Lesona 125: Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111–114

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111

“Harindrako ny zavatra rehetra ho tombontsoanareo”

Narahin-trosa lehibe ny Fiangonana tamin’ny taona 1836. Nandeha tany Salem, Massachusetts, izay toerana nantenaina hahazoana vola handoavana ireo trosan’ny Fiangonana ny Mpaminany Joseph Smith sy ireo mpitarika hafa tao amin’ny Fiangonana. Tamin’ny 6 aogositra 1836 dia nandray ny fanambarana izay voarakitra ao amin’ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111 i Joseph Smith. Nanome toky azy mikasika ny trosan’ny Fiangonana sy ny fiadanan’i Ziona ny Tompo tao amin’io fanambarana io. Afaka manampy ireo mpianatra hahatsapa fahatokisana kokoa ny Ray any An-danitra sy i Jesoa Kristy ity lesona ity.

Sahanasa fianarana azo atao

Hanao ahoana ny toe-draharaha?

Atombohy ny lesona amin’ny fanasana ireo mpianatra hieritreritra momba ireo fanamby atrehin’ny zatovo matetika izay mety hahatonga azy ireo ho kivy na hatahotra sao tsy hihatsara ny toe-javatra. Azonao atao avy eo ny manao sarina mari-drefy toy izao manaraka izao eny amin’ny solaitrabe ary asao ireo mpianatra hampiasa izany mba hamaliana ilay fanontaniana etsy ambany.

• Araka ny eritreritrao, hatraiza ny fahatokisan’ny ankamaroan’ny zatovo fa hilamina ho an’ny tombontsoan’izy ireo ny zava-drehetra?

Saintsaino ny fomba hanombananao ny tenanao amin’io mari-drefy io mikasika ireo olana na fanamby atrehinao na mety hatrehinao amin’ny hoavy.

Fotoan-tsarotra ho an’i Joseph sy ny hafa

Azonao atao ny manasa mpianatra iray hamaky ity tantara manome sahan-kevitra manaraka ity na azonao fintinina amin’ny teninao manokana izany. Azonao atao koa ny manasa ny mpianatra hamaky ny toko 22 ao amin’ny Olomasina: Ny tantaran’ny Fiangonan’i Jesoa Kristy ho an’ny Olomasin’ny Andro Farany, boky 1, Ny fanevan’ny fahamarinana, 1815–1846 ([2018], 258–59) izay hita ao amin’ny saints.ChurchofJesusChrist.org. Azonao atao ny manamarika fa tahaka ny iatrehantsika ireo fanamby eo amin’ny fiainantsika izay mety mahakivy, dia niatrika fanamby koa i Joseph Smith sy ireo mpitarika hafa tao amin’ny Fiangonana tamin’ny 1836 izay nahatonga azy ireo hiahiahy mafy ny amin’ny hoavin’i Ziona.

Tamin’ny taona 1836, dia nanana trosa be ny Fiangonana noho ny fandaniana tamin’ny fananganana ny Tempolin’i Kirtland sy ny fividianana tany tao Ohio sy Missouri. Nandritra izany fotoana izany dia noterena hifindra toerana ireo Olomasina tao amin’ny Fivondronan’i Clay, Missouri. Tamin’ny faramparan’ny volana jolay 1836, niaraka tamin’ireo ahiahy ireo izay nibahana mafy tao an-tsain’izy ireo, i Joseph sy i Hyrum Smith, i Oliver Cowdery, ary i Sidney Rigdon dia nanao dia 965 kilaometatra mahery avy tao Kirtland, Ohio, nankany Salem, Massachusetts. Na dia tsy fantatra mazava aza ny anton’ny dian’izy ireo, dia azo inoana fa nandray fanapahan-kevitra niainga tamin’ny fampahalalana izay noheveriny fa mety hanampy azy ireo hanamaivana ny trosan’ny Fiangonana izy ireo. Araka ny raki-tantara iray, dia nisy mpikamban’ny Fiangonana iray nilaza tamin’i Joseph Smith mikasikana trano iray tao Salem izay nisy vola be nafenina. (Jereo ny fampidirana ara-tantara ho an’ny “Revelation, 6 August 1836 [D&C 111],” 35, josephsmithpapers.org.)

