Leksyon 3

Pagmatuto sa Gugma ug Panaghigalaay sa Kaminyoon

Mga Ideya alang sa Paggamit

Sumala sa imong kaugalingong mga panginahanglan ug mga kahimtang, sunda ang usa o ang duha niining mga sugyot.

Pagtuon sa Moroni 7:45–48. Paghimo og lista sa mga kinaiya sa gugma nga putli nga gihisgutan niini nga tudling. Paghimo og pasalig sa pagpalambo niining mga kinaiya sa imong kinabuhi. Paghunahuna og mga paagi niining mga kinaiya nga makatabang sa mga bana ug mga asawa nga makaamuma sa ilang gugma ug panaghigalaay.
Uban sa imong kapikas, paghimo og plano nga makagahin og panahon nga magkauban matag semana. Tingali gikinahanglan ang pag-iskedyul niining mga higayon pinaagi sa pagsulat og mga pahinumdom diha sa kalendaryo o notebook.

Buluhaton sa Pagabasa

Pagtuon sa mosunod nga artikulo. Kon ikaw minyo, basaha ug hisguti ang artikulo uban sa imong kapikas.

Pagkahiusa diha sa Kaminyoon

Presidente Spencer W. Kimball
Ika-12 nga Presidente sa Simbahan

Dungganon, malipayon, ug malampuson nga kaminyoon mao gayud ang mahinungdanong tumong sa matag normal nga tawo. Ang kaminyoon tingali mao ang labing mahinungdanon sa tanan nga mga desisyon ug adunay labing layo og maabot nga mga sangputanan, kay kini adunay kalabutan dili lamang uban sa hinanali nga kalipay, apan usab uban sa mahangturong hingpit nga mga kalipay. Dili lamang kini makaapekto sa duha ka tawo nga nalakip, apan usab sa ilang mga banay ug ilabi na gayud sa ilang mga anak ug sa mga anak sa ilang mga anak lahus ngadto sa daghang mga kaliwatan.

Sa pagpili og kauban alang sa kinabuhi ug alang sa kahangturan, sa piho nga paagi ang labing mabinantayon nga pagplano ug panghunahuna ug pag-ampo ug pagpuasa kinahanglan himoon aron makasiguro sa tanang mga desisyon, kini kinahanglan dili gayud masayop. Diha sa tinuod nga kaminyoon kinahanglan gayud nga adunay panaghiusa sa mga hunahuna ingon man usab sa mga kasingkasing. Ang mga emosyon kinahanglan gayud nga dili motino sa mga desisyon, apan ang hunahuna ug ang kasingkasing, nga nalig-on pinaagi sa pagpuasa ug pag-ampo ug maligdong nga panghunahuna, makahatag sa usa ka tawo sa kinadak-ang higayon sa malipayon nga kaminyoon. Nag-uban niini ang sakripisyo, pakigbahin, ug usa ka panginahanglan alang sa mahinungdanon nga pagka dili hakog.

Daghang sa mga programa sa telebisyon ug mga sugilanon sa minamaomao ang katapusan uban sa kaminyoon: “Ug sila nagpuyo sa malipayon nga paagi sukad niadto.” Kita nakaamgo nga ang pagpahigayon lamang sa tulumanon dili makadala og kalipay ug malampuson nga kaminyoon. Ang kalipay dili moabut pinaagi sa pagpislit sa buton, sama sa suga sa elektrisidad; ang kalipay ana sa hunahuna ug moabut gikan sa kahiladman. Kini kinahanglan gayud nga gipaningkamutan. Kini dili mapalit uban sa salapi; kini dili makuha gikan sa wala.

Ang uban naghunahuna sa kalipay isip usa ka madanihon nga kinabuhi sa kasayon, kaharuhay, ug kanunay nga mga kahinam; apan ang tinuod nga kaminyoon gibase sa usa ka kalipay nga labaw pa kay sa niana, nga nagagikan sa paghatag, pag-alagad, pagpakigbahin, pag, sakripisyo, ug pagka dili hakog.

