Aʻusia Fakaako Fika 7

Ko hono ʻIloʻi ʻo e Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

Vakai Fakalūkufuá

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he aʻusia fakaako ko ʻení ʻa e ngaahi fakakaukaú ni:

Ko hono ʻiloʻi ʻo e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fakamatalaʻi mahino maí
Ko hono ʻiloʻi ʻo e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí
Ko hono hiki ʻo e ngaahi fakamatala ki he tefitoʻi moʻoní

Ngaahi Fakakaukau Mahuʻingá

ʻOku ʻomi ʻe he sīpinga ʻo e ako naʻe fakafeʻiloaki ʻi he aʻusia fakaako fika 5 ha ngaahi meʻa mahuʻinga ʻoku tokoni ʻi hono fakatōkakano ʻo e ongoongoleleí ki hotau ʻatamaí mo e lotó. Te tau fakamatala ʻi he aʻusia fakaako ko ʻení ki hono ʻiloʻi ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

Ko e taumuʻa ʻo e aʻusia fakaako ko ʻení ke ʻomi ha talateu nounou ki he ngaahi tafaʻaki ʻo e sīpinga ʻo e akó. ʻI hoʻo hoko ko ia ko e faiako semineli pe ʻinisititiutí, te ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie lahi ange ke ʻilo mo akoako fakahoko ʻa e ngaahi taukei ko ʻení.

Ko hono ʻIloʻi ʻo e Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

: ʻOku misi ha finemui ʻi he talanoa fakatātā ʻo e makakoloá kau ki haʻane maʻu ha ngaahi makakoloa mahuʻinga lahi.
: Ko e meʻa tatau pē, te tau lava ʻo maʻu ha ngaahi makakoloa fakafolofola te nau lava ke tāpuekina ʻetau moʻuí, ʻi he taimi ʻoku tau ako ai ʻa e folofolá.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

“ʻE kāinga, ʻoku foaki mai ʻe he folofolá kiate kitautolu ha ngaahi taiamoni fakatokāteline lahi fau. Pea ko e taimi ʻoku tapa ai ʻa e maama ʻo e Laumālié ʻi honau ngaahi tapá, ʻoku nau fetapaki ʻi ha tuʻunga fakasilesitiale mo hulungia ʻa e hala ʻoku tonu ke tau muimui aí”(“Acccording to the Desires of [Our] Hearts,” Ensign, Nov. 1996, 21).

ʻOku fakataipe ʻe he ngaahi makakoloa ʻi he ʻoneʻoné ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ʻoku ʻi he folofolá mo e lea ʻa e kau palōfitá.

Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní: Fehangahangai ʻo e Fakamatalaʻi Mahino Maí mo e Fokotuʻu Maí

ʻOku feinga ʻa e finemui ʻi he talanoa fakatātā ʻo e makakoloá ke maʻu ha ngaahi makakoloa mahuʻinga. Naʻá ne maʻu ʻi heʻene fekumí, ha niʻihi ofi ki he fukahi ʻoneʻoné pea mo ha niʻihi naʻe tonumia loloto ange ʻi he ʻoneʻoné. Ko e meʻa tatau pē, te ke ʻilo ha ngaahi tokāteline ʻe niʻihi mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku mahino hono fakamatalaʻi ʻi he folofolá pea ʻoku faingofua hono ʻiló. Ko ha niʻihi ʻoku ʻikai fakahaaʻi hangatonu mai ʻi he folofolá ka ʻoku fokotuʻu mai pē. ʻOku fie maʻu ʻe he ngaahi meʻá ni ha ngāue lahi ange kae toki ʻiloʻi.

Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻoku Fakamatalaʻi Mahino Maí	Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻoku Fokotuʻu Maí
Tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fakahaaʻi mahino mo hangatonu ʻi he fakamatala ʻo e folofolá.	Tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻikai fakahaaʻi hangatonu ʻe he tokotaha naʻá ne tohi e folofolá ka ʻoku fokotuʻu mai ʻi he fakamatalá.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti (1928–2015) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo hono ʻiloʻi ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻo pehē:

“Fekumi ki he ngaahi tefitoʻi moʻoní. Fakamavahevaheʻi fakalelei kinautolu mei he fakamatala ʻoku fakaʻaongaʻi ke fakamatalaʻi kinautolú” (“Acquiring Spiritual Knowledge,” Ensign, Nov. 1993, 86).

