Fuakava Motuʻá 2022
26 Sepitema–2 ʻOkatopa. ʻĪsaia 50–57: “Kuó Ne Toʻo Kiate Ia ʻA ʻEtau Ngaahi Vaivaí, ʻO Ne Fua ʻEtau Ngaahi Mamahí”


“26 Sepitema–2 ʻOkatopa. ʻĪsaia 50–57: ‘Kuó Ne Toʻo Kiate Ia ʻA ʻEtau Ngaahi Vaivaí, ʻO Ne Fua ʻEtau Ngaahi Mamahí,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Motuʻá 2022 (2021)

“26 Sepitema–2 ʻOkatopa. ʻĪsaia 50–57,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2022

ʻĪmisi
Ko e tui ʻe Kalaisi ha kalauni ʻakau talatala pea ʻoku manukiʻi ʻe ha sōtia

The Mocking of Christ [Ko Hono Telio ʻo Kalaisí], tā ʻe Carl Heinrich Bloch

26 Sepitema–2 ʻOkatopa

ʻĪsaia 50–57

“Kuó Ne Toʻo Kiate Ia ʻA ʻEtau Ngaahi Vaivaí, ʻO Ne Fua ʻEtau Ngaahi Mamahí”

Ko e founga mahuʻinga taha ke mateuteu ai ke faiakó ko e lau mo fakalaulauloto ki he ngaahi folofolá. Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke ongoʻi mo ako ʻi hoʻo lau ʻa e ʻĪsaia 50–57?

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Ke ueʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe e ngaahi aʻusia ne nau maʻu lolotonga ʻenau lau ʻa e ʻĪsaia 50–57, te ke lava ʻo tohi ʻi he palakipoé ha sētesi hangē ko e Naʻe fakamālohia ʻeku tui kia Sīsū Kalaisí ʻi he taimi naʻá ku lau ai ʻa e… Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe pe te nau fakaʻosi fēfē ʻa e sētesí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné

ʻĪsaia 50–52

ʻOku fakafiefia ʻa e kahaʻú ki he kakai ʻa e ʻEikí.

  • ʻOku tau foua kotoa pē ha ngaahi taimi ʻoku tau ongoʻi vaivai ai. Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau falala ki he mālohi ʻo e ʻEikí, te ke lava ʻo vahe ange ke nau takitaha lau ha ngaahi veesi mei he ʻĪsaia 51–52 pea vahevahe ha meʻa ʻoku nau maʻu ʻe fakamālohia ai ha taha ʻoku ongoʻi vaivai pe loto-foʻi. Te ke lava foki ʻo fakamahinoʻi ange naʻe toe folofola ʻaki ʻe he Fakamoʻui kuo toetuʻú ʻa e ngaahi lea ʻa ʻĪsaiá ki he kakai ʻi he ongo ʻAmeliká (vakai, 3 Nīfai 20:32–45). Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku tānaki mai ʻe he folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻi he 3 Nīfai 20:30–34 ki he mahino ʻoku tau maʻú fekauʻaki mo e taimi ʻe fakakakato ai e ngaahi kikite ko ʻení?

  • ʻOku fokotuʻu mai ʻe hefokotuʻutuʻu ki he uiké ni ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí ke lisi ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he ʻĪsaia 50–52 ʻoku fakaafeʻi mai ʻe he ʻEikí ke fakahoko ʻe Hono kakaí. Mahalo naʻa lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻa e meʻa ne nau maʻú pea talanoa ki he ʻuhinga ʻo e ngaahi fakaafe ko ʻení kiate kinautolú. Te ke lava ʻo fakatefito ʻi he ngaahi fakaafe ʻi he ʻĪsaia 51:1–2, 6–8; 52:1–3, 9–11. Ko e hā ha founga ʻe lava ke tau ngāueʻi ai ʻa e ngaahi fakaafe ko ʻení? Te ke lava ʻo fakamahinoʻi ange ʻoku ʻomi ʻe he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 113:7–10 ha fakamatala fakalaumālie ʻo e ʻĪsaia 52:1–2. Ko e hā e meʻa ʻoku tānaki mai ʻe he ngaahi lea ko ʻení ki he mahino ʻoku tau maʻú?

ʻĪmisi
tā tongitongi ʻo Kalaisi ʻokú Ne fua e kolosí

Because of Love [Koeʻuhí ko e ʻOfá], tā ʻe Angela Johnson

ʻĪsaia 52:13–15; 53

Naʻe toʻo ʻe Sīsū Kalaisi kiate Ia ʻa ʻetau ngaahi angahalá mo e mamahí.