Duha ka mga tawo nga nagagikan sa nagkalahi nga mga kasinatian, nakat-on pagkahuman sa tulumanon nga gipahigayon nga ang mapintas nga kamatuoran kinahanglan gayud nga atubangon. Wala nay kinabuhi sa paghanduraw o pagpakaaron ingnon; kita kinahanglan gayud nga mogawas sa panganod ug mobutang sa atong mga tiil nga dili matarug diha sa yuta. Ang kapangakohan kinahanglan gayud nga abagahon ug bag-ong mga katungdanan kinahanglan gayud nga dawaton. Pipila ka personal nga kagawasan kinahanglan gayud nga biyaan, ug daghang mga pagpaigo, dili hinakog nga pagpaigo kinahanglan nga himoon.

Ang usa makahibalo dayon sa human sa kaminyoon nga ang kapikas adunay kahuyang nga sa kaniadto wala mahibalo o makaplagi. Ang mga hiyas nga sa kanunay gipalambo sa panahon sa pagpangulitawo karon nagkawala, ug ang kahuyang nga ingon og gamay ra kaayo ug dili mahinungdanon sa panahon sa pagpangulitawo karon midako. Ang panahon miabut alang sa masinabuton nga mga kasingkasing, alang sa paghatag og bili sa kaugalingon, ug alang sa maayong igo nga kabubut-on, pangatarungan, ug pagplano. Ang mga kinaiya sa mga katuigan karon mipakita sa ilang mga kaugalingon; ang kapikas tingali tihik o gastador, tapulan o kugihan, relihiyoso o dili relihiyoso; siya tingali nga mabination ug mabuligon o masuk-anon o saputon, mapugsanon o mahatagon, tigpagawal o tiglaglag sa kaugalingon. Ang problema sa ugangan mag-anam kaduol, ug ang mga relasyon sa kapikas ngadto kanila modako na usab.

Sa kasagaran adunay pagka dili mauyonon sa pagpakighusay ug sa pagdawat sa bug-at nga mga kapangakohan nga anaa dayon diha. Ang pagdaginot giduhaduhaan sa pagpuli sa mapatuyangon nga pagpuyo, ug ang mga batan-ong mga tawo ingon og kanunay mahinamon nga “makaangkon sa mga butang nga anaa sa ilang mga silingan.” Sa kasagaran dili andam sa paghimo sa gikinahanglan nga mga pagpaigo sa panalapi. Batan-ong mga asawa sa kasagaran mapugsanon nga ang tanang mga kaharuhay nga kaniadto gipahimuslan diha sa malamboon nga mga pinuy-anan sa ilang malampuson nga mga amahan ipadayon diha sa ilang kaugalingon nga mga pinuy-anan. Ang pipila kanila andam kaayo sa pagtabang nga makaangkon nianang mapatuyangon nga pagpuyo pinaagi sa pagpadayon sa pagpanarbaho human sa kaminyoon. Sila sa katapusan mobiya sa pinuy-anan, diin ang ilang katungdanan nahimutang, aron sa pagpadayon sa panginabuhi o negosyo nga mga paningkamot, sa ingon nagtukod og ekonomiya nga nahimong lig-on nga kini nahimong malisud ang pagpadayon sa normal nga kinabuhi sa banay. Tungod sa duha ka mga kapikas nga nagtrabaho, ang pag-indigay kay sa pagtinabangay moabut diha sa banay. Duha ka gikapoy nga mga trabahante mopauli sa pinuy-anan uban sa gikapoy nga mga kaugatan, tagsatagsa ka garbo, nagtubo nga kagawasan, ug dayon ang walay pagsinabtanay moabut. Gagmay mga panagbingkil motubo ngadto sa usa ka hilabihan ka dako.

Samtang ang kaminyoon malisud, ug ang wala nga magkauyon ug pakyas nga mga kaminyoon komon, apan ang tinuod, malungtaron nga kalipay posible, ug ang kaminyoon mahimo nga labaw pa nga usa ka mahimayaon nga tumang kalipay kay sa masabut sa tawhanon nga hunahuna. Kini makab-ot sa matag managtiayon, matag tawo. “Managsama nga kinaiya” dili tinuod ug usa ka ilusyon; ug samtang matag batan-ong lalaki ug batan-ong babaye mangita sa tumang kakugi ug sa pagkamainampoon sa pagpangita og usa ka kauban nga ang kinabuhi labing magkauyon ug maanindot, gani kini piho nga hapit ang bisan kinsang maayo nga tawo ug bisan kinsang maayo nga babaye makaangkon og kalipay ug usa ka malampuson nga kaminyoon kon ang duha mauyunon nga maningkamot pag-ayo.

