala pe haʻamonga kehe ʻo e pōpulá ʻi hoʻo moʻuí. ʻOku ʻi ai nai ha meʻa ʻokú ne taʻofi koe mei hoʻo aʻusia ʻa e tauʻatāina ʻoku foaki mai ʻe he ongoongoleleí? Kuo “fakatauʻatāinaʻi” fēfē koe ʻe Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí? (Kalētia 5:1).

Vakai foki 2 Nīfai 2:27; 9:10–12.

Kalētia 3

Ko e ʻea hoko au ki he ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa kia ʻĒpalahamé.

Naʻe hohaʻa ha niʻihi ʻo e Kāingalotu Kalētiá koeʻuhí naʻe ʻikai ko ha hako moʻoni kinautolu ʻo ʻĒpalahame, pea he ʻikai ai te nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa kia ʻĒpalahamé, ʻo kau ai ʻa e hakeakiʻí. Fakatatau ki he Kalētia 3:7–9, 13–14, 27–29, ko e hā ha meʻa ʻokú ne fakafeʻungaʻi ha taha ke ne hoko ai ko ha “hako ʻo ʻĒpalahame”?

Ke ako fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ne talaʻofa kia ʻĒpalahamé mo e ngaahi tāpuaki te tau lava ʻo maʻu ʻi heʻetau hoko ko hono hakó, vakai ki he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Fuakava Faka-ʻĒpalahamé,” topics.ChurchofJesusChrist.org. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai kiate koe ʻa e ngaahi tāpuaki naʻe talaʻofa kia ʻĒpalahamé?

Kalētia 3:6–25

Naʻe maʻu ʻe ʻĒpalahame e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá: “He ʻikai ke tau lava ʻo tui naʻe taʻe ʻilo ʻa e kakai ʻo e kuonga muʻá ʻi he ngaahi kuongá kotoa ki he faʻunga ʻo e langí ʻo hangē ko ha fakakaukau ʻa ha tokolahi, koeʻuhí he ko e meʻa kotoa pē naʻe fakahaofi, naʻe fakahaofi ia ʻi he mālohi ʻo e palani maʻongoʻonga ʻo e huhuʻí, ʻo tatau ai pē mo e ki muʻa pea toki hāʻele mai ʻa Kalaisí. … Naʻe fai ʻe ʻĒpalahame ha feilaulau, pea neongo ʻeni, naʻe malangaʻi ʻa e Ongoongoleleí kiate ia” (“The Elders of the Church in Kirtland to Their Brethren Abroad,” The Evening and the Morning Star, Mar. 1834, 143, JosephSmithPapers.org). ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe mahuʻinga ai ki he Kāingalotu ʻi he kuonga ʻo Paulá ke nau ʻiloʻi naʻe maʻu ʻe ʻĒpalahame mo e kau palōfita kehe ʻo e kuonga muʻá ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ke ʻiloʻi ʻení? (Vakai Hilamani 8:13–20; Mōsese 5:58–59; 6:50–66.)

Vakai foki e Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 53–63.

Kalētia 5:13–26; 6:7–10

Kapau te u “ʻaʻeva ʻi he Laumālié,” te u maʻu ʻa e “fua ʻo e Laumālié.”

ʻE ala tokoni hono ako ʻo e ngaahi veesi ko ʻení ke ke fakafuofuaʻi ai ʻa hoʻo ʻaʻeva kakato ʻi he Laumālié. ʻOkú ke aʻusia nai ʻa e fua ʻo e Laumālié ʻoku fakamatala ki ai ʻi he veesi 22–23? Ko e hā ha ngaahi fua, pe ola, ʻo e moʻui fakalaumālié kuó ke fakatokangaʻi? Fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke ke fai ke fakatupulaki ai ʻa e fua ko ʻení. ʻE fakalakalaka fēfē ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki mahuʻinga ʻi hoʻo moʻuí ʻi hono fakatupulaki ʻo e fua ko ʻení?

ʻĪmisi
ngaahi foʻi ʻāpele ʻi ha fuʻu ʻakau

Kuo pau ke u fekumi ki he “fua ʻo e Laumālié” ʻi heʻeku moʻuí.

