Ecce Homo, nā Antonio Ciseri

17–23 nō Tiunu

Mataio 27 ; Mareko 15 ; Luka 23 ; Ioane 19

« ’Ua oti »

Ha’amata i tā ’outou fa’aineinera’a nā roto i te tai’ora’a i te Mataio 27 ; Mareko 15 ; Luka 23 ; ’e Ioane 19. ’A ’imi nā roto i te pure ’ia ’ite i te mau hina’aro o te mau tamari’i.

Pāpa’i i tō ’outou mau mana’o

’Ani ’ia fa’a’ite

’A fa’aue i te tamari’i tāta’itahi ’ia tāpe’a i te hōho’a nō roto mai i te fa’anahora’a o teie hepetomai roto i te Mai, pe’e mai—Nō te ta’ata iho ’e te ’utuāfare. ’A tāpe’a ai ’oia i te hōho’a, e nehenehe te tamari’i tāta’itahi ’ia fa’a’ite mai i te hō’ē ’ohipa tāna i ’ite nō ni’a i te huru o te pohera’a ’o Iesu.

Ha’api’i i te ha’api’ira’a tumu

Te mau tamari’i ’āpī a’e

Mataio 27:11–66 ; Luka 23 ; Ioane 19

Nō te mea ’ua pohe Iesu nō’u, e ti’afa’ahou vau.

E huru ’ē ri’i paha te mau tamari’i nō te ’ā’amu o te fa’asātaurora’ahia ’o Iesu. « Pene 52 : Te mau tāmatara’a ’o Iesu” ’e « Pene 53 : ’Ua fa’asātaurohia Iesu », Te mau ’ā’amu o te Faufa’a ’Āpī , 133–38, ’e ’aore rā, te mau video e tano i ni’a (LDS.org) ’a hōro’a i te hō’ē hōho’a maita’i roa nō ni’a i te huru e nehenehe ai ia ’outou ’ia fa’a’ite au maita’i i teie ’ā’amu ia rātou.

Te mau ’ohipara’a e ti’a ’ia rave

• ’A fa’a’ite i te hōho’a i roto i te fa’anahora’a nō teie hepetoma i roto i te Mai, pe’e mai—Nō te ta’ata iho ’e te ’utuāfare ’a fa’ati’a ai ’outou nō ni’a i te tāmatara’a ’o Iesu, tōna fa’asātaurora’ahia, ’e tōna hunara’a (a hi’o ato’a Gospel Art Book, nos. 57 ’e 58). ’A ani i te mau tamari’i ’ia fa’a’ite mai i te mau mea tā rātou i ’ite nō ni’a i teie mau ’ohipa i tupu. ’A ha’apāpū ē, i te toru o te mahana, ’ua ti’afa’ahou Iesu, ’oia ho’i, ’ua ora fa’ahou mai ’oia.

• ’A ani i te mau tamari’i ’ia fa’ahiti i te tahi mau mea tā tō rātou mau metua i rave nō rātou o te ’ore e ti’a ia rātou iho ’ia rave. ’A fa’a’ite i te hōho’a o te Fa’aora. ’A fa’ata’a ē, aua’e Iesu, e ti’afa’ahou mai tātou—te hō’ē mea e’ita e ti’a ia tātou iho ’ia rave.

• ’A fa’a’ite i te hō’ē hōho’a o te hō’ē ta’ata tā ’outou i ’ite, ’ua pohe. ’A fa’a’ite i tō ’outou ’itera’a pāpū ē, nā roto ia Iesu, e ora fa’ahou taua ta’ata ra.

Te hunara’a, nā Carl Heinrich Bloch

Mataio 27:26–37 ; Luka 23:34

E nehenehe tā’u e fa’a’ore i te hapa ’a vetahi ’ē, mai tā Iesu i nā reira.

Nāfea ’outou i te tauturu i te mau tamari’i ’ia hāro’aro’a, e nāfea ’ia fa’a’ore i te hapa a te feiā ’ino, mai tā Iesu i nā reira ?