Adunay dili mapakyas nga pormula nga makagarantiya sa matag managtiayon og sa usa ka malipayon ug mahangturon nga kaminyoon; apan sama sa tanan nga mga pormula, nga ang labing mahinungdanon nga mga sambog kinahanglan gayud nga dili kalimtan, kunhoran, o limitahan. Ang pagpili sa wala pa mangulitawo ug unya ang pagpadayon sa pagpangulitawo human sa kaminyoon managsama nga mahinungdanon, apan dili labing mahinungdanon kay sa kaminyoon mismo, ang kalampusan nag-agad diha sa duha ka mga tawo—dili diha sa usa, apan sa duha.

Sa usa ka kaminyoon gisugdan ug gibase sa makatarunganon nga mga sumbanan ingon nga nahisgutan na, walay nagkahi-usa sa gahum nga makalaglag niini gawas sa gahum sa kahiladman bisan sa usa o sa duha ka mga managtiayon sa ilang mga kaugalingon mismo; ug sila kinahanglan gayud nga modawat sa kapangakohan. Laing mga katawhan ug mga ahensya mahimong moimpluwensya alang sa kaayohan og kadautan. Panalapi, sosyal, politikal, ug ubang mga kahimtang mahimo nga mao ra og adunay kalabutan; apan ang kaminyoon nag-agad sa una ug kanunay diha sa duha ka mga managtiayon kinsa sa kanunay makahimo sa ilang kaminyoon nga malampuson ug malipayon kon sila matinguhaon, dili hakog, ug matarung.

Ang pormula yano; ang mga sambog gamay, bisan og adunay daghan nga mga pagusab-usab sa matag usa.

Una, kinahanglan gayud nga adunay husto nga pagsabut sa kaminyoon, nga naghunahuna sa pagpili sa usa ka kapikas kinsa makaabut kutob sa mahimo ngadto kinatumyan sa kahingpitan diha sa tanang mga butang diin mahinungdanon sa mga tawo. Ug dayon kadtong duha ka mga pundok kinahanglan gayud nga moduol sa altar didto sa templo nakaamgo nga sila kinahanglan gayud nga maningkamot pagayo niining malampuson nga panag-ipon sa pagpuyo.

Ikaduha, kinahanglan gayud nga adunay mahinungdanong pagka dili hakog, paglimud sa kaugalingon ug pagdumala sa tanang kinabuhi sa banay ug sa tanan nga may kalabutan ngadto niana alang sa kaayohan sa banay, pagbuntog sa hinakog nga mga tinguha.

Ikatulo, kinahanglan gayud adunay nagpadayon nga pagpangulitawo ug mga pagpakita sa pagbati, pagkamabination, ug sa pagkamanggihunahunaon sa pagpabilin sa gugma nga buhi ug nagtubo.

Ikaupat, kinahanglan gayud nga adunay hingpit nga pagsunod sa mga sugo sa Ginoo ingon nga gihulagway diha sa ebanghelyo ni Jesukristo.

Uban niining mga sambog nga gisagol sa tukma ug nagpadayon sa paglihok, imposible nga moabut ang pagkadilimalipayon, nga ang walay mga pagsinabtanay magpadayon, o mga panagbulag mahinabo. Mga abogado sa panagbulag kinahanglan nga mobalhin ngadto sa lain nga mga trabaho ug ang mga korte sa panagbulag pagatak-upan.

