Seminelí
Ngāue 27–28


Ngāue 27–28

Muimui ʻi he Palōfitá

ʻĪmisi
dark ocean storm with lighting and waves at night

Hili hono fakatangaʻi, ngaohikovia, mo tuku pōpula hala ʻo Paula ʻi Selusalema mo Sesaliá, naʻá ne kole ke ʻoatu ʻene tangí kia Sisa ʻi Loma. ʻI he fononga ʻa Paula ki Lomá, naʻá ne fehangahangai ai mo ʻene kau fonongá mo ha ngaahi matangi mālohi, tuku vakā, mo ha ngaahi faingataʻa kehe. ʻI he ngaahi tūkunga ko ʻení, naʻe fakahoko ʻe Paula ha faleʻi fakalaumālie mo ha ngaahi fakatokanga ke maluʻi ʻa e tokotaha kotoa pē. ʻOku fakataumuʻa e lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ke ke ongoʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e muimui ki he faleʻi ʻa e palōfitá.

Maʻu ha mahino ki he puipuituʻa ʻo e folofolá. ʻOku teuteuʻi e kau akó ʻi heʻenau maʻu ha mahino ki he puipuituʻa ʻo e folofolá ke nau ʻiloʻi e ngaahi pōpoaki ʻa e kau faʻu tohi ne ueʻi fakalaumālié. ʻI he taimi ʻoku mahino ai ki he kau akó ʻa e taumuʻa fakalaumālie ʻa e tokotaha faʻu tohí, ʻoku nau mateuteu lelei ange ai ke ʻiloʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e tokāteline ʻoku feʻunga makehe mo ʻenau ngaahi fiemaʻu fakafoʻituituí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki lolotonga ʻa e kau palōfita ʻo onopōní. Hangē ko ʻení, te nau lava ʻo lau pe mamata ʻi ha lea kimuí ni ʻi he konifelenisi lahí, lau ha fakamatala ʻa ha palōfita pe ʻaposetolo ʻi he makasini Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, pe lau ha ngaahi tefito ʻi he kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ongo ʻoku nau maʻu fekauʻaki mo e tali ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e muimui ʻi he palōfitá

Lau e lea ko ʻeni ʻo e akonaki pe fakatokanga fakaepalōfita ʻoku maʻu mei he kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e ToʻuTupú (2011).

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ha ngaahi fakamatala ʻo e faleʻi pe fakatokanga hangē ko ʻení mei he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú (tohi tufa, 2011) pe ʻomi ha ngaahi tatau ʻo e kiʻi tohí ni. ʻOku toe maʻu atu foki ia ʻi he Gospel Library app ʻi he “Ngaahi Tuʻunga Moʻui maʻá e Toʻu Tupú.”

“Fakahā ʻa e ʻofá ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻi he ʻaho takitaha” (peesi 14).

“Ko e ako fakaʻatamaí ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ke tokoniʻi koe ke ke hoko ʻo hangē ai ko Iá. … ʻE mahuʻinga kiate koe hoʻo ako fakaʻatamaí lolotonga hoʻo moʻui ʻi he māmaní pea ʻi he moʻui ka hoko maí” (peesi 9).

“ʻOua naʻá ke ʻalu, mamata, pe kau ʻi ha meʻa ʻoku fakamātatuʻa, angaʻuli, fekeʻikeʻi, pe ponokalafi ʻi ha faʻahinga founga pē” (peesi 11).

Kapau ʻe fakalotoʻi koe ho kaungāmeʻá ke ke fai ha ngaahi meʻa ʻoku hala, taukaveʻi ʻe koe ʻa e totonú, neongo te ke tuʻu toko taha pē (peesi 16).

  • Ko e hā ha ngaahi tōʻonga fakakaukau kehekehe kuó ke mamata ʻoku fakahaaʻi ʻe he kakaí fekauʻaki mo e muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

  • Ko e hā ka fili ai ha niʻihi ʻo e toʻu tupú ke ʻoua naʻa nau tokanga ki he ngaahi fakatokanga mo e faleʻi ko ʻení?

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ʻe niʻihi ʻo e ʻikai ke muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

Fakalaulauloto ki he founga ʻokú ke tali fakataautaha ai e faleʻi mo e fakahinohino ʻa e palōfitá. ʻI hoʻo ako ʻa e Ngāue 27 , fekumi ki ha ueʻi mei he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke maʻu ha ngaahi ueʻi ʻe tokoni ke fakamālohia hoʻo tukupā ke muimui ki he faleʻi ʻa e palōfita ʻa e ʻEikí.

