Fuakava Motuʻá 2022
23–29 Mē. Sōsiua 1–8; 23–24: “Ke ke Mālohi Koe peá ke Lototoʻa”


“23–29 Mē. Sōsiua 1–8; 23–24: ‘Ke ke Mālohi Koe peá ke Lototoʻa,‘” Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au—Ma‘á e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“23–29 Mē. Sōsiua 1–8; 23–24,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
ko hono fakanofo ʻe Mōsese ʻa Sōsiuá

Tā fakatātā ʻo e fakanofo ʻe Mōsese ʻa Sosiuá, fai ‘e Darrell Thomas

23–29 Mē

Sōsiua 1–8; 23–24

“Ke ke Mālohi Koe peá ke Loto-toʻa”

‘I hoʻomou lau ‘a e Sōsiua 1–8 mo e 23–24, fakakaukauʻi ‘a e faleʻi ke “fakalaulauloto ki ai ʻi he ʻaho mo e poó” (Sōsiua 1:8). Tokanga ki he ngaahi ue‘i ʻoku ma‘ú. ʻE ala iku ʻeni ki ha ngaahi fakakaukau ki hono akoʻi hoʻo kalasí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaafe‘i ʻa e kau mēmipa ‘o e kalasí ke nau vahevahe ha potufolofola mei heʻenau laukonga ʻi he uike ní na‘á ne fakalahi ʻenau tui kia Sīsū Kalaisí. Hangē ko ‘ení, mahalo ne nau fakakaukau ki ha ngaahi founga naʻe fakamanatu ange ai ʻe he misiona ʻa Sōsiuá kiate kinautolu ʻa Sīsū Kalaisi. Ko e hā ʻoku tau houngaʻia ai ʻi he ngaahi talanoa ʻi he tohi ʻa Sōsiuá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

Sōsiua 1:1–9

“Ke ke mālohi koe peá ke loto-toʻa”

  • Na‘e fakahā tuʻo lahi kia Sōsiua, “Ke ke mālohi koe peá ke loto toʻa” (vakai, Teutalōnome 31:7, 23; Sōsiua 1:6–7, 9). Mahalo naʻa ʻaonga ki he kau mēmipa ‘o e kalasí ke nau aleaʻi e ʻuhinga ʻa e ʻEikí ki he kupuʻi lea ko ʻení. Te nau lava ʻo kumi ʻi he Sōsiua 1:1–9 ʻa e faleʻi naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí kia Sōsiua ke tokoni ke mālohi mo lototoʻá. Te nau lava foki ʻo vahevahe ha sīpinga ‘o e kakai ʻoku nau ‘iloʻi ʻoku nau ma‘u ʻa e ongo ‘ulungāngá ni. Na‘e fakahaaʻi fēfē ʻe Sōsiua ʻa e mālohí mo e lototoʻá ʻi he fakamatala ʻi he tohi ʻa Sōsiuá? (hangē ko ʻení, vakai, vahe 3, 6, mo e 8). ‘E lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ‘o e kalasí ʻa e founga ʻo ʻenau feinga ke mālohi mo lototoʻa maʻa Kalaisí.

Sōsiua 1:8

ʻE lava ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ʻo ʻai ke monūʻia hotau halá.

  • Te mou lava ʻo lau fakakalasi ʻa e Sōsiua 1:8 ke poupouʻi ʻa e kalasí ʻi heʻenau ako fakafoʻituitui mo fakafāmili e folofolá. Ko e hā ʻoku tau ako mei he vēsí ni fekauʻaki mo e founga ke ako ʻa e folofolá? Mahalo ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ‘a e meʻa ‘oku nau fai ke “fakalaulauloto” ki he folofolá “ʻi he ‘aho mo e poó.” Kuo founga fēfē hano ʻai ʻe he ʻEikí ke “monūʻia [hotau] halá,” mo tau “fai fakapotopoto” ʻi heʻetau ako ʻEne folofolá?

    ʻĪmisi
    ko ha fefine ʻoku lau folofola

    ʻE lava ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ʻo ʻai ke “monūʻia [hotau] halá” (Sōsiua 1:8).

Sōsiua 3–4

Te tau lava ʻo aʻusia e ngaahi “mana” ʻa e ʻOtuá.

  • Mahalo naʻa ʻaonga ki he kau mēmipa ʻo e kalasí kapau ʻe fakamanatu nounou e fakamatala ʻo e kolosi ʻa e kakai ʻIsilelí ʻi he Vaitafe Soataní. Te ke lava ʻo ʻai ʻa e kalasí ke nau tauhoa pea fakaafeʻi ʻa e ngaahi hoá takitaha ke nau fefakahokoʻaki ʻa e talanoá, ʻo fetongitongi ʻi he ʻosi pē ʻa e sētesí takitaha (poupouʻi ke nau vakai ki he Sōsiua 3 kapau te nau fie maʻu tokoni ke manatuʻi ʻa e talanoá). Hili ia, pea te nau lava ʻo aleaʻi fakakalasi ha ngaahi fakaikiiki naʻe makehe kiate kinautolu. Ko e hā ‘oku tau ako mei he talanoá ni ‘e lava ʻo tokoni ke tau aʻusia ʻa e “ngaahi mana” ʻa e ʻEikí ʻi heʻetau moʻuí? (veesi 5). Ko e hā ha ngaahi “mana” kuó Ne fai maʻatautolu? Ko e hā ‘oku mahuʻinga ai ke maʻu ʻe he toʻutangata takitaha ha ngaahi a‘usia fakalaumālie ʻokú ne akoʻi ange “ko e [ʻEikí … ʻoku māfimafi”? (Sōsiua 4:24).