Duha ka mga tawo nga moduol sa altar sa kaminyoon kinahanglan gayud nga makaamgo nga aron sa pagkab-ot sa malipayon nga kaminyoon nga ilang gilauman sila kinahanglan gayud nga masayud nga ang kaminyoon dili usa ka legal nga pagtabon sa tanan, apan kini nagpasabut og sakripisyo, pakigbahin, ug gani pagkunhod sa pipila ka personal nga mga kagawasan. Kini nagpasabut sa dugay nga pagdaginot og maayo. Kini nagpasabut og mga anak kinsa makahatag kanila og mga palas-anon sa panalapi, palas-anon sa pangalagad, palas-anon sa pagamuma ug kabalaka; apan kini usab nagpasabut sa lawom ug matam-is nga mga pagbati sa tanan.

Sa dili pa ang kaminyoon, matag tawo gawasnon sa paglakaw ug pagbalik kutob sa iyang gusto, sa pag-organisar ug pagplano sa iyang kinabuhi nga isip labing maayo, paghimo sa tanang mga desisyon uban sa kaugalingon ingon nga sentro nga tumong. Ang mga managtrato kinahanglan nga makaamgo nga sa dili pa sila mohimo sa mga panumpa nga ang matag usa kinahanglan gayud nga modawat sa tinuod ug hingpit nga ang kaayohan sa gamay nga bag-o nga banay kinahanglan gayud nga sa kanunay labing maayo ngadto sa kaayohan sa bisan kinsa nga kapikas. Ang matag pundok kinahanglan gayud nga mosalikway sa “Ako ug sa “akong” ug pulihan sa “kita” ug “ato”. Ang matag desisyon kinahanglan gayud nga himoon nga maghunahna nga adunay duha o labaw pa nga maapektohan niini. Samtang siya adunay himoon nga dakong mga desisyon karon, ang asawa mabalaka sa sangputanan niini diha sa mga ginikanan, sa mga bata anak, sa pinuyanan, ug sa ilang espirituhanon nga mga kinabuhi. Ang pagpili sa trabaho sa bana, ang iyang sosyal nga kinabuhi, iyang mga higala, ang iyang matag kaikag kinahanglan gayud karon nga mahunahuna diha sa kahayag nga siya usa lamang ka bahin sa usa ka banay, nga ang kinatibuk-an sa pundok kinahanglan gayud nga gihunahuna.

Ang kaminyoon dili sa kanunay husay ug walay kalisdanan apan kini mahimo nga usa ka mahinungdanon nga kalinaw. Ang usa ka managtiayon mahimong adunay kakabus, sakit, kahigawad, mga kapakyasan, ug bisan kamatayon diha sa banay, apan bisan pa niini kini dili makakuha kanila sa ilang kalinaw. Ang kaminyoon mahimong malampuson gawas kon ang kahakog dili mosulod. Mga kasamok ug mga problema makapahiusa ngadto sa dili mabunkag nga mga panag-uban kon adunay bug-os nga walay pagkahakog. Sa panahon sa depresyon sa mga 1930 dihay pagkakunhod sa panagbulag. Kakabus, mga kapakyasan, kahigawad—makapakahiusa sa mga ginikanan. Ang kalisdanan makalig-on sa mga relasyon diin ang kauswagan makalaglag.

Ang kaminyoon nga gibase sa pagkahakog sa kasagaran piho nga mapakyas. Ang usa nga magminyo alang sa bahandi o ang usa kinsa magminyo aron mainila o alang sa sosyal nga kahimtang piho nga mahigawad. Ang usa kinsa magminyo aron pagtagbaw sa hambog ug garbo o kinsa magminyo sa kasuko aron sa pagpasakit sa lain nga tawo nagbuang lamang sa iyang kaugalingon. Apan ang usa kinsa magminyo aron paghatag og kalipay ingon man usab sa pagdawat niini, aron paghatag og pangalagad ingon man usab sa pagdawat niini, ug kinsa mangita alang sa kaayohan sa duha ug unya sa banay samtang kini moabot adunay dako nga kahigayunan nga ang kaminyoon magmalipayon.

Ang gugma sa usa ka bulak, ug sama sa lawas, kini nagkinahanglan og makanunayon nga pagpakaon. Ang mortal nga lawas sa dili madugay maghigos ug mamatay kon kanunay walay mga pagpakaon. Ang malumo nga bulak malawos ug mamatay kon walay pagkaon ug tubig. Ug mao ang gugma, usab, dili mapaabot nga molungtad sa hangtud gawas kini padayon nga gipakaon uban sa mga bahin sa gugma, ang pagpakita sa pagtamud ug pagdayeg, ang mga pagpadayag sa pagpasalamat, ug sa paghunahuna nga dili maghinakog.

