Leksyon 12

Pagtudlo sa mga Anak pinaagi sa Panig-ingnan ug Panudlo

Mga Ideya alang sa Paggamit

Sumala sa imong kaugalingon nga mga panginahanglan ug mga kahimtang, sunda ang usa o duha niini nga mga sugyot.

Palandonga ang mga panginahanglan sa imong mga anak o mga panginahanglan sa mga apo, pag-umangkon nga mga babaye ug mga pag-umangkon nga mga lalaki, o ubang mga bata nga imong nahibaloan. Pagplano sa mga kahigayunan sa pagtudlo niini nga mga bata pinaagi sa imong mga buhat ug mga pulong.
Tun-i pag-usab ang materyal sa pagtudlo sa banay nga makita diha sa Teaching, No Greater Call (36123), mga pahina 127–43, ug sa Sumbanan nga Basahon sa Banay (31180), mga pahina 4–10. Kon ikaw minyo, basaha ug hisguti kini nga materyal uban sa imong kapikas.

Buluhaton sa Pagbasa

Tun-i ang mosunod nga mga artikulo. Kon ikaw minyo, basaha ug hisguti ang mga artikulo uban sa imong kapikas.

Ang Labing Dako nga Hagit sa Kalibutan— Maayo nga Pagkaginikanan

Elder James E. Faust
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles

Ang Pagkaginikanan usa ka Balaan nga Tawag

Ako mibati nga nadasig sa paghisgot sa hilisgutan diin akong gipili sa pagtawag nga ang labing dako nga hagit sa kalibutan. Kini adunay kalabutan mahitungod sa kahigayunan ug kapangakohan sa pagkamaayo nga mga ginikanan. Dinhi niini nga hilisgutan adunay ingon ka daghan nga mga opinyon ingon nga adunay mga ginikanan, apan adunay pipila kinsa miangkon nga aduna sa tanan nga mga tubag. Ako piho nga dili usa kanila.

Ako mibati nga adunay daghan pa nga dungganan nga batan-ong mga lalaki ug mga babaye taliwala sa atong mga katawhan sa pagkakaron kay sa ubang mga higayon sa akong tibuok nga kinabuhi. Kini gidahum na nga daan nga kadaghanan niining maayo nga mga batan-on nagagikan sa maayong mga panimalay ug adunay mapasaligon, maamumahon nga mga ginikanan. Bisan pa niana, ang labing matarung nga mga ginikanan mibati nga sila tingali nakahimo og pipila ka mga sayop. Usa ka higayon, sa diha nga ako mibuhat sa walay paghunahuna sa usa ka butang, ako nahinumdom sa akong kaugalingon nga inahan nga mituaw, “Diin ako napakyas?”

Ang Ginoo mitudlo, “Pag-amuma sa inyong mga anak diha sa kahayag ug kamatuoran” (D&P 93:40). Alang kanako, walay labaw pa ka mahinungdanon nga tawhanon nga paninguha.

Ang pagka-amahan o pagka-inahan dili lamang usa ka dako nga hagit, kini usa ka balaang tawag. Kini usa ka paningkamot nga nagkinahanglan og pagpahinungod. Si Presidente David O. Mckay mipahayag nga ang pagkaginikanan mao ang “labing mahinungdanon nga pagsalig nga gihatag ngadto sa mga tawo” (The Responsibility of Parents to Their Children [pamphlet, n.d.], 1).

Pagmugna og Malampuson nga Mga Panimalay

Samtang pipila ka tawhanon nga mga hagit labaw pa kaysa nianang pagkamaayo nga mga ginikanan, pipila ka mga kahigayunan nagtanyag og labaw ka dako nga potensyal alang sa hingpit nga kalipay. Sa pagkatinuod walay labaw pa ka mahinungdanon nga buhat nga pagabuhaton niining kalibutan kay sa pag-andam sa atong mga anak nga mahimong mahadlokon sa Dios, malipayon, dungganan, ug mabungahon. Ang mga ginikanan dili makakita og labaw pa ka mahingpiton nga kalipay kaysa paghimo sa ilang mga anak nga motahud kanila ug sa ilang mga pagtulun-an. Kini mao ang himaya sa pagkaginikanan. Si Juan mipamatuod, “Wala na akoy kalipay molabaw pa niini, nga mao ang pagpakadungog nga ang akong mga anak nanagsubay sa kamatuoran” (3 Juan 1:4). Sa akong hunahuna, ang pagtudlo, pagpadako, ug pagbansay sa mga anak nagkinahanglan og labaw pa nga kahibalo, kinaiyanhon nga pagsabut, pagpaubos, kalig-on, kaalam, pagkaespirituhanon, pagpadayon, ug kakugi sa trabaho kay sa bisan unsa nga hagit nga tingali ania kanato niining kinabuhi. Ilabi na kini kon ang moral nga mga katukuran sa dungog ug kaligdong nag-anam kaus-os sa atong palibot. Aron sa pagangkon og malampuson nga mga panimalay, ang mga hiyas kinahanglan nga itudlo, ug kinahanglan gayud nga adunay mga lagda, kinahanglan gayud nga adunay mga sumbanan, ug kinahanglan gayud nga adunay mga katumanan. Daghan nga mga katilingban mihatag sa mga ginikanan og gamay kaayo nga pag-abag sa pagtudlo ug pagtahud sa moral nga mga hiyas. Pila ka mga kultura ang nag-anam na og kawala ang mga hiyas, ug daghan sa mga batan-on niadtong mga katilingban ang nag-anam og pagkamatahapon.