• Araka ny eritreritrao, hatraiza ny fahatokisan’i Joseph Smith fa hilamina ihany amin’ny farany ny olana atrehin’ny Fiangonana?

Rehefa mandalina ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111 ny mpianatra, dia asao izy ireo hikatsaka fanambarana mikasika ny fomba ahafahan’ny Tompo manampy antsika hampitombo ny fahatokisantsika fa ny olantsika sy ny fanamby atrehintsika dia hilamina ho an’ny tombontsoantsika.

“Na dia eo aza ny hadalanareo”

Hevero ny hanoratra eny amin’ny solaitrabe ireto vondron’andian-tsoratra masina manaraka ireto. Fomba iray handalinana azy ireo ny famakiana ny vondrona voalohany, ary manasa ireo mpianatra avy eo hanoratra ny valin-tenin’izy ireo an’ireo fanontaniana roa amin’ny taratasy iray ka hanolotra izany amin’ny mpiara-mianatra iray avy eo. Mifanakaloza hevitra momba ny zavatra nosoratan’ireo mpianatra. Avereno hatao amin’ireo vondron’andian-tsoratra masina roa ambiny io sahanasa io. Afaka manampy ny mpianatra hizara ny zavatra nianarany sy hampianarin’ireo mpiara-mianatra aminy izany.

Raha ilaina dia hazavao fa ny hadalana dia fahadisoana na fitsarana diso.

Mifantoha amin’ny Ray any An-danitra sy i Jesoa Kristy: Mba hanaovana fanazaran-tena misimisy kokoa momba ity dia jereo ny fanofanana mitondra ny lohateny hoe “Ampianaro ny momba ireo anarana fiantsoana an’i Jesoa Kristy sy ireo anjara asany ary ireo toetra nananany” hita ao amin’ny Fahaiza-manao ho fampivoarana ny mpampianatra: Mifantoha amin’i Jesoa Kristy. Diniho ny fampiharana ilay fahaiza-manao amin’ny alalan’ny “Famoronana fanontaniana mampikaroka mba hanampiana ireo mpianatra hamantatra ireo anjara asan’i Jesoa Kristy, ireo anaram-boninahitra nomena Azy, ireo fanehoana an’ohatra momba Azy, ary ireo toetrany.” Aorian’ny fijerena ilay fiofanana dia azonao atao ny manitsy na manampy ireo fanontaniana apetrakao amin’ny mpianatra mikasika ireto andalan-tsoratra masina manaraka ireto.

Vakio ireto vondron’andinin-tsoratra masina manaraka ireto, ary valio ireto fanontaniana roa manaraka ireto ho an’ny vondrona tsirairay:

• Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:1–4

• Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:5–8

• Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:9–11

• Inona no fanontaniana anananao momba ireo andininy ireo?

• Inona avy no fahamarinana ianaranao momba an’ Andriamanitra avy amin’ireo andininy ireo?

Ao amin’ny valin-tenin’izy ireo amin’ny fanontaniana faharoa dia mety hilaza fahamarinana na toetran’ Andriamanitra maromaro ny mpianatra. Mety ho isan’izany ny fahamarinana toy ireto manaraka ireto: Mamindra fo amin’ny hadalantsika Andriamanitra (jereo ny andininy 1); Mifandray amintsika amin’ny alalan’ny fiadanana sy ny herin’ny Fanahiny Andriamanitra (jereo ny andininy 8); Andriamanitra dia afaka mandidy ny zavatra rehetra ho tombontsoantsika (jereo ny andininy 11).

• Ahoana no mety ho nahafahan’ireo fahamarinana hitanao nanampy an’i Joseph Smith tamin’ireo fanamby sy olana natrehiny?

• Ahoana no mety hahafahan’izy ireo manampy anao?

Andriamanitra dia afaka mandrindra ny zavatra rehetra ho tombontsoantsika

Araho ny bitsiky ny Fanahy mikasika ny fahamarinana izay hanampy ny mpianatra raha halalininy misimisy kokoa. Ny ambin’ity lesona ity dia hifantoka amin’ny fahamarinana fa Andriamanitra dia afaka mandrindra ny zava-drehetra ho tombontsoantsika. Soraty eny amin’ny solaitrabe io fahamarinana io ary asao ny mpianatra hanisy marika ireo teny ao amin’ny andininy 11 izay mampianatra izany.

