Aʻusia Fakaako Fika 6: Ko e Mahino ʻa e Kakano mo e Kaveinga ʻo e Folofolá
Aʻusia Fakaako Fika 6
Ko e Mahino ʻa e Kakano mo e Kaveinga ʻo e Folofolá
Vakai Fakalūkufuá
ʻOku fakamatalaʻi ʻe he aʻusia fakaakó ni ʻa e ngaahi fakakaukau ko ʻení:
Ko e mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá
Ko e mahino e mahuʻinga ʻo e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá
Ko hono ʻiloʻi e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá
Ngaahi Fakakaukau Mahuʻingá
Te tau vakaiʻi taha taha ke ofi ange ʻi he ngaahi aʻusia fakaako hono hokó ʻa e ngaahi kongokonga fakafoʻituitui ʻo e sīpinga ʻo e akó. ʻOku ʻomi ʻe he sīpinga ʻo e akó ha faʻunga ʻo ha ngaahi tefitoʻi meʻa mahuʻinga ʻoku tokoni ke fakatō kakano ʻa e ongoongoleleí ki hotau ʻatamaí mo hotau lotó. Te tau ako ʻi he aʻusia fakaako ko ʻení fekauʻaki mo e mahino e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá.
Ko e taumuʻa ʻo e aʻusia fakaako ko ʻení ke ʻomi ha talateu nounou ki he ngaahi tafaʻaki ʻo e sīpinga ʻo e akó. ʻI hoʻo hoko ko ia ko e faiako semineli pe ʻinisititiutí, te ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie lahi ange ke ʻilo mo akoako fakahoko ʻa e ngaahi taukei ko ʻení.
Ko e Ako mei he Folofolá: Ko e Mahino ʻo e Kakano mo e Kaveinga ʻo e Folofolá
ʻĪmisi
hands
ʻOku misi ʻa e finemui ʻi he talanoa fakatātā ʻo e makakoloá ki he kumi makakoloa ʻi he ʻoneʻoné. ʻOku fakataipe ʻe heʻene kumí ha tokotaha ako ʻoku fekumi ki he ngaahi moʻoni taʻengatá ʻi he folofolá. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ʻoneʻoné ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá—ʻa e kakaí, feituʻú, meʻa ʻoku hokó, talanoá, mo e ngaahi alā meʻa peheé—ʻa ia ʻe lava ke maʻu ai ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.
ʻĪmisi
scriptures
ʻOku totonu ke kamata ʻetau fekumi ki he ngaahi moʻoni taʻengatá ʻi he folofolá ʻaki haʻatau feinga ke mahino ʻa e puipuituʻá mo e ngaahi fakaikiiki ʻo e fakamatala ʻoku tau laú. ʻE hanga ʻe he feinga ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá ʻo fakaʻatā kitautolu ke tau ʻilo vave ange ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí.
ʻEkitivitī ʻo e Tohi Tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí
ʻĪmisi
handbook cover
Lau ʻa e konga 2.4.1 (“Kakano ʻo e Folofolá”) mo e 2.4.2 (“Kaveingá”) ʻi he peesi 32–34 ʻi hoʻo tohi tuʻutuʻuni Ko Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí. Fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻi he ongo konga ko ʻení ʻa ia ʻoku tokoni ke mahino kiate koe ʻa e ʻuhinga ʻo e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá mo e ʻuhinga ʻokú na mahuʻinga ai ʻi heʻetau akó.
Hiki hoʻo ngaahi fakakaukau mo e ongo fekauʻaki mo e mahuʻinga ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá ʻi he ako ʻo e ongoongoleleí, ʻi haʻo tohinoa ako pe ha toe feituʻu kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ia mo vahevahe mo hoʻo taki ʻinisēvesí pe kulupú.
Ko e ʻUhinga mo e Mahuʻinga ʻo e Kakano mo e Kaveinga ʻo e Folofolá
Toe fakamanatu ʻa e saati ko ʻení ke mahino lahi ange ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá:
ʻUhingá/Kakano ʻo e Folofolá
Kaveingá
Ko e hā ʻa e kakano ʻo e folofolá?