Samtang ang mga katilingban isip kinatibuk-an nagkaut-ot ug nawad-an na kini sa moral nga kailhanan ug daghan kaayo nga mga panimalay nga nabungkag, ang labing maayo nga paglaum mao ang paghatag og labaw pa nga pagtagad ug paninguha sa pagtudlo ngadto sa sunod nga kaliwatan—ang atong mga anak. Aron makahimo niini, kita kinahanglan gayud nga mouna sa paglig-on sa mga magtutudlo sa primarya sa atong mga anak. Ang nag-una taliwala niini mao ang mga ginikanan ug uban nga mga sakop sa banay, ug ang labing maayo nga palibot kinahanglan nga anaa sa panimalay. Bisan pa niana, sa pipila ka paagi, kita kinahanglan gayud nga maningkamot pag-ayo sa paghimo sa atong mga panimalay nga labaw pa nga lig-on aron kini mobarug isip mga dangpanan batok sa dili maayo, matuhupon nga makalaglag nga impluwensya sa moral sulod sa atong katilingban nga naglibot kanato. Panag-uyon, kalipay, kalinaw, ug gugma diha sa panimalay makatabang paghatag sa mga anak sa gikinahanglan nga kalig-on sa kaugalingon aron sa pagsugakod uban sa mga hagit sa kinabuhi. Si Barbara Bush, asawa ni Presidente George Bush, [Tinipong Bansa], pipila ka mga bulan ang milabay miingon ngadto sa mga migraduwar sa Wellesley College:

“Apan bisan unsa nga panahon, bisan unsa nga mga higayon, usa ka butang ang dili gayud mausab: Mga amahan ug mga inahan, kon kamo adunay mga anak, sila kinahanglan gayud nga mauna. Kinahanglan gayud nga kamo mobasa sa inyong mga anak, ug kinahanglan gayud nga kamo mogakos sa inyong mga anak ug kinahanglan gayud nga kamo mahigugma sa inyong mga anak. Ang inyong kalampusan isip usa ka banay, ang atong kalampusan isip usa ka katilingban, wala mag-agad kon unsa ang nahitabo didto sa White House apan kon unsa ang nahitabo sulod sa inyong balay” (Washington Post, 2 Hunyo 1990, 2).

Aron mahimong maayo nga amahan ug inahan nagkinahanglan nga ang mga ginikanan mopaulahi sa daghan sa ilang kaugalingon nga mga panginahanglan ug mga tinguha nga ipalabi sa mga panginahanglan sa ilang mga anak. Isip sangputanan niini nga sakripisyo, ang makugihon nga mga ginikanan mopalambo sa usa ka halangdon nga kinaiya ug makat-on sa paggamit sa dili hinakog nga mga kamatuoran nga gitudlo sa Manluluwas mismo.

Ako adunay labing dako nga pagtahud sa nag-inusara nga mga ginikanan kinsa nakigbisog ug nagsakripisyo, naninguha batok sa hapit tanan nga labaw pa sa tawhanon nga mga kakulian aron nga magkahiusa ang banay. Kinahanglan nga sila pahinungdan ug tabangan sa ilang bayanihon nga nga mga paningkamot. Apan ang bisan unsa nga tahas sa inahan o amahan labaw kaayo ka sayon kon adunay duha nga naglihok nga mga ginikanan diha sa panimalay. Ang mga anak sa kasagaran mohagit ug mopabudlay sa kusog ug kaalam sa duha ka mga ginikanan.

Kapila ba Kamo Mag-ampo sa Banay?

Pipila ka mga tuig ang milabay, si Obispo Stanley Smoot gi-interbyu ni Presidente Spencer W. Kimball. Si Presidente Kimball nangutana, “Kapila ba kamo mag-ampo sa banay?”

Si Obispo Smoot mitubag, “Kami naningkamot sa paghimo sa pag-ampo sa banay makaduha sa usa ka adlaw, apan sa kasagaran makausa lamang.

Si Presidente Kimball mitubag, “Kaniadto, ang paghimo og pag-ampo sa banay makausa sa usa ka adlaw tingali maayo ra. Apan sa umaabut kini dili paigo kon kita mohimo sa pagluwas sa atong mga banay.”

Ako naghunahuna kon sa paghimo og panagsa ug dili kanunay nga gabii sa banay igo sa umaabot aron paglig-on sa atong mga anak uban sa igo nga moral nga kalig-on. Sa umaabot, ang dili kanunay nga pagtuon sa kasulatan sa banay mahimong dili igo sa pagsangkap sa atong mga anak uban sa gikinahanglan nga hiyas aron pagsugakod sa nagkaut-ot nga moral sa palibot diin sila mopuyo. Diin nga dapit sa kalibutan ang mga bata makat-on sa kaputli, sa katarung, sa kamatinud-anon, ug sukaranan nga tawhanon nga kaligdong kon dili sa panimalay? Kini nga mga hiyas, sa pagkatinuod, malig-on sa simbahan, apan ang pagtudlo sa ginikanan mao ang labaw pa nga makanunayon.

