Seminelí
Sēmisi 1


Sēmisi 1

“Kole ki he ʻOtuá”

ʻĪmisi
Ko ha finemui ʻoku lotu ʻi hono veʻe mohengá.

ʻOkú ke ongoʻi nai te ke lava ʻo kole tokoni ki he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke maʻu ai ha tali ki hoʻo ngaahi fehuʻí pe fie maʻu Hono potó ʻi hono fai ha ngaahi fili mahuʻingá? Naʻe fakahā ʻe Sēmisi ka ai ha taha ʻoku masiva ʻi he potó “ke kole ʻe ia ki he ʻOtuá, ʻa ia ʻokú ne foaki lahi ki he kakai kotoa pē … pea ʻe foaki ia kiate ia” (Sēmisi 1:5). ʻOku fakataumuʻa ʻa e lēsoni ko ʻení ke fakamālohia hoʻo fakamoʻoní ʻe foaki atu ʻe he Tamai Hēvaní ha poto ko ha tali ki hoʻo ngaahi lotú.

Ko hono akoʻi e folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá ʻi he loto fakapapau mo ha taumuʻa. “Ko e tefitoʻi meʻa ke ke tokanga ki aí, ko ho tefitoʻi fatongia mahuʻingá, ke akoʻi ʻa e ongoongolelei ʻo e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻo hangē ko ia ne fakahā mai ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Kuo pau ke mou akoʻi ʻa e ongoongolelei ko ʻení, ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi folofola ʻo e Siasí ko hoʻomou maʻuʻanga tokoni mo e mafai pea pehē ki he lea ʻa kinautolu kuo ui ʻe he ʻOtuá ke nau taki Hono kakaí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ni” (J. Reuben Clark Jr., The Charted Course of the Church in Education, rev. ed. [1994; lea ki he kau faiako fakalotu ʻo e Polokalama Fakaako ʻa e Siasí, Aug. 8, 1938], 10, ChurchofJesusChrist.org).

Teuteu ʻa e tokotaha akó:Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Sēmisi 1:5–6pea fakakaukau ki he ngaahi tafaʻaki ʻi heʻenau moʻuí ʻoku nau fie maʻu ai ʻa e potó pe fakahinohino mei he ʻOtuá.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ngaahi tali mahuʻingá

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ange ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení. ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo ai ki heʻenau ngaahi talí kimuʻa pea nau toki hoko atu.

Vakai ki he ngaahi fehuʻi takitaha ko ʻení pea fakalaulauloto ki he ngaahi meʻá ni maʻá e fehuʻi takitaha: (1) Kuó u maʻu nai ha tali mei he ʻOtuá? (2) ʻOku ou fekumi nai ki ha tali mei he ʻOtuá kuo teʻeki ai ke u maʻu? (3) ʻOku teʻeki ai nai ke u fie maʻu moʻoni ke fekumi ki ha tali?

  • Ko e Siasi moʻoní nai ‘a e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní?

  • Ko hoku Fakamoʻuí moʻoni koā ʻa Sīsū Kalaisi?

  • Ko e hā ʻoku totonu ke u tokanga taha ki ai ke u hoko ko ha tokotaha muimui lelei ange ʻo Sīsū Kalaisí?

Fakakaukau ke kole ki he kau akó ke nau vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi fehuʻi mahuʻinga kehe ʻoku nau fekumi ki ai mo kinautolu ʻoku nau feohí ke maʻu ha tali ki aí.

ʻI hoʻo ako e ngaahi lea ʻa e ʻAposetolo ko Sēmisí ʻi he Sēmisi 1, kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke maʻu e tali ki he ngaahi fehuʻi mahuʻinga ʻi hoʻo moʻuí.

Vahevahe ha puipuituʻa ʻo Sēmisi pea pehē ki he puipuituʻa ʻo ʻene tohí. ʻE ala ʻaonga ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala ko ení. Ka ʻikai, ʻe lava ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e meʻa ʻoku nau ala ʻilo fekauʻaki mo Sēmisi mo ʻene tohí.