Ang hingpit nga pagka dili hakog adunay kasiguroan sa pagtuman og lain nga hinungdan sa usa ka malampuson nga kaminyoon. Kon ang usa sa walay katapusan nangita sa mga kaikag, mga kahupayan, ug kalipay sa uban, ang gugma nga nakit-an sa pagpangulitawo ug gilig-on sa kaminyoon motubo ngadto sa usa ka gamhanan nga mga panag-uban. Daghang mga managtiayon mitugot nga ang ilang mga kaminyoon nga mohupas ug ang ilang gugma mawad-an sa kadasig sama sa daan nga pan o karaan na kaayo nga mga komidya o bugnaw nga inagos. Sa pagkatinuod ang mga pagkaon nga labing mahinungdanon alang sa gugma mao ang mga paghunahuna, pagkamabination, pagkamangihunahunaon, pagkamabalak-on, pagpakita og pagbati, mga paggakos sa pagpasalamat, pagdayeg, garbo, panagkuyog, pagsalig, hugot nga pagtuo, panag-uban, panagsama, ug pagsalig sa usag usa.

Aron tinuod nga magmalipayon diha sa kaminyoon, ang usa kinahanglan gayud nga adunay nagpadayon nga matinud-anon nga pagsunod sa mga sugo sa Ginoo. Walay usa, dili minyo o minyo, nga sukad hingpit nga malipayon gawas kon siya matarung. Adunay lumalabay nga mga katagbawan ug malimbongon nga mga kahimtang sa usa ka higayon, apan ang permanente, hingpit nga kalipay moabut lamang pinaagi sa pagkalimpyo ug pagkatakus. Ang usa ka tawo kinsa adunay sumbanan sa relihiyoso nga kinabuhi uban sa lawom nga relihiyoso nga mga pagtuo dili gayud magmalipayon sa dili aktibo nga kinabuhi. Ang tanlag magpadayon nga mosakit, gawas kon kini hingpit nga ibaliwala, diin nga hitabo ang kaminyoon anaa na sa kakuyaw. Ang kangutngot sa tanlag makahimo sa kinabuhi nga ingon og dili maantus. Ang pagka dili aktibo makaguba ngadto sa kaminyoon, ilabi na kon ang mga hingtungdan dili aktibo sa nagkalainlaing mga hut-ong.

Ang relihiyoso nga mga panaglahi mao ang labing malisud ug uban sa labing dili masulbad sa tanang mga kapanaglahi.

Ang kaminyoon giorden sa Dios. Kini dili lamang usa ka sosyal nga kinaiya. Kon walay husto ug malampuson nga kaminyoon, ang usa ka tawo dili gayud mahimaya. Basaha ang mga pulong sa inyong Ginoo, nga kini matarung ug angay nga maminyo.

Kana ingon nga tinuod, ang mahunahunaon ug maalamon nga Santos sa Ulahing mga Adlaw moplano sa iyang kinabuhi sa mainampingon nga paagi aron makasiguro nga diha walay mga babag nga gibutang sa agianan. Pinaagi sa pagbuhat og usa ka malisud nga sayop, ang usa ka tawo mobutang sa agianan og mga babag nga dili na gayud makuha ug nga mahimo nga mobabag sa agianan ngadto sa kinabuhing dayon ug sa pagkadios—ang atong katapusang padulngan. Kon ang duha ka mga tawo nahigugma sa Ginoo labaw pa sa ilang kaugalingong mga kinabuhi unya mahigugma sa usag usa labaw pa sa ilang kaugalingong mga kinabuhi, magtambayayong diha sa hingpit nga kaangayan uban sa programa sa ebanghelyo isip ilang sukaran nga katukuran, sila makasiguro nga makaangkon niining mahinungdanon nga kalipay. Kon ang bana ug asawa magdungan nga moadto kanunay sa balaan nga templo, maghiusa sa pag-ampo diha sa ilang pinuy-anan uban sa ilang banay, magtinabangay sa ilang relihiyoso nga mga tigum, magbaton sa ilang mga kinabuhi nga hingpit nga putli —sa hunahuna ug sa lawasnon nga paagi—aron ang ilang tibuok nga mga hunahuna ug mga tinguha ug mga gugma ang tanan nasentro diha sa usa ka tawo, sa ilang panag-uban, ug ang duha magtambayayong alang sa pagtukod sa gingharian sa Dios, dayon ang kalipay anaa sa kinatumyan niini.