Ang mga Ginikanan Kinahanglan Gayud nga Mopakita sa Panig-ingnan

Kon ang mga ginikanan maningkamot sa pagtudlo sa ilang mga anak nga makalikay sa kakuyaw, kini dili mao ang tubag alang sa mga ginikanan sa pagsulti ngadto sa ilang mga anak, “Kami sinati ug maalamon sa mga paagi sa kalibutan, ug kami mahimong mosulay og daghang mga kahigayunan kay kaninyo.” Ang pagpakaaron-ingnon sa ginikanan makahimo sa ilang mga anak nga matahapon ug dili motuo sa unsa ang gitudlo sa kanila sa panimalay. Sama pananglit, kon ang mga ginikanan motan-aw sa mga sine nga ilang gidili sa ilang mga anak nga tan-awon, ang pagkamatoohan sa ginikanan mokunhod. Kon ang mga anak gipaabut nga magmatinudanon, ang mga ginikanan kinahanglan gayud nga magmatinud-anon. Kon ang mga anak gipaabut nga mahiyason, ang mga ginikanan kinahanglan gayud nga mahiyason. Kon kamo nagpaabut nga ang inyong mga anak madungganon, kamo kinahanglan gayud nga madungganon.

Diha sa ubang mga hiyas nga kinahanglang itudlo sa mga anak mao ang pagtahud sa uban, magsugod sa kaugalingong mga ginikanan ug banay sa anak; pagtahud sa mga simbolo sa hugot nga pagtuo ug nasudnon nga mga pagtuo sa uban; pagtahud sa balaod ug kahusay; pagtahud sa kabtangan sa uban; pagtahud sa awtoridad. Si Pablo nagpahinumdom kanato nga ang mga anak kinahanglan nga “patunon kini sila sa ilang unang diosnon nga katungdanan sa pagkamatinahuron ngadto sa ilang kaugalingong banay” (1 Timoteo 5:4).

Pagdisiplina sa Mga Bata

Usa sa labing malisud nga mga hagit sa pagkaginikanan mao ang tukma nga pagdisiplina sa mga anak. Ang pagpadako sa anak tinagsa-tagsa kaayo. Matag anak lahi ug talagsaon. Unsa ang mahimo sa usa tingali dili mahimo sa lain. Ako wala masayud kon kinsa ang maalamon sa pag-ingon kon unsa nga disiplina ang bangis kaayo o matugtanon kaayo gawas sa mga ginikanan sa mga anak mismo, kinsa nahigugma kanila labaw sa tanan. Kini usa ka butang sa mainampoon nga pag-ila alang sa mga ginikanan. Sa pagkatinuod ang dominante ug mabuligon nga baruganan mao nga ang pagdisiplina sa mga anak kinahanglan gayud nga labaw tungod sa gugma kay sa pagsilot. Si Brigham Young mitambag, “Kon ikaw gitawag aron sa pagpanton sa usa ka tawo, ayaw pagpanton lapas sa imong balsamo nga anaa kanimo aron sa pagpugong” (Discourses of Brigham Young, sel. John A. Widtsoe [1954], 278). Bisan pa niana, ang direksyon ug disiplina, sa pagkatinuod usa ka kinahanglanon kaayo nga kabahin sa pagpadako sa bata. Kon ang mga ginikanan dili modisiplina sa ilang mga anak, nan ang publiko ang modisiplina kanila sa paagi nga ang mga ginikanan dili makagusto. Kon walay disiplina, ang mga anak dili motahud sa bisan hain sa mga lagda sa panimalay o sa katilingban.

Ang mahinungdanong katuyoan alang sa pagdisiplina mao ang pagtudlo sa pagkamasulundon. Si Presidente David O. McKay mipahayag: “Ang mga ginikanan kinsa mapakyas sa pagtudlo sa pagkamasulundon sa ilang mga anak, kon ang [ilang] mga panimalay wala magpalambo sa pagkamasulundon ang katilingban magkinahanglan sa pagkamasulundon gikan niadtong mga anak ug ang katilingban mopugos kanila nga mahimong masulundon. Busa labaw pa kini ka maayo diha sa panimalay, uban sa iyang pagkamabination, pagkamaloloy-on ug pagkamasinabtanon sa pagbansay sa anak diha sa pagkamasulundon kaysa walay pagbati nga motugyan kaniya ngadto sa linuog ug walay kalooy nga pagdisiplina nga ang katilingban mopahamtang kon ang panimalay wala na makatuman sa iyang obligasyon” (The Responsibility of Parents to Their Children, 3).

