Seminelí
1 Kolinitō 15:32–54


1 Kolinitō 15:32–54

Ngaahi Sino Fakasilesitialé, Fakatelesitialé mo e Fakatilesitialé

ʻĪmisi
Profile of a Young Woman in bright sunlight.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke muimui ʻia Sīsū Kalaisi neongo kapau ʻoku ngali maʻu ʻe he niʻihi kehé ʻa e fiefiá ʻi he angahalá? Naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula ha taha ʻo e ngaahi ʻuhingá ʻaki hono akoʻi e kakai Kolinitoó fekauʻaki mo e ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo e nāunaú ʻi he Toetuʻú. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke fāifeinga ke moʻui taau mo ha toetuʻu fakasilesitiale ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi.

Poupouʻi e ngaahi tokoni ʻa e kau akó. Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku mahuʻinga ʻenau ngaahi tokoní ki he aʻusia fakaako ʻa e kalasí. Feinga ke poupouʻi ʻenau ngaahi fakamatalá ʻaki haʻo fakamālō kiate kinautolu, fakahīkihikiʻi kinautolu, pe ʻeke ki he toenga ʻo e kau akó ʻa e meʻa ne nau ako mei he fakamatalá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó : Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e ʻAlamā 40:23 ke ʻilo pe ko e hā e meʻa ʻoku faitatau ai e ngaahi sino toetuʻu kotoa pē, pea lau leva ʻa e 1 Kolinitō 15:40–42 ke ʻiloʻi e ngaahi faikehekehe ʻe hoko ʻi he lotolotonga ʻo e kakai toetuʻú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi tāpuaki he kahaʻú ʻi he palani ʻa e ʻOtuá

Fakakaukau ke ʻoange ha kiʻi fakapale ki he kau ako kotoa pē ʻoku nau tui ha lanu pau. Fehuʻi ki he kau ako naʻe ʻikai ke nau tui e lanu ko iá pe ne nau mei tui nai e lanu tatau kapau ne nau ʻilo ki he palé pea mo e founga ke maʻu ai iá kimuʻa pea nau omi ki he kalasí.

  • Kapau naʻá ke ʻiloʻi ʻe fakapaleʻi ʻe hoʻo faiakó ʻa e tokotaha kotoa pē naʻá ne tui ha lanu pau he ʻahó ni, te ne liliu nai e vala te ke fili ke tuí?

  • Te ke loto mamahi nai kapau te ke toki ʻilo ki ai kuo tōmuí? Ko e hā hono ʻuhingá?

Koeʻuhí ʻoku ʻofa e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu, kuó Ne fakahā mai ai ʻa e meʻa ʻoku hoko hili ʻa e moʻuí ni pea mo e ngaahi fili ʻe fakaiku ki he fiefiá pe fakaʻiseʻisá. ʻI hoʻo ako e folofolá ʻi he ʻaho ní, fekumi ki he ngaahi moʻoni te nau tokoniʻi koe ke ke fai e ngaahi fili ʻoku fakatau ki he fiefia taʻengatá.

Tā ha fakatātā faingofua pe fakatātā ʻo e meʻa kuó ke ʻosi ʻilo fekauʻaki mo e palani ʻo e fakamoʻui ʻa e ʻOtuá. Fakakau e feituʻu ne tau ʻi ai kimuʻa pea fāʻeleʻi kitautolú, moʻui ʻi he māmaní, mo e meʻa ʻoku hoko hili ʻa e maté. ʻI hoʻo tā fakatātaá, fakapapauʻi ʻokú ke fakakaukau ki he fatongia ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he kotoa ʻo e palani ʻa ʻetau Tamaí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi ha toko ua ʻo e kau akó ke tā honau ngaahi fakafofongá ʻi he palakipoé. ʻE lava ke ʻomi ʻe hono ʻiloʻi e mahino ʻoku lolotonga maʻu ʻe he kau akó fekauʻaki mo e moʻui hili ʻa e maté ha fakakaukau ki he founga ke liliu ai e lēsoní ke feau ʻenau ngaahi fiemaʻú.