Lau e fakamatala ko ʻeni fekauʻaki mo Sēmisí. Fakakaukau pe ko e hā ha ngaahi fehuʻi naʻá ne fekumi ki ai ʻi he kotoa ʻo ʻene moʻuí.

  1. Naʻe hangē ko ha tokoua ia ʻo Sīsū Kalaisi (vakai ki he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Sēmisi, Tokoua ʻo e ʻEikíChurchofJesusChrist.org).

  2. Hangē ko e ngaahi tokoua kehe ʻo e ʻEikí, mahalo naʻe ʻikai ke ne tomuʻa tui ko Sīsū ʻa e Kalaisí (vakai, Sione 7:3–5

  3. Naʻe hoko ʻa Sēmisi kimui ange, ko ha ʻAposetolo pea fakatatau ki he fuofua kau faʻu tohi faka-Kalisitiané, ko e fuofua pīsope ia ʻo e Siasí ʻi Selusalemá (vakai, Ngāue 12:16–17; 21:17–18; Kalētia 1:18–19; 2:9).

Lau ʻa e Sēmisi 1:1 ke ʻiloʻi pe ko hai naʻe tohi ki ai ʻa Sēmisí.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī (1915–85) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá “Naʻe lea ʻa Sēmisi … ki he kakai ʻoku teʻeki ke tānaki maí, teʻeki maʻu ʻa e ongoongoleleí, teʻeki ke nau haʻu ki he lotoʻā sipi ʻo Kalaisí” (Doctrinal New Testament Commentary [1973], 3:243).

  • Ko e hā ha ngaahi fehuʻi ʻe niʻihi ʻe ala maʻu ʻe he kakai kuo teʻeki ai ke nau maʻu ʻa e ongoongoleleí?

Lau ʻa e Sēmisi 1:5–6, ʻo kumi e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Sēmisi ʻe lava ʻo tokoni kiate kitautolu ʻi he taimi ʻoku ʻi ai haʻatau ngaahi fehuʻi mahuʻingá pea lava ke tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku fekumi ki he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. (Mahalo ʻe tokoni ke ʻiloʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e valokiʻí ki hono ʻilo ha fehalaaki pe tafuluʻi.)

  • Ko e hā naʻá ke maʻú?

Fakafanongo fakalelei ki he ngaahi tali ʻa e kau akó. Mahalo ʻe ʻaonga ke fehuʻi ki he kau akó pe ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e meʻa naʻa nau maʻú pea mo e anga ʻo ʻenau ongo ki aí. Kapau he ʻikai ke nau vahevahe ha meʻa tatau mo e tefitoʻi moʻoni ʻi laló, fai ange ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻokú ke ako fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní meí he potufolofola ko ʻeni?

Fakakaukau ke hiki e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻi he palakipoé.

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku maʻu ʻi he potufolofola ko ʻení ʻe tāpuakiʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻaki ʻa e potó kapau te tau kole kiate Ia ʻi he tui.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “kole ʻi he tui, ʻo taʻefakataʻetaʻetui” (Sēmisi 1:6).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku finangalo ai e Tamai Hēvaní ke ke tafoki kiate Ia ki ha ngaahi talí?

ʻI he hoko atu hoʻo akó, fakakaukau ki he ngaahi fakakaukau, ongo, mo e ngaahi aʻusia kuó ke maʻu ʻi he taimi kuó ke fekumi ai ki he potó, pe tali hoʻo ngaahi fehuʻí, mei he ʻOtuá.

Kimuʻa pea kamata e konga hono hoko ʻo e lēsoní, ʻe ala tokoni ke ʻiloʻi ʻe fakaafeʻi ʻa e kau akó ʻi he lēsoni “Fakataukei Fakatokāteline: Sēmisi 1:5–6,” ke nau ako ʻa e Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:8–17.

Sīpinga ʻa Siosefa Sāmitá

ʻĪmisi
Ko ha tā fakatātaaʻi ʻo e tūʻulutui ʻa Siosefa Sāmita ko e Siʻi, ʻi he Vaoʻakau Tapú lolotonga e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí. ʻOku lava ke tau sio ki ha huelo ʻo e māmá ʻoku huelo hifo mei he langí ʻi he ʻuluʻakaú kia Siosefa.