Pagtudlo sa mga Anak sa Pagtrabaho

Ang mahinungdanon nga bahin sa pagtudlo sa mga anak nga mahimong disiplinado ug may kapangakohan mao ang paghimo kanila nga makat-on sa trabaho. Samtang kita motubo, kadaghanan kanato mao ang sama sa tawo kinsa miingon, “Ako nakagusto sa trabaho; kini nakapadani kanako. Ako makalingkod ug magtan-aw niini sulod sa mga takna” (Jerome Klapka Jerome, sa The International Dictionary of Thoughts, comp. John P. Bradley, Leo F. Daniels, ug Thomas C. Jones [1969], 782). Pag-usab, ang labing maayo nga mga magtutudlo sa baruganan sa trabaho mao ang mga ginikanan mismo. Alang kanako, ang trabaho nahimong usa ka hingpit nga kalipay sa dihang una akong mitrabaho tupad sa akong amahan, apohan nga lalaki, mga uyoan, ug mga igsoon nga lalaki. Ako nakasiguro nga ako sa kasagaran labaw pa nga nakapalangan kaysa tabang, apan ang mga handumanan tam-is ug ang mga leksyon nga nakat-unan bililhon. Ang mga anak kinahanglan nga makat-on sa kapangakohan ug pagbarug sa kaugalingon. Ang mga ginikanan sa kinaugalingon ba naggahin og panahon sa pagpakita ug pagpasundayag ug pagpasabut aron ang mga anak makahimo, ingon sa gitudlo ni Lehi, “pagbuhat alang sa ilang mga kaugalingon ug nga dili …pagaaghaton”? (2 Nephi 2:26).

Si Luther Burbank, usa sa labing maayo sa pangtanaman sa kalibutan, miingon, “Kon kita wala pa magtagad sa atong mga tanom kay sa atong himoon sa atong mga anak, kita sa pagkakaron nagpuyo sa kalasangan sa mga sagbut” (sa Elbert Hubbard’s Scrap Book [1923], 227)^.

Talagsaon nga mga Hagit alang sa mga Ginikanan

Ang mga anak mao usab ang mga manununod sa moral nga kabubut-on diin kitang tanan gihatagan sa kahigayunan sa pag-uswag, pagtubo, ug paglambo. Kana nga kabubut-on nagtugot usab sa mga anak sa pagpadayon sa kapilian nga pagpili sa pagkahakog, pagkausikan, pagpatuyang sa kaugalingon, ug kaugalingon nga kalaglagan. Ang mga anak sa kasagaran mopahayag niini nga kabubut-on kon batan-on pa kaayo.

Himoa nga ang mga ginikanan kinsa makugihon, mahigugmaon, ug mabalak-anon ug kinsa nagpuyo sa mga baruganan sa pagkamatarung kutob sa ilang mahimo pagahupayon sa pagkahibalo nga sila maayo nga mga ginikanan bisan pa man sa mga buhat sa pipila sa ilang mga anak. Ang mga anak sa ilang mga kaugalingon adunay kapangakohan sa pagpaminaw, pagsunod, ug, ingon nga gitudloan, sa pagkat-on. Ang mga ginikanan dili kanunay makatubag sa tanang dili maayo nga mga pamatasan sa ilang mga anak tungod kay sila dili makasiguro sa maayong pamatasan sa mga anak. Gamay sa pipila sa mga anak makapahagit sa kaalam ni Solomon ug pailub ni Job.

Sa kasagaran adunay talagsaong hagit alang niadtong mga ginikanan kinsa mga adunahan o hilabihan ka matugtanon. Sa usa ka pagsabut, pipila ka mga anak niana nga mga kahimtang mihimo sa ilang mga ginikan nga bihag pinaagi sa dili paghatag sa ilang tabang sa mga lagda sa ginikanan gawas kon ang mga ginikanan mouyon sa mga hangyo sa mga anak. Si Elder Neal A. Maxwell nag-ingon, “Kadtong kinsa nagbuhat sa hilabihan alang sa ilang mga anak sa dili madugay makakita nga sila mawad-an sa bisan unsa nga pagdumala ibabaw sa ilang mga anak. Daghan kaayo nga mga anak nga daghan kaayo ang gibuhat alang kanila nga sila hapit maguba o malaglag” (sa Conference Report, Abr. 1975, 101). Sama kini sa kinaiya sa tawo nga kita hingpit nga dili magpasalamat sa mga materyal nga mga butang nga wala nato maani sa atong mga kaugalingon.

Adunay usa ka kalainan sa kamatuoran nga pipila ka mga ginikanan matinguhaon kaayo sa ilang mga anak nga madawat ug mahimo nga inila sa ilang mga isigkaingon; gani kini nga maong mga ginikanan mahadlok nga ang ilang mga anak tingali maghimo sa mga butang nga gibuhat sa ilang isigkaingon.