  • ʻE liliu fēfē nai ʻe he mahino ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻatautolu hili ʻa e maté ʻa e ngaahi fili ʻokú ke fai ʻi he moʻui fakamatelié?

  • ʻOku hoko fēfē nai ʻa Sīsū Kalaisi ko e uho ʻo e palaní?

Naʻe fakatonutonu ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻi he 1 Kolinitō 15:1–29 , ʻa e tui hala “ʻoku ʻikai ha toetuʻu mei he maté” ( 1 Kolinitō 15:13). Naʻá ne fakatokanga leva ki he kakai Kolinitoó ke ʻoua naʻa kākaaʻi kinautolu ʻe he tōʻonga fakakaukau ʻa e kakai ʻoku nau pehē, “ke tau kai mo inu; he te tau mate ʻapongipongi” ( 1 Kolinitō 15:32), ʻa ia ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e tui hala ʻoku ʻikai ha moʻui hili ʻa e maté, pea ʻoku ʻikai mahuʻinga ʻa e meʻa ʻoku tau fai ʻi he moʻui ko ʻení.

Ke tokoni ke fakakaukauloto e kau akó ki he tui hala ko ʻení, fakakaukau ke tamateʻi e meʻa kotoa hili e moʻui fakamatelié mei ha taha ʻo e ngaahi tā fakatātā ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.

Ko ha tui hala ʻe taha, neongo pe ko e hā ʻetau ngaahi filí, ʻe foaki ʻe he ʻOtuá ki he tokotaha kotoa pē ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá (vakai, 2 Nīfai 28:8 ; ʻAlamā 1:4).

Fakakaukau ke liliu ha tā fakatātā ʻa ha tokotaha ako ʻe taha ʻi he palakipoé ʻaki hano tānaki atu ha foʻi tao mei he māmaní ʻo fakahangatonu ki he puleʻanga fakasilesitialé pea tamateʻi ʻa e puleʻanga fakatelesitialé mo e fakatilesitialé.

  • ʻE uesia fēfē nai ʻe he tui hala ʻoku ʻikai ha moʻui hili ʻa e maté pe ko e foaki ʻe he ʻOtuá e ngaahi tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá ki he tokotaha kotoa peé ʻetau ngaahi filí mo e tōʻongá? Ko e hā hono ʻuhingá?

Ko ha potufolofola fakataukei fakatokāteline ʻa e 1 Kolinitō 15:40–42. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteliné ʻi ha founga makehe koeʻuhí ke faingofua ange hoʻo maʻu kinautolú. Te ke ako lahi ange fekauʻaki mo e potufolofola fakataukei fakatokāteline ko ʻení ʻi he lēsoni hokó.

Lau ʻa e 1 Kolinitō 15:40–42 , ʻo kumi e ngaahi akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e toetuʻú ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní. ʻOku tokoni ke ʻiloʻi ʻoku ʻuhinga foki e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ʻo e 1 Kolinitō 15:40 ki he ngaahi sino fakatilesitialé.

Kapau naʻe fai ʻe he kau akó ʻa e ʻekitivitī teuteu ʻa e tokotaha akó, fakakaukau ke fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻa e meʻa ʻoku faitatau ai e ngaahi sino toetuʻu kotoa pē, pea ko e hā ha ngaahi faikehekehe ʻe hoko.

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ia ʻi he palani ʻa e Tamai Hēvaní, ʻoku ʻi ai ha ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo e nāunaú ki he ngaahi sino kuo toetuʻú?

Ngaahi tuʻunga ʻo e nāunaú

ʻĪmisi
Illustration of the three degrees of glory. A sun, moon and stars are pictured. Stick figures underneath show varying degrees of shining rays.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ʻe tolu ʻoku hiki atu hili e lea ʻa Palesiteni Monisoní ke vakai ki ai e kau akó lolotonga ʻenau akó. ʻE lava foki ke tataki e kau akó ki he Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “Ngaahi Puleʻanga ʻo e Nāunaú,” (topics.ChurchofJesusChrist.org) ke nau ako lahi ange ai fekauʻaki mo e ngaahi tuʻunga ʻo e nāunaú mo e meʻa ʻoku fie maʻu ke maʻu ai e nāunau fakasilesitialé.