Te mau ’ohipara’a e ti’a ’ia rave

• ’A fa’ata’a i te ’ino o te mau fa’ehau i ni’a ia Iesu (a hi’o Mataio 27:26–37), e i muri iho ’a tai’o i te Luka 23:34. ’A fa’ata’a ē, ’ia fa’a’ore ana’e tātou i te hapa ’a vetahi ’ē, e fa’aru’e tātou i te mau mana’o ’ino nō ni’a ia rātou ’e e fa’a’ite i te here.

• ’A fa’a’ite i te mau hi’ora’a nō te hō’ē ta’ata e parau ’e ’aore rā, e rave i te hō’ē ’ohipa au ’ore. ’A ani i te mau tamari’i ’ia fa’a’ite mai, e nāfea rātou i te fa’a’ore i te hapa a taua ta’ata ra.

• ’A pāpa’i i te mau ta’o ’e ’aore rā, i te mau pereota nō roto mai i te « Aide moi, Père », Buka Chants pour les enfants, 52, i ni’a i te tāpura ’ere’ere. ’A ani i te mau tamari’i ’ia hīmene i te hīmene e rave rahi taime, ma te tūmā i te tahi mau ta’o e tae atu i te taime ’ua mau ’ā’au ia rātou te hīmene tā’āto’a. ’Ia au i teie hīmene, ’o vai tā tātou e fa’a’ore i te hapa ? ’O vai te nehenehe e tauturu mai ia tātou mai te mea ē, e mea pa’ari  ia fa’a’ore i te hapa ?

• 'A ’imi i te hō’ē ve’a Friend ’e ’aore rā, Liahona e ’ere i te mea tahito roa, nō te ’ite i te hō’ē ’ā’amu nō te hō’ē tamari’i tei fa’a’ore i te hapa a te tahi ta’ata. ’A fa’a’ite i teie ’ā’amu i te mau tamari’i.

Luka 23:32–33, 39–43

Nō te mea ’ua mamae Iesu ’e ’ua pohe nō’u, e nehenehe tā’u e tātarahapa ’e e fa’a’orehia tā’u hapa.

Noa atu ē, ’aita ā te mau tamari’i i raro mai i te va’u matahiti i ’ite atura i te ha’apa’ora’a, e mea faufa’a nō rātou ’ia ha’amata i te ha’api’i i teie nei e mea nāfea ’ia tātarahapa i te mau mā’itira’a hape tā rātou i rave.

Te mau ’ohipara’a e ti’a ’ia rave

• Ha’apoto Luka 23:32–33, 39–43, ’e e parauparau nō ni’a i nā ta’ata ’eiā e piti i roto i te hōho’a 57 i roto i te Gospel Art Book. ’A fa’ata’a ē, ’a fa’ao’ō’o ai te ta’ata ’eiā mātāmua ia Iesu, ’ua fāri’i te piti o te ta’ata ’eiā ē, ’ua rave ’oia i te hō’ē ’ohipa ’ino—te ha’amatā ra ’oia i te tātarahapa.

• ’A tai’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 19:16 i te mau tamari’i. E aha Iesu i mamae ai nō tātou ?

• ’A fa’a’ite i te video « Te pere’o’o ta’ata’āhi ’ana’ana » (LDS.org). ’A fa’ata’a ē, e nehenehe te Metua i te Ao ra ’e ’o Iesu Mesia e tauturu ia tātou ’ia tātā’i i tā tātou mau hara ’e te mau hape ’e ’ia fāri’i i te faʼaʼoreraʼa hapa.

• ’A fa’aue i te mau tamari’i ’ia pāpa’i i te tahi mau tāpa’o i ni’a i te tāpura ’ere’ere ’ei fa’ahōho’ara’a i tā tātou mau mā’itira’a hape. I muri iho, ’a ani ia rātou ’ia tūmā i te tāpura ’ere’ere ’ei fa’ahōho’ara’a i te tātarahapa. ’A fa’a’ite i te hō’ē hōho’a o te Fa’aora, ’e ’a fa’a’ite pāpū ē, e nehenehe tā tātou e tātarahapa maoti ’oia.