ʻOku kau ʻi he kakano ʻo e folofolá ʻa e ngaahi tūkungá pe fakamatala puipuituʻa ki ha tuʻunga ʻo ha potufolofola, ha meʻa ʻoku hoko, pe ha talanoa. ʻOku kau ʻi he kakano ʻo e folofolá ha ngaahi tuʻunga fakahisitōlia, fakafonua, mo fakasiokālafi; ha ngaahi fehuʻi naʻá ne fakatupu ha ngaahi meʻa fakafolofola ne hoko; mo e ngaahi alā meʻa peheé.
Ko e hā ʻa e kaveinga?
Ko e kaveingá ko e talanoá ia, kakaí, ngaahi meʻa naʻe hokó, malangá, mo e fakamatala fakalaumālie ko ia ʻoku kau ki he fakamatala fakafolofolá. ʻOku kau ʻi hono ʻiloʻi e kaveingá ʻa e ako e ʻuhinga ʻo e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea faingataʻá pea pehē ki hono fakaʻuhingaʻi ʻo e ngaahi talanoa fakatātaá, ngaahi fakataipé, mo e ngaahi alā meʻa peheé.
Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e kakano ʻo e folofolá?
ʻOku fakamahinoʻi mo fakaloloto ʻe he kakano ʻo e folofolá ʻa e mahino ʻo e talanoá, ngaahi akonakí, tokāteliné, mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he potufolofolá.
Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai e kaveingá?
ʻOku foaki moʻui ʻe he kaveinga ʻo e folofolá pea mahuʻinga ki he tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku maʻu ʻi ha konga ʻo e folofolá.
ʻĪmisi
teacher studying
Ko e Fai ʻo e Ngaahi Fehuʻí
Koeʻuhí ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá, tomuʻa feinga ke ke maheni mo e ngaahi fakaikiiki ʻo e fakamatala ko iá, peá ke toki fakatotolo fakaʻāuliliki ʻa e ngaahi fakaikiikí ke mahino lelei ange. Te ke lava ʻo fakahoko ʻeni ʻaki haʻo ako ke fai e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e kakaí, feituʻú, ngaahi meʻa ʻoku hokó, mo e ngaahi alā meʻa peheé ʻi he ngaahi potufolofola ʻokú ke laú, peá ke toki fekumi leva ki he tali ʻo e ngaahi fehuʻi ko iá ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻaonga mo falalaʻangá.
ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ke mahino lelei ange ai kiate koe ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e potufolofola ʻokú ke akó:
Ko e hā ʻa e puipuituʻa ʻo e potufolofolá?
Ko e hā ʻa e tūkunga fakahisitōliá, fakafonuá, mo fakasiokālafí?
Ko hai naʻá ne tohí?
Ko hai ʻa e kakai ʻi he potu folofolá? Ko e hā ʻoku nau fakahoko pe lea ʻakí, pea ko e hā hono ʻuhingá?
Ko e hā ʻoku hokó? Ko e hā ʻa e fakahokohoko ʻo e talanoá?
Ko e hā e ʻuhinga ʻo e ngaahi foʻi lea, kupuʻi lea, pe fakalea ʻoku ʻikai ke ke maheni mo iá?
Ko e hā hono mahuʻinga ʻo e ngaahi anga fakafonua mo e ngaahi angafai ʻoku fakamatalaʻí?
ʻĪmisi
studying scriptures
Ko e Fekumi ki he Talí
Ko e niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoni lelei mo falalaʻanga taha te ke lava ʻo ngāue ʻaki ke tokoni atu ke ke maʻu ʻa e tali hoʻo ngaahi fehuʻí:
Lea ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo moʻuí (tautautefito kiate kinautolu ʻoku maʻu ʻi he ngaahi lea ʻo e konifelenisi lahí)
Nāunau fakalēsoni ʻa e seminelí mo e ʻinisititiutí he folofolá (kau ai ʻa e ngaahi tohi lēsoni ʻa e faiakó mo e tokotaha akó)
Ngaahi Tikisinalí
Ko e taimi ʻe kamata ai ke mahino kiate koe ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá, te ke malava leva ke kau kakato atu ki he ʻātakaí, ngaahi feituʻú, ngaahi meʻa ʻoku hokó, kae ʻumaʻā ʻa e ngaahi akonaki ʻokú ke lau fekauʻaki mo iá pea mo mamata ki he ngaahi meʻá ʻo hangē ko e vakai ʻa e tokotaha naʻá ne tohí. ʻE tokoni ʻeni ke fakaava ai ʻa e matapā ki hono ʻiloʻi ʻo e ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí.