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe mo e kalasí ʻenau talí pe ko ha faʻahinga fehuʻi pē ʻoku nau maʻu.

ʻOku ʻomi ʻe he fakahā ʻoku fakafou ʻi he kau palōfita ʻo onopōní ha toe ngaahi fakakaukau ki he ngaahi akonaki ʻa Paulá. Ako ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:50–52, 62–64, 69–70, 71–76, 81–85 ; 88:21–24 pea lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoní (1927–2018). Kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ʻe tolu ʻoku hoko atu ʻi he fakamatalá.

ʻĪmisi
Official portrait of President Thomas S. Monson, 2008.

Te tau toetuʻu kotoa tuʻunga ʻi hono ikuna ʻe Kalaisi ʻa e faʻitoká. Ko hono huhuʻi ʻeni ʻo e laumālié. Naʻe tohi ʻe Paula: “ʻOku ʻi ai … ʻa e ngaahi sino [fakasilesitiale], mo e ngaahi sino fakatelesitiale: ka ʻoku taha pē ʻa e nāunau [fakasilesitialé], pea mo e [fakatelesitialé] ʻoku taha kehe ia” ( 1 Kolinitō 15:40).

Ko e nāunau fakasilesitialé ʻoku tau feinga ki aí. Ko e ʻafioʻanga ʻo e ʻOtuá ʻoku tau fakaʻamu ke tau nofo aí. Ko e fāmili taʻengatá ʻoku tau fie maʻú. ʻOku ngāueʻi ʻa e ngaahi tāpuaki peheé ʻi he moʻuí kotoa ʻi he feinga, fekumi, fakatomala pea faifai pē ʻo tau ikuna.

(Thomas S. Monson, “Ko e Pue ʻo e Moʻuí,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 93)

  • Ko e hā e fatongia ʻo e Fakamoʻuí ʻi heʻetau fononga ki he nāunau fakasilesitialé?

  • Ko e hā ʻoku fie maʻu ke tau fai ke maʻu e nāunau fakasilesitialé?

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻetau ngāué ki hono maʻu e nāunau fakasilesitialé kae ʻikai ko e nāunau fakatelesitialé pe fakatilesitialé?

Fakalaulauloto ki he tuʻunga ʻokú ke ʻi ai ʻi he hala ki he puleʻanga fakasilesitialé. ʻOkú ke fakafalala nai ki he Fakamoʻuí ke tokoni atu ke ke moʻui ʻi ha founga ʻe lava ke ke maʻu ai e ngaahi tāpuaki ko ʻení?

Te tau lava nai ʻo aʻusia moʻoni ʻa e nāunau fakasilesitialé?

ʻOku ongoʻi lotofoʻi ha kakai ʻe niʻihi ʻi heʻenau ʻiloʻi ʻoku nau tāumamaʻo mei hono moʻui ʻaki e moʻui fakasilesitialé ʻi he māmaní. Lau ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo ʻetau fakalakalaka taʻengatá, pe mamata ʻi he vitiō “ʻOku ʻIate Kitautolu ʻa e ʻOtuá,” mei he taimi 5:01 ki he 6:58, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Dieter F. Uchtdorf of the Quorum of the Twelve Apostles, 2006. Called as Second Counselor in the First Presidency, 3 February 2008. Made official portrait in 2008 replacing portrait taken in 2004.

