Aʻusia Fakaako Fika 5

Ko Hono Aʻusia e Sīpinga ʻo e Akó

Vakai Fakalūkufuá

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he aʻusia fakaakó ni ʻa e ngaahi tefitoʻi fakakaukau ko ʻení:

• Ko hono fakafeʻiloaki ha sīpinga ʻo e akó

• Ko hono fakatō ki he loto ʻo e kau akó ʻa e ongoongoleleí

• Ko e mahino ʻa e sīpinga ʻo e akó

• Ko hono fakaʻaongaʻi e sīpinga ʻo e akó ʻi he ako ʻo e ongoongoleleí

Ngaahi Fakakaukau Mahuʻingá

Kuo ʻosi fakatukupaaʻi ʻe he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo onopōní ʻa e kau faiako ʻi he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú ke nau akoʻi ʻa e kau akó ke nau ʻiloʻi, mahino, pea mo fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku ʻi he folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni J. Lūpeni Kalake ko e Siʻí (1871–1961) ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí fekauʻaki mo e tukupaá ni ʻo pehē:

“Kuo pau ke mou akoʻi ʻa e ongoongolelei ko ʻení, ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi folofola ʻo e Siasí ko hoʻomou maʻuʻanga tokoni mo e mafai pea pehē ki he lea ʻa kinautolu kuo ui ʻe he ʻOtuá ke nau taki Hono kakaí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni” (The Charted Course of the Church in Education, rev. ed. [1994], 10).

Ko Hono Fakafeʻiloaki e Sīpinga ʻo e Akó

Ko e taimi ʻoku ako ai ʻe he kau akó e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, hangē ko ʻene hā ʻi he folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá, ʻoku mahuʻinga ke tōkakano ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ki honau lotó. Koeʻuhí ke hoko e meʻá ni, ʻoku fakamamafaʻi ai ʻe he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú ha sīpinga ako faingofua ʻokú ne fakaʻatā ʻa e kau faiakó mo e kau akó ke nau ʻiloʻi, mahino, mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻenau moʻuí. ʻOku kau ʻi he sīpingá ni ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga ko ʻení:

• Ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá.

• Ke ʻiloʻi ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

• Ke mahino ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

• Ke ongoʻi e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

• Ke fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

Ko e lahi ange ko ia ʻene mahino kiate koe mo ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi meʻa mahuʻinga ko ʻení ʻi hoʻo ako e ongoongoleleí, ko hoʻo malava lelei ange ia ke tokoniʻi e kau akó ke nau fakahokó.

Ko e taumuʻa ʻo e aʻusia fakaakó ni ke ʻoatu ha vakai fakalūkufua fekauʻaki mo e ngaahi meʻa mahuʻinga ʻe nima ʻo e sīpinga ʻo e akó. ʻE fakamatalaʻi fakaʻāuliliki atu ʻa e ngaahi meʻa mahuʻingá ni takitaha ʻi he aʻusia fakaako fika 6–8.

Mamata ʻi he foʻi vitiō “The Parable of the Gems” (6:47), ʻoku maʻu ʻi he LDS.org. Fehuʻi pē kiate koe ʻi hoʻo mamata ʻi he foʻi vitioó, “ʻE founga fēfē nai haʻaku fakafehoanaki hono kumi mo ʻilo e makakoloa ʻi he ʻoneʻoné, ki he ako mo e ʻilo mei he folofolá?”

Hiki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongó ʻi ha tohinoa ako pe ʻi ha feituʻu kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pe vahevahe ia mo hoʻo taki ʻinisēvesi pe kulupú, ʻo ka hili hoʻo mamata ʻi he foʻi vitioó.

Fakaʻaongaʻi ʻa e Talanoa Fakatātaá ki he Sīpinga ʻo e Akó

ʻOku tokoni mai e talanoa fakatātā ʻo e makakoloá ke mahino kiate kitautolu ʻa e ngaahi tefitoʻi meʻa mahuʻinga ʻo e sīpinga ʻo e akó. Lau e fakamatala ʻi laló ke ke ʻilo lahi ange fekauʻaki mo e tefitoʻi meʻa mahuʻingá takitaha.