Ko Hono Maʻu ʻo e Tokoni Fakalangí ʻi Hono Akoʻi ʻo e Ongoongoleleí
Mamata ʻi he foʻi vitiō “Understand the Context and Content” (7:39), ʻoku maʻu ʻi he LDS.org. ʻOku aleaʻi ʻe ha kau faiako ʻe toko tolu ʻi he foʻi vitioó ni ʻenau feinga ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá.
Lekooti ha foʻi fakakaukau ʻe ua pe tolu naʻá ke ako mei he foʻi vitioó ʻi hoʻo tohinoa akó pe ʻi ha feituʻu kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pe vahevahe ia mo hoʻo taki fakafaiakó pe kulupú.
ʻEkitivitī Faka-folofolá
Ko e taimi ʻeni ke ke akoako ai ke ke ʻilo ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá.
Lau ʻa e Luke 5:12–26, ʻo kamata ʻi he feituʻu naʻe ngata ai ʻa e kau faiakó ʻi he foʻi vitioó, “Understanding Contex and Content.” ʻAi ha lisi ʻo ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e kakaí, ngaahi feituʻú, ngaahi meʻa ʻoku hokó, pea mo ha ngaahi fakaikiiki kehe ʻe ala tokoni atu ke mahino ange kiate koe ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e ngaahi veesi ko ʻení. Ka hili ia pea tuku ha kiʻi taimi ke kumi ai e tali ki hoʻo ngaahi fehuʻí.
Ka hili hoʻo fakakakato ʻa e ʻekitivitií, hiki ha kiʻi fakamatala fakanounou ʻo hoʻo aʻusiá ʻi ha tohinoa ako pe ʻi ha feituʻu kehe ʻa ia te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi pea vahevahe ia mo hoʻo taki fakafaiakó pe kulupú. Fakakau (1) ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa naʻá ke ako ki ai fekauʻaki mo hono mahuʻinga ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá ʻi hono ako e ongoongoleleí mo ha (2) niʻihi ʻo e ngaahi ʻilo foʻou naʻá ke maʻu fekauʻaki mo e kakaí, ngaahi feituʻú, pea mo e ngaahi meʻa ne hoko ʻi he Luke 5:12–26.
Fakamatala Fakanounoú mo e Fakaʻaongaʻí
Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ke Manatuʻí
ʻOku fakamahinoʻi mo fakaloloto ʻe he kakano ʻo e folofolá ʻa e mahino ʻoku tau maʻu ki he talanoá, ngaahi akonakí, tokāteliné, mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he potufolofolá.
ʻOku foaki moʻui ʻe he kaveingá pea mahuʻinga ki he tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ia ʻi he folofolá.
ʻE tokoni ʻene mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá ke vete ai ha ngaahi moʻoni mahuʻinga lahi ʻo e ongoongoleleí.
Kuo pau ke tau fai ha ngaahi fehuʻi mo fekumi ʻi he ngaahi maʻuʻanga tokoni falalaʻangá ke maʻu e tali ki he ngaahi fehuʻi ko iá, kae lava ke mahino ʻa e kakano mo e kaveinga ʻo e folofolá.
ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson
“Feinga ke maheni mo e ngaahi lēsoni ʻoku akoʻi mai ʻe he folofolá. ʻIlo ki he puipuituʻa mo e feituʻu naʻe fai ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi talanoa fakatātaá pea mo e akonaki ʻa e kau palōfitá. Ako kinautolu ʻo hangē pē ʻoku nau lea fakahangatonu atu kiate koé, he ko hono moʻoní ia” (Thomas S. Monson, “Fai ho Lelei Tahá,” Ensign pe Liahona, Mē 2009, 68).
“Ko ia, Pea hā Leva?”
Hiki ha ngaahi meʻa te ke fakahoko ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni kuó ke ako ʻi he ʻaho ní, ke fakaʻosi ʻaki ʻa e aʻusia fakaako ko ʻení.