Faleʻi fakaepalōfita ʻa Paulá

ʻI he fononga ʻa Paula ki Loma ke tangi ʻi he ʻao ʻo Sisá, naʻá ne fai ha faleʻi mo ha ngaahi fakatokanga ke maluʻi e kau fonongá ʻi heʻenau fonongá.

Fakakakato ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ʻaki haʻo ʻuluaki lau ʻa e fakamatala ʻi ʻolunga ʻi he foʻi tapafā takitaha. Lau leva e ngaahi veesi ko ʻení ‘i he Ngāue27 . Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e talanoa ʻi lotomālie ʻi he puha takitaha ʻaki hano tā ha kiʻi fakatātā faingofua pe hiki ha fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi lea mo e ngaahi ngāue ʻa Paulá. Fakapapauʻi ke fakakau foki ʻa e meʻa naʻe fai ʻe he kakaí ki he faleʻi ʻa Paulá.

ʻOange ki he kau akó e laʻipepa tufa ʻoku ʻoatu ko ʻení. Fakakaukau ke fakaʻatā e kau akó ke nau ngāue tautau toko ua pe fakakulupu iiki pea vahe ange kiate kinautolu e ngaahi konga folofola kehekehé. Ko e founga ʻe tahá, ʻe lava ke fakakulupu fakataha ha kau ako ʻe toko fā, ʻo vahe ki he tokotaha takitaha ha konga folofola kehekehe ke lau mo fakatātaaʻi pe fakamatalaʻi fakanounou. ʻI heʻenau ʻosí, fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatalaʻi mo vahevahe ʻenau ngāué pea aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau kulupú pe fakakalasí.

ʻĪmisi
Paul’s Voyage to Rome

Ko e folau ʻa Paula ki Lomá

Naʻe ʻomi ʻe he kau sōtia Lomá ʻa Paula mo ha kau pōpula kehe ‘i ha vaka naʻe meimei ke toko 300 e kakai ʻi aí. Naʻe tuai, faingataʻa, mo fakatuʻutāmaki ʻenau folaú koeʻuhí ko e konga kimui ia ʻo e faʻahitaʻu fakatōlaú, pea naʻe faʻa tō mai ai ha ngaahi matangi mālohi.

Lau ʻa e Ngāue 27:9–13

Lolotonga ha afā lahi, naʻe fai ha feinga ke fakaleleiʻi e vaká mo fakamaʻamaʻa ʻenau utá.

Lau ʻa e Ngāue 27:20–26

Hili ha ʻaho ʻe 14 ʻo e matangi mālohí, ne nau feinga ʻi ha founga fakatuʻutāmaki ke tūʻuta ki ʻuta. Naʻe lī ʻe he kau kauvaká ʻa e taulá pea nau loto ke liʻaki e vaká koeʻuhí naʻa nau fakakaukau ʻe laiki ia ʻe he maká.

Lau ʻa e Ngāue 27:30–36

Hili ʻenau toe fakamaʻamaʻa ʻa e vaká, naʻa nau feinga ke taufonua e vaká.

Lau ʻa e Ngāue 27:41–44

  • ʻOkú ke pehē naʻá ke mei tali fēfē e ngaahi akonaki ʻa Paulá kapau naʻá ke ʻi he vaká? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻokú ke ako mei he meʻa naʻá ke akó?

Tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e ngaahi moʻoni naʻa nau ako mei he ngaahi akonaki ʻa Paulá. Mahalo ʻe kau ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻa e kapau te tau tukunoaʻi e ngaahi fakatokanga mo e faleʻi ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, ʻoku tau ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ai pea kapau te tau tokanga ki he faleʻi mo e fakatokanga ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, ʻe fakahoko leva ʻe he ʻEikí ʻEne ngaahi talaʻofa kiate kitautolú.

  • Ko e hā ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e kau palōfitá ʻokú ne ʻoatu ha loto-falala ki heʻenau faleʻí mo e ngaahi akonakí?

Kuo akoʻi ʻe he ʻEikí te tau fanongo ki Hono leʻó ʻo fakafou ʻi he palōfitá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:37–38) pea ʻe faʻa fakafou mai ʻEne ngaahi fakatokangá ʻi Heʻene kau palōfita kuo filí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:1–4). ʻI hotau kuongá, ‘oku tau poupouʻi e kau mēmipa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko ha kau palōfita, kau tangata kikite, mo ha kau tangata maʻu fakahā. Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke fakalaulauloto ai ki he ʻuhinga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ʻo fakafou ʻi he kau palōfitá pea mo e meʻa ʻokú ne fakahaaʻi mai fekauʻaki mo ʻEne ngaahi ongo kiate kitautolú.