ʻE tokoni ʻa e toenga ʻo e aʻusia fakaako ko ʻení ʻi hono fakatupulaki hoʻo malava ke ʻiloʻi fakatouʻosi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fakamatalaʻi mahino maí mo fokotuʻu mai peé. (Vakai foki, Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí: Ko ha Tohi Tuʻutuʻuni maʻá e Kau Faiako mo e Kau Taki ʻi he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú [2012], 47.)

Ko Hono ʻIloʻi ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni Kuo Fakahāʻí

Ko e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo fakahāʻí ʻa ē ʻoku fakahaaʻi pau mo mahino ʻi hono fakamatala he folofolá.

Lau ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení ke ke ʻiloʻi ha ngaahi sīpinga ʻo e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fakahā mahino aí (ʻoku fakamamafaʻi matolu atu).

Sione 15:10— “Kapau ʻoku mou fai ʻeku ngaahi fekaú, te mou nofo ʻi heʻeku ʻofá; ʻo hangē ko ʻeku fai ʻa e ngaahi fekau ʻa ʻeku Tamaí, peá u nofo ʻi heʻene ʻofá.”
Sēnesi 1:27—“Ko ia naʻe ngaohi ʻa e tangatá ʻe he ʻOtuá ʻi hono tataú, naʻá ne ngaohi ia ʻi he tatau ʻo e ʻOtuá; naʻá ne ngaohi ʻa kinaua ko e tangata mo e fefine.”
Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:23—“Ka ke ke ʻilo ko ia ia ʻokú ne fai ʻa e ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní te ne maʻu ʻene totongí, ʻio ʻa e melinó ʻi māmani pea mo e moʻui taʻengatá ʻi he maama ka hoko maí.”
Hilamani 3:27—“Ko ia ʻoku tau lava ʻo ʻiloʻi ai ʻoku ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí kiate kinautolu kotoa pē te nau ui ki hono huafa toputapú, ʻi he moʻoni ʻo honau lotó.”
Siope 36:5—“Vakai, ʻoku māfimafi ʻa e ʻOtuá, pea ʻoku ʻikai te ne manukiʻi ha toko taha: ʻoku māfimafi ia ʻi he mālohi mo e poto.”

Ko Hono ʻIloʻi ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻoku Fokotuʻu Maí

: Naʻe ʻikai fiemālie ʻa e finemui ʻi he talanoa fakatātā ʻo e makakoloá ʻi hono ʻilo pē ʻo e makakoloá ʻi he fukahi ʻoneʻoné. Naʻá ne ʻiloʻi ko ʻene keli loloto ange ko ia ʻi he ʻoneʻoné mo siviʻi fakaleleí, te ne ala ʻilo ai ha ngaahi makakoloa kehe ʻoku mahuʻinga lahi.
: Ko e meʻa tatau pē, te ke lava ʻi hoʻo ako ʻa e folofolá ʻo ako ke “keli” mo “siviʻi” ʻi he kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá ke maʻu ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí. ʻOku meimei faʻa hoko ʻeni ko ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻilo mahuʻinga taha te ke fakahoko ʻi hoʻo ako folofolá. Ko hono ʻilo ʻo e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí, ʻoku fie maʻu ki ai ha taimi pea mo ha fakakaukau lelei.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono ʻIloʻi ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻoku Fokotuʻu Maí

ʻOku ʻomi ʻe he tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí ʻa e ngaahi fokotuʻu ko ʻení ke tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau faiakó mo e kau akó ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí:

Kumi e fekauʻaki ʻa e tupuʻangá pea mo e olá

“ʻAki hano ʻanalaiso e ngaahi ngāue, tōʻonga, mo e ngaahi ʻulungaanga [tupuʻanga] ʻo e niʻihi fakafoʻituitui pe kulupu ʻi he fakamatala fakafolofolá, pea ʻai ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tāpuaki pe nunuʻa ʻoku hoko tupu mei aí [nunuʻa pe olá], ʻoku mahino lelei ange leva ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí” (Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí,37).