ʻOku fonu mahuohua hoku lotó ʻi he houngaʻia ki heʻeku Tamai Hēvaní. ʻOku ou ʻiloʻi kuo ʻikai ke Ne tuku ʻa ʻEne fānaú ke nau faingataʻaʻia ʻi he moʻui fakamatelié ʻo ʻikai ha ʻamanaki lelei ki ha kahaʻu lelei mo taʻengatá. Kuó Ne ʻomi ha ngaahi fakahinohino ʻoku fakahā ai e hala ke foki kiate Iá. Pea ʻi he uho ʻo e meʻa kotoa ko iá ʻoku ʻi ai Hono ʻAlo ʻOfaʻanga, ko Sīsū Kalaisí, pea mo ʻEne feilaulau maʻatautolú. …

Ko e pēpē valevale kotoa kitautolu ʻi hono fakafehoanaki ki he tokotaha nāunauʻia mo maʻongoʻonga ʻoku fakataumuʻa ke tau aʻusiá. ʻOku ʻikai ha faʻahinga ʻo e tangatá ʻe hiki fakalaka pē mei he totoló ki he lué pea ki he lelé ʻo ʻikai ke ne toutou humu, tūʻulu, pea mo mamulumulu. Ko e founga ia ʻoku tau ako aí.

(Dieter F. Uchtdorf, “ʻOku ʻIate Kitautolu ʻa e ʻOtuá,” Liahona, Mē 2021, 8–9)

  • Ko e hā ʻoku tokoni atu e fakamatala ʻa ʻEletā ʻUkitofá ke mahino kiate koe fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní?

  • ʻOku tākiekina fēfē nai ʻe he meʻa ko iá hoʻo ongo kiate Iá mo ho vā fetuʻutaki mo Iá?

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo pē ki he fehuʻi ko ʻení.

  • Ko e hā e ongo ʻokú ke maʻú ʻa ia ʻokú ne ueʻi koe ke ke fakahoko koeʻuhí ko e meʻa naʻá ke ako he ʻaho ní?

Fakamoʻoni ange ʻoku mahuʻinga ʻa e ngāue ke teuteu ke maʻu ha sino fakasilesitiale ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí. Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau akó mo e niʻihi ʻoku nau ʻofa aí ʻa ia ʻoku nau fie maʻu e ngaahi moʻoni ko ʻení.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Fēfē kapau te tau feinga ke moʻui faivelenga ʻi he moʻui ko ʻení kae teʻeki pē ke tau haohaoa ʻi he taimi ʻoku tau mate aí?

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá (1805–44) ʻo pehē:

ʻĪmisi
Half-length frontal portrait of the Prophet Joseph Smith, Jr. Joseph’s head is turned to the side in a three-quarter view, right hand on hip and his left hand holds sheets of papers. He is depicted wearing a dark brown suit and a white shirt and tie.

Kapau te ke kaka ʻi ha tuʻunga, kuo pau ke ke kamata hake mei lalo, ʻo kaka ai ki ʻolunga, kae ʻoua kuó ke aʻu ki he tumuʻakí; pea ʻoku pehē pē mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí—kuo pau ke ke kamata mei he ʻuluakí, pea hokohoko atu ai kae ʻoua kuó ke ʻilo ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni] kotoa ʻo e hākeakiʻí. Ka ʻe fuoloa hili hoʻo [hū atu] ʻi he veilí, peá ke toki ʻilo[ʻi] kotoa kinautolu. ʻE ʻikai lava ke mahino kiate kitautolu ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he māmani ko ʻení; ko e ngāue lahi ʻa ʻetau ako [ke ʻilo] hotau fakamoʻuí mo hotau hākeakiʻí ʻi he hili ʻo ʻetau maté.

(Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 308)

Ko e hā e ʻuhinga ʻo e ʻoku “tutuuʻi ia ʻi he ʻauʻauha; ʻoku tupu hake ia ʻi he taʻe-faʻa-ʻauʻauha” ( 1 Kolinitō 15:42)?

Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻa e sino fakamatelié ki ha tengaʻi ʻakau ʻoku ʻikai haohaoa, pe kovi (vakai, 1 Kolinitō 15:37–38, 42). Hili ʻetau mate pea tanú (tutuuʻi pe tō), te tau toe tuʻu hake ʻi ha ʻaho mei he faʻitoká ʻo hangē ha fuʻu ʻakau ʻoku tupu mei he kelekelé. He ʻikai toe kovi hotau sino toetuʻú, ka ʻe fakahaohaoaʻi ia ʻo fakafou ʻi he mālohi ʻo e ʻOtuá.