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e ʻEikí mei he faleʻi mo e ngaahi fakatokanga ʻokú Ne ʻomi ʻo fakafou mai ʻi Heʻene kau palōfitá?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia pe ko ha niʻihi kehe ʻokú ke ʻilo kuo nau aʻusia, ʻi he fili pe ʻe muimui nai pe taʻe-tokanga ki he faleʻi ʻa e palōfitá?

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, ʻe lava ke toe vakaiʻi mo fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻenau teuteu ki he lēsoni ko ʻení. Fakakaukau ki he founga ʻe maʻu ai ʻe he kau akó ʻa e faleʻi mei he kau palōfitá. Fakapapauʻi pe ʻe fiemaʻu ke ʻomi ha tatau pepa ʻo e ngaahi maʻuʻanga tokoní ki he kalasí pe ʻe lava ke maʻu fakaʻilekitulōnika kinautolu ʻe he kau akó.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke kumi mo ako e faleʻi pe fakatokanga fakamuimuitaha kuo fai mai ʻe he ʻEikí kiate kitautolu ʻo fakafou ʻi Heʻene kau palōfitá. ʻE ala kau ʻi he ngaahi feituʻu ke fai ai ʻa e fekumí ʻa e ngaahi lea fakamuimuitaha ʻi he konifelenisi lahí, makasini Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, pe kiʻi tohi Ki Hono Fakamālohia ʻo e ToʻuTupú. Te ke lava ʻo fakakau e ngaahi lea mei he kau palōfitá naʻe ʻomi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní.

  • ʻOku hoko fēfē ʻa e faleʻi ko ʻeni mei he palōfita ʻa e ʻEikí ko ha fakamoʻoni ʻo e tauhi, tokanga, mo e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí kiate koé?

  • Kapau kuó ke muimui ki he faleʻi ko ʻení ʻi hoʻo moʻuí, kuo tāpuekina fēfē koe ʻe he Tamai Hēvaní ʻi hoʻo talangofuá?

  • Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi founga kuó ke tukunoaʻi pe talangataʻa ai ki he faleʻi ko ʻení, ko e hā ka fakaafeʻi ai koe ʻe ha Fakamoʻui ʻofa ke ke kamata muimui ki he faleʻi ko ʻení? ʻE anga fēfē haʻane fakaleleiʻi hoʻo moʻuí?

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e faleʻi ne nau akó mo ʻenau ngaahi fakakaukau mo e ongo kau ki aí.

Muimui ʻi he faleʻi fakaepalōfita ʻi hoʻo moʻuí

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi ʻuhinga ʻokú ke houngaʻia ai ʻi he faleʻi mo e fakatokanga fakaepalōfita ʻi hoʻo moʻuí?

Fekumi ki ha ueʻi fakalaumālie mei he Tamai Hēvaní ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoniʻi koe ke ke ʻiloʻi e ngaahi founga ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he ʻEikí ʻokú Ne hoifua ki ai ʻi hoʻo talangofua ki Heʻene kau palōfitá, pea pehē ki he ngaahi founga te Ne poupouʻi ai koe ke ke fakalakalaká. Hiki hifo e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí, pea tukupā ke muimui ki ai. Mahalo ʻe tokoni ke vahevahe hoʻo ngaahi ongó mo ha mēmipa ofi ʻo e fāmilí pe taki falalaʻanga ʻo e Siasí pea fakaafeʻi kinautolu ke tokoni atu ke ke muimui ki he ngaahi ongo ko iá.

Fakakaukau ke fakaʻosi ʻaki hoʻo fakamoʻoni fekauʻaki mo e tāpuaki mo e mahuʻinga ʻo e muimui ki he faleʻi mo e ngaahi fakatokanga ʻa e kau palōfita ʻa e ʻEikí.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

ʻOku kaunga fēfē kiate au ʻa e muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá?

Naʻe pehē ‘e Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
Official Portrait of President Henry B. Eyring taken March 2018.

