Fuakava Motuʻá 2022
31 ʻOkatopa–6 Nōvema. Taniela 1–6: “ʻOku ʻIkai mo ha ʻOtua ʻe Faʻa Fakahaofi”


“31 ʻOkatopa–6 Nōvema. Taniela 1–6: ‘ʻOku ʻIkai mo ha ʻOtua ʻe Faʻa Fakahaofi,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“31 ʻOkatopa–6 Nōvema. Taniela 1–6,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2022

ʻĪmisi
Ko hono fakaʻuhingaʻi ʻe Taniela e misi ʻa e tuʻí

Fakaʻuhingaʻi ʻe Taniela ʻa e Misi ʻa Nepukanesá, tā fakatātaaʻi ʻe Grant Romney Clawson

31 ʻOkatopa–6 Nōvema

Taniela 1–6

“ʻOku ʻIkai mo ha ʻOtua ʻe Faʻa Fakahaofi”

ʻI hoʻo lau ʻa e Taniela 1–6, fakatokangaʻi ange e ngaahi moʻoni ʻokú ke ongoʻi ʻoku ueʻi koe ke ke tokoni ke ʻiloʻi ʻe he fānaú.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ʻoku hoko ʻi he Taniela 1–6 (vakai, lēsoni ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí pe Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí fika 23, 24, 25, 26). Kole ki he fānaú ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻi he fakatātaá. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ha taimi ne nau fili ai ke muimui ki he Fakamoʻuí, hangē ko ia ne fai ʻe Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Taniela 1:1–17

ʻOku finangalo e Tamai Hēvaní ke u tokangaʻi hoku sinó.

Ne ʻikai tali ʻe Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá ʻa e kakanoʻi manu mo e uaine ne ʻoange ʻe he tuʻí kiate kinautolú, koeʻuhí ne nau fie muimui he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá mo fakaʻehiʻehi mei hano maumauʻi honau sinó. ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he Lea ʻo e Potó he ʻahó ni ke tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi meʻa te ne maumauʻi hotau sinó.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Vahevahe mo e fānaú e talanoa ʻo “Taniela mo Hono Ngaahi Kaungāmeʻá” (ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Motuʻá), pe fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Taniela 1:1–17. Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakatātaaʻi e foʻi talanoá. Tokoniʻi kinautolu ke mahino e founga ne tāpuekina ai ʻe he ʻEikí ʻa Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá ʻi heʻenau fili ke talangofua kiate Iá (vakai, veesi 17). Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu mei he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau fili ai ʻa e totonú?

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha fakatātā ʻo ha ngaahi meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he Lea ʻo e Potó ke tau kai pe fakaʻaongaʻí mo e ngaahi meʻa ʻokú ne talamai ke ʻoua naʻa tau kai pe fakaʻaongaʻí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 89). Fakaafeʻi e fānaú ke pehē pē ʻoku nau kai e ngaahi meʻakai leleí kae ʻikai ke nau tali e ngaahi meʻakai ʻoku ʻikai leleí. Fakamoʻoniʻi ʻoku tāpuekina kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi he taimi ʻoku tau tokangaʻi ai hotau sinó. Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo hono tokangaʻi hotau sinó, hangē ko e “Ko Hoku Temipale mei he ʻEikí” pe “Lea ʻo e Potó” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 73). Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he foʻi hiva ko ʻení?

ʻĪmisi
fānau tangata ʻe toko fā ʻi ha tēpile ʻoku ʻikai ke nau tali ʻa e kakanoʻi manu ne foaki ange ʻe ha tangata

Tā fakatātā hono ʻikai tali ʻe Taniela mo hono kaungāmeʻá e meʻakai ʻa e tuʻí, tā fakatātaaʻi ʻe Brian Call

Taniela 1; 3; 6

ʻE faitāpuekina au ʻe he ʻOtuá ʻi heʻeku fili ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí.