  • Ke tokoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukauloto ki he ngaahi lea ʻa ʻĪsaia ʻi he ʻĪsaia 53, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ha ʻū fakatātā ʻo e ngaahi meʻa ne hoko ʻi he Fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí (vakai, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 56–60). Te ke lava leva ʻo kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fekumi ki ha ngaahi kupuʻi lea ʻi he ʻĪsaia 53 ʻa ia ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e ngaahi meʻa ne hoko ʻi he ʻū fakatātaá. Ko e hā e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi lea ʻa ʻĪsaiá fekauʻaki mo e mamahi ʻa e Fakamoʻuí maʻatautolú? Ko e hā ʻa e meʻa ʻoku nau fokotuʻu mai fekauʻaki mo e ʻuhinga naʻá Ne mamahi ai maʻatautolú? Ko e hā e meʻa ʻoku ueʻi kitautolu ʻe he ngaahi akonaki ko ʻení ke tau fakahokó?

  • Ke fakaafeʻi e Laumālie Māʻoniʻoní ke fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he ʻĪsaia 52:13–15; 53, te ke lava ʻo kole ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau fakalongolongo ʻa e ngaahi veesi ko ʻení lolotonga iá ʻokú ke tā ha hiki tepi ʻo ha foʻi himi fekauʻaki mo e Fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fekumi ki ha ngaahi lea pe kupuʻi lea ʻi he ngaahi folofolá ʻa ia ʻoku nau ongoʻi ʻoku mahuʻinga ʻaupito. Hili iá pea tuku leva ke nau vahevahe ʻa e meʻa ne nau maʻú pea mo e anga ʻenau ongo ki he Fakamoʻuí. Fakakaukau foki ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e Mōsaia 15:10–12, ʻa ia ne fakamatalaʻi ai ʻe ʻApinetai ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “hono hakó.” ʻOku tokoni fēfē ʻa e meʻá ni ke mahino kiate kitautolu ʻa e ʻĪsaia 53:10?

ʻĪsaia 54

ʻOku finangalo ʻa Sīsū Kalaisi ke tau foki hake kiate Ia.

  • ʻE lava ke fakalotoa ʻa hono ako ʻo e ʻĪsaia 54 ʻa e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku nau ongoʻi loto-foʻi koeʻuhí ko ʻenau ngaahi angahalá pe vaivaí. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fekumi ʻi he vahe 54 ki ha ngaahi vahe pe veesi ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e ongo ʻa e Fakamoʻuí kiate kitautolú. Ko e hā Hono finangalo ki he ongo ʻoku totonu ke tau maʻú fekauʻaki mo ʻetau ngaahi angahala mo e vaivaiʻanga he kuohilí? Ko e hā e meʻa ʻokú Ne finangalo ke tau ongoʻi fekauʻaki mo Iá? Poupouʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha toe meʻa kehe ʻoku nau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei he vahe ko ʻení. ʻE lava ke tānaki atu e lea ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Angéki homou fealeaʻakí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni lahi angé

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Lahi Ange

Te tau lava ʻo maʻu ʻa e ʻamanaki leleí ʻia Sīsū Kalaisi.

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo pehē:

“ʻOku ʻikai mahuʻinga pe ko e hā e ngali lahi ʻo e tuʻunga uesia pe hōloa kakato ʻo ʻetau moʻuí. ʻOku ʻikai mahuʻinga pe ko e hā e lahi e kulamūmū ʻetau ngaahi angahalá, ʻa e lahi ʻetau loto ʻitá, ʻetau taʻelatá, liʻekiná, pe ko e mamahi hotau lotó. Naʻa mo kinautolu ʻoku siva moʻoni e ʻamanakí, ʻoku moʻui taumuʻa valeá, kuo nau lavakiʻi e falalá, tukuange honau ngeiá, pe tafoki mei he ʻOtuá, ʻe kei malava pē ke fakaleleiʻi ia.…

“Ko e ongoongo fakafiefia ʻeni ʻo e ongoongoleleí: tuʻunga ʻi he palani taʻengata ʻo e fiefia ne foaki heʻetau Tamai Hēvani ʻofá pea tuʻunga ʻi he feilaulau taʻefakangatangata ʻa Sīsū Kalaisí, he ʻikai ngata pē ʻi he lava ke huhuʻi kitautolu mei he tuʻunga hingá mo fakafoki ki he haohaoá, ka te tau toe lava foki ke fakalakalaka ʻo mahulu hake he fakakaukau fakamatelié ʻo hoko ko e kau ʻea-hoko ʻo e moʻui taʻengatá pea maʻu e nāunau taʻe-mafakamatalaʻi ʻo e ʻOtuá” (“Te Ne Hili Koe ki Hono Umá ʻo Fua Koe ki ʻApi,” Liahona, Mē 2016,102).

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí

Moʻui taau mo e fakahinohino ʻa e Laumālié. ʻI hoʻo moʻui taau ʻaki e ongoongoleleí, ʻokú ke moʻui taau mo e Laumālié, ʻa ia ko e faiako lelei tahá. ʻI hoʻo kumia e fakahinohino ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, te Ne ʻoatu ha ngaahi fakakaukau, ngaahi ongo, mo ha ngaahi founga ki hono feau e ngaahi fiemaʻu ʻo kinautolu ʻokú ke akoʻí. (Vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 5.)

Paaki