Fakafuofuaʻi Hoʻo Akó 1

Mātiu 1–2; Luke 1–2; Sione 1

Ko e ʻuluaki ʻeni ʻo e ngaahi lēsoni ki hono siviʻi ʻo e ngaahi taimi kehekehe te ke kau ai ʻi hono ako ʻo e Fuakava Foʻoú. ʻOku fakataumuʻa ʻa e ngaahi lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi _-koe ke ke fakafuofuaʻi hoʻo ngaahi taumuʻá, akó, mo e tupulaki fakatāutahá.

Ke poupouʻi ‘a e lau folofola fakaʻahó. Ko ha founga ʻe taha ke poupouʻi ai e kau akó ke nau ako fakaʻaho e folofolá, ko e ʻoange maʻu pē ha faingamālie ke nau vahevahe ai ʻi he kalasí ʻa e meʻa ʻoku nau ako mo ongoʻi lolotonga ʻenau ako fakatāutaha ‘a e folofolá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he founga kuo hoko ai ʻenau ako folofolá, mo teuteu ke vahevahe ʻa e ngaahi fakakaukau kuo nau maʻú, pe ngaahi founga naʻe toki fakalakalaka ai ʻenau akó.

Ngaahi Polokalama Ako ʻOku Ala Fakahoko

Ko e taumuʻa ʻo e ngaahi lēsoni ki he siví

Fakaʻaliʻali e ʻīmisi mo e fehuʻi ko ʻení ke sio ki ai ‘a e kau akó ʻi heʻenau hū mai ki he kalasí.

Tā ha fakatātā faingofua ʻo ha fuʻu ʻakau ʻi he ngaahi taimi kehekehe ʻi heʻene tupú. ʻE lava ke tokoni atu ʻa e ʻīmisi ʻoku fakaʻaliʻalí kiate koe. Lolotonga ‘a hoʻo tā fakatātaá, fakakaukau ki he founga te ke tali ʻaki ‘a e ngaahi fehuʻi ko ʻení: ʻI he ʻosi pē hoʻo fakatātaá, hiki hoʻo tali ki he fehuʻí ʻi he laʻipepa tatau.

• ʻOku faitatau fēfē nai hoʻo tupulaki fakalaumālié mo e tupu ʻo ha fuʻu ʻakau?

Naʻe fakamatala ‘e Palesiteni M. Lāsolo Pālati, ko e Palesiteni Leʻoleʻo ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ha ngaahi ngāue te tau lava ʻo fakahoko ke fakatupulaki ai ʻetau tupulaki fakalaumālié pea tokanga taha ki heʻetau ngaahi taumuʻa taʻengatá:

Hili ha ngaahi taʻu lahi, kuó u fakatokangaʻi meiate kinautolu ʻoku lavameʻa lahi taha ʻi he māmani ko ʻení, ko kinautolu ia ʻoku ʻi ai ʻenau vīsone maʻa ʻenau moʻuí, mo e ngaahi taumuʻa ke tukutaha e tokangá ʻi heʻenau vīsoné, mo e founga ki hono fakahoko e ngaahi palani ko iá. ʻOku ʻomi ʻe hono ʻiloʻi e feituʻu ʻokú ke ʻalu ki aí mo e founga ʻokú ke ʻamanaki aʻu ʻaki ki aí, ha ʻuhinga, taumuʻa, mo ha lavameʻa ki he moʻuí. …

Ke foki ki he ʻao ʻo e [ʻOtuá] pea ke maʻu e ngaahi tāpuaki taʻengata ʻoku maʻu mei hono fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá ʻa e ngaahi taumuʻa mahuʻinga taha te tau lava ʻo fokotuʻú.…

Kuó u vakai ko e fiemaʻu ko ia ke tukutaha ‘a e tokangá ‘i he foki mo e maʻu ‘o e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí, ‘oku fie maʻu ke u tuku maʻu pē ha taimi ke u fehuʻi loto ai, “ʻOku fēfē nai ʻeku meʻa ʻoku fakahokó?”

ʻOku hangē ia haʻo fakaʻekeʻeke fakatāutaha pē koé. … Pea kapau ʻoku ongo ngalikehe ia, fakakaukau ki ai: ko hai ʻi he māmani ko ʻení ʻokú ne ʻiloʻi lelei ange koe ʻiate koe pē? ʻOkú ke ʻiloʻi hoʻo ngaahi fakakaukaú, hoʻo ngaahi ngāue fakatāutahá, hoʻo ngaahi holí, mo hoʻo ngaahi fakaʻānauá, ngaahi taumuʻá, mo hoʻo ngaahi palaní. Pea ʻoku lelei ange hoʻo ʻiló ʻi ha toe taha ʻa e founga ʻokú ke fakalakalaka ai ʻi he hala ki he fokí mo e maʻú.

