Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
27 Sepitema–3 ʻOkatopa. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110: “Ko Ho Falé Ia, ko ha Potu ʻo Hoʻo Māʻoniʻoní”


“27 Sepitema–3 ʻOkatopa Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110: ‘Ko Ho Falé Ia, ko ha Potu ʻo Hoʻo Māʻoniʻoní,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“27 Sepitema–3 ʻOkatopa. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2021

ʻĪmisi
Temipale Ketilaní

Temipale Ketilaní, tā ʻa Jon McNaughton

27 Sepitema–3 ʻOkatopa

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110

“Ko Ho Falé Ia, ko ha Potu ʻo Hoʻo Māʻoniʻoní”

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he vahe 109 mo e 110 ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa toputapu taha kuo hoko ʻi hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí. Fakapapauʻi ke tuku ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau fakakaukau mo ongoʻi ʻi heʻenau ako e ngaahi meʻa ko ʻení.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Naʻe folofola ʻa e ʻEikí ʻo pehē “ʻe mafola atu ʻa e ongoongo ʻo e falé ni [ʻa e Temipale Ketilaní] ki he ngaahi fonua mulí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:10). ʻE lava ke ke fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha meʻa ne nau maʻu ʻi heʻenau akó ʻa ia ʻoku nau ongoʻi ʻoku totonu ke tufaki ki he kakai ʻi he funga ʻo e māmaní.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akoʻí

Akoʻi ʻa e Tokāteliné

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109; 110:1–10

ʻOku finangalo ʻa e ʻEikí ke tāpuekina kitautolu ʻi Hono fale māʻoniʻoní.

  • ʻOku hoko hono ako ʻo e vahe 109 ko ha faingamālie fakaʻofoʻofa ia ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke fakamālohia ʻenau holi ke moihū ʻi he temipalé. Te ke lava ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e fika ʻo e ngaahi veesi ʻe niʻihi ʻoku lave ki he ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé—hangē ko e veesi 12–13, 22–23, 24–28, 29–32. ʻE lava ke fili ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi veesi ke nau lau mo fakalaulauloto ki aí, fakafoʻituitui pe fakakulupu, pea fakamatala fakanounouʻi leva ki he kalasí ʻa e tāpuaki ʻoku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi veesi ko iá. ʻE lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa kuo nau ʻosi hū he temipalé ʻa e founga kuo nau aʻusia ai ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻi heʻenau moʻuí.

    ʻE lava foki ke mou lau pe hivaʻi fakataha ʻa e “Ko e Laumālie ʻo e ʻOtuá” (Ngaahi Himí, fika 2), ʻa ia ne hivaʻi ʻi hono fakatapui ʻo e Temipale Ketilaní. ʻE lava ke fakamahinoʻi ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé ne fakamatalaʻi ʻi he himí pea vahevahe ha faʻahinga meʻa kuo nau aʻusia ʻoku felāveʻi mo ia, ʻo ka feʻunga.

  • ʻOku faʻa fie maʻu ʻa e feilaulaú ki hono maʻu ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé. Ko e hā e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:5 fekauʻaki mo e ngaahi feilaulau ne fai ʻe he fuofua Kāingalotú ke langa ʻa e Temipale Ketilaní?   Ko e hā ʻa e ngaahi feilaulau ʻoku tau fai ke maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé he ʻaho ní? Mahalo naʻa fie vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻenau ngaahi aʻusiá. ʻOku maʻu ha ngaahi fakatātā ʻi he vitiō “Ko e Temipalé Ko Ha Maama” (ChurchofJesusChrist.org).

  • Ko hono ako ʻa e fakamatala ki he Fakamoʻui kuo toe tuʻú ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:1–10 ko ha founga lelei ia ke langa ai ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí. Te ke lava ʻo kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakatokangaʻi ʻa e fakatātā ʻi he ngaahi veesi ko ʻení pea fakakaukau pe ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi fakatātā ko ʻení fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. Ko e hā nai e meʻa ʻoku fakafofongaʻi ʻe he “faliki ʻo e koula haohaoá”? pe ko e leʻo ʻo e “tafe mālohi ʻo e ngaahi vai lahí”?

    ʻĪmisi
    Konga ki loto ʻo e Temipale Ketilaní

    ʻOku ʻi ai ha ongo tuʻunga malanga maʻá e kau taki lakanga fakataulaʻeikí ʻi he ongo ngataʻanga ʻo e Temipale Ketilaní.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:11–16

ʻOku ʻi he Siasí he ʻahó ni ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia naʻe fie maʻu ke fakahoko ʻaki e ngāue ʻa e ʻOtuá.

