“Dagiti Kapanunotan a Laglagipen: Panangbasa iti Daan a Tulag,” Umaykayo, Sumurot Kaniak—Para Kadagiti Indibidual ken Pamilia: Daan a Tulag 2022 (2021)
“Dagiti Kapanunotan a Laglagipen: Panangbasa iti Daan a Tulag,” Umaykayo, Sumurot Kaniak—Para kadagiti Indibidual ken Pamilia: 2022
Dagiti Kapanunotan a Laglagipen
Panangbasa iti Daan a Tulag
Mangsapul iti Personal a Kaipapanan
No ibilangmo ti gundawaymo nga agadal iti Daan a Tulag iti daytoy a tawen, kasano ti riknam? Aggagar? Agduadua? Mabuteng? Maawatan amin dagita nga emosion. Ti Daan a Tulag ket maysa kadagiti kadaanan a koleksion dagiti sinurat iti lubong, ken maaramidna daytoy nga agpada a makaparagsak ken makapabuteng. Naggapu dagitoy a sinurat iti nagkauna a kultura a mabalin a kasla ganggannaet ken no dadduma saan nga ammo wenno saan a komportable. Ngem kadagitoy a sinurat makitatayo dagiti tao a kasla pamiliar dagiti padasda, ken mabigbigtayo dagiti tema ti ebanghelio a saksi ti kinadios ni Jesucristo ken ti ebangheliona.
Wen, nagbiag dagiti tao a kas kada Abraham, Sara, Hanna, ken Daniel iti biag nga iti sumagmamano a wagas, maisabali unay iti biagtayo. Ngem napadasanda met ti rag-o iti pamilia ken saan a pagkikinnawatan iti pamilia, kanito ti pammati ken kanito ti panagduadua, ken balligi ken pannakapaay—kas iti maar-aramid ti amin kadatayo. Napatpateg, inaramatda ti pammati, nagbabawi, ken nagaramid kadagiti katulagan, naaddaanda iti naespirituan a padpadas, ken dida pulos simmuko kadagiti panagkagumaanda nga agtungpal iti Dios.
No masdaawkayo no makasarakkayo met laeng ken ti pamiliayo iti personal a kaipapanan iti Daan a Tulag itoy a tawen, laglagipenyoiti inaramid ti pamilia da Lehi ken Saria. Imbinglay ni Nephi dagiti estoria maipapan ken ni Moises ken dagiti pannursurona manipud ken ni Isaias idi kasapulan dagiti kakabsatna a lallaki ti pannakaparegta ken pannakaatur wenno pannirigan. Idi kinuna ni Nephi, “Naragsak ti kaunggak kadagiti nasantuan a kasuratan” (2 Nephi 4:15), ibagbagana maipapan kadagiti nasantuan a kasuratan a paset itan ti Daan a Tulag.
Sapulenyo ti Mangisalakan
No masdaawkayo no ad-adda a makaasidegkayo met laeng ken ti pamiliayo ken ni Jesucristo babaen ti panagadal iti Daan a Tulag, laglagipenyo nga inawisnatayo ti Mangisalakan mismo a mangaramid iti kastoy. Idi kinunana kadagiti lider dagiti Hudio, “Dagiti nasantuan a kasuratan … paneknekandak” (Juan 5:39), ibagbagana maipapan kadagiti sinurat nga awagantayo iti Daan a Tulag. Tapno masarakan ti Mangisalakan iti nabasayo, mabalin a kasapulan nga utobem a siaanus ken sapulem ti naespirituan a pannarabay. No dadduma kasla direkta unay dagiti reperensia Kenkuana, kas iti waragawag ni Isaias “Ta nayanak ti maysa nga ubing kadatayo: … ket ti naganna maawaganto iti … Ti Prinsipe ti Kappia” (Isaias 9:6). Iti dadduma a lugar, nalalaing ti panangibagi iti Mangisalakan, babaen kadagiti simbolo ken pagpapadaan—kas pagarigan, babaen kadagiti panangiladawan dagiti panangisakripisio iti ayup (kitaen iti Levitico 1:3–4) wenno ti pakaammuan ni Jose iti panangpakawanna kadagiti kakabsatna ken panangisalakan kadakuada manipud iti panagbisin.
No sapulem ti dakdakkel a pammati iti Mangisalakan bayat ti panagadalmo iti Daan a Tulag, masarakamto daytoy. Nalabit a daytoy ti mabalin a panggep ti panagadalmo iti daytoy a tawen. Ikararagmo a tarabayennakanto ti Espiritu a mangsapul ken agpokus kadagiti binatog, estoria, ken padto a mangyas-asidegto kenka ken ni Jesucristo.