Raha ilaina dia ampio ny mpianatra hahatakatra fa ny teny hoe mandrindra amin’ity andininy ity dia midika hoe “mandamina.” Azonao atao ny manondro an’ilay mari-drefy eny amin’ny solaitrabe ary manasa ny mpianatra hisaintsaina ny fahatokisan’izy ireo fa afaka mandamina “ny zavatra rehetra” Andriamanitra ho tombontsoan’izy ireo.

Hevero ny hifanakalo hevitra amin’ny mpianatra fa raha te hino mafy kokoa an’io fahamarinana io izy ireo dia afaka mivavaka hahazoana fanampiana mba hampitombo ny fahatakarany sy ny finoany an’io toetran’ Andriamanitra io.

• Araka ny andininy 11, inona no takina amintsika mba handaminan’ Andriamanitra ny zavatra rehetra hahasoa antsika?

Raha ilaina dia hazavao fa ny hoe “hendre tahaka ny menarana ianareo kanefa tsy misy fahotana” (andininy 11) dia milaza ny hevitra hoe ny mpianatry ny Mpamonjy dia tokony hanambatra ny fahendrena amin’ny tsy fananan-tsiny sy ny fahadiovana.

Ho an’ity sahanasa manaraka ity dia azonao atao ny mandamina ireo mpianatra ho vondrona telo. Angataho ny mpianatra tsirairay ao amin’ny vondrona mba hamaky andalan-tsoratra masina hafa etsy ambany. Rehefa avy namaky sy nifanakalo hevitra momba ireo andalan-tsoratra masina ireo mpianatra dia asao izy ireo ho eny amin’ny solaitrabe sy hanoratra ny zavatra hitany. Afaka manoratra izany manodidina ilay fahamarinana eny amin’ny solaitrabe izy ireo, miaraka amin’ny zana-tsipìka manondro ilay fahamarinana.

Halalino ireto andalan-tsoratra masina manaraka ireto, ka tadiavo izay tokony hataontsika mba handaminan’ Andriamanitra ny zavatra rehetra ho tombontsoantsika. Ampifandraiso amin’ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:11 ireto andininy manaraka ireto.

• Romana 8:28

• Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 90:24

• Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 100:15

Asao ny mpianatra hamaky ity teny nambara nataon’ny Filoha Gordon B. Hinckley manaraka ity ary ampio ao amin’ny lisitra eny amin’ny solaitrabe avy eo ny zavatra nianarany:

Nijoro ho vavolombelona toy izao ny Filoha Gordon B. Hinckley (1910–2008):

Dia hilamina ho azy ny zava-drehetra. Aza manahy. Miteny izany amin’ny tenako aho isa-maraina. Dia hilamina izany amin’ny farany. Raha manao ny tsara indrindra avy aminao ianao dia hilamina izany amin’ny farany. Apetraho amin’ Andriamanitra ny fitokianao, ary mandrosoa amim-pinoana sy amim-pahatokiana amin’ny hoavy. Tsy handao antsika ny Tompo. Tsy handao antsika Izy. (“Latter-day Counsel: Excerpts from Addresses of President Gordon B. Hinckley,” Ensign, Oct. 2000, 73)

Asao ny mpianatra hifampianatra mikasika ny zavatra nosoratany teny amin’ny solaitrabe. Afaka manazava ny antony maha-zava-dehibe izany ho azy ireo izy ireo. Afaka manatsara ny fifanakalozan-kevitra ny sasany amin’ireto fanontaniana manaraka ireto:

• Inona no hitanao fa afaka manamafy orina ny fahatokisanao fa Andriamanitra dia afaka mandrindra ny zava-drehetra ho tombontsoanao?

• Amin’ny fomba ahoana no hanampian’ny fananana fomba fijery mibanjina ny mandrakizay anao hino fa afaka mandrindra ny zava-drehetra ho tombontsoanao Andriamanitra?