Ke mahino ʻa e ʻuhingá mo hono kakanó:ʻOku hanga ʻe he finemui ʻoku fekumi ki he makakoloá he ʻoneʻoné, ʻo fakataipe ha tokotaha ako ʻoku fekumi ki he ngaahi moʻoni taʻengatá ʻi he folofolá pea ʻi he akonaki ʻa e kau palōfitá. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ʻoneʻoné ʻa e fakaikiiki ʻo e folofolá pe ngaahi akonakí—ʻa e talanoá, kakaí, feituʻú, ahó, mo e ngaahi alā meʻa peheé. ʻOku fakatatau ʻa e finemui ʻoku fekeli ʻi he ʻoneʻoné ki he makakoloá mo ha taha ako ʻokú ne vakili e ngaahi fakaikiiki ʻo e folofolá ʻo kumi ʻa e tokāteliné, ngaahi tefitoʻi moʻoní, pea mo e ngaahi moʻoni mahino kehé. ʻOku lau ko e founga ko ʻení ko e mahino ia ʻo e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá.

ʻIloʻi ‘a e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní:ʻOku fakataipe ʻe he finemui ʻokú ne ʻilo ʻa e makakoloá ʻi he ʻoneʻoné, ʻa e founga hono ʻilo ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi he folofolá pea ʻi he lea ʻa e kau palōfitá. ʻOku hangē pē nofo mamaha ʻa ha ngaahi makakoloa ʻe niʻihi ofi ki he fukahi ʻoneʻoné mo e niʻihi naʻe nofo loloto ange ʻi he ʻoneʻoné, pea mo ha ngaahi moʻoni taʻengata ʻi he folofolá ʻoku ʻiloʻi ngofua, ka ko ha niʻihi ia ʻoku fie maʻu ha ngāue lahi ange kae toki maʻu.

Ke mahino ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní:ʻOku fakafofongaʻi ʻe he finemui ʻokú ne vakavakaiʻi fakalelei ʻa e makakoloá ʻa e tokotaha ako ʻoku ako faivelenga ke mahino lahi ange ki ai e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

Ongoʻi ʻa e moʻoni mo hono mahuʻinga ‘o e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní:ʻE lava ke fakatatau ʻa e finemui ʻokú ne fakahoungaʻi hono makehe mo e mahuʻinga ʻo e foʻi makakoloa takitaha ki ha tokotaha ako ʻokú ne ongoʻi ʻa e moʻoní mo hono mahuʻinga ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku maʻu ʻi he folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá.

Fakaʻaongaʻi e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní:ʻOku totonu ke tatau pē taimi ne ʻalu ai e fakakaukau ʻa e finemuí ki ha ngaahi founga pau te ne lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e ngaahi foʻi makakoloá takitaha, pea mo e totonu ke fakakaukauʻi ʻe he kau akó ha founga ke ngāue ʻaki fakatāutaha mo fakaʻaongaʻi ai ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi he taimi ʻoku fai ai ʻe he Laumālié ha fakahinohino fakatāutaha ki honau ʻatamaí mo e lotó.

Ko hono Fakaʻaongaʻi e Sīpinga ʻo e Akó ʻi Hono Ako e Ongoongoleleí

Ko e ngaahi fakamatala ko ʻení ko ha sīpinga ia ʻo e founga hono tokoniʻi ʻe he sīpinga ʻo e ako ko ʻení e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e folofolá ke ʻilo, mahino, pea mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻenau moʻuí:

• “ʻOku mahino lelei ange kiate au ʻa e folofolá. ʻOku ou ʻilo e founga ke fai ai e fehuʻí mo kumi ʻa e talí. ʻOku ou lau he taimí ni ke ʻilo ʻa e moʻoní mo mahino lelei ange ʻa e meʻa ke u faí.”