  • Neongo ‘oku tau fie maʻu kotoa ke ma‘u haʻatau ngaahi a‘usia ʻokú ne langaki e tuí, ka ʻoku toe mahuʻinga foki ke manatuʻi ʻa e meʻa kuo fai ʻe he ʻEikí maʻa ʻetau ngaahi kuí. Fakatatau ki he Sōsiua 4, ko e hā na‘e fai ʻe he kakai ‘Isilelí ke tokoni ke manatuʻi ʻe he toʻu tangata ʻo e kaha‘ú ʻenau kolosi ʻi he Vaitafe Soataní? (vakai, Sōsiua 4:1–7). Ko e hā ‘oku tau fai ke fakapapauʻi he ʻikai ke ngalo ʻetau ngaahi a‘usiá ʻi he ngaahi to‘u tangata he kahaʻú?

Sōsiua 6–8

‘Oku ʻomi ‘e he talangofuá ʻa e mālohi ‘o e ʻOtuá ki heʻeku mo‘uí.

  • ‘I he lēsoni ʻo e uike ko ‘ení ʻi he Haʻu, ‘o Muimui ʻIate Au—Ma‘á e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ‘oku fokotuʻu mai ai ke tau fakafehoanaki ʻa e ngaahi tau ʻa e kakai ʻIsilelí mo e kakai Kēnaní ʻi he Sōsiua 6–8 mo ʻetau ngaahi fepaki fakataautaha mo e ʻahiʻahí. Te ke ala fehuʻi ki he kau mēmipa ‘o e kalasí pe ko e hā ha ngaahi fakakaukau pe ongo ne naʻu maʻu ʻi heʻenau lau ʻa e ngaahi vahe ko ʻení mo fakakaukau ki he fakafehoanaki ko ʻení. Pe te ke fakahinohino kinautolu ki ha ngaahi veesi pau ʻoku ngali kaunga ki heʻetau feinga ke taʻofi ʻa e angahalá, pea ʻe lava pē ke nau fakamatala ki he meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e maʻu e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí. ʻE ala kau ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ko ʻení ai Sōsiua 6:1–5, 18, 20; 7:11–13.

Sosiua 23–24

“Mou fili he ʻahó ni ʻa ia te mou tauhí.”

  • Mahalo naʻa tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e Sōsiua 23–24 kiate kinautolu ʻo kapau te nau lau ko ha kakai ʻIsileli kinautolu ʻoku fanongo ki hono fai ʻe Sōsiua ʻa e faleʻi ko ʻení ʻi he fakaʻosinga ʻo ʻene moʻuí. Te ke ala ‘oange kiate kinautolu ha ngaahi veesi siʻi ke nau lau fakalongolongo pē peá ke toki kole ange ke nau fakamatalaʻi ha meʻa mei he ngaahi veesi ko iá te ne ueʻi kinautolu ke nau kei tuitala ki he ʻEikí. Te nau toe lava foki ʻo fakamatalaʻi ha founga ne nau fai fakataautaha ai ʻa e fili pe “[ko hai] te [nau] tauhí” (Sōsiua 24:15). Ko e hā ʻa e ʻuhinga ne nau fai ai ʻa e fili ko ʻení?

  • Te ke lava ʻo fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fili ha kupuʻi lea mei he Sōsiua 23–24 ʻokú ne ueʻi kinautolu ke nau fili ke tauhi ki he ʻOtuá, hili ia pea nau faʻu ha pousitā pe meme ʻaki e kupuʻi lea ko ʻení, ke fokotuʻu ʻi ʻapi pe ʻi he mītia fakasōsialé.

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

ʻOku hoko ʻa e tupulaki fakalaumālié ʻi ʻapi. ‘Oku fiemaʻu ke maʻu ʻe he kau mēmipa hoʻo kalasí haʻanau ngaahi aʻusia fakalaumālie mavahe mei he kalasí koeʻuhí ke nau lava ʻo kei mālohi fakalaumālie. Kumi ha ngaahi founga ke fakaʻaongaʻi ai e kiʻi taimi nounou ʻokú ke maʻú ke ueʻi kinautolu ke nau maʻu ha meʻatokoni fakalaumālie ʻi he ngaahi folofola ʻi ʻapí—fakafoʻituitui pea mo honau ngaahi fāmilí. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 18.)

Paaki