Pagtabang sa mga Anak nga Magbuhat sa mga Hiyas

Sa kinatibuk-an, kadtong mga anak kinsa mohimo og desisyon ug matinguhaon sa paglikay gikan sa mga drugas, alkohol, ug dili angay nga panghilawas mao kadtong kinsa misagop ug mibuhat sa lig-on nga mga hiyas sa ilang mga panimalay ingon nga gisunod sa ilang mga ginikanan. Sa panahon sa malisud nga mga desisyon sila sa kasagaran mosunod sa mga pagtulun-an sa ilang mga ginikanan kay sa panig-ingnan sa ilang mga isigkaingon o sa mga panglimbong sa media diin nagdani sa paggamit sa alkohol, dili angay nga panghilawas, dili maunungon, dili matinud-anon, ug uban nga mga bisyo. Sila sama sa duha ka libo ka batan-ong mga lalaki ni Helaman kinsa “gitudloan sa ilang mga inahan nga kon sila dili magduha-duha, ang Dios moluwas kanila” gikan sa kamatayon (Alma 56:47). “Ug sila misaysay pagbalik…sa mga pulong sa ilang mga inahan, nga nag-ingon: Kami wala magduhaduha ang among mga inahan nasayud niini” (Alma 56:48).

Unsa ang ingon og makatabang sa paglig-on sa mga pagtulun-an ug mga hiyas sa pagkaginikanan nga anaa sa mga kinabuhi sa mga anak mao ang ligon nga pagtuo sa Dios. Kon kini nga pagtuo mahimong kabahin sa ilang mga kalag, sila adunay kaligon sa kaugalingon. Busa, sa tanan nga mahinungdanon nga itudlo, unsa ang itudlo sa mga ginikanan? Ang mga kasulatan nagtudlo kanato nga ang mga ginikanan mao ang motudlo sa ilang mga anak sa “hugot nga pagtuo diha ni Kristo ang Anak sa buhi nga Dios, ug sa bunyag ug sa gasa sa Espiritu Santo,” ug “sa doktrina sa paghinulsol” (D&P 68:25). Kini nga mga kamatuoran kinahanglan gayud nga itudlo diha sa panimalay. Kini dili ikatudlo diha sa pangpubliko nga mga tulunghaan, ni sila mahimong sagupon sa kagamhanan o sa katilingban. Sa pagkatinuod, ang mga programa sa Simbahan makatabang, apan ang labing epektibo nga pagtulun-an mahitabo diha sa panimalay.

Usa ka Libo ka mga Hilo sa Gugma

Mga kahigayunan sa pagtudlo sa mga ginikanan dili kinahanglan nga dako o madulaon o gamhanan. Kita nakakat-on niini gikan sa Ginoo nga Magtutudlo. Si Charles Henry Parkhurst miingon:

“Ang hingpit nga kaanindot sa kinabuhi ni Kristo mao lamang ang gidugang nga kaanindot sa gamay nga dili kaayo dayag nga mga buhat sa kaanindot— pagpakigsulti uban sa babaye didto sa atabay;…pagpakita sa batan-on nga magmamando sa tinagotago nga ambisyon nga gitipigan sa iyang kasingkasing nga nakapalayo kaniya gikan sa gingharian sa Langit;…pagtudlo og gamay nga hut-ong sa mga sumusunod kon unsaon sa pag-ampo;…paghaling og kalayo ug pagsugba og isda aron ang iyang mga tinun-an unta adunay ikapamahaw nga naghulat kanila sa diha nga sila moabut sa baybayon gikan sa tibuok nga gabiing pagpangisda, gitugnaw, gikapoy, ug nawad-an sa kadasig. Ang tanan niining mga butang, inyong nakita, nagtugot kanato sa masayon nga paagi ngadto sa matuod nga kalidad ug diwa sa mga kaikag [ni Kristo], tino kaayo, piho kaayo, mahinungdanon kaayo sa bisan unsa ka gamay, gihatagan og bili ang unsa ang makuti” (“Kindness and Love,” sa Leaves of Gold [1938], 177).

Ug mao usab kini sa pagkaginikanan. Ang gagmay nga mga butang mao ang dagko nga mga butang gitahi ngadto sa tabil sa banay pinaagi sa usa ka libo nga mga hilo sa gugma, hugot nga pagtuo, disiplina, sakrispiyo, pailub, ug trabaho.

Mga Anak sa Pakigsaad

Adunay pipila ka mahinungdanong espirituhanon nga mga panaad nga tingali makatabang sa matinud-anong mga ginikanan niining simbahan. Ang mga anak sa mahangturong mga pagbugkos mahimong nakaduaw kanila sa balaang mga panaad nga gihimo sa ilang maisog nga mga katigulangan kinsa sa madungganon nga paagi mihupot sa ilang mga pakigsaad. Mga pakigsaad nga gihinumduman sa mga ginikanan mahinumdoman sa Dios. Ang mga anak sa ingon unta mahimong mga sumusunod ug mga manunod niining mahinungdanon nga mga pakigsaad ug mga saad. Kini tungod kay sila mao ang mga anak sa pakigsaad (tan-awa sa Orson F. Whitney, sa Conference Report, Abr. 1929, 110-11).

Ang Dios manalangin sa nakigbisog, nagsakripisyo, dungganon nga mga ginikanan niining kalibutan. Unta Siya labi na nga mopasidungog sa mga pakigsaad nga gihuptan sa matinud-anon nga mga ginikanan taliwala sa atong mga katawhan ug magbantay ibabaw niining mga anak sa pagkigsaad.

