Aʻusia Fakaako Fika 8

Ko e Mahino, Ongo, mo hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

Vakai Fakalūkufuá

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he aʻusia fakaakó ni ʻa e ngaahi fakakaukau ko ʻení:

• Ko hono fakatō ʻo e ongoongoleleí ki hotau lotó

• Ko ʻene mahino ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

• Ko hono ongoʻi ʻo e moʻoni mo hono mahuʻinga ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

• Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

Ngaahi Fakakaukau Mahuʻingá

ʻOku ʻomi ʻe he sīpinga ʻo e akó ha ngaahi meʻa mahuʻinga ʻoku tokoni ke fakatō ki hotau ʻatamaí mo hotau lotó ʻa e ongoongoleleí Te tau fakamatala ʻi he aʻusia fakaako ko ʻení ki he mahino, ongoʻi ʻo e moʻoní mo hono mahuʻingá, pea mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní.

Ko e taumuʻa ʻo e aʻusia fakaako ko ʻení ke ʻomi ha talateu nounou ki he ngaahi tafaʻaki ʻo e sīpinga fakaakó. ʻI hoʻo hoko ko ia ko e faiako semineli pe ʻinisititiutí, te ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie lahi ange ke ʻilo mo akoako fakahoko ʻa e ngaahi taukei ko ʻení.

Ko e Mahino, Ongoʻi ʻo e Moʻoní mo e Mahuʻinga ʻo e, pea mo hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

Ko e talanoa fakatātā ʻo e makakoloá ko ha fakataipe ia ʻo hono ako ʻo e folofolá. ʻOku tokoni ʻa e ngaahi ʻelemēniti ko ʻení ʻe tolu ke mahino kiate kitautolu ʻa e meʻa te tau lava ʻo fai ʻi heʻetau akó ʻi he hili ʻetau ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí.

1. Mahino ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   

   Naʻe vakavakaiʻi ʻe he finemuí ʻa e foʻi makakoloa takitaha naʻá ne ʻiló, ʻo siofi fakalelei hono fōtungá mo e ngaahi tapá.

   

   Te tau lava ʻi heʻetau ʻilo ʻa e ngaahi makakoloa ʻo e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ke vakavakaiʻi fakalelei takitaha kinautolu ke mahino lelei ange honau ʻuhingá mo honau mahuʻingá.

2. Ongoʻi ʻa e moʻoní mo hono mahuʻinga ‘o e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   

   Naʻe ongoʻi ʻe he finemuí ʻoku tupulaki ha loto houngaʻia ʻiate ia ki he foʻi makakoloa takitaha.

   

   Ko e taimi ʻoku tau maʻu ai ha mahino ʻoku loloto ki he ngaahi moʻoni ʻoku tau maʻú, ʻoku tau ongoʻi honau mahuʻingá, ʻenau kaungá, mo honau fuʻu fie maʻú.

3. Fakaʻaongaʻi ʻa e Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

   

   Naʻe fakaafeʻi e finemuí ʻe heʻene tamaí ke ne fakakaukauʻi ʻa e meʻa te ne ala fakahoko ʻaki e ngaahi makakoloa naʻá ne ʻiló.

   

   Ka hili ʻetau maʻu ha fakamoʻoni mo fakahoungaʻi ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni, ʻoku totonu ke tau fakakaukauʻi ha ngaahi founga pau te tau lava ai ʻo fakaʻaongaʻi ia ʻi heʻetau moʻuí.

Kuo ʻosi fakamamafaʻi ʻe he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní hono mahuʻinga ke fakatōkakano ʻa e ongoongoleleí ki hotau lotó. Ko ʻene mahino ko ia e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá ʻo tau lava ai ʻo ʻiloʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, ko ha kamataʻanga lelei ia ke maʻu ai ha ʻilo ki he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Ka koeʻuhí ke tokoniʻi e meʻa ʻoku tau ʻilo ʻi hotau ʻatamaí ke tōkakano ki hotau lotó, ʻoku lahi ange maʻu pē ai ha meʻa kuo pau ke tau fai. Kuo pau ke tau feinga ke:

1. Mahino ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo tau ʻosi ʻiló.

2. Ongoʻi honau moʻoní mo e mahuʻingá.

3. Fakaʻaongaʻi kinautolu ʻi heʻetau moʻuí.

ʻOku ngāue fakataha ʻa e ngaahi ʻelemēniti ko ʻeni ʻe tolu ʻo e sīpinga ʻo e akó ke fakaafeʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻoku tokoni ke fakatōkakano ʻa e ongoongoleleí ki hotau lotó.

ʻEkitivitī ʻo e Tohi Tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí

ʻOku ʻi he Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí: Ko ha Tohi Tuʻutuʻuni maʻá e Kau Faiako mo e Kau Taki ʻi he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú (2012) ha fakamatala mahuʻinga fekauʻaki mo e tafaʻaki takitaha ko ʻeni ʻo e sīpinga ʻo e akó. Vakaiʻi ʻa e meʻa ʻoku akoʻi ʻe he tohi tuʻutuʻuní ʻaki hono lau e ngaahi konga ʻoku ʻasi ʻi he tohi tuʻutuʻuní pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo iá.