Ha’api’i i te ha’api’ira’a tumu

Te mau tamari’i pa’ari a’e

Mataio 27:11–66 ; Luka 23 ; Ioane 19

’Ua pohe Iesu nō’u nō te mea ’ua here ’oia iā’u.

Nō te aha ’outou e ’oa’oa ai i te pohera’a Iesu Mesia nō ’outou ? ’A feruri nāfea e ti’a ai ia ’outou ’ia tauturu i te mau tamari’i ’ia hāro’aro’a i te aura’a o te tusia ’a te Fa’aora nō rātou.

Te mau ’ohipara’a e ti’a ’ia rave

• ’A tāpura i te mau ’ohipa tumu i tupu i roto i te Mataio 27:11–66 (nō te tauturu i te ravera’a i te reira, a hi’o « Pene 52 : Te mau tāmatara’a ’o Iesu » ’e « Pene 53 : ’Ua fa’asātaurohia Iesu », Te mau ’ā’amu o te Faufa’a ’Āpī, 133–38). ’A ani i te mau tamari’i ’ia tuatāpapa i teie mau ’īrava ’e ’a tu’u i te mau ’hipa i tupu i roto i te ’āna’ira’a mau.

• ’A fa’a’ite i te mau video « Ua fa’autu’ahia Iesu i mua ia Pilato » ’e « ’āUa tā’irihia ’e ’ua fa’astaurohia Iesu » (LDS.org). (’A hi’o ato’a « Te Tāra’ehara », LDS.org.) E aha Iesu i fāri’i ai e mamae nō tātou ?

• ’A ani i te hō’ē tamari’i ia tai’o i te Mataio 27:54, ’e ’a ani i te mau tamari’i ’ia fa’a’ite mai i te mau mea nō ni’a ia Iesu o te tauturu ia rātou ’ia ’ite ē, e Tamaiti ’oia nā te Atua.

• ’A ani i te mau tamari’i e aha tā rātou i ’apo mai nō ni’a i te fa’asātaurora’a i roto « Pohe atu te Fa’aora » Te mau hīmene, no. 108, ’e ’aore rā, te tahi atu hīmene ’ōro’a.

Mataio 27:26–37 ; Luka 23:34

E nehenehe tā’u e fa’a’ore i te hapa a vetahi ’ē, mai tā Iesu i nā reira.

E nehenehe e riro ’ei mea ’eta’eta ’ia fa’a’ore i te hapa a vetahi ’ē. E ha’amaita’ihia te mau tamari’i tā ’outou e ha’api’i ra mai te mea e pe’e rātou i te hi’ora’a o te Fa’aora, ’e e fa’a’ore ho’i i te hapa a te mau ta’ata ato’a.

Te mau ’ohipara’a e ti’a ’ia rave

• ’A ani i te mau tamari’i ia tai’o tātā’ihō’ē nō ni’a i te ’ino ’o te mau fa’ehau i ni’a ia Iesu i roto i te Mataio 27:26–37 ’e tō Iesu faʼaʼoreraʼa i tā rātou hapa i roto i te Luka 23:34. (’A hi’o i te mana’o i hōro’ahia i roto i te tātarara’a a Iosepha Semita i roto i te Luka 23:34, te mau fa’ata’ara’a i raro i te ’api  c.) E aha tā tātou e ’apo mai mai roto mai i te hi’ora’a ’o Iesu ?

• ’A pāpa’i i ni’a i te tāpura ’ere’ere E aha tā ’outou e nehenehe e rave nō te fa’a’ore i te hapa a te hō’ē ta’ata tei ’ino i ni’a ia ’outou ? ’A fa’aue i te mau tamari’i ’ia pāpa’i tāta’ihō’ē i te mau mana’o i ni’a i te tāpura ’ere’ere, mai teie te huru E pure nō te fāri’i i te mau mana’o maita’i nō te reira ta’ata ’e ’aore rā,Feruri i te hō’ē mea maita’i nō ni’a i te reira ta’ata.