“Lolotonga ʻeku lau ʻa e Mātiu 4:1–11 naʻe kamata ke tukutaha ʻeku tokangá ki he ngaahi ngāue ʻa e Fakamoʻuí mo e founga ʻo ʻEne ʻaukai mo lotú ʻi Heʻene feinga ke ‘kau mo e ʻOtuá.’ Peá u toki fakatokangaʻi ʻa e founga ʻo ʻEne fakaʻaongaʻi ʻa e folofolá ke tekeʻi ʻaki e ngaahi ʻahiʻahi naʻe fakataumuʻa kiate Ia ʻe he filí. Naʻe ʻomi ʻe Heʻene ʻaukai, lotu, pea mo fakaʻaongaʻi ʻa e folofolá (tupuʻangá) ha ivi fakalaumālie feʻunga ke Ne ikunaʻi ʻaki ʻa e ʻahiʻahí (ola). Naʻá ku hiki ʻa e kiʻi tefitoʻi moʻoni nounou ko ʻení ʻi heʻeku tohinoá, ʻi heʻeku fakatokangaʻi ʻa e meʻá ni: Te tau lava ʻo maʻu ha ivi fakalaumālie lahi ange ke ikunaʻi ʻaki ʻa e filí, ʻi he taimi ʻoku tau ʻaukai, lotu, pea mo mahino ai ʻa e folofolá.”

“Naʻá ku maʻu ha tefitoʻi moʻoni maʻongoʻonga naʻe fokotuʻu mai ʻi he 1 Nīfai 18:3. Naʻe ʻalu ‘tuʻo lahi [ʻa Nīfai] ki he moʻungá pea lotu tuʻo lahi ki he ʻEikí.’ Ko hono olá, naʻe fakahā ange ki ai ʻe he ʻEikí ha ngaahi meʻa maʻongoʻonga. Naʻá ku tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo ʻeku folofolá, ʻi heʻeku fakakaukau ki he pōpoaki ko ʻení: Ko e lahi ange ko ia ʻo ʻeku feinga ke fetuʻutaki mo e ʻEikí ʻi he lotu fakatāutahá, ko e lahi ange ia ʻEne fakahā mai kiate au ʻa e ngaahi meʻa maʻongoʻongá.”
Fai ha ngaahi fehuʻi.

ʻE toe lava foki ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí ʻaki hano fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:
- Ko e hā ʻa e lēsoni pe taumuʻa ʻo e talanoá?
- Ko e hā nai ʻa e ʻuhinga naʻe fakakau ai ʻe he tokotaha tohí ʻa e ngaahi meʻa ne hokó pe ngaahi veesi ko ʻení?
- Ko e hā ʻa e meʻa naʻe loto ʻa e tokotaha tohí ke tau akó?
- Ko e hā ha ngaahi mo‘oni mahu‘inga ‘e ni‘ihi na‘e ako‘i mai ‘i he potufolofola ko ‘ení?
“Naʻá ku fehuʻi ʻi he lolotonga ʻo ʻeku lau e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 9, ʻa ia ʻoku ʻi ai e naʻinaʻi ʻa e ʻEikí kia ʻŌliva Kautelé, ne ʻikai lava ʻene feinga ke tokoni ʻi he liliu ʻo e Tohi ʻa Molomoná, ‘Ko e hā ʻa e lēsoni pe taumu’a ʻo e talanoa ko ʻení?’ Naʻe hā mai ki hoku ʻatamaí ha tefitoʻi moʻoni naʻe fokotuʻu mai ʻOku fie maʻu ke tau ngāue kae maʻu mo ʻilo ʻa e fakahaá.”