• Oviana na tamin’ny fomba ahoana no nandaminan’ Andriamanitra ny zava-drehetra ho tombontsoanao teo amin’ny fiainanao na ny fiainan’ny olona fantatrao?

Ity sahanasa manaraka ity dia manome fotoana ny mpianatra hahafahany mieritreritra ny mety ho fiantraikan’ny zavatra nianarany sy tsapany androany eo amin’ny fiainany sy ny fifandraisany amin’ny Ray any An-danitra. Rehefa avy manoratra ao amin’ny diariny ny mpianatra dia azonao atao ny manasa ny vitsivitsy amin’izy ireo hizara izany amin’ny iray kilasy.

Fenoy ao anatin’ny diarinao ny iray na ny maromaro amin’ireto fehezan-teny manaraka ireto:

• Nohamafisina androany ny fahatokisako fa Andriamanitra dia afaka mandrindra ny zava-drehetra ho tombontsoako tamin’ny alalan’ny …
  Ny zavatra nianarako androany dia afaka manampy ahy amin’ny olana atrehiko amin’ny alalan’ny …
  Rehefa tojo fahasahiranana aho amin’ny hoavy dia tiako ny hahatsiaro …

Loharanom-pitaovana fanampiny

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:1. Inona no hadalana nataon’izy ireo?

Ny hadalana dia fahadisoana na fitsarana diso. Mety ho “hadalana” ho an’i Joseph Smith sy ireo mpiara-mitory aminy ny mitady vola sy miantehitra amin’ny ezaka ataon’izy ireo manokana hamahana ny olana ara-bola ao amin’ny Fiangonana. Kanefa, ao amin’ny ambin’ilay fanambarana voarakitra ao amin’ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111 dia nampanantena azy ireo tamim-pamindrampo fanampiana sy fitarihana tsy tapaka ny Tompo.

Ny faneken’ny Tompo ny fahadisoan’ireo mpitarika ao amin’ny Fiangonana ireo dia manampy amin’ny fanazavana ny fanavahana eo amin’ny fanaovana fahadisoana sy ny fahotana. Ny Filoha Dallin H. Oaks ao amin’ny Fiadidiana Voalohany dia niaiky fa samy manao fahadisoana avokoa isika ary nampianatra izy fa ny fahadisoantsika dia afaka manampy antsika hivoatra:

Tsy azo ihodivirana ny fahadisoana eo amin’ny dingan’ny fitomboana eto amin’ny fiainana an-tany. Ny fisorohana ny mety hisian’ny fahadisoana dia fisorohana ny mety hisian’ny fivoarana. Tao amin’ilay fanoharana momba ny talenta, ny Mpamonjy dia nitantara momba ny mpanompo iray izay te hanamaivana ny mety ho fatiantoka tamin’ny alalan’ny fampiasam-bola diso ka nanafina ny talentany izy ary tsy nanao na inona na inona tamin’izany. Nomelohin’ny tompony io mpanompo io (jereo ny Matio 25:24–30).

Raha toa ka vonona hahitsy amin’ny fahadisoantsika isika, … dia afaka ho loharanon’ny fitomboana sy fivoarana ireo fahadisoana tsy nanaovan-tsiny. (Dallin H. Oaks, “Sins and Mistakes,” Ensign, Oct. 1996, 67)

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:8. Ahoana no ahafahako mamantatra ny fitaoman’ny Fanahy Masina sy ny heriny?

Ny Filoha Henry B. Eyring ao amin’ny Fiadidiana Voalohany dia nanome ireto fanazavana manaraka ireto izay afaka manampy ireo mpianatra hahatakatra kokoa ny momba ny fitaoman’ny Fanahy Masina sy ny heriny eo amin’ny fiainan’izy ireo:

Tsapanao ilay fanamafisana mangina tao am-ponao sy tao an-tsainao fa marina ny zavatra iray. Ary fantatrao fa fitaomam-panahy avy amin’ Andriamanitra izany. Ho an’ny sasany aminareo dia mety ho tonga izany rehefa nampianatra anareo ireo misiônera talohan’ny batisanareo. Mety ho tonga nandritra ny lahateny na lesona tao am-piangonana izany. Mety ho efa tonga izao hariva izao izany rehefa nisy zavatra marina nolazaina na nohiraina, tahaka ny tsapako rehefa nandre ny hira, tahaka ny tsapan’ny sasany aminareo. Ny Fanahy Masina no Fanahin’ny Fahamarinana. Mahatsapa fiadanana sy fanantenana ary fifaliana ianao rehefa miteny ao am-ponao sy ao an-tsainao Izy fa marina ny zavatra iray. Saika nahatsapa hazavana foana ihany koa aho. Noroahana daholo izay fahatsapana mety nananako momba ny haizina. Ary mitombo ny faniriana hanao ny tsara. (Henry B. Eyring, “Gifts of the Spirit for Hard Times” [Fampaherezam-panahy tao amin’ny Oniversite Brigham Young, 10 sept. 2006], 2, speeches.byu.edu)

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:11. Inona no dikan’ny hoe “hendre tahaka ny menarana ianareo kanefa tsy misy fahotana”?

Rehefa naniraka ny mpianany hitory ny filazantsara ny Mpamonjy dia nilaza tamin’izy ireo Izy hoe “hendre tahaka ny menarana ary morà tahaka ny voromailala” (Matio 10:16). Amin’izao andro maoderina izao dia nanome torohevitra mitovy amin’izany tamin’ny mpianany ny Mpamonjy ka nanambara hoe: “Koa hendre tahaka ny menarana ianareo kanefa tsy misy fahotana” (F&F 111:11). Ireo tantara roa ireo dia samy mampianatra fa ny mpianatry ny Mpamonjy dia tokony manambatra ny fahendrena amin’ny tsy fananan-tsiny sy ny fahadiovana. Ny Dikantenin’i Joseph Smith dia manantitrantitra ny maha-zava-dehibe ny hoe mpanompo hendrin’ny Mpampianatra: “Koa aoka ianareo ho mpanompo hendry sy ho mora tahaka ny voromailala” (Dikantenin’i Joseph Smith, Matio 10:14; ampitahao amin’ny Matio 10:16). (New Testament Student Manual [2018], 36–37)

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:11. Inona koa no azoko atao mba “[handrindran’ Andriamanitra] ny zavatra rehetra ho tombontsoa[ko]”?

Nijoro ho vavolombelona ny Filoha Dieter F. Uchtdorf, tao amin’ny Fiadidiana Voalohany tamin’izany, nanao hoe:

Ireo izay mihaino ilay antso anaty sy mikatsaka an’ Andriamanitra, ireo izay mivavaka, sy mino ary mizotra amin’ny lalana izay nomanin’ny Mpamonjy, na dia solafaka eny an-dalana aza indraindray, dia handray ilay fanomezan-toky mampahery manao hoe “hiara-hiasa ny zava-drehetra ho tombontsoan[’izy ireo]” (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 90:24). (Dieter F. Uchtdorf, “Manin-te hody,” Liahona, nôv. 2017, 22)

Nanambara izao ny Loholona Gerrit W. Gong ao amin’ny Kôlejin’ny Apôstôly Roambinifolo:

Ny zavatra rehetra afaka miara-miasa ho tombontsoantsika rehefa “hamasinina ao amin’i Kristy [isika] … ao amin’ny fanekempihavanan’ny Ray” [Môrônia 10:33]. Ny fitahiana tsara sy nampanantenaina rehetra dia tonga amin’ireo izay mijanona ho mahatoky hatramin’ny farany. Ny “toetry ny … fahasambaran’ireo izay mitandrina ny didin’Andriamanitra” dia ny ho “tahiana amin’ny zava-drehetra, na ara-nofo na ara-panahy,” ary ny “[h]iara-[h]onina amin’ Andriamanitra ao amin’ny … fahasambarana tsy mifarana na oviana na oviana” [Môzià 2:41]. (Gerrit W. Gong, “Fiombonana ao amin’ny fanekempihavanana,” Liahona, nôv. 2019, 81)

Sahanasa fianarana fanampiny

Afaka mandrindra “ny zavatra rehetra” ho tombontsoantsika tokoa Andriamanitra.