1. Mahino ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   Fekumi ʻi he konga 2.5.2 (“ʻIloʻi ʻa e Ngaahi Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní”) ʻi he peesi 39–40 ʻo hoʻo tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí. Kumi ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, he lolotonga hoʻo akó:

   • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke “[mahino] ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí”?

   • Te u fakatupulaki fēfē ʻa e mahino ʻoku ou maʻu ki he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻa ia ʻoku ou ʻiloʻí?

2. Ongoʻi hono moʻoni mo mahuʻinga e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   Fekumi ʻi he konga 2.5.3 (“Ongoʻi Hono Moʻoni mo e Mahuʻinga ʻo e Ngaahi Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní”) ʻi he peesi 40–41 ʻo hoʻo tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí. Kumi ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he lolotonga hoʻo akó:

   • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke u ongoʻi e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni kuó u ʻiloʻi?

   • Ko e hā te u lava ʻo fai ko ha tokotaha ako ke fakaafeʻi e ivi tākiekina ʻo e Laumālié ke Ne tokoniʻi au ke u ongoʻi ʻa e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo ha tefito’i mo’oni pe tokāteline kuó u ʻiloʻi?

   • Ko e hā e fatongia ʻoku fakahoko ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻi he meʻa ko ʻení?

3. Fakaʻaongaʻi e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   Fakatotolo ʻi he konga 2.5.4 (“Fakaʻaongaʻi ʻo e Ngaahi Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni”) ʻi he peesi 41–42 ʻo hoʻo tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí. Kumi ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he lolotonga hoʻo akó:

   • Te u ʻilo fēfē ʻa e taimi ʻoku ou fakaʻaongaʻi ai ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí kuó u akó?

   • Ko e hā ʻe hoko ʻi heʻeku moʻuí ka u ka feinga ke fakaʻaongaʻi ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni kuó u ʻiloʻi?

   • Ko e hā te u lava ʻo fai ʻi heʻeku ako fakatāutahá ke tukutaha ange ʻeku tokangá ki hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi moʻoni ʻoku ou akó?

ʻI he ngaahi fakamatala kotoa kuo mou toki ako ʻi he tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí, tau tukutaha ʻetau tokangá ʻi ha ngaahi fokotuʻu mahuʻinga ʻe tolu. ʻI he lisi ko ʻení, ʻoku fakatauhoa ai ʻa e ʻelemēniti takitaha mo ha ngāue te ke lava ʻo fai ʻi hoʻo feinga ke mahino, ongoʻi e moʻoní mo hono mahuʻingá, pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻokú ke ako ʻi he folofolá.

1. Mahino ʻa e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   ʻAnalaiso e ʻuhinga ʻo e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní ʻaki hano fai ha ngaahi fehuʻi mo fekumi ki he talí.

2. Ongoʻi hono moʻoni mo e mahuʻinga e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   Fakakaukau ki he ʻaonga ʻo e tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo moʻuí pe ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé.

3. Fakaʻaongaʻi e tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní

   Fakakaukau pe ko e hā ha ngāue pau ʻoku totonu ke ke fai ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo moʻuí.

Ko Hono Fakaʻaongaʻi ʻo e Sīpinga ʻo e Akó

Mamata ʻi he foʻi vitiō “Understand, Feel, and Apply Principles” (7:12), ʻoku maʻu ʻi he LDS.org. ʻOku aleaʻi ʻe ha kau faiako ʻe toko tolu ʻi he foʻi vitioó ni ʻa ʻenau feinga ke mahino, ongoʻi e moʻoní mo e mahuʻingá, pea fakaʻaongaʻi ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he Luke 5:1–11.

Lekooti ʻi ha tohinoa ako ha foʻi fakakaukau ʻe ua pe tolu ʻoku hā mahino kiate koe ʻi hoʻo mamata ʻi he fealēleaʻaki ko ʻení pe ʻi ha feituʻu kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pea vahevahe mo hoʻo taki ʻinisēvesí pe kulupú.

ʻEkitivitī Akoako ʻOku Fakahinohinó

ʻOku tau lau ʻi he ʻEta 6:1–12, naʻe fakatupu ʻe he ʻEikí ʻa e matangí ke ne tataki ʻa e ngaahi lafalafa ʻa e kau Sēletí ki he fonua ʻo e talaʻofá. Ko ha tefitoʻi moʻoni ʻeni ʻe taha te tau lava ʻo ʻilo ʻi he potufolofola ko ʻení: Ko e taimi te tau falala ai ki he ʻEikí mo fai Hono finangaló, te Ne tataki ʻa e halanga ʻo ʻetau moʻuí. Muimui ʻi he ngaahi sitepu ʻi laló ʻo feinga ke mahino, ongoʻi e moʻoní mo hono mahuʻingá, pea fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Hiki hoʻo ngaahi talí mo e ngaahi fakakaukaú ʻi hoʻo folofolá pe tohinoa fakatāutahá.

