Seminelí
Lēsoni 198—Fakakaukau Tupulaki: Ko Hono Fakatupulaki e Ngaahi ʻUlungaanga mo e Ngāue ʻOkú ne Tanumaki ʻEtau Ngaahi Sīpinga Fakakaukaú


“Lēsoni 198—Fakakaukau Tupulaki: Ko Hono Fakatupulaki e Ngaahi ʻUlungaanga mo e Ngāue ʻOkú ne Tanumaki ʻEtau Ngaahi Sīpinga Fakakaukaú,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí (2025)

“Fakakaukau Tupulaki,” Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá – Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí

Lēsoni 198: Ko e Lavameʻa ʻi he Akó

Fakakaukau Tupulaki

Ko Hono Fakatupulaki e Ngaahi ʻUlungaanga mo e Ngāue ʻOkú ne Tanumaki ʻEtau Ngaahi Sīpinga Fakakaukaú

toʻu tupu fiefia

Te tau takitaha fehangahangai mo ha ngaahi fakafeʻātungia ʻi heʻetau akó. Makatuʻunga ʻi heʻetau fakakaukaú, te tau lava ʻo vakai ki he ngaahi fakafeʻātungia ko ʻení ko ha ngaahi ʻā vahevahe te ne taʻofi kitautolu pe ko ha ngaahi faingamālie ke ako mo tupulaki ai. ʻOku fakahaaʻi ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí ʻi heʻetau fili ke fehangahangai mo e ngaahi fakafeʻātungiá ʻaki ha fakakaukau ʻoku tupulakí. ʻE lava ke tokoni ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakatupulaki ʻe he kau akó ha fakakaukau ʻoku tupulakí ke ikunaʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia ʻi he akó.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi fakafeʻātungia ʻi he akó

Fakakaukau ke kamata e lēsoní ʻaki hano vahevahe e tūkunga ko ʻení. Pe te ke ʻai ke faʻu ʻe he kau akó ha tūkunga ʻoku fehangahangai ai ha toʻu tupu mo ha fakafeʻātungia ʻi heʻene akó. Hili iá, te ke lava ʻo liliu e ngaahi fehuʻí ke felāveʻi ange mo e tūkunga naʻe filí.

ʻI he ʻilo ʻe Keiteni fekauʻaki mo e ngaahi kalasi te ne toʻo ʻi he taʻu fakaako ka hokó, ʻokú ne fakatokangaʻi ʻoku ʻi ai ʻene kalasi fika. ʻOku manatuʻi ʻe Keiteni ʻa e ʻikai sai ʻene fiká kimuʻá. ʻOkú ne tui kapau te ne toʻo ʻa e kalasi fika ko ʻeni, te ne tō ai.

  • Ko e hā e meʻa ʻoku makehe kiate koe fekauʻaki mo e fakakaukau ʻa Keitení?

  • Ko e hā ha faleʻi te ke lava ʻo vahevahe mo ia?

Fakakaukau tupulaki

Fakamatalaʻi ange ko e taimi ʻoku tau aʻusia ai ha ngaahi faingataʻa pe ngaahi fakafeʻātungia ʻi heʻetau akó mo e ngaahi tafaʻaki kehe ʻo ʻetau moʻuí, te tau lava ʻo vakai ki ai ʻaki ha fakakaukau ʻoku tupulaki pe fakakaukau ʻoku pau.

Fakaʻaliʻali ʻa e ongo fakaʻuhinga ko ʻení, pea fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na lau leʻolahi ia ki he kalasí.

Fakakaukau tupulakí: ʻOku tui ʻa e kakai ʻoku tupulaki ʻenau fakakaukaú te nau lava ʻo ako mo maʻu ha mālohi meia Sīsū Kalaisi. ʻOku vave ke nau liliu ʻi heʻenau akó. ʻOku nau teke kinautolu naʻa mo e taimi ʻoku faingataʻa ai ʻa e ngaahi meʻá ʻaki ʻenau falala kia Sīsū Kalaisi.

Fakakaukau ʻoku paú: ʻOku veiveiua ʻa e kakai ʻoku pau ʻenau fakakaukaú ʻi honau tuʻunga malava ke akó. ʻOku nau ilifia ke tōnounou, pea ʻoku nau tui he ʻikai ke nau lava ʻo ako ha ngaahi meʻa pau.

Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa e ongo founga fakakaukau ko ʻení, fakakaukau ke vahevahe e ngaahi fakamatala ko ʻení. Te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ʻa e ʻuluaki fakamatala mei he kōlomu takitaha ke tokoni ki he kau akó ke nau sio ki ha sīpinga ʻe hoa. Hili iá, te ke lava ʻo ʻoange ki he kau akó ʻa e toenga ʻo e ngaahi fakamatala ki he fakakaukau ʻoku paú. Fakaafeʻi kinautolu ke ngāue ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ke hiki ha fakamatala ʻe ala lea ʻaki ʻe ha taha ʻoku tupulaki ʻene fakakaukaú ʻa ia ʻokú ne fakahaaʻi ʻene tui ki he Fakamoʻuí.

Fakakaukau ʻOku Paú

Fakakaukau Tupulaki

Fakakaukau ʻOku Paú

“ʻOku fakahaaʻi ʻe heʻeku ngaahi fehalākí ʻoku ʻikai ke u poto.”

Fakakaukau Tupulaki

“Koeʻuhí ko e Fakamoʻuí, te u lava ʻo ako mei heʻeku ngaahi fehalākí pea toe lelei ange.”

Fakakaukau ʻOku Paú

“ʻOku ʻikai ke u saiʻia ke ʻahiʻahiʻi ha ngaahi meʻa foʻoú koeʻuhí he te u tō pē au.”

Fakakaukau Tupulaki

“ʻI heʻeku ʻiloʻi ʻoku hoifua ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he feinga kotoa pē ʻoku ou fai ke tupulakí, te u lava ʻo ʻahiʻahiʻi ha ngaahi meʻa foʻou mo fiefia ʻi he ngaahi faingataʻá.”

Fakakaukau ʻOku Paú

“He ʻikai ke u lava ʻo ako ha meʻa.”

Fakakaukau Tupulaki

“Kapau ʻoku ou fie ako ha meʻa, te u lava ʻo ako ia ʻi he tokoni ʻa e ʻEikí.”

Fakakaukau ʻOku Paú

“ʻI he taimi ʻoku ou loto-siʻi aí, ʻoku ou foʻi.”

Fakakaukau Tupulaki

“ʻOku tokoniʻi au ʻe heʻeku fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá ke u tupulaki pea hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí.”

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau pe ʻoku nau faʻa vakai nai ki he ngaahi faingataʻá ʻaki ha fakakaukau ʻoku tupulaki pe fakakaukau ʻoku pau. Fakaafeʻi kinautolu ʻi he hokohoko atu ʻenau akó ke kumi ha ngaahi moʻoni ʻaonga pea tokanga ki he ngaahi ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní ʻe lava ʻo tokoni ke nau fakatupulaki ha fakakaukau ʻoku tupulakí.

ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi moʻoni taʻengatá ke tau fakatupulaki ha fakakaukau ʻoku tupulakí

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Brother Tēvini G. Tulani, ʻo e Kau Palesitenisī Lahi mālōlō ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté, ʻa e ʻuhinga ʻoku totonu ke fakatupulaki ai ʻe he kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí ha fakakaukau ʻoku tupulakí:

Brother Devin G. Durrant

ʻOku poupouʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau fekumi ke fakatupulaki ʻa e ngaahi meʻafoakí mo fakaleleiʻi kitautolu koeʻuhí he ʻokú Ne tui, ʻi Heʻene hoko ko ha mātuʻa ʻofá, te tau lava ʻo aʻusia ha ngaahi meʻa maʻongoʻonga, kau ai ʻa e hakeakiʻí. Ko ha mātuʻa Ia mo ha fakakaukau ʻoku tupulaki. Kapau ʻoku tau fie hoko ʻo hangē ko Iá, ʻoku fiemaʻu ke tau ohi ʻa e fakakaukau tatau mo ako ke tupulaki ʻi he ngaahi founga kotoa pē ʻokú Ne ʻamanaki mai ki aí. (Devin G. Durrant, “Helping Children and Youth Develop a Growth Mind-Set,” Ensign, Feb. 2020)

  • Ko e hā e meʻa ʻoku tokoni atu ʻa e fakamatala ko ʻení ke mahino kiate koe fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he fakakaukau ʻoku tupulakí hoʻo moʻuí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha meʻa ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke tanumaki ha fakakaukau ʻoku tupulakí?

Kapau ʻe fiemaʻu, fakamatalaʻi ange ʻe lava ke tokoni ʻa e mahino mo hono manatuʻi ʻo e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo ʻetau Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí ke tanumaki ʻe he kau akó ha fakakaukau ʻoku tupulakí ʻi heʻenau fehangahangai mo e ngaahi fakafeʻātungiá, kau ai ʻa e ngaahi fakafeʻātungia ʻi heʻenau akó.