“Naʻá ku lau ʻi he ʻAlamā 17–18, fekauʻaki mo e ngāue ʻa ʻĀmoni ki he Tuʻi ko Lamōnaí ʻo ʻikai fakakaukau ki ha totongí pea mo e tanganeʻia ʻa e Tuʻi ko Lamōnaí ʻi he faivelenga ʻa ʻĀmoní. Naʻá ku fifili, ‘Ko e hā naʻe fakakau ai ʻe he tokotaha naʻá ne tohí ʻa e ngaahi fakaikiiki ko ʻení ʻi he ongo vahé ni?’ Naʻá ku hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻeku folofolá, ko e tali ki he fehuʻi ko ʻení: ʻI heʻetau tokoni faivelenga ki he niʻihi kehé, te tau lava ke tokoni ai ke nau teuteu ke tali ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.”
Fakahaaʻi mahino mo faingofua ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

ʻOku akoʻi ʻe he tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí ʻoku kau ʻi hono “ʻiloʻi ʻo e [tokāteline mo e] ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí ʻa hono ʻiloʻi ʻo e ngaahi foʻi moʻoni ʻoku fakatātaaʻi ʻi he fakamatala fakafolofolá, pea fakamatalaʻi nounou mo mahino ia” (Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí, 37). ʻOku tokoni hono hiki mahino mo kakato e fakamatala ʻo e tokāteline mo e tefitoʻi moʻoní ke fakapapauʻi ʻetau ngaahi fakakaukaú pea mo maʻu ha pōpoaki fakafolofola ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke foaki mai kiate kitautolú.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā B. H. Lōpeti (1857–1933) ʻo e Kau Fitungofulú:

“Koeʻuhí ke ʻiloʻi, kuo pau ke fakahaaʻi ʻa e moʻoní pea ko ʻene mahino mo kakato ange ʻa e fakamatalá, ko e lahi ange ia e faingamālie ʻe maʻu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ke fakamoʻoniʻi ki he laumālie ʻo e tangatá ʻoku moʻoni ʻa e ngāué” (New Witnesses for God, 3 vols. [1909], 2:vii, ne fakaʻaongaʻi ʻi he James E. Faust, “What I Want My Son to Know before He Leaves on His Mission,” Ensign, May 1996, 41).

Naʻe fakamamafaʻi ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

“ʻOku mahuʻinga lahi fau ke fokotuʻutuʻu ʻa e moʻoni ʻoku tau tānakí ʻo fakamatalaʻi faingofua ai e tefitoʻi moʻoní” (“Acquiring Spiritual Knowledge,” Ensign, Nov. 1993, 86).

Kapau te ke fakahoko ʻo hangē ko ia ʻoku fokotuʻu mai ʻe ʻEletā Sikotí—“[ʻo] fokotuʻutuʻu lelei ʻa e moʻoni [ʻokú ke] tānakí ke hoko ko ha ngaahi fakamatala mahinongofua ʻo e tefitoʻi moʻoní”—te ke fakatokangaʻi ʻoku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi fakamatala ʻaonga taha ʻo e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní ha niʻihi ʻo e ngaahi anga ko ʻení:

Ko ha ngaahi fakamatala kakato kinautolu.
ʻOku nau faingofua, mahino, mo nounou.
ʻOku mahuʻinga, taʻe-feliliuaki, mo tuʻuloa ʻa e ngaahi moʻoni ʻoku nau fakamatalaʻí.
ʻOku nau faʻa fokotuʻu ha ngāue pea pehē ki ha ngaahi ola fekauʻaki mo ia.
ʻOku nau mahuʻinga fakatāutaha.

Ko e fē ʻi he ngaahi ʻulungaanga ko ʻení te ke lava ʻo fakatokangaʻi ʻi he ngaahi fakamatala takitaha ko ʻeni ʻo e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní?