• “Naʻe teʻeki ai ke u nofo hifo ʻiate au pē ke lau ʻa e folofolá, ka kuó u anga ʻaki ʻeni ke fai ia ʻi he pō kotoa pē. ʻOku fakafiefia moʻoni ke ʻiloʻi mo mahino ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku ongo kiate koe mo tōkakano ki ho lotó.”

• “Naʻá ku anga ʻaki hono taʻe-faʻa-lau ʻa e folofolá koeʻuhí naʻe ʻikai ke mahino kiate au. Ka kuó u ʻiloʻi ʻeni ʻoku fonu ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní pea te u lava ʻo fakatotolo ai ke maʻu e talí. Kuó u fai ia ʻi he taʻú ni ʻo lahi ange ʻi he kotoa ʻo ʻeku moʻuí.”

• “Ko e meʻa ʻe taha ʻoku meimei ke lahi taha ai hono tokoniʻi au ʻe he seminelí ʻi ha toe meʻá, ko e fakaʻau ke u manako pea mahino kiate au ʻa e folofolá. Kuo lahi haʻaku ngaahi lotu kuo tali mai. Kuó u fakamālohia foki hoku vā fetuʻutaki mo hoku Fakamoʻuí, pea ʻoku ou fakafetaʻi lahi ai. Te u kole fēfē ha toe meʻa lahi ange ai?”

• “Kuó u ʻilo moʻoni ʻeni e founga ke ako lelei ange ai mei he folofolá, pea kuo ʻikai ke toe taʻeoli ʻeni kiate au. ʻOku ou loto moʻoni ke u ako hangatonu meiate kinautolu pea mo fakalaulauloto ki he founga ʻoku totonu ke u moʻui ai ke u foki ki heʻeku Tamai Hēvaní.”

• “ʻOku hangē he taimi ʻe niʻihi ʻi heʻeku laukongá ʻoku ʻikai ngata pē hono lōmekina au he ʻofá mo e fiefiá ka ʻoku meimei ke fonu mahuohua hono ngaahi pēsí mo e takafí ʻi he ʻiló.”

Fakamatala Fakanounoú mo e Fakaʻaongaʻí

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ke Manatuʻí

• ʻI hoʻomou hoko ko ia ko e kau faiako ʻi he seminelí mo e ʻinisititiutí, ʻoku fakatukupaaʻi kimoutolu ke akoʻi ʻa e kau akó ʻi he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí hangē ko ʻene hā ʻi he folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá.

• Kuo pau ke ako ʻe he kau faiakó mo e kau akó ʻa e founga ke maʻu ai e ongoongoleleí mei he ngaahi peesi ʻo e folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá ke tōkakano ki honau lotó.

• ʻOku fakamamafaʻi ʻe he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú ha sīpinga ako faingofua ʻokú ne fakaʻatā e kau faiakó mo e kau akó ke nau ʻilo, mahino, pea mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻi heʻenau moʻuí.

• Ko e lahi ange ʻene mahino kiate koe mo ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi konga mahuʻinga ʻo e sīpinga ʻo e akó ʻi hoʻo ako ʻo e ongoongoleleí, ko hoʻo malava lelei ange ia ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau fakahoko ʻe kinautolu peé.

“ʻOku fakatukupaaʻi kitautolu ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke tau hoko ko ha taha, ʻo fehangahangai ia mo e ngaahi kautaha ʻo e māmaní, ʻa ia ʻoku nau akoʻi kitautolu ke tau ʻilo ha meʻá” (Dallin H. Oaks, “The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 32).

“Ko ia, Pea hā Leva?”

Hiki ha ngaahi meʻa te ke fakahoko ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke ako ʻi he ʻaho ní, ke fakaʻosi ʻaki ʻa e aʻusia fakaako ko ʻení.