Mba hanampiana ireo mpianatra hahatsapa lalindalina kokoa ny fahamarinana fa Andriamanitra dia afaka mandrindra ny zava-drehetra ho tombontsoan’izy ireo, dia asehoy ny hoe “Life Is Incredibly Unfair—in Our Favor” (13:33). Mialoha ny hampisehoana ilay horonan-tsary dia anontanio ny mpianatra raha mihevitra izy ireo fa tena “ny zavatra rehetra” tokoa no tian’i Jesoa Kristy holazaina ao amin’ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:11. Rehefa mijery ilay horonan-tsary ny mpianatra dia asao izy ireo hitady ny fomba hamalian’ilay vehivavy ao amin’io horonan-tsary io an’ilay fanontaniana.

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:2. “Olona maro ao amin’ity tanàna ity, izay hangoniko”

Raha hahazo tombontsoa avy amin’ny sahan-kevitra ara-tantara fanampiny ny mpianatra dia azonao atao ny mitantara ny tantaran’ny Loholona Erastus Snow sy ny fomba nanampian’ilay fanambarana voarakitra ao amin’ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111 azy hanatontosa ny iraka nampanaovina azy.

Tamin’ny 1841, dimy taona taorian’ny nanomezana ny fizarana 111, dia nantsoina ho any Salem, Massachusetts, i Erastus Snow mba hanatanteraka ny fanambarana ny hanangona ny vahoakan’i Salem ho ao amin’ny fanjakan’ny Tompo. Tsy nandray ny hafatry ny filazantsara ny olona tamin’ny voalohany. Niantehitra tamin’ny fampanantenan’ny Tompo ny Loholona Snow fa manana “olona maro ao amin’ity tanàna ity” Izy (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:2) ary nanohy nitory momba ny Fiangonan’ny Mpamonjy naverina tamin’ny laoniny. Rehefa nandeha ny fotoana, dia nino ny filazantsara naverina tamin’ny laoniny ny olona ary natao batisa. Tamin’ny febroary 1843 dia efa nisy mpikambana 110 tao amin’ny sampana Salem. Taty aoriana dia nanao dia nankany Nauvoo ireo niova fo avy any Salem ary nanohy nankany amin’ny Tendrombohitra Haram-bato. (Jereo ny Elizabeth Kuehn, “More Treasures Than One,” ao amin’ny Revelations in Context [2016], 229.) Maro amin’ireo taranak’ireo niova fo tao Salem ireo no mbola mpikamban’ny Fiangonana ankehitriny (jereo ny Kim R. Burningham, “The ‘Insignificant’ Scripture” Ensign, Aug. 1990, 47–48).

Rehefa avy mitantara ny tantaran’ny Loholona Erastus Snow ianao dia azonao atao ny mifanakalo hevitra momba ny lesona azo avy amin’ny zavatra niainany. Mety hanampy ireto fanontaniana manaraka ireto:

• Ahoana araka ny eritreritrao no hahatanterahan’ny fampanantenan’ny Tompo amin’ny fotoany?

• Nahoana araka ny eritreritrao no toetra manan-danja tokony hananana ny faharetana sy ny fahazotoana (jereo ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 4:6) rehefa mizara ny filazantsaran’ny Mpamonjy?

Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 111:11. Afaka mandrindra ny zavatra rehetra ho tombontsoantsika Andriamanitra

Raha manampy dia azonao atao ny manasa ireo mpianatra hieritreritra ohatra hafa avy ao amin’ny soratra masina na ny tantaran’ny Fiangonana izay nandrindran’ Andriamanitra na nandaminany zavatra ratsy mba hilamina ihany amin’ny farany. Ny ohatra sasany dia mety ho i Joseph Smith sy Martin Harris izay nanary ireo 116 pejin’ny Bokin’i Môrmôna vita sora-tanana (Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 3:1, 7–10); Josefa, zanakalahin’i Jakoba, namidy tany Egypta (Genesisy 37, 39–45); Abisa nanangona ny vahoakan’i Lamônia Mpanjaka (Almà 19:28–29); ary i Petera sy i Jaona naiditra am-ponja (Asan’ny Apostoly 5:17–20).