(M. Russell Ballard, “Foki ʻo Maʻu,” Ensign pe Liahona, Mē 2017, 62–64)

• Ko e hā ‘a e meʻa naʻá ke ako meia Palesiteni Pālati fekauʻaki mo hono faʻa fuatautau ʻo e tupulaki fakalaumālié?

Ke tokoni atu ke ke fakafuofuaʻi maʻu pē hoʻo tupulakí, ʻe hoko ha niʻihi ʻo hoʻo ngaahi lēsoní ko ha siviʻi hoʻo meʻa naʻe akó. ʻE lava ke lau ʻa e ngaahi lēsoni ko ʻení ko ha ngaahi faingamālie ke fakalaulauloto mo fakafiefiaʻi ‘a e founga kuó ke ako mo fakalakalaka aí. ʻE lava foki ke nau hoko ko ha faingamālie ke ʻiloʻi ai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku kei fie maʻu ke ke akó, pe ngaahi founga te ke kei lava ai ʻo fakalakalaká.

Haʻu kia Sīsū Kalaisi pea hoko ko ʻEne ākonga

Tokoni ki he kau akó ke nau fakafuofuaʻi ʻenau fakalakalaka ʻoku fekauʻaki mo e haʻu kia Kalaisí pea mo e hoko ko ʻEne ākongá. ʻOku ʻomi ʻe he toenga ʻo e lēsoni ko ʻení ha ngaahi fakakaukau ʻe niʻihi ki he founga hono fakahoko ʻení. Makatuʻunga ʻi he ngaahi aʻusia fakaako kuo maʻu ʻe he kau akó, ʻe lava ke liliu pe fetongi e ngaahi fakakaukau ko ʻení ʻaki ha ngaahi founga kehe ke tokoniʻi e kau akó ke fakafuofuaʻi ʻenau akó.

Ko e taha ʻo e ngaahi tefitoʻi taumuʻa ʻo e seminelí ke tokoniʻi koe ke ke haʻu kakato ange kia Sīsū Kalaisi pea hoko ko ʻEne ākonga, pe ko ʻEne tokotaha muimui. Ko e fanongo ki he folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻi heʻetau ako folofolá mo e fakahā fakatāutahá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e muimui kia Sīsū Kalaisí.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke vakaiʻi ai hoʻo ako folofola fakatāutahá mo e feinga ke maʻu ha fakahā fakatāutahá. Hiki hoʻo ngaahi fakakaukaú ʻi hoʻo tohinoa akó. Ko ha ngaahi fehuʻi ʻeni ʻe niʻihi ke tokoniʻi koe ki hono vakaiʻi hoʻo founga akó:

• ʻOku fēfē nai hoʻo ako fakatāutaha ki he folofolá? Ko e hā ha ngaahi fakalakalaka kuó ke fakahoko ʻi hoʻo malava ke ako mo fakaʻaongaʻi e folofola ʻa e ʻEikí ʻi hoʻo moʻuí? Ko e hā ha tafaʻaki ʻo hoʻo ako folofolá naʻe faingataʻa pe ʻikai ʻaonga ka ʻokú ke fie fakaleleiʻí?

• Ko e hā ha founga kuó ke ongoʻi ai hono akoʻi pe ueʻi koe ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní he taʻú ni? Ko e hā haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo hono maʻu ʻo e fakahā fakatāutahá? Ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ke maʻu ai ha ngaahi faingamālie lahi ange ke ke ongoʻi e leʻo ʻo e Laumālié?

Fakahaaʻi hoʻo akó

ʻOku fakataumuʻa ʻa e ngaahi ʻekitivitī ko ʻení ke ʻoange ki he kau akó ha faingamālie ke fakamatalaʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia ʻo Sīsū Kalaisi ne nau toki ako ki aí.

Fili ke fakahoko ha taha pe fakatouʻosi ʻo e ongo ʻekitivitī ko ʻení ke fakahaaʻi ʻa e meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mo Hono ngaahi fatongiá mei hoʻo ako ʻa e Mātiu 1–2; Luke 1–2; mo e Sione 1. Te ke lava ʻo toe vakaiʻi hoʻo tohinoa akó ke fakamanatu atu kiate koe ʻa e ngaahi moʻoni kuó ke akó.

Fakaʻaliʻali e ngaahi fili ko ʻení ke vakai ki ai e kau akó ʻi heʻenau fakakakato e ʻekitivitī ko ʻení.

ʻOange ha ngaahi naunau tā fakatātā kehekehe maʻá e kau akó kapau ʻoku maʻu ʻa e ngaahi naunau ko ʻení, hangē ko e peni vahevahe, peni, kala, peni fakaʻilonga, vali, pepa, mo e alā meʻa pehē. ʻE lava foki ke fakahoko ʻeni ʻaki ʻa e ʻumeá pe ko ha ʻekitivitī ʻi tuʻa mo ha sioka he veʻehalá.

