Fuakava Motuʻá 2022
26 Sepitema–2 ʻOkatopa. ʻĪsaia 50–57: “Kuó Ne Toʻo Kiate Ia ʻa ʻEtau Ngaahi Vaivaí, ʻo Ne Fua ʻEtau Ngaahi Mamahí”


“26 Sepitema–2 ʻOkatopa. ʻĪsaia 50–57: ‘Kuó Ne Toʻo Kiate Ia ʻa ʻEtau Ngaahi Vaivaí, ʻo Ne Fua ʻEtau Ngaahi Mamahí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Motuʻa 2022 (2021)

“26 Sepitema–2 ʻOkatopa. ʻĪsaia 50–57,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2022

ʻĪmisi
ʻoku tui ʻe Kalaisi ha kalauni talatala pea ʻoku manukiʻi ʻe he sōtiá

Ko hono Manukiʻi ʻo Kalaisí, tā ʻe Carl Heinrich Bloch

26 Sepitema–2 ʻOkatopa

ʻĪsaia 50–57

“Kuó Ne Toʻo Kiate Ia ʻa ʻEtau Ngaahi Vaivaí, ʻo Ne Fua ʻEtau Ngaahi Mamahí”

Fakalaulauloto ki he ngaahi fakakaukau mei he ʻĪsaia 50–57 ʻe lava ʻo tokoni ke ke ʻunuʻunu ofi ange ai ki he Fakamoʻuí. Hiki e ngaahi ongo ʻokú ke maʻú.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI he kotoa ʻo e ngāue fakafaifekau ʻa ʻĪsaiá, naʻá ne lea kau ki ha faifakahaofi māfimafi (hangē ko ʻení, vakai ki he, ʻĪsaia 9:3–7). Naʻe mei makehe ʻa e ngaahi kikité ni tautautefito ki he kakai ʻIsilelí ʻi ha laui senituli kimui ange ʻi heʻenau nofo pōpula ʻi Pāpiloné. Ko ha taha te ne lava ʻo holoki e ngaahi ʻā ʻo Pāpiloné ko ha taha ikuna moʻoni ia. Ka ʻoku ʻikai ko e faʻahinga Mīsaia ia naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻĪsaia ʻi he vahe 52–53: “ʻOku fehiʻanekina ia pea liʻaki ʻe he tangatá; ko e tangata ʻo e ngaahi mamahi, pea maheni ai mo e loto mamahi: pea hangē naʻa tau fufū hotau matá meiate iá.… Naʻa tau mahalo kuo tautea mo taaʻi ia mei he ʻOtuá, pea mamahiʻia” (ʻĪsaia 53:3–4). ʻI hono ʻomi ha taha faifakahaofi taʻeʻamanekina peheé, naʻe akoʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá fekauʻaki mo e fakahaofi moʻoní. Ke fakahaofi kitautolu mei he fakatangá mo e mamahí, naʻe fekauʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻa e Tokotaha “naʻe fakamālohia, pea … mamahi.” ʻI he feituʻu ne ʻamanaki ai e niʻihi ki ha laioné, naʻá Ne fekauʻi mai ha lami (vakai, ʻĪsaia 53:7). Ko e moʻoní, ko e ngaahi founga ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻikai ko ʻetau foungá (vakai, ʻĪsaia 55:8–9). ʻOku fakatauʻatāinaʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ʻo ʻikai ngata pē ʻi hono fakaava ʻa e fale fakapōpulá ka ʻi hono fetongi hotau tuʻunga aí. ʻOkú Ne fakaʻatā kitautolu mei heʻetau ngaahi haʻi ʻo e mamahí mo e loto-mamahí ʻaki ʻEne fua kinautolú (vakai, ʻĪsaia 53:4–5,12). ʻOku ʻikai ke Ne fakahaofi kitautolu mei he mamaʻó. ʻOkú Ne mamahi mo kitautolu, ʻi ha “ʻofa taʻengata” ʻa ia “ʻe ʻikai mole meiate koe” (ʻĪsaia 54:8,10).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

ʻĪsaia 50–52

‘Oku hā fakaʻofoʻofa ʻa e kahaʻú ki he kakai ʻa e ʻEikí.