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha niʻihi ʻo e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá. Te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke kumi ha ngaahi potufolofola ʻoku nau ʻilo pe ako ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ko ʻení.

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke nau ako ai, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe mo e kalasí ʻa e meʻa naʻa nau maʻú. Te nau lava foki ʻo hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi moʻoni naʻa nau maʻú. ʻE lava ke nau ʻiloʻi ha ngaahi moʻoni hangē ko ʻení: Te tau lava ʻo fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he mālohi ʻo e ʻOtuá.

  • ʻE tokoni fēfē hono manatuʻi e ngaahi moʻoni ko ʻeni fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí ke ke maʻu ha fakakaukau ʻoku tupulakí ʻi hoʻo akó?

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo ha kakai ʻi he folofolá naʻa nau fakaʻaongaʻi ʻenau tui ki he ʻOtuá ke fehangahangai mo honau ngaahi faingataʻá ʻaki ha fakakaukau ʻoku tupulakí?

    Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi sīpinga mei he moʻui ʻa Nīfaí, ko ha konga hoʻomou aleaʻi ʻo e fehuʻi kimuʻá. Te ke lava foki ʻo ʻai ke sio e kau akó ki ha ngaahi sīpinga ʻa Leimana mo Lēmiuela ʻoku ne fakahaaʻi ha fakakaukau ʻoku pau.

    Ko ha ngaahi sīpinga ʻeni te ke lava ʻo tataki e kau akó ki ai: ko e tali ki he fekau ke foki ki Selusalema ke ʻomi e ʻū lauʻi peleti palasá meia Lēpaní (vakai, 1 Nīfai 3:4–7); ko e ngaahi feinga ke maʻu ʻa e ʻū lauʻi peleti palasá (vakai, 1 Nīfai 3:24–31; 4:1–6); ko e tōʻonga ʻa e ongo tautehiná hili hono vahevahe ange ʻe Līhai ʻene mata meʻa-ha-mai ki he ʻakau ʻo e moʻui (vakai, 1 Nīfai 10:17–19; 11:1–6; 15:1–3, 8–9); ko hono maumauʻi ʻe Nīfai ʻene kaufaná (vakai, 1 Nīfai 16:18–23, 30–32); pea mo hono fekauʻi ʻo Nīfai ke foʻu ha vaká (vakai, 1 Nīfai 17:7–11, 17–18).

  • Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻe he ʻEikí, pe ʻokú ke pehē ʻe tokoniʻi fēfē koe ʻe he ʻEikí, ke ke maʻu ha fakakaukau ʻoku tupulakí mo ikunaʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia ʻi hoʻo akó?

Fakakaukau ke vahevahe ha aʻusia mei hoʻo moʻuí.

Te ke lava foki ʻo fakakaukau ke huluʻi ha taha ʻo e ngaahi vitiō ʻi he konga “Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó”.

Ko ʻeku fakakaukau tupulakí

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha niʻihi ʻo e ngaahi fakafeʻātungia ʻoku nau fehangahangai mo ia ʻi heʻenau akó ʻe lava ke tokoni ai ha fakakaukau tupulakí. ʻE lava ke nau tohi e ngaahi fakafeʻātungia ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó. Mahalo te nau talaatu ha ngaahi faingataʻa ʻi he laukongá, ngaahi faingataʻa ʻi ha lēsoni ʻi he akó, pe ko e siʻisiʻi ʻa e ngaahi faingamālie fakaakó. Hili iá pea fakaafeʻi kinautolu ke fai ʻeni.

Fili ha fakafeʻātungia ʻe ua pe tolu ʻe ala hoko ʻi hoʻo akó. ʻI he fakafeʻātungia takitaha, hiki ha fakamatala ʻo ha fakakaukau tupulaki ʻa ia ʻokú ne fakahaaʻi hoʻo tui ki he malava ʻa e Fakamoʻuí ʻo tokoniʻi koe ke ke lavameʻá.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ha fakamatala ne nau tohi. Te nau lava ʻo vahevahe mo ha taha honau tafaʻakí pe lue takai holo ʻi he lokí ʻo vahevahe mo e niʻihi kehé.

Hili e vahevahe ʻa e kau akó, poupouʻi kinautolu ke fakapapauʻi e ngaahi founga te nau muimui ai ki he ngaahi fakamatala ne nau maʻú. Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻi he ʻaho ní. Poupouʻi e kau akó ke nau feinga ke ikunaʻi e ngaahi fakafeʻātungia ki heʻenau akó ʻaki ha fakakaukau ʻoku tupulakí.