Fili A: Ko ha fakatupu ʻokú ne fakaafeʻi e niʻihi kehé ke nau “vakai ki he Lami ʻa e ʻOtuá”

ʻOku tau lau ʻi he Sione 1, ʻa e fakaafe ʻa Sione Papitaiso ki hono kau muimuí ke “vakai ki he Lami ʻa e ʻOtuá” (Sione 1:36). Ko e ʻuhinga ʻe taha ‘o e foʻi lea vakai ko e sio, fakatokangaʻi, pe tokanga makehe ki ha meʻa pe ko ha taha.

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, faʻu ha meʻa ʻe lava ʻo tokoni ki he kakaí ke nau “vakai ki he Lami ʻa e ʻOtuá,” pe kiʻi mālōlō ʻo fakakaukauloto kiate Ia mo e ngaahi fatongia ʻokú Ne fakahoko ʻi heʻetau moʻuí. Kamata ʻaki haʻo fakakaukau ki he ngaahi ʻulungaanga, ngaahi fatongia, mo e ngaahi huafa ʻo Kalaisi kuó ke ako ki aí. Kumi ha ngaahi potufolofola kuó ke ako ai ‘a e ngaahi moʻoni ko ʻení fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí. Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha potufolofola ko ha kaveinga ki he meʻa ʻokú ke faʻú. ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, te ke lava ʻo fai ha taha ʻo e ngaahi ngāue ko ʻení:

• Faʻu ha fakatātā fakaʻaati ko ha fakafofonga ʻo ha ʻulungaanga, ha fatongia, ha hingoa, pe ko ha huafa fakanofo ʻo Kalaisi ʻoku mātuʻaki mahuʻingamālie kiate koe, pea ʻomai ha fakamatala ʻo e meʻa naʻá ke faʻú.

• Tohi fekauʻaki mo ha aʻusia fakatāutaha naʻá ne tokoniʻi koe ke fakaloloto e mahino ʻokú ke maʻu ki he Fakamoʻuí.

• Kole ki he ngaahi kaungāakó, ngaahi kaungāmeʻá, pe kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nau vahevahe ha ngaahi meʻa kuo nau mamata ai fekauʻaki mo Kalaisi. Fakaʻaongaʻi ʻenau ngaahi fakakaukaú ʻi he meʻa ʻokú ke faʻú. ʻE lava ke fakahū ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi ki he tohinoá, fakatātā fakaʻaati, pe ko ha vitiō kuo ʻētitaʻi ʻo e meʻa naʻa nau vahevahé.

Fili E: Ko ha talateu kia Sīsū Kalaisi

Faʻu ha lisi ʻo e ngaahi huafa fakanofo ʻe tolu ʻo e Fakamoʻuí te ke fakaʻaongaʻi ke fakafeʻiloaki ʻaki ha taha kia Sīsū Kalaisi. Feinga ke ʻiloʻi pea fakamatalaʻi ʻa e ngaahi potufolofola naʻá ke maʻu ai kinautolú. Fakakau ha fakamatala nounou ʻo e ʻuhinga ʻo e huafa fakanofo takitaha mo e founga naʻe mei kehe ai ‘a e moʻui ʻa ha taha kapau naʻa nau ʻiloʻi hono mahuʻinga ʻo e ngaahi huafa fakanofo ko ʻení.

Fakakau ha talanoa mei he folofolá pe aʻusia fakatāutaha ʻa ia ʻoku fakaʻaliʻali ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e huafa fakanofo takitaha naʻá ke filí. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo hiki ʻa e hingoa “ʻImanuela,” ʻa ia ko hono ʻuhingá ko e “ʻOtua ʻiate kitautolu” (Mātiu 1:23). Te ke lava ʻo ʻiloʻi ha ngaahi sīpinga mei hoʻo moʻuí pe moʻui ʻa e niʻihi kehe naʻe “ʻiate” koe pe ko kinautolu ʻa e Fakamoʻuí.

ʻE lava ke fakakakato ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ko ha fakatātā fakaʻaati (hangē ko ha tā fakatātā, tā valivali, pe tā-tongitongi) pe ʻi ha tohi pē. Fakakaukau ke kumi ha ngaahi founga ke hokohoko atu ai hono kumi e ngaahi huafa fakanofo ʻo e Fakamoʻuí ʻi hoʻo ako e Fuakava Foʻoú he taʻu ní.

Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke fakaʻosi ʻenau ngāué, ʻoange ha faingamālie ke nau vahevahe ʻa e meʻa naʻa nau faʻú mo e kalasí (pe ʻi he ngaahi hoá pe fanga kiʻi kulupu īkí). Fakakaukau ke fakaʻosi e kalasí ʻaki haʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi. ʻE ala tokoni ke tukutaha ʻa e fakamoʻoni ko ʻení ʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia mo e ngaahi huafa fakanofo naʻe aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.