Kapau ʻokú ke feinga ke ʻaʻeva ʻi he Laumālié ka ʻoku hangē ʻoku ʻikai hā mei hoʻo ngaahi feingá ʻa e fua ne talaʻofa maí, lau ʻa e Kalētia 6:7–10. Ko e hā ha pōpoaki ʻokú ke ongoʻi ko e pōpoaki ia ʻa e ʻEikí maʻau ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Vakai foki ʻAlamā 32:28, 41–43; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:32–34.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Kalētia 3:11.ʻOku ʻuhinga nai ki he hā ke “moʻui ʻa e tonuhiá ʻi he tuí”? ʻOku founga fēfē nai ʻetau moʻui fakafāmili ʻi he tuí?

Kalētia 4:1–7.Te ke lava ʻo fakafeʻiloaki ʻa e Kalētia 4 ʻaki hano aleaʻi ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he kau tamaioʻeiki ʻa e tuʻí mo ʻene fānaú. Ko e hā ha ngaahi faingamālie pe meʻa ʻoku malava ʻe ha foha ʻo ha tuʻí ʻoku ʻikai maʻu ia ʻe ha tamaioʻeiki? Fakakaukau ki he meʻá ni ʻi hoʻomou lau fakataha ʻa e veesi 1–7. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo hotau vā mo e Tamai Hēvaní?

Kalētia 5:16–26.Fakakaukau ke aleaʻi ʻa e faikehekehe ʻi he “ngaahi ngāue ʻa e kakanó” mo e “fua ʻo e Laumālié.” Ke ʻai ke fakalata hoʻomou fealeaʻakí, ʻe lava ke fakahingoa ʻe homou fāmilí ha ngaahi fuaʻi ʻakau kehekehe ʻaki ʻa e ngaahi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e fua ‘o e Laumālié. Hili iá pea ʻe fili leva ʻe he mēmipa takitaha ha foʻi fua ʻe taha, ʻo fakamatalaʻi ia, pea talanoa kau ki ha tokotaha ʻokú ne fakafōtunga ʻa e fua ko iá. ʻE lava ke hoko heni ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ngaahi founga ʻe lava ai ʻe homou fāmilí ʻo fakaafeʻi ʻa e Laumālié ki homou ʻapí mo tanumaki ʻa e fua ko ʻení. Hili ʻa e fealeaʻakí, te mou lava ʻo maʻu meʻatokoni fakataha ʻi ha salati fuaʻi ʻakau.

Kalētia 6:1–2.Mahalo naʻa ʻi ai ha ngaahi taimi ʻoku “moʻua ha tangata ʻi ha kovi” ʻi homou fāmilí. Ko e hā ha faleʻi ʻokú ke maʻu ʻi he Kalētia 6:1–2 fekauʻaki mo e meʻa ke fai ʻi ha tūkunga pehē?

Kalētia 6:7–10.Kapau ne ʻi ai ha taimi kuo mou tō fakataha ai mo homou fāmilí ha ngoue, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e aʻusia ko iá ke fakatātaaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni “ko ia ʻoku tūtuuʻi ʻe he tangatá, ko ia te ne utú foki” (veesi 7). Pe te ke ʻeke ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí fekauʻaki mo e fuaʻi ʻakau pe vesitapolo ʻoku nau saiʻia taha aí pea aleaʻi ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke tupu ai ha fuʻu ʻakau kai ko iá. (Vakai ki he fakatātā ʻi he fakaʻosinga ʻo e fokotuʻutuʻu ko ʻení.) Te mou lava ʻo talanoa fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻoku fakaʻamu homou fāmilí ke maʻú mo e founga ke “utu” ai ʻa e ngaahi tāpuaki ko iá.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Akoʻi Au Ke u ʻEva he Maamá,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 70.

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoni ke fakatatau ʻe homou fāmilí ʻa e folofolá kiate kinautolu. Naʻe pehē ʻe Nīfai, “Naʻá ku fakatatau ʻa e ngaahi folofola kotoa pē kiate kimautolu, koeʻuhí ke ʻaonga ia kiate kimautolu pea mau poto ai” (1 Nīfai 19:23). Ke tokoni ki ho fāmilí ke nau fai ʻeni, te ke lava ʻo fakaafeʻi ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi taimi ne nau aʻusia ai ʻa e fua ʻo e Laumālié ne fakamatalaʻi ʻi he Kalētia 5:22–23. (Vakai Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí,21.)

ʻĪmisi
ngaahi foʻi pea ʻi ha fuʻu ʻakau

Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻi he taimi ʻoku tau ʻaʻeva ai ʻi he Laumālié, te tau aʻusia ʻa e “fua ʻo e Laumālié” ʻi heʻetau moʻuí.

Paaki