1. Fakatupulaki hoʻo mahino ki he tefitoʻi moʻoní

   ʻAnalaiso e ʻuhinga ʻo e tefitoʻi moʻoní ʻaki hono fai ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení pea kumi ʻa e talí:

   • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke falalá?

   • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke falala ki he ʻEikí?

   • Ko e hā ʻoku lava ai ke tataki ʻe he ʻEikí ʻa e moʻui ʻa kinautolu ʻoku falala kiate Iá?

   • ʻOku tataki fēfē ʻe he ʻEikí ʻa e halanga ʻo ha moʻui ʻa ha taha fakafoʻituitui?

2. Feinga ke ongoʻi e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo e tefitoʻi moʻoní

   Fakakaukau ki he ʻaonga ʻo e tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo moʻuí pe moʻui ʻa e niʻihi kehé, kau ai ha niʻihi fakafoʻituitui mei he folofolá pe hisitōlia ʻo e Siasí.

   • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hā ai mei hoʻo moʻuí mo e fakamoʻoní ʻa e moʻoni ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

   • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hā ai mei he moʻuí mo e fakamoʻoni ʻa e niʻhi ʻokú ke fakakaukau ki aí, e moʻoni ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

3. Fakaʻaongaʻi e tefitoʻi moʻoní

   Fakakaukau pe ko e hā ha ngāue pau ʻoku totonu ke ke fai ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo moʻuí.

ʻEkitivitī Ako Fakafoʻituitui

Fili ha tefitoʻi moʻoni ʻokú ke ʻiloʻi ʻi hoʻo ako e Luke 5:12–26 ʻi he aʻusia fakaako fika 7 pe fili ha tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻiloʻi ʻi he konga 3.2 (“Luke 5: Ko ha Sīpingá”) ʻi he peesi 56–57 ʻo e tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí. Hili ia pea fakahoko ʻeni:

1. Fakatupulaki hoʻo mahino ki he tefitoʻi moʻoní.

   ʻAnalaiso ʻa e ʻuhinga ʻo e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní ʻaki hano fai ha ngaahi fehuʻi mo kumi ʻa e talí.

2. Feinga ke ongo’i hono mo’oni mo e mahuʻinga ʻo e tefitoʻi moʻoní.

   Fakakaukau ki he ʻaonga ʻo e tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo moʻuí pe ʻi he moʻui ʻa e niʻihi kehé.

3. Fakaʻaongaʻi e tefitoʻi moʻoní.

   Fakakaukau pe ko e hā ha ngāue pau ʻoku totonu ke ke fai ke fakaʻaongaʻi ai ʻa e tokāteliné pe tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo moʻuí.

Hiki ha niʻihi ʻo hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongó mei he ʻekitivitī ko ʻení ʻi ha tohinoa ako pe ʻi he feituʻu kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pea vahevahe mo hoʻo taki fakafaiakó pe kulupú.

Fakamatala Fakanounoú mo e Fakaʻaongaʻí

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ke Manatuʻí

• Ko e taumuʻa hono ako ʻo e ongoongoleleí ke fakaafeʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau ʻave ʻa e tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí mei hotau ʻatamaí ki hotau lotó.

• ʻOku kau ʻi he mahino ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoní ke ʻoua naʻa ngata pē ʻi heʻetau ʻiloʻi hono ʻuhingá kae [ʻiloʻi foki] mo e founga te ne lava ke tokoniʻi ai ʻetau moʻuí.

• ʻOku teuteuʻi kitautolu ʻe he mahino lelei ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoní ke tau ongoʻi hono moʻoní mo hono mahuʻingá.

• ʻOku fakatupulaki ʻe he ongoʻi ʻo e moʻoni mo e mahuʻinga ʻo ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni ʻa ʻetau holi ke fakaʻaongaʻi ia ʻi heʻetau moʻuí.

• ʻOku hoko hono fakaʻaongaʻí ʻi he taimi ʻoku tau lea ʻaki aí, fakakaukauʻi, pea mo moʻui fakatatau mo e meʻa kuo tau akó.

“Ko e faiako moʻoní, ko ʻene ʻosi pē haʻane akoʻi ʻa e ngaahi moʻoni [ʻo e ongoongoleleí], … ʻokú ne taki atu e [kau akó] ke nau fakalaka ki muʻa ke maʻu ha fakamoʻoni fakalaumālie mo ha mahino ʻi honau lotó ʻokú ne ʻomi ha ngāue mo hono fakahokó” (Robert D. Hales, “Teaching by Faith” [an evening with Elder Robert D. Hales, Feb. 1, 2002], 5, si.lds.org).

“Ko ia, Pea hā Leva?”

Hiki ha ngaahi meʻa te ke fakahoko ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke ako ʻi he ʻaho ní, ke fakaʻosi ʻaki ʻa e aʻusia fakaako ko ʻení.