ʻOku ʻi he tohi ʻa Tanielá ha ngaahi talanoa ʻo ha kakai ne nau fili ke muimui ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, naʻa mo e taimi ne mātuʻaki faingataʻa aí. Te ke tokoniʻi fēfē nai ʻa e fānaú ke nau ako mei he ngaahi sīpinga ko ʻení?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kumi ha ngaahi fakatātā ʻi he Taniela 1, 3, mo e 6 (vakai ki he peesi ʻekitivitī ki he uike ní, lēsoni ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí, pe Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 23, 25, 26). Fakafoʻohifoʻi e ʻū fakatātaá ʻi he palakipoé pe ʻi he falikí. Fakaafeʻi ha tokotaha ke ne fulihi hake ha taha ʻo e ngaahi fakatātaá, pea tokoni kiate ia ke talanoaʻi e talanoa ʻi he fakatātaá. (Ki ha tokoni, vakai ki he ngaahi talanoa ʻo “Taniela mo Hono Ngaahi Kaungāmeʻá,” “Setaleki, Mēsake mo ʻApitenikoó,” mo “Taniela mo e ʻAna ʻo e Fanga Laioné” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Motuʻá.) Hili e talanoa takitaha, aleaʻi ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā naʻe fai ʻe he kakaí ke muimui ki he ʻEikí? Naʻe tāpuakiʻi fēfē kinautolu ʻe he ʻEikí? Vahevahe e founga kuo faitāpuekina ai koe ʻi haʻo fili ke muimui ʻia Sīsū Kalaisi. Kole ki he fānaú ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá.

  • Fakaafeʻi e fānaú ke fakatātaaʻi ha ngaahi tūkunga te nau lava ai ʻo fakahaaʻi ʻenau tui ki he ʻOtuá ʻaki hono tauhi ʻEne ngaahi fekaú. ʻE lava ke kau heni ʻa e angaʻofa ki ha tokoua, tuongaʻane, tuofefine, vahevahe mo ha taha fekauʻaki mo e Fakamoʻuí pe lotu ʻi he pō kotoa pē. Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Setaleki, Mēsake mo ʻApitenikō ʻi he ulo ʻo e afí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 25), pea kole ki he fānaú ke lau pe ko e toko fiha ʻi he afí. Lau ʻa e Taniela 3:24–25 ke ʻiloʻi pe ko toe hai naʻe ʻi he afí. Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ʻoku ʻiate kitautolu ʻa e ʻEikí ʻi heʻetau muimui kiate Iá.

Taniela 6

ʻOku finangalo e Tamai Hēvaní ke u lotu maʻu pē.

Naʻe loto fiemālie ʻa Taniela ke tuku ʻene moʻuí ki ha tuʻunga fakatuʻutāmaki koeʻuhí ka ne lava ʻo lotu ki he Tamai Hēvaní ʻi he ʻaho kotoa pē. Te ke tokoniʻi fēfē ʻa e fānaú ke fakatupulaki ha loto-holi tatau ʻiate kinautolu ke lotú?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakahoko e talanoa ʻi he Taniela 6 (vakai, “Taniela mo e ʻAna ʻo e Fanga Laioné” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Motuʻá), pea fakaafeʻi e fānaú ke tā ha fakatātā ʻo e talanoá. Kole ange ke fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi fakatātaá ke fefakahokoʻaki e talanoá. Ko e hā ʻoku finangalo ai e Tamai Hēvaní ke tau lotu kiate Iá? Vahevahe ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e lotú kiate koé.

  • Talanoa mo e fānaú fekauʻaki mo e ngaahi taimi ʻe lava ke nau lotu aí, hangē ko e taimi ʻoku nau ilifia aí, taimi ʻoku nau fakahoko ai ha fehalaaki, pe taimi ʻoku nau fie maʻu tokoni ai ʻi he akó. Ko e hā hono ʻuhinga ʻoku lelei ai ke lotu ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení? Akoʻi e fānaú neongo pe ko e fē ha feituʻu te nau ʻi ai, te nau kei lava maʻu pē ʻo lotu ʻi honau lotó.

  • Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e lotú, hangē ko e “Punou Ho ʻUlú” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú,18B). Talanoa mo e fānaú ki he ngaahi meʻa te tau lava ʻo lotu fekauʻaki mo kinautolú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Taniela 1; 3; 6

Te u lava ʻo fakahoko e meʻa totonú naʻa mo e taimi ʻoku faingataʻa aí.

