O Noa, nona matavuvale, manumanu, na waqa, kei na dua na drodrolagi

Illustration of Noah leaving the ark, mai vei Sam Lawlor

31 ni Janueri–6 ni Feperueri

Nai Vakatekivu 6–11; Mosese 8

“Kune Loloma o Noa ena Mata ni Turaga”

Na italanoa mai na ivolanikalou e vakawasoma ni dau rawa ni vakavulica vei keda e vuqa na lesoni vakayalo. Ni o wilika me baleta na Ualuvu Levu kei na Valececere o Pepeli, vakasaqara na veivakauqeti me baleta na sala e yaga kina vei iko na itukutuku oqo.

Vola na Veika o Uqeti Kina

Era sa vakauqeti na veitabatamata dau wili iVolatabu ena italanoa kei Noa kei na waluvu. Ia o keda eda bula donumaka na veigauna e muri oqo e tu na vuna bibi me da vakarorogo matua kina. Ni vakavuvulitaka o Jisu Karisito na ivakarau me da waraka kina na iKarua ni Nona Lako Mai, a kaya o Koya, “Me vaka ena gauna i Noa, ena vakakina ena nona lako mai na Luve ni Tamata” (Josefa Simici—Maciu 1:41). Me kena ikuri, na malanivosa ka vakamacalataka na gauna i Noa, me vaka na “vakasisila” ka “vakasinaiti vuravura ena ivalavala kaukauwa,” e rawa ni vakamacalataka sara tikoga na noda gauna (Nai Vakatekivu 6:12–13; Mosese 8:28). Na italanoa ni Valececere mai Pepeli e vaka talega na noda gauna, vata kei na kena ivakamacala ni yaloviavialevu ka muria mai na veilecayaki kei na veisei ena kedra maliwa na luve ni Kalou.

Na itukutuku makawa eso oqo era yaga sara sega ni baleta walega ni ra vakaraitaka vei keda ni sa tokaruataki vakaikoya na caka ca ena itukutuku ni veigauna. Ka bibi cake, era vakavulica vei keda na cava me caka kina. “Sa kune loloma ena mata ni Turaga ko Noa” (Mosese 8:27) se cava ga na ca e wavoliti koya tu. Ka ra sa gole na nodrau matavuvale ko Jereti kei tuakana vua na Turaga ka ra vagolei tani mai na caka ca e Pepeli (raica na Ica 1:33–43). Kevaka eda vakataroga me da taqomaki keda kei na noda matavuvale vakacava ena noda dui gauna ni vakasisila kei na ivalavala kaukauwa, e levu na ka e rawa ni vakavulica na italanoa kilai ena veiwase oqo.

ivakatakilakila ni vuli ni tamata yadua

Vakasama ni Vuli iVolanikalou ni Tamata Yadua

Nai Vakatekivu 6; Mosese 8

Eda na taqomaki vakayalo ena noda muria na parofita ni Turaga.

Vakavinavinaka ki na kosipeli vakalesui mai, eda kila vakalevu sara na ka me baleti Noa mai na kena ka tiko ena Veiyalayalati Makawa. E vakatakila na vakavakadewa veivakauqeti nei Josefa Simici ena Nai Vakatekivu 6, kunei ena Mosese 8, e vakatakila ni o Noa e dua na parofita cecere ni Kalou. A tabaki ka talai yani me vunautaka na kosipeli i Jisu Karisito, a lako ka veivosaki vata kei na Kalou, ka a digitaki me tauyavutaki ira tale na luve ni Kalou e vuravura ni oti na waluvu (raica talega na Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu: Josefa Simici [2007], 104, 201). Na cava o vulica me baleti ira na parofita mai na veika a sotava o Noa?

Ni o wilika me baleta na gauna nei Noa, o na raica beka eso na ka e tautauvata kei na noda gauna oqo. Me ivakaraitaki:

• Mosese 8:18, 20–21, 23–24 (beca na italai ni Kalou)

• Mosese 8:21 (veilecayaki ka vakavuravura)

• Mosese 8:22 (rai vakatevoro kei na vakanananu ca)

• Mosese 8:28 (na itovo vakasisila kei na ivalavala kaukauwa)

Na cava era vakavulica tiko nikua na parofita me baleta na kosipeli i Jisu Karisito e rawa ni taqomaki iko ena vuravura nikua? Ni o wilika na veika a sotava o Noa, na cava a vakauqeti iko mo muri ira na parofita ni Turaga nikua?

Raica talega na Mosaia 13:33; Vunau kei na Veiyalayalati 21:4–7

Nai Vakatekivu 9:8–17

Na ivakadinadina se ivakatakarakara ena vukea me da nanuma tiko na noda veiyalayalati vata kei na Turaga.

E rawa ni matataki na veiyalayalati ni kosipeli mai na dua na ivakatakilakila, na ivakatakarakara, se na “ivakadinadina” (Nai Vakatekivu 9:12). Me kena ivakaraitaki, vakasamataka mada na madrai kei na wai ni sakaramede, se na wai ni veipapitaisotaki e kauta mai ki na noda vakasama na dina bibi e veiwekani kei na nomu veiyalayalati. Me vaka Nai Vakatekivu 9:8–17, na cava e rawa ni kauta mai ki na nomu vakasama e dua na drodrolagi? Na cava e vakuria ki na nomu kilaka na iVakadewa nei Josefa Simici ni iVakatekivu wase 9:21–25 (ena appendix ni iVola Tabu) me nomu kila? Na cava na vuna e vinakata kina na Turaga mo ni nanumi Koya kei na veiyalayalati o sa vakayacora?