Propeta iti Daan a Tulag, Judith A. Mehr
Nadiosan a Nataginayon
Saanmo a namnamaen ti Daan a Tulag a mangidatag iti naan-anay ken husto a pakasaritaan ti sangkataw-an. Saan a dayta ti pinadas a parnuayen dagiti orihinal nga awtor ken mannurat. Ti dakdakkel a panggepda ket ti mangisuro iti maysa a banag maipapan iti Dios—maipapan iti planona para kadagiti annakna, maipapan iti kaipapanan ti agbalin a natulagan a taona, ken maipapan iti no kasano a masarakan ti pannakasubbot no ditayo agtungpal kadagiti katulagantayo. No dadduma inaramidda daytoy babaen ti panangisarita kadagiti pasamak a mainaig kadagiti pakasaritaan kas ti pannakaawatda kadagitoy—a pakairamanan dagiti estoria manipud iti biag dagiti naindaklan a propeta. Ti Genesis ti maysa a pagarigan daytoy, kas met dagiti libro iti Josue, Dagiti Uk-ukom, ken 1 ken 2 Ar-ari. Ngem saan a pinanggep ti dadduma pay a mannurat iti Daan a Tulag nga agbalin a pakasaritaan. Ketdi, nangisuroda babaen dagiti aramid ti arte kas iti daniw ken literatura. Maitutop ti Salmo ken ti Proverbio iti daytoy a kategoria. Ken kalpasanna adda dagiti napapateg a balikas dagiti propeta, manipud ken ni Isaias agingga ken ni Malakias, a nagsao iti balikas ti Dios iti nangkauna nga Israel—ken, babaen ti milagro ti Biblia, agsaritada pay laeng kadatayo iti agdama.
Ammo kadi ti amin dagitoy a propeta, mannaniw, mannurat a basaento dagiti tao iti sangalubongan dagiti balikasda kalpasan ti rinibribu a tawen? Ditayo ammo. Ngem masdaawtayo a daytoy ti eksakto a napasamak. Bimmangon ken natnag dagiti nasion, naparmek dagiti siudad, nagbiag ken natay dagiti ari; ngem rinimbawan ti Daan a Tulag amin dagitoy, manipud iti henerasion agingga iti henerasion, manipud iti para surat agingga iti para surat, manipud iti patarus agingga iti patarus. Siempre napukaw wenno nabaliwan ti sumagmamano a banag, ngem uray no kaskasano namilagruan a nataginayon ti kaaduanna.1
Dagitoy ti sumagmamano laeng a banag a laglagipen bayat ti panangbasam iti Daan a Tulag iti daytoy a tawen. Nalabit a tinaginayon ti Dios dagitoy a nagkauna a sinurat gapu ta am-ammonaka ken no ania ti pagpaspasaram. Nalabit nga insaganana ti naespirituan a mensahe para kenka kadagitoy a balikas, maysa a banag a mangyas-asidegto kenka Kenkuana ken mangbangon iti pammatim iti planona ken ti Patpatgenna nga Anak. Nalabit nga iturongnakanto iti maysa a binatog wenno nalawag a pannakaammo ken pannakaawat a mangparaburto iti maysa a tao nga am-ammom—maysa a mensahe a maibinglaymo iti maysa a gayyem, kapamilia, wenno kapada a Santo. Nakaad-adu dagiti posibilidad. Saan kadi a makapagagar a panunoten dayta?
Dagiti Libro iti Daan a Tulag
Kadagiti kaaduan a bersion a Kristiano ti Daan a Tulag, agduduma ti pannakaurnos dagiti libro manipud iti no kasano ti pannakaurnosda idi damo a naummong iti maysa a koleksion. Ngarud idinto a ragupen ti Bibilia a Hebreo dagiti libro iti tallo a kategoria—ti linteg, dagiti propeta, ken dagiti sinurat—kaaduan a Biblia a Kristiano ti mangurnos kadagiti libro iti uppat a kategoria: linteg (Genesis–Deuteronomio), pakasaritaan (Josue–Ester), dagiti libro ti daniw (Job–Kanta ni Solomon), ken dagiti propeta (Isaias–Malakias).
Apay a napateg dagitoy a kategoria? Gapu iti panangammo no ania a kita ti libro nga ad-adalem makatulong kenka a makaawat no kasano nga adalen daytoy.
Daytoy ti maysa a banag a laglagipen bayat ti panangrugim a panangbasa iti “linteg,” wenno ti umuna a lima a libro ti Daan a Tulag. Dagitoy a libro, a patien nga insurat ni Moises, nalabit a tinagikua ti adu a para surat ken para tipon iti panaglabas ti panawen. Ngem latta, dagiti libro ni Moises ket dagiti naparegta a balikas ti Dios, nupay maipada dagitoy—iti ania man nga aramid ti Dios a naipasa kadagiti mortal—maipasango kadagiti pagkurangan ti tao (kitaen iti Moises 1:41; Pagannurotan ti Pammati 1:8). Dagiti balikas ni Moroni, a maitudtudo a sagrado a kasuratan ti Libro ni Mormon a timmulonganna nga inummong, ket makatulong ditoy, “No adda riro, nagkurangan dagiti tao; gapuna, saanyo nga uyawen dagiti banag ti Dios” (panid ti paulo ti Libro ni Mormon). Iti sabali a pannao, saan a nasken nga awan biddut ti tao iti libro ti nasantuan a kasuratan tapno agbalin a balikas ti Dios.