Neongo na‘e nofo pōpula e kakai ʻIsileli ʻi ha ngaahi taʻu lahi—pea neongo ko e nofo pōpula ko iá ko ha ola ia ʻo ʻenau ngaahi fili ne ʻikai leleí—ka naʻe finangalo e ʻEikí ke nau vakai ki he kahaʻú ʻi he ʻamanaki lelei. Ko e hā ha ngaahi pōpoaki ʻo e ʻamanaki leleí ʻokú ke maʻu ʻi he ʻĪsaia 50–52? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo Ia ʻi he ngaahi vahe ko ʻení, pea ko e hā ʻoku ʻoatu ai ʻe he meʻá ni ha ʻamanaki leleí? (hangē ko ʻení, vakai, ʻĪsaia 50:2, 5–9; 51:3–8, 15–16; 52:3, 9–10).

Te ke lava foki ʻo hiki e meʻa kotoa pē ʻi he vahe 51–52 ʻoku fakaafeʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻIsileli ke fakahoko ke hoko ai ʻo moʻoni e kahaʻu fonu ʻamanaki lelei ko ʻení. Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku fakaafeʻi koe ʻe he ʻEikí ke ke fakahokó ʻi he ngaahi leá ni? Hangē ko ʻení, ʻokú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “ʻā” pea “ʻai ʻa e mālohí”? (ʻĪsaia 51:9; vakai foki, ʻĪsaia 52:1; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 113:7–10). ‘Okú ke pehē ko e hā ʻoku toutou fakaongo mai ai e fakaafe ke “tokanga” (pe “fakafanongo ʻi he taumuʻa ke talangofuá”)? (Russell M. Nelson, “Fanongo Kiate Ia,” Ensign pe Liahona, Mē 2020, 89).

Vakai foki, Mōsaia 12:20–24; 15:13–18; 3 Nīfai 20:29–46.

ʻĪmisi
tā tongitongi ʻo Kalaisi ʻoku fua ʻa e kolosí

Because of Love [Koeʻuhí ko e ʻOfá], tā tongitongi ʻe Angela Johnson

ʻĪsaia 53

Naʻe toʻo ʻe Sīsū Kalaisi kiate Ia ʻeku ngaahi angahalá mo e ngaahi mamahí.

ʻOku siʻi ha ngaahi vahe ʻi he folofolá te ne fakamatalaʻi e misiona huhuʻi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakaʻofoʻofa ange ʻi he ʻĪsaia 53. Tuku ha taimi ke fakalaulauloto ai ki he ngaahi leá ni. Tuku ha kiʻi taimi ʻi he veesi takitaha ke fakakaukau ki he meʻa ne mamahi ai e Fakamoʻuí—ʻa e “ngaahi mamahi,” “loto-mamahi,” mo e “ngaahi angahala” naʻá Ne fuesiá—maʻá e kakai kotoa pē pea tautautefito maʻau. Te ke lava ʻo fetongi e ngaahi lea hangē ko e “ʻetau” mo e “hotau” ʻaki e “ʻeku” mo e “hoku” ʻi hoʻo laú. Ko e hā ha ngaahi ongo pe ngaahi fakakaukau ʻoku ueʻi ʻe he ngaahi vēsí ni ʻiate koé? Fakakaukau ke hiki kinautolu.

Mahalo te ke fie toe vakaiʻi e Mōsaia 14; 15:1–13 ke vakai ki he founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe he palōfita ko ʻApinetaí e ngaahi lea ʻa ʻĪsaiá ke akoʻi fekauʻaki mo e Fakamoʻuí.

ʻĪsaia 54; 57:15–19

ʻOku finangalo ʻa Sīsū Kalaisi ke u foki kiate Ia.

‘Oku ʻi ai ha ngaahi taimi ʻoku tau ongoʻi mamaʻo kotoa ai mei he ʻEikí koeʻuhí ko ʻetau ngaahi angahalá pe ngaahi vaivaí. ʻOku ʻosi siva e ʻamanaki ʻa ha niʻihi he ʻikai ke Ne toe fakamolemoleʻi kinautolu. Ko e ʻĪsaia 54 mo e 57 ko ha ongo vahe lelei ia ke lau ke maʻu ha fakafiemālie mo e fakalotolahi lolotonga e ngaahi taimi peheé. Ko e hā ʻokú ke ako tautautefito ʻi he ʻĪsaia 54:4–10; 57:15–19, fekauʻaki mo e ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne ngaahi ongo kiate koé? Ko e hā ha meʻa makehe ʻoku fakahoko ʻi hoʻo moʻuí ʻi hono ʻiloʻi e ngaahi meʻá ni fekauʻaki mo Iá?

ʻOku kaunga fēfē kiate koe ʻa e ngaahi tāpuaki ne fakamatalaʻi ʻi he ʻĪsaia 54:11–17?