Gikan sa pakigpulong ni Elder Faust sa Oktobre 1990 sa kinatibuk-ang komperensya sa Simbahan (tan-awa sa Conference Report, Okt. 1990, 39–43; o Ensign, Nov. 1990, 32–35).

Usa ka Lamesa nga Gilibutan sa Gugma

Elder LeGrand R. Curtis
Sa Kapitoan

Daghan ang nasulat mahitungod sa kamahinungdanon sa panimalay. Si Elder Marion G. Romney misulti kanato nga “sa kinapusoran sa makalaglag nga sakit sa katilingban mao ang walay kalig-on sa banay.”¹ Kami nakamatikod nga pipila ka mga panimalay dako, madanihon nga gisangkapan, gani maluho. Ang uban gamay kaayo ug ubos, kulang og kasangkapan. Bisan pa niana ang usa ug matag usa nga “panimalay mahimo nga langit² dinhi sa yuta kon kita napuno sa gugma,…diin kita buot nga makaadto,” sanglit usa sa atong nagustohan nga mga himno nagpahinumdom kanato.²

Usa sa labaw pa ka mahinungdanon nga kasangkapan nga makit-an sa hapit tanan nga mga panimalay mao ang lamesa sa kusina. Karon tingali kini gamay, kini tingali dako, o diha sa porma sa gamay nga talad-tunolan (counter) nga walay igo nga lugar nga kabutangan sa pagkaon ug mga galamiton. Ang iyang labing dako nga kagamitan mao ra og ang dapit alang sa nagkalainlaing mga sakop sa banay sa pagdawat og pagkaon.

Dinhi niini nga talagsaon nga okasyon ang akong tinguha mao ang pagdani sa inyong pagtagad ngadto sa usa ka lawom pa, labaw pa kamahinungdanon nga paggamit sa lamesa sa kusina, diin kita makadawat og labaw pa kay sa pagkaon alang sa atong pisikal nga kaayohan.

Mga Panaghisgutan sa Ebanghelyo libot sa Lamesa

Ang usa ka banay sa kasagaran adunay duha o labaw pa nga mga sakop sa nagkalainlain nga panuigon, apan ang banay nagkinahanglan nga magtigum—sa katuyoan dili lamang sa pagkaon apan sa pag-ampo, sa pakigsultihanay, sa pagpaminaw, sa pag-asoy, sa pagkat-on, ug sa pagdungan og tubo. Si Presidente Gordon B. Hinckley mipahayag niini pag-ayo:

“Ang akong pangamuyo–ug ako nangandoy nga ako unta labaw pa ka larino mamulong sa pagpahayag niini—mao ang pangamuyo sa pagluwas sa mga anak. Daghan kaayo kanila naglakaw diha nga adunay kasakit ug kahadlok, sa kamingaw ug sa walay paglaum. Ang mga anak nagkinahanglan sa kahayag sa adlaw. Sila nagkinahanglan og kalipay. Sila nagkinahanglan sa gugma ug pag-amuma. Sila nagkinahanglan sa pagkamabination ug pagpabaskog ug pagbati. Matag panimalay, sa walay pag-isip sa bili sa balay, makahatag sa usa ka kahimtang sa gugma diin mahimong kahimtang sa kaluwasan.”³

Kasagaran sa mga sakop sa banay ubos sa daghan nga mga gahum sa kalibutan gawas sa panimalay, ingon man usab sa gamhanan nga impluwensya sa radyo, telebisyon, videotapes, ug daghan pa nga laing mga butang diin atong gidala ngadto sa atong mga panimalay.

Ihulagway ang banay nga nagkapundok libot sa lamesa, tingali ang lamesa sa kusina, nagsultihanay mahitungod sa ebanghelyo, nagsultihanay mahitungod sa mga tigum sa sakramento, mga mensahe, nagsultihanay mahitungod sa bag-o nga Ensign o ang bag-o nga New Era,¹ nagsultihanay mahitungod sa tulunghaan uban sa tanan niini nga mga pagsanga-sanga, nagsultihanay mahitungod sa kinatibukang komperensya, nagsultihanay mahitungod sa mga leksyon sa Pang-Domingo nga Tulunghaan, pagpaminaw sa maayo nga musika, nagsultihanay mahitungod ni Jesukristo ug sa Iyang mga pagtulunan. Ang listahan mahimo nga palapdan. Dili lamang mga ginikanan apan tanan nga mga sakop sa banay mahimong maalamon aron pagpiho nga ang matag tawo nga anaa adunay higayon sa pagsulti ug igo nga kahigayunan sa pag-salmot.

Pag-ampo sa Banay libot sa Lamesa

Hunahunaa ang potensyal sa usa ka banay nga nagluhod libot sa lamesa (nga walay telebisyon), nag-ampo, nangamuyo alang sa panabang, nagpasalamat sa atong Amahan alang sa mga panalangin—nagtudlo sa tanan nga panuigon sa kamahinungdanon sa usa ka mahigugmaon nga Amahan sa Langit. Ang pag-ampo sa banay uban sa gagmay nga mga bata mahimo kaayo nga mopalambo sa dako na nga mga anak kinsa sa umaabot mag-ampo uban sa ilang mga banay.