Ko e lahi ange ʻeku feinga ke fetuʻutaki mo e ʻEikí ʻi he lotu fakatāutahá, ko e lahi ange ia ʻEne fakahā mai e ngaahi meʻa maʻongoʻongá kiate au.
Te u lava ʻo maʻu ha mālohi fakalaumālie lahi ange ke ikunaʻi ʻa e ʻahiʻahí ʻi he taimi te u ʻaukai, lotu, mo mahino ai ʻa e folofolá.
Naʻe fuesia ʻe Sīsū Kalaisi ʻeku ngaahi angahalá.
ʻOku fie maʻu ha ngāue ʻi heʻeku tafaʻakí ke maʻu mo fakatokangaʻi ʻa e fakahaá.
Te u lava ʻi heʻeku tokoniʻi faivelenga ʻa e niʻihi kehé ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau mateuteu ke maʻu e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

Mamata ʻi he foʻi vitiō “Identifying Doctrine and Principles” (7:09), ʻoku maʻu ʻi he LDS.org. ʻOku fakamatalaʻi ʻe ha kau faiako ʻe toko tolu ʻi he foʻi vitioó ni ʻenau feinga ke ʻiloʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Luke 5:1–11 ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fokotuʻu ʻe tolu ʻoku hā atu ʻi ʻolungá.

NaN:NaN

Lekooti ʻi ha tohinoa ako pe ʻi ha feituʻu kehe ha foʻi fakakaukau ʻe ua pe tolu ʻoku hā mahino kiate koe mei he foʻi vitioó te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pea vahevahe mo hoʻo taki fakafaiakó pe kulupú.

Ko e Ola hono ʻIloʻi ʻo e Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

Mamata ʻi he foʻi vitiō “Identifying Doctrine and Principles: Students’ Testimonies” (2:39), ʻoku maʻu ʻi he LDS.org. ʻOku fakamatalaʻi ʻe ha kau ako semineli mo e ʻinisititiuti ʻe niʻihi ʻi he foʻi vitiō ko ʻení ʻa e ola ʻo e feinga ke ʻiloʻi ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi heʻenau ako folofolá. Fakakaukau ʻi hoʻo mamatá, ki he lelei ʻe lava ke fakahoko ʻe he faʻahinga taukei ko ʻení ʻi hoʻo ako folofola ʻaʻaú kae ʻumaʻā ʻa e akoʻi mo ako ʻe hoko ʻi homou lokiakó.

NaN:NaN

Fakamatala Fakanounoú mo e Fakaʻaongaʻí

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ke Manatuʻí

Ko e tefitoʻi taumuʻa ʻo e folofolá ke akoʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.
ʻOku kau ʻi he tokāteliné ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻinga mo taʻefeliliuaki ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.
Ko e tefitoʻi moʻoní ko ha foʻi moʻoni tuʻuloa pe fono ʻe lava ke ʻai ʻe he fakafoʻituituí ke ne tataki kinautolu ʻi he fai ʻo ʻenau ngaahi filí.
ʻOku ʻi ai ha ngaahi tokāteline mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe niʻihi ʻoku fakamatalaʻi mahino mo mataʻāʻā ʻi he fakamatala ʻo e folofolá, ka ko e niʻihi ʻoku fokotuʻu mai pē
ʻOku kau ʻi hono ʻiloʻi e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fokotuʻu maí ʻa hono fakamatalaʻi mahino mo nounou kinautolú.
ʻOku fie maʻu ke fakakaukauʻi lelei mo akoako fakahoko ʻa e feinga ke ʻiloʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he folofolá.

“He ʻikai lava ʻe ha taha ʻo ako fakamoʻomoʻoni e folofolá taʻe te ne ako e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí he kuo tohi e ngaahi folofolá ke fakatolonga e ngaahi tefitoʻi moʻoní ke lelei kiate kitautolu” (Marion G. Romney, “The Message of the Old Testament” [Church Educational System symposium on the Old Testament, Aug. 17, 1979], 3, si.lds.org).

“Ko ia, Pea hā Leva?”

Hiki ha ngaahi meʻa te ke fakahoko ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke ako ʻi he ʻaho ní, ke fakaʻosi ʻaki ʻa e aʻusia fakaako ko ʻení.