ʻOku liliu ʻe he fili ke ʻoua te tau talangofua ki he akonaki fakaepalōfitá, ʻa e fakavaʻe ʻoku tau langa aí. ʻOku fakatuʻutāmaki ange ia. ʻOku holoki hotau mālohi ke tali ʻa e faleʻi fakalaumālie ʻi he kahaʻú, ʻi he ʻikai ke tau tokanga ki he enginaki fakaepalōfitá. Ko e taimi lelei taha ke fai ai e fili ke tokoni kia Noa ʻi hono langa ʻo e ʻaʻaké ʻa e fuofua taimi naʻá ne fai ai e kolé. Ko e taimi kotoa pē naʻá ne kole ai hili iá, pea ʻi he taimi kotoa pē ne ʻikai ke nau tali aí, naʻá ne holoki ʻenau tuʻunga malava ke ongoʻi e Laumālié. Pea ko e taimi kotoa pē, ʻe hangē ʻoku ngalivalé ʻene kolé, kae ʻoua ke tō mai e ʻuhá. Pea fuʻu tōmui leva.

Ko e taimi kotoa pē ʻi heʻeku moʻuí naʻá ku fili ai ke fakatoloi hano muimuiʻi ha akonaki fakalaumālie pe te u fakakaukau ʻoku ʻikai ʻuhinga mai ia kiate au, ne u ʻilo ai kuó u ʻi he hala ʻo e faingataʻá. Ko e taimi kotoa pē kuó u fakafanongo ai ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá, ongoʻi hono fakapapauʻi mai ia ʻi he lotu, pea muimui leva ki aí, ne u ʻilo kuó u laka atu ki he malú.

(Henry B. Eyring, “Finding Safety in Counsel,” Ensign, Mē 1997, 25)

ʻĪmisi
Official Portrait of President Henry B. Eyring taken March 2018.

Tupu mei he ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí, ʻokú Ne uiuiʻi ha kau tamaioʻeiki ke fakatokanga ki he kakaí telia e fakatuʻutāmakí. ʻOku toe faingataʻa mo mahuʻinga ange ʻa e uiuiʻi ke fakatokangá he ʻoku ʻikai fakakaukau e kakaí ia ʻoku moʻoni e ngaahi fakatokanga mahuʻinga taha ki he ngaahi fakatuʻutāmakí.

(Henry B. Eyring, “A Voice of Warning,” Ensign, Novema 1998, 32)

Ngāue 27:9 . Ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e “kuo hili ʻa e ʻaukaí”?

Naʻe ʻuhinga “ʻa e ʻaukaí” ki he ʻaho tapu ʻo e Kau Siú naʻe ui ko e ʻAho ʻo e Fakaleleí, ʻa ia naʻe fakaʻilongaʻi ai e kamataʻanga ʻo e faʻahitaʻu naʻe lau ʻoku ʻikai malu ke fefolauʻaki holo ai ʻi he Tahi Metiteleniané koeʻuhí ko e ngaahi afā lalahí. ʻOku angamaheni ke faʻa hoko e ʻAho ʻo e Fakaleleí ʻi he konga kimui ʻo Sepitemá pe konga kimuʻa ʻo ʻOkatopá.

Ngāue 27:28 . Ko e hā hono lahi ʻo e “ofá”?

Ko e ofá ko e mamaʻo ia mei he foʻi tuhu taha ʻo e nima ʻe tahá ki he tuhu lōloa taha ʻo e nima ʻe tahá ʻi he taimi ʻoku fakamafao ai ʻa e ongo nimá ki he fakatou tafaʻakí. Ko e ofá ʻoku meimei kiupiti ʻe fā.

Ngaahi ‘Ekitivitī Tokoni Ako

Ngāue 28 . ʻE lava ʻe he ʻOtuá ʻo liliu e ngaahi ʻahiʻahí ko e ngaahi tāpuaki

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke ako ki ha aʻusia kehe ʻa Paula ʻi he Ngāue 28:1–6 ; 28:7–14 ; 28:16–24 ; mo e 28:30–31 ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e foʻi moʻoni ʻo kapau te tau faivelenga, ʻe malava ke tokoni mai ʻa e ʻOtua ke liliu ʻa e ʻahiʻahí ko e tāpuaki maʻatautolu mo e niʻihi kehé, ʻo hangē ko ʻene ʻasi ʻi he Ngāue 28 . ʻE lava ke vakai e kau akó ki ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa kehekehe naʻe fehangahangai mo Paulá mo e founga naʻá ne kei faivelenga aí. Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa ʻokú ne siviʻi e tui ʻa e toʻu tupú he ʻaho ní? Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ne fakahaaʻi ʻoku hokohoko atu hono liliu ʻe he ʻOtuá e ngaahi faingataʻá ke hoko ko ha ngaahi tāpuakí?

Paaki