Si Elder Thomas S. Monson mipahayag niini og maayo:

“Ang Ginoo mimando nga kita maghimo og pagampo sa banay sa diha nga siya miingon: `Pag-ampo uban sa inyong mga banay ngadto sa Amahan, kanunay diha sa akong ngalan, aron ang inyong mga asawa ug ang inyong mga anak mapanalanginan.’ (3 Nephi 18:21.)

“Mahimo ba nga kamo makig-uban kanako samtang kita motan-aw diha sa usa ka panig-ingnan nga banay nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga naghalad og mga pag-ampo ngadto sa Ginoo? Ang amahan, inahan, ug matag usa sa mga anak nagluhod, nagyukbo sa ilang mga ulo, ug nagpiyong sa ilang mga mata. Usa ka matam-is nga espiritu sa gugma, panaghiusa, ug kalinaw mipuno sa panimalay. Samtang ang [usa ka] amahan nakadungog sa iyang gamay nga batang lalaki nga nag-ampo ngadto sa Dios aron ang iyang papa mobuhat sa matarung nga mga butang ug magmasulundon ngadto sa sugo sa Ginoo, nagtuo ba kamo nga ang ingon nga amahan makakaplag nga lisud ang pagpasidungog sa pagampo sa iyang bililhon nga anak? Samtang ang usa ka tin-edyer nga anak nga babaye nakadungog sa iyang buotan nga inahan nangamuyo ngadto sa Ginoo nga ang iyang anak nga babaye madasig sa pagpili sa iyang mga kauban, nga siya moandam sa iyang kaugalingon alang sa kaminyoon sa templo, dili ba kamo motuo nga ang ingon nga anak babaye maningkamot sa pagpasidungog niining mapainubsanon, nga pangamuyo nga hangyo sa iyang inahan, kinsa iyang gihiguma pag-ayo? Kon ang amahan, inahan, ug matag usa sa mga anak matinguhaon nga paagi nag-ampo nga kining maayo kaayo nga anak nga mga lalaki sa banay magpuyo nga takus nga sila unta sa tukma nga panahon makadawat og tawag aron sa pag-alagad isip mga ambasador sa Ginoo didto sa mga natad sa misyon sa Simbahan, dili ba kita magsugod sa pagtan-aw kon sa unsa nga paagi ang ingon nga anak nga mga lalaki motubo ngadto sa batan-ong pagkalalaki uban sa masanapon nga tinguha sa pag-alagad isip mga misyonaryo?”⁴

Ingon sa gisulti sa kadaghanan, “Sa unsa nga paagi kamo makahimo sa pagpadala sa inyong mga ginikanan ug sa inyong mga anak ngadto sa kalibutan matag adlaw sa walay panaghiusa nga pagpundok ug makigsulti ngadto sa Ginoo?” Ang maalamon nga mga ginikanan mosusi sa ilang mga iskedyul ug plano sa dili moubos usa ka higayon matag adlaw aron pagpundok sa banay alang sa mga panalangin sa pag-ampo. Sa dili madugay, ang mga batan-on nga sakop makat-on kon unsaon sa pagpulipuli ug makat-on sa bililhon nga mga hiyas nga makita diha sa pag-ampo sa banay.

Himoa ang Panimalay nga usa ka Malipayong Dapit

Ako mipahayag na kaniadto nga ang “panimalay kinahanglan nga usa ka malipayong dapit tungod kay ang tanan nagtrabaho aron magpabilin kini niana nga paagi. Ginaingon nga ang kalipay binuhat sa panimalay, ug kita kinahanglan nga manlimbasog aron mahimo ang atong mga panimalay nga malipayon ug makahimuot nga mga dapit alang kanato ug sa atong mga anak. Ang usa ka malipayon nga panimalay mao ang usa nga nakasentro libot sa mga pagtulun-an sa ebanghelyo. Kini nagkinahanglan og makanunayon, mabinantayon nga paninguha sa tanan nga may kalabutan.”⁵

Ang usa ka bise nga tin-edyer sa usa ka dako nga banay nagreklamo mahitungod sa taas nga panahon nga gigahin sa pag-ampo sa banay. Samtang ang maalamon nga inahan nag-ampo sa sunod adlaw, siya mituyo sa wala pagpaapil niana nga batan-on sa pag-ampo. Sa diha nga ang pag-ampo nahuman, ang bise nga anak miingon, “Mama, wala nimo ako paapila sa pag-ampo!” Ang mahigugmaon nga inahan mipasabut nga siya mitubag lamang ngadto sa reklamo sa batan-on. Ang bise nga anak mireklamo, “Ayaw ako og biyai.”

Pagtuon sa Kasulatan libot sa Lamesa

Paghanduraw og usa ka banay nga naglibut sa usa ka lamesa uban sa binuksan nga mga kasulatan, naghisgut sa daghan nga mga kamatuoran ug mga leksyon nga makat-onan. Kini sa pagkatinuod mao ang lamesa nga gilibutan sa gugma!