Raica talega na Gerrit W. Gong, “Dau Nanumi Koya Tikoga,” Liaona, Me 2016, 108–11.

Nai Vakatekivu 11:1–9

Na sala duadua ga me yacovi kina ko lomalagi sai koya me da muri Jisu Karisito.

O Pepeli makawa, se o Papiloni, sa dau vakayagataki tu mai vakabalavu me dua na ivakatakarakara ni nodra caka ca kei na bula vakavuravura (raica na iVakatakila 18:1–10; Vunau kei na Veiyalayalati 133:14). Ni o vulica Nai Vakatekivu 11:1–9, vakasamataka vakatitobu na veivakararamataki e vakarautaki mai vua na parofita o Momani, ka a vola ni o Setani “ga ka a vakauqeti ira na tamata me ra tara e dua na vale cecere me ra yaco kina ki lomalagi” (Ilamani 6:28; raica talega na tikina 26–27). Na ivakasala cava ni qaqarauni e solia vei iko na italanoa ni Valececere mai Pepeli?

Raica talega na Same 127:1.

na vale cecere mai Pepeli

Na iVakaraitaki ni Vale Cecere mai Pepeli, mai vei David Green

ivakatakilakila ni vuli vakamatavuvale

Vakasama baleta na Vuli iVolanikalou Vakamatavuvale kei na Lotu Vakamatavuvale

Na iVakatekivu 6-8.O na vakayagataka vakacava na italanoa ni waqa i Noa me vakavulica ki na nomu matavuvale se da na taqomaki vinaka vakayalo vakacava ni da muria na parofita? (raica na “Noa kei na Nona Matavuvale,” ena iTukuni ni Veiyalayalati Makawa). De rawa beka ni dou cakacaka vata vakamatavuvale me tara e dua na waqa ni vakatatalo ena pepa se so na tikinikau. Ni o wilika na Nai Vakatekivu 6–7, ena rawa mo veidutaitaka na veitaqomaki ni waqa kei na veitaqomaki eda kunea ena noda muria na parofita. O na gadreva mo veivosakitaka na ivakasala se qai solia wale toka ga oqo na parofita ka vola na nona vosa ni ivakasala ena nomu waqa.

Na cava tale sa solia vei keda na Kalou e rawa me vakatautauvatani kei na waqa a vakabula na matavuvale nei Noa? Na ivurevure eso oqo e vakatura eso na isau ni taro, e dina ni vuqa tale tu: 2 Nifai 9:7–13; Vunau kei na Veiyalayalati 115:5–6; kei na itukutuku nei Peresitedi Russell M. Nelson “Me da iVakaraitaki Uasivi ni Yalododonu Edaidai” (Liaona, Nove. 2018, 113–14).

Mosese 8:17.Na cava na kena ibalebale me “veivakauqeti” tikoga kei keda na Yalo ni Turaga? (raica 1 Nifai 7:14; Vunau kei na Veiyalayalati 1:33). Ena gauna cava beka eda vakila kina ni vakauqeti keda tiko na Yalo?

Na iVakatekivu 9:8–17.Era na marautaka beka na gonelalai me ra droinitaka se rokataka tiko e dua na drodrolagi ni o tukuna tiko na ka e matataka (raica talega na iVakadewa nei Josefa Simici, Nai Vakatekivu wase 9:21–25 [ena ikuri ni iVola Tabu]). E rawa me veivosakitaki talega na veika ena vukei keda meda nanuma tiko na noda veiyalayalati, me vaka na sakaramede, ena vukei keda meda nanuma tiko na noda veiyalayalati ni papitaiso meda muri Jisu Karisito (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 20:75–79).

Nai Vakatekivu 11:1–9.E rawa ni veivuke me wiliki na Ica 1:33–43 ni vulica na nomu matavuvale Nai Vakatekivu 11 ka vulica me baleta na vale cecere mai Pepeli. Na cava eda vulica mai na nodrau matavuvale o Jereti kei tuakana e rawa ni vukea na noda matavuvale me kunea na veitaqomaki vakayalo dina ga ni tu na caka ca e vuravura? Na ikuri cava ni lesoni eda vulica mai vei Noa kei na nona matavuvale ni ra sotava e dua na bolebole vakaoqo? (raica na Mosese 8:13, 16–30).

Me ikuri ni tukutuku ni vakavulici ni gone, raica na idusidusi ni macawa oqo ena Lako Mai, Mo Muri Au—Me Baleta na Lalai.

Na sere vakaturi: “Vakamuria na Parofita,” iVolanisere ni Gonelalai, 158 (ka 3 ni qaqana).

Vakatorocaketaki ni Vuli ni Tamata Yadudua

Wasea na nomu vakasama. Ni o wasea na veika o sa vulica mai na ivolanikalou, o sega walega ni vakalougatataki ira na tani ia o vakatitobutaka talega na nomu kilaka. Na cava o vakila ni o vakauqeti mo wasea mai na ivolanikalou vei ira na nomu matavuvale, itokani, se lewe ni tabanalevu?

waqa nei Noa

Depiction of Noah’s ark, mai vei Adam Klint