Usahay sa kaminyoon adunay ubang mga pagpakigtipon, bisan pa sa kamatuoran nga ang Ginoo miingon: “Higugmaa ang inyong asawa sa inyong tibuok nga kasingkasing, ug unong ngadto kaniya ug wala nay lain” (D&P 42:22).

Kini nagpasabut sa ingon ka hingpit niana nga “higugmaa ang inyong asawa sa inyong tibuok nga kasingkasing, ug unong ngadto kaniya ug wala nay lain.” Sa kanunay. ang mga katawhan nagpadayon sa pagtipon sa ilang mga inahan ug sa ilang mga amahan ug sa ilang mga kahigalaan. Usahay ang mga inahan dili mobuhi sa katungod nga anaa kanila diha sa ilang mga anak, ug ang mga bana ingon man usab sa mga asawa mopauli sa ilang mga inahan ug mga amahan aron sa pagkuha og maymay ug tambag ug sa pagbutyag, diin ang pagpakigtipon kinahanglan ngadto sa asawa sa kanunay, ug sa tanang mga pagkasuod kinahanglan nga tipigan sa dakong pagkatinago ug itago gikan sa uban.

Ang mga magtiayon makapahimutang dayon og maayo kon magpangita dayon sa ilang kaugalingon nga pinuy-anan, lain ug layo gikan sa mga ugangan bisan asa nga bahin. Ang pinuy-anan mahimong kasarangan ug yano, apan sa gihapon kini gawasnon nga kapuy-an. Ang inyong kinabuhi nga minyo kinahanglan mahimong gawasnon gikan sa mga banay sa babaye ug sa banay sa lalaki. Higugmaon ninyo sila labaw pa sa kaniadto; inyong ihambin ang ilang tambag; inyong pasalamatan ang ilang panag-uban; apan pagpuyo sa inyong kaugalingong mga kinabuhi, nga gidumala sa inyong mga desisyon, sa inyong kaugalingong mainampoon nga mga paghunahuna human kamo makadawat og tambag gikan niadtong kinsa kinahanglan nga mohatag niini. Ang pag-uban wala lamang magpasabut nga magpuyo sa samang pinuy-anan; kini nagpasabut sa pagpaminaw pag-ayo, padayon nga maghiusa:

“Busa, kini subay sa balaod nga…silang duha mahimo nga magkahiusa, ug tanan niini aron ang yuta makatuman sa katuyoan sa iyang pagkalalang;

“Ug nga kini unta mapuno uban sa gidaghanon sa mga tawo, sumala sa iyang paglalang sa wala pa mabuhat ang kalibutan” (D&P 49:16–17).

Mga kaigsoonan, mahimo ba nga ako mosulti nga kini mao ang pulong sa Ginoo. Kini labaw kaayo ka mahinungdanon, ug walay bisan usa kinsa makalalis sa Ginoo. Siya ang milalang sa yuta; Siya ang milalang sa mga katawhan. Siya nasayud sa mga kahimtang. Siya ang mitukod sa programa, ug kita walay igo nga kaalam, o igo nga kaigmat aron makahimo sa pagpakiglalis kaniya kabahin niining mahinungdanong mga butang. Siya nasayud unsa ang matarung ug tinuod.

Mohangyo kami ninyo sa paghunahuna niining mga butanga. Siguro nga ang inyong kaminyoon matarung. Siguroha nga ang inyong kinabuhi matarung. Siguroha nga ang inyong bahin sa kaminyoon mahimo sa husto nga paagi.

Gikan sa Marso 1977 Ensign, mga pahina 3–5.