  • Ke tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia naʻe foaki ʻe Mōsese, ʻIlaiase mo ʻIlaisiā kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻi he Temipale Ketilaní, te ke lava ʻo fakaafeʻi ke nau lau mo aleaʻi, fakafoʻituitui pe fakakulupu, ʻa e fakamatala ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.” Ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ʻa e ngaahi kī ko ʻení ʻi heʻetau moʻuí he taimi ní? Te ke lava foki ʻo kole ki he mēmipa takitaha ʻo e kalasí ke ne fili ha taha ʻo e kau palōfita naʻá ne foaki ʻa e ngaahi kī ko iá—Mōsese, ʻIlaiase, mo ʻIlaisiā—pea ako kau kiate ia mei he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he moʻui ʻa e kau palōfita ko ʻení fekauʻaki mo e ngaahi kī ne nau foakí? ʻE lava ke takiakiʻi heni ki ha fealeaʻaki fekauʻaki mo e meʻa ʻoku ʻamanaki mai ʻe he ʻEikí ke tau fai he taimí ni koeʻuhí ʻoku ʻi māmani ʻa e ngaahi kī ko ʻení.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi kií ʻa e mālohi mo e mafai ki he ngāue ʻa e ʻOtuá.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Kuenitini L. Kuki ʻo pehē:

“Naʻe taʻe pau e tuʻuʻanga mo e lahi ʻo e Temipale Ketilaní. Ka ʻi hono mahuʻinga ki he faʻahinga ʻo e tangatá, ko ha lelei taʻengata ia. Naʻe fakafoki mai ʻe he kau palōfita ʻo e kuonga muʻá e ngaahi kī ki he ngaahi ouau fakamoʻui taʻengata ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Naʻe hoko ʻeni ko ha meʻa fakafiefia taʻe hano tatau ki he kāingalotu faivelengá.

“ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi kī ko ʻení ʻa e ‘mālohi mei ʻolungá’ [Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:38] ki he ngaahi fatongia fakalangi ʻoku nau faʻa ʻomi e tefitoʻi taumuʻa ʻo e Siasí. ʻI he ʻaho Toetuʻu fakaʻofoʻofa ko iá ʻi he Temipale Ketilaní, naʻe toe fakafoki mai ai ha ngaahi kī ʻe tolu:

ʻUluakí, naʻe hā mai ʻa Mōsese ʻo foaki mai e ngaahi kī ki hono tānaki mai ʻo ʻIsilelí mei he tuliki ʻe fā ʻo e māmaní, ʻa ia ko e ngāue fakafaifekaú ia.

Uá, naʻe hā mai ʻa ʻIlaiase ʻo tuku mai ʻa e kuonga fakakōsipeli ʻo ʻĒpalahamé, ʻa ia ʻoku kau ai hono toe fakafoki mai ʻo e fuakava faka-ʻĒpalahamé [vakai, ʻĒpalahame 2:8–11]. Kuo akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ko e taumuʻa ʻo e ngaahi kī ʻo e fuakavá ke teuteu e kāingalotú ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá [vakai, “Ngaahi Fuakavá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 88]. …

Tolú, naʻe hā mai ʻa ʻIlaisiā ʻo foaki mai e ngaahi kī ʻo e mālohi faisilá ʻi he kuonga ko ʻení, ʻa ia ko e ngāue hisitōlia fakafāmilí ia mo e ngaahi ouau fakatemipale ʻokú ne fakaʻatā ʻa e fakamoʻuí maʻá e kakai moʻuí mo e pekiá” (“Teuteu ke Feʻiloaki mo e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 114–15).

Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Fakaafeʻi mai e Laumālié ki hoʻo akoʻí. “Ko e taumuʻa taupotu taha ʻo e meʻa kotoa pē ʻoku fai ʻe ha faiako ʻi he ongoongoleleí—ʻa e fehuʻi kotoa pē, potufolofola kotoa pē, mo e ʻekitivitī kotoa pē—ke fakaafeʻi ʻa e Laumālié ke fakatupulaki ʻa e tuí pea fakaafeʻi e taha kotoa ke haʻu kia Kalaisi. … ʻE lava ke fakaafeʻi mai e Laumālié ʻe he ngaahi hiva toputapú, folofolá, lea ʻa e kau palōfita ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní, fakahaaʻi ʻo e ʻofá mo e fakamoʻoní pea mo e ngaahi momeniti fakalaulaulotó” (Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 10).

Paaki