• ’A ani i te mau tamari’i ’ia pāpa’i i te mau hōho’a o te mau huru ’a fa’a’ite ai te hō’ē ta’ata i te ’ino, e nāfea rātou i te fa’a’ore i te hapa a te reira ta’ata. ’A fa’aue ia rātou ’ia fa’a’ite mai i tā rātou mau hōho’a pāpa’i i mua i te piha ha’api’ira’a.

Luka 23:32–33, 39–43

Nō te mea ’ua mamae Iesu ’e ’ua pohe nō’u, e nehenehe tā’u e tātarahapa ’e e fa’a’orehia tā’u hapa.

E taime maita’i teie ha’api’ira’a nō te fa’a’ite pāpū ē, maoti Iesu Mesia, e nehenehe tā tātou e tātarahapa i tā tātou mau hara, ’e e fa’a’orehia te reira.

Te mau ’ohipara’a e ti’a ’ia rave

• ’A ani i te hō’ē tamari’i ia tai’o i te Luka 23:32–33, 39–43. ’A fa’ata’a ē, e nā ta’ata ’eiā, te nā ta’ata i fa’asātaurohia i pīha’i iho ia Iesu. E mea nāfea hō’ē ’o nā ta’ata ’eiā fa’a’itera’a ē, tē ha’amatā ra ’oia i te tātarahapa ?

• ’A pāpa’i i teie pereota i ni’a i te tapura ’ere’ere, ma te vaiiho i te mau ārea nō te mau ta’o fa’a’opa : « E nehenehe tā’u hapa e fa’a’orehia mai te mea ē, e tātarahapa vau maoti te tāra’ehara a Iesu Mesia ». Hōro’a i te tahi mau fa’a’itera’a i te mau tamari’i nō te tauturu ia rātou ’ia fa’a’ī i te mau ārea.

• ’A ani i te hō’ē tamari’i ’ia tāpe’a i te hō’ē pūtē, ’e ’a fa’a’ī i te reira i te mau ’ōfa’i na’ina’i ’a fa’ahiti ai te tahi atu mau tamari’i i te mā’itira’a hape tā te hō’ē ta’ata e rave. ’A tauturu i te mau tamari’i ’ia fa’aau i te pūtē i te hōpoi’a pae vārua tā tātou e amo ’ia rave ana’e tātou i te hara. Nāfea te tātarahapa e riro ai mai te tātarara’a i te mau ’ōfa’i i rāpae i te pūtē ?

• ’A fa’a’ohipa i te pāpa’ira’a « E nehenehe ’outou e tātarahapa ’e e fa’a’orehia tā ’outou hapa » (Friend, Atete 2015, 10) no te ha’api’i i te mau tamari’i nāfea ’ia tātarahapa.

Fa’aitoito i tē ha’api’ira’a mai i te fare

’A fa’aitoito i te mau tamari’i ’ia feruri i te hō’ē ta’ata o te ti’a ia rātou ’ia fa’a’ore i tāna hapa, ’e ’ia fa’aoti i te hō’ē mea tā rātou e rave nō te fa’a’ite i te reira ta’ata ē, ’ua faʼaʼore rātou i tāna hapa.

Ha’amaita’i i tā tātou ha’api’ira’a

Ha’api’i ’ia ’ite i te heheura’a. Pinepine te heheura’a i te tae mai « te a’o ’e ’ua nā ni’a iho i te a’o » (2 Nephi 28:30), e ’ere te tā’āto’ara’a i te hō’ē ā taime. Mai te mea ē, e pure ’e e feruri ’outou i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e i teie fa’anahora’a, e ’ite ’outou ē, e nehenehe te mau mana’o ’e te mau ferurira’a e tae mai i te mau huru taime ’e i te mau vāhi ato’a—’a tere ai ’outou nō te haere i te ’ohipa, ’a rave ai ’outou i tā ’outou ’ohipa i te fare, ’e ’aore rā, ’a ha’a ai ’outou ’e te ’utuāfare ’e te mau hoa.