ʻĪsaia 55–56

ʻOku fakaafeʻi ʻe he ʻEikí e kakai kotoa ke “puke ki heʻeku fuakavá.”

Ne laui toʻu tangata hono ʻiloʻi ʻa ʻIsileli ko e kakai ʻo e fuakava ʻa e ʻOtuá. Ka neongo ia, kuo laka he puleʻanga ʻe tahá kuo kau maʻu pē ʻi he palani ʻa e ʻOtuá, he ʻoku fakaafeʻi ʻa “kimoutolu kotoa pē ʻoku fieinú” ke “haʻu ki he ngaahi vaí” (ʻĪsaia 55:1). Manatuʻi ʻeni ʻi hoʻo lau e ʻĪsaia 55 mo e 56, pea fakalaulauloto ki he ʻuhinga ke hoko ko e kakai ʻa e ʻOtuá. Ko e hā ʻa e pōpoaki ʻa e ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku ongoʻi “vaheʻi ʻaupito” meiate Iá? (ʻĪsaia 56:3). Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi veesi ʻoku nau fakamatalaʻi e tōʻonga mo e ngaahi ngāue ʻa kinautolu ʻoku “piki ki heʻeku fuakavá” (vakai, ʻĪsaia 56:4–7).

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

ʻĪsaia 51–52.‘I homou aleaʻi e ngaahi fakaafe ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi vahe ko ʻení, te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke fakatātaaʻi ia. Hangē ko ʻení, ʻoku fēfē ʻa e “hiki hake homou matá ki he ngaahi langí,” “ʻā, tuʻu hake,” pe “tupeʻi koe mei he efú”? (ʻĪsaia 51:6,17; 52:2). Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi kupuʻi leá ni ʻo fekauʻaki mo e muimui kia Sīsū Kalaisí?

ʻĪsaia 52:9.Hili hono lau e veesi ko ‘ení, ʻe lava homou fāmilí ʻo “hivaʻi fakataha” ha himi pe foʻi hiva ʻa e fānaú ʻokú ne ʻomi kiate kinautolu ʻa e fiefiá. Ko e hā e ngaahi talaʻofa ʻi he ʻĪsaia 52 ʻokú ne fakatupu ke tau “pā mai ʻi he fiefia”?

ʻĪsaia 52:11; 55:7.ʻE lava ke iku e ngaahi veesi ko ʻení ki ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “Ke maʻa ʻa kimoutolu.” Ko e konga ʻo e fealeaʻaki ko ʻení te mou lava ʻo toe vakaiʻi e ngaahi kaveinga ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (kiʻi tohi, 2011) pe lau e ngaahi folofola fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e maʻa fakalaumālié (vakai, 3 Nīfai 12:8; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:45–46).

ʻĪsaia 53.Ke fakafe‘iloaki e fakamatala ʻa ʻĪsaia ki he Fakamoʻuí, ʻe lava homou fāmilí ʻo talanoa kau ki he founga ʻoku faʻa fakahaaʻi ai ʻe he ngaahi talanoá, faivá, mo e mītia kehé ʻa e kau moʻungaʻi tangata ʻoku nau fakahaofi e kakaí. Te mou lava ʻo fakafaikehekeheʻi e ngaahi fakatātā ko iá mo e ngaahi fakamatala ki he Fakamoʻuí ʻokú ke lau ʻi he ʻĪsaia 53. Te mou lava ʻo talanoa ki he founga naʻe fakahoko ai e ngaahi kikite ʻi he ʻĪsaia 53. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi mamahi mo e loto-mamahi ʻoku fua ʻe he Fakamoʻuí maʻatautolú?

ʻĪsaia 55:8–9.ʻOku kehe fēfē ʻa e ngaahi meʻá ʻi he taimi ʻokú ke māʻolunga ai mei he kelekelé? Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻoku māʻolunga ange e ngaahi founga mo e fakakaukau ʻa e ʻOtuá ʻia tautolú?

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “ʻOku Fakaofo,” Ngaahi Himí, fika 102.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

Fakaʻaongaʻi e hivá. ʻOku akoʻi mālohi ʻe he ngaahi himí ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Fakakaukau ke fanongo pe lau e ngaahi himi sākalamēnití ke tokoni ke mahino kiate koe e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí naʻe akoʻi ʻi he ʻĪsaia 53. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 22.)

ʻĪmisi
tā valivali ʻo Kalaisí

Ko ʻEne Māmá, tā ʻe Michael T. Malm

Paaki