Ang mga magtutudlo nagkauyon nga ang mga anak kinahanglan nga mobasa og daghan gawas sa tulunghaan. Kita makapanalangin sa atong mga anak pinaagi sa pagbasa sa mga kasulatan uban kanila sa matag adlaw nga paagi–diha sa lamesa sa kusina.

Sa paggahin og panahon nga ang banay magkatigum diha sa lamesa sa kusina mahimong magkinahanglanog dako nga pagpahiuyon ug mainampingon nga pagplano, apan unsa ang mahimo nga labaw pa nga mahinungdanon ngadto sa panaghiusa sa banay, sa espirituhanon nga pagtubo sa banay, sa mga taytayan nga gitukod tali sa mga sakop sa banay samtang sila nagsultihanay, naminaw, ug nagtubagtubag, nga gilibutan sa gugma? Ang atong dako nga kalampusan mao ang pagsulay sa yano nga paagi—pag-usab ug pag-usab.

Paglig-on sa mga Bugkos sa Banay

Adunay daghan nga mga gahum sa kalibutan karon nga nagtinguha sa paglaglag sa banay ug sa panimalay. Maalamon nga mga ginikanan maningkamot sa paglig-on sa mga bugkos sa banay, pagdugang sa pagkaespirituhanon diha sa panimalay, ug pagtunong diha ni Jesukristo ug kalihokan sa templo. Si Presidente Howard W. Hunter nagsulti kanato:

“Ako nag-ampo nga kita unta motagad sa usag usa uban sa labaw pa kamabination, labaw pa ka matinahuron, labaw pa ka mapainubsanon ug mapailubon ug mapasayloon… .

“Ikaduha, ug niana nga samang espiritu, ako usab modapit sa mga sakop sa Simbahan sa paghimo sa templo sa Ginoo isip usa ka mahinungdanon nga simbolo sa ilang pagkasakop ug sa langitnong pagkabutang alang sa ilang sagrado nga mga pakigsaad. Kini mahimong labing lawom nga tinguha sa akong kasingkasing sa paghimo sa matag sakop sa Simbahan nga takus sa templo.”⁶

Ang panudlo nga gihatag ni Presidente Hunter mahimong dako nga kauswagan pinaagi sa unsa ang nahitabo libot sa lamesa sa kusina.

Diha sa atong mga panimalay kinahanglan nga kita magbansay-bansay unsaon sa pagtagad sa uban. Ingon sa gisulti og maayo ni Goethe, “Kon ikaw motagad [sa usa ka tawo] ingon nga mao siya siya magpabilin nga siya mao, apan kon ikaw motagad kaniya ingon nga dili siya mao…nga mahimo [ug unsa tingali mahimo], siya [mahimo kon unsa unta siya nga mao].”⁷

Himoa ang mga Panimalay nga mga Dapit sa Debosyon

Si Elder Boyd K. Packer mipahayag: “Ang pagdala sa pipila ka mga butang sa langit ngadto sa panimalay mao ang pagsiguro nga ang mga sakop sa banay molampus sa pag-apil sa simbahan. Ang gabii sa banay mao ang pagkatinuod, hingpit² alang niini—usa ka tigum sa panimalay nga mahimo nga tukuron aron sa pagpahaum sa matag panginahanglan; ug kini sama lamang sa tigum sa simbahan, o mahimo nga, ingon niadtong gihimo sa kapilya.”⁸

Kini nga tambag nahiuyon usab sa unsa ang gisulti kanato ni Elder Dean L. Larsen: “ang atong mga gambalay sa simbahan dili lamang mga dapit diiin kita makasimba. Ang atong mga panimalay kinahanglan usab nga mahimong mga dapit sa pagkamaunungon. Kini mahimo nga maayo kon matag adlaw kita `makapauli sa simbahan.’ Kinahanglan walay laing dapit diin ang Espiritu sa Ginoo labaw pa nga giabiabi ug labaw pa kasayon nga maduol kaysa atong kaugalingong mga panimalay.”⁹

Samtang kita magtrabaho aron sa pagtuman sa tanan niini diha sa atong mga panimalay, kita mobuhat og maayo kaayo aron makahinumdom sa kamahinungdanon sa pamahayag ni Presidente Harold B. Lee: “Hinumdumi nga ang labing mahinungdanon sa trabaho sa Ginoo nga ikaw [ug ako] mobuhat gayud mao ang…sulod sa mga bongbong sa [atong] kaugalingon nga panimalay.”¹⁰

Ang akong pangamuyo karon mao nga matag usa kanato motan-aw sa mainampingon nga paagi sa atong mga panimalay ug diha sa lamesa sa kusina ug sa mapadayunon nga paagi maninguha sa pagdala sa langit ngadto sa atong mga panimalay ug moduol ngadto ni Jesukristo.

Gikan sa usa ka pakigpulong ni Elder Curtis sa Abril 1995 sa kinatibuk-ang komperensya sa Simbahan (tan-awa sa Conference Report, Abr. 1995, 109–11; o Ensign, Mayo 1995, 82–83).