Ko hai te ne maʻu ʻa e nāunau fakasilesitialé?

Ko e puleʻanga fakasilesitialé ko ha feituʻu ia kuo teuteuʻi maʻanautolu kuo nau “maʻu ʻa e fakamoʻoni ʻo Sīsuú” pea “kuo fakahaohaoaʻi ʻia Sīsū ko e fakalaloa ʻo e fuakava foʻoú, ʻa ia naʻá ne fakahoko ʻa e fakalelei haohaoa ko ʻení ʻi he lilingi hono taʻataʻa ʻoʻoná” ( Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:51, 69). Ke maʻu e meʻafoaki ko ʻení, kuo pau ke tau maʻu e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí, tauhi e ngaahi fekaú, pea fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá. Ki ha fakamatala fakaikiiki fekauʻaki mo kinautolu te nau maʻu ʻa e nāunau fakasilesitialé, vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:50–70 ; 76:92–96 .

(Ngaahi Tefito ʻo e Ongoongoleleí, “ Ngaahi Puleʻanga ʻo e Nāunaú,” topics.ChurchofJesusChrist.org)

‘Ekitivitī Fakalahi ki he Akó

Ko hono fakafehoanaki hotau sino fakamatelié ki hotau sino toetuʻú

Fakaafeʻi e kau akó ke nau faʻu ha ngaahi lēsoni fakataumuʻa ʻe lava ke nau fakaʻaongaʻi ke tokoni ke mahino ki ha taha ʻa e Toetuʻú. Fakakaukau ke ʻoange kiate kinautolu ha sīpinga hangē ko hano fakafehoanaki ha kiʻi ʻunufe ki ha kiʻi pepe, pe ko hano fakafehoanaki hono holoki ha fale motuʻa ange ki hono langa ʻo ha fale foʻou ʻi hono tuʻuʻangá.

Fakamatalaʻi ange ki he kau akó naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ʻa e sīpinga ʻo hono tō ha tengaʻi ʻakaú ke tokoni ke mahino ki he kakai Kolinitoó ʻa e Toetuʻú (vakai, 1 Kolinitō 15:35–38). ʻE lava ke fakafehoanaki hotau sino fakamatelié ki ha tengaʻi ʻakau. ʻE lava ke fakafehoanaki ʻetau maté mo e tanú ki he tengaʻi ʻakau naʻe toó (sown). ʻE lava ke fakafehoanaki hotau sino toetuʻú ki he fuʻu ʻakau ʻoku tupú.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ʻa e 1 Kolinitō 15:43–54 , ke fakaʻilongaʻi e ngaahi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ke fakamatalaʻi ʻaki hotau sino fakamatelié, pea fakaʻilongaʻi (ʻi ha founga kehe) e ngaahi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ke fakamatalaʻi ʻaki hotau sino toetuʻú.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi he palakipoé ha faingataʻaʻia fakaesino ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻoku nau ʻofa ai. ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa e puké, ʻikai lelei e vakaí, kovi e tuʻá, pe palopalema ʻi he ngaahi hokotanga huí. Fakaafeʻi e kau akó ke kuikui honau matá mo fakakaukauloto ki honau ngaahi ʻofaʻangá ʻi ha sino toetuʻu, kuo fakamoʻui ʻe he mālohi ʻo e ʻOtuá mei he ngaahi faingataʻa kotoa ko iá. Toʻo takitaha e ngaahi faingataʻa fakaesinó mei he palakipoé, pea fakamoʻoniʻi ʻa e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, ʻa ia naʻá Na tuku ke fakataimi pē e ngaahi faingataʻa ko iá, pea te Na foaki kiate kitautolu takitaha ha sino toetuʻu ki he taʻengatá.

Paaki