ʻE lava ke ʻoange ʻe he ngaahi talanoa ʻi he Taniela 1, 3, mo e6 ha loto-toʻa mo ha tui ki he fānau ʻokú ke akoʻí ke nau fakahoko ha ngaahi fili lelei, naʻa mo e taimi ʻoku nau ongoʻi tuenoa aí.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tā ʻi he palakipoé ha ngaahi foʻi ngahau ʻoku fakahangatonu kotoa pē ki he feituʻu tatau pea tuhu ha foʻi ngahau ʻe taha ki he tafaʻaki ʻokú na fehangahangaí. ʻOku tatau fēfē nai ʻa Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá mo e foʻi ngahau ʻe tahá? Fakaafeʻi e fānaú ke nau ʻoatu ha ngaahi sīpinga mei he ngaahi talanoa ʻi he Taniela 1, 3, mo e6 (vakai, “Taniela mo Hono Ngaahi Kaungāmeʻá,” “Setaleki, Mēsake mo ʻApitenikō,” mo “Taniela mo e ʻAna ʻo e Fanga Laioné” ʻi he Ngaahi Talanoa ʻo e Fuakava Motuʻá). ʻEke ki he fānaú e ʻuhinga ʻoku nau pehē ai ne faingataʻa kia Taniela mo hono ngaahi kaungāmeʻá ke fakahoko ha ngaahi fili leleí. Naʻe tāpuekina fēfē kinautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻenau fili ʻa e totonú?

  • Tokoni ki he fānaú ke nau fakakaukau ki ha ngaahi tūkunga ʻe ala tohoakiʻi ai kinautolu ke fakahoko ha ngaahi fili hala. Fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ha ngaahi aʻusia ne tāpuekina ai kinautolu ʻi heʻenau fili ʻa e totonú neongo naʻe faingataʻa. Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva ʻoku felāveʻi mo e tefitó, hangē ko e “Fili ʻa e Moʻoní” (Ngaahi Himi, fika 146).

Taniela 2

Ko e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ko e puleʻanga ia ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.

ʻI he taimi ne fakahoko ai ʻe Taniela ʻene fakaʻuhinga fakalaumālie ki he misi ʻa Nepukanesá, naʻá ne mamata ʻoku “tā [ha] maka mei he moʻungá taʻe kau ai ha nima” (Taniela 2:45). ʻOku fakafofongaʻi ʻe he maka ko ʻení e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻa ia ʻoku fakataumuʻa ke ne fakafonu ʻa e māmaní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Lau mo e fānaú ʻa e Taniela 2:31–35, 44–45, pea fakaafeʻi kinautolu ke tā ha fakatātā ʻo e meʻa ne mamata ki ai ʻa Nepukanesa ʻi heʻene misí. ʻEke ki he fānaú e meʻa ʻoku nau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e maka ʻi he misí. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he maká ʻa e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Kole ki he fānaú ke fakahingoa atu ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ne fakahoko ʻe he Tamai Hēvaní ke fokotuʻutuʻu Hono Siasí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. Ke nau maʻu ha ngaahi fakakaukaú, fakaʻaliʻali ange ha ngaahi fakatātā ʻo ha ngaahi meʻa ne hoko ʻi hono Fakafoki Mai ʻo e Siasí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí fika 90–95).

  • ʻOange ki he fānaú takitaha ha laʻipepa kuo nusinusi ke fakafofongaʻi e maka ʻi he misi ʻa Nepukanesá. Kole ki he fānaú takitaha ke vahevahe e founga ʻokú ne ʻilo ai naʻe fakafoki mai ʻe he ʻOtuá ʻa e Siasí. ʻI he vahevahe ʻa e fānaú, fakaafeʻi kinautolu ke ʻoatu kiate koe ʻenau ngaahi foʻi “maká” Kofukofu fakataha e ngaahi foʻi maká ʻo fakaʻaongaʻi ha tepi pe afo ke faʻu ha foʻi maka fōlahi. Fakamoʻoniʻi ange ʻi heʻetau fakamālohia ʻetau ngaahi fakamoʻoní mo vahevahe e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé, ʻoku tau fakatahaʻi ai ʻetau tuí ke tokoni ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá ke “fakafonu ʻa māmani kotoa pē” (Taniela 2:35).

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke fakahoko ha meʻa he uiké ni ʻokú ne fakahaaʻi ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí.

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Tokoniʻi e fānaú ke nau ʻiloʻi ʻa e Laumālié. ʻI hoʻo maʻu ha ngaahi aʻusia fakalaumālie mo e fānaú, tokoniʻi kinautolu ke nau fakatokangaʻi ʻa e ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Paaki