ʻE ala tokoni ke fakalaulauloto ki ha sīpinga ʻo e tefitoʻi moʻoni ʻe tāpuakiʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻaki ʻa e potó kapau te tau kole kiate Ia ʻi he tui. Naʻe ʻi ai ha liliu lahi ʻia Siosefa Sāmita ʻi heʻene fekumi ki he potó mei he ʻOtuá.

  • Ko e hā kuó ne ueʻi koe mei he aʻusia ʻa Siosefa Sāmitá?

  • Naʻe liliu fēfē nai ʻe he tali ʻa e ʻOtuá, ʻa ia naʻe maʻu ʻi he ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Maí, ʻa e moʻui ʻa Siosefá? Kuó ne liliu fēfē nai ʻa e māmaní? Kuó ne tokoniʻi fēfē nai koe?

Ko Hoʻo Aʻusiá

Tuku ange ha taimi ki he kau akó ke nau tali e fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó:

Hiki ʻa e ngaahi fakakaukau, ngaahi ongo, mo e ngaahi aʻusia kuó ke maʻu lolotonga hoʻo fekumi ki he potó mei he ʻOtuá. Fakakaukauʻi hano fakakau atu mo ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ko ʻení:

  • Ko hoʻo ngaahi fakakaukau mo e ongo fekauʻaki mo e finangalo lelei ʻa e ʻOtuá ke tali hoʻo ngaahi fehuʻí (vakai, Sēmisi 1:5–6).

  • Ko hoʻo ngaahi fakakaukau mo e ongo fekauʻaki mo e aʻusia ʻa Siosefa Sāmita ʻi heʻene kole ki he ʻOtuá ha potó.

  • Ngaahi aʻusia kuó ke maʻu pe lolotonga maʻu ʻi he fekumi ki he potó mei he ʻOtuá mo maʻu ha ngaahi talí. (ʻE lava ke kau ʻi he ngaahi aʻusia ko ʻení ʻa e fekumi ki ha tali ki he ngaahi fehuʻi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní.)

  • Ngaahi founga ʻokú ke fie fekumi ai ki he potó mei he ʻOtuá he taimí ni pe ʻi he kahaʻú.

  • Ngaahi ongo kuó ke maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní lolotonga e lēsoni ko ʻení ʻe ala tokoni atu kiate koé.

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú. Feinga ke tauʻatāina mo fakafanongo ki he meʻa ʻoku nau loto ke vahevahé. Fakamālō ange ʻi heʻenau ngaahi talí. Ko ha niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi fehuʻi ʻoku malava ke vakaiʻí:

  • Ko e hā ha liliu kuo hoko ʻi hoʻo moʻuí ʻi he ngaahi fakakaukau, ongo, pe ngaahi aʻusia ko ʻení?

  • ʻE lava nai ʻe ha taha kehe ʻi he kalasí ʻo vahevahe ha aʻusia tatau?

Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo e fekumi ki he potó mei he ʻOtuá, te nau lava ʻo manatuʻi e ngaahi fehuʻi ko iá ki he lēsoni hokó, “Fakataukei Fakatokāteliné: Sēmisi 1:5–6,” ʻa ia ʻokú ne ʻomi e fakakaukau ki he founga ʻe ala tokoni ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo hono maʻu e ʻilo fakalaumālié ʻi he fekumi ki he potó.

      nbsp;

 

 

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Laʻitā fakaʻofisiale ʻo Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni naʻe fai ʻi Sānuali 2018

ʻOku fie maʻu koā ʻe he ʻOtuá ke folofola atu kiate koe? ʻIo! …

ʻOku ʻikai fie maʻu ia ke ke fifili pe ko e hā ʻoku moʻoní [vakai, Molonai 10:5]. ʻOku ʻikai fie maʻu ke ke fifili pe ko hai te ke falala moʻoni ki aí. ʻI he fakahā fakatāutahá, te ke lava ai ʻo maʻu hoʻo fakamoʻoni pē ʻaʻau ko e Tohi ʻa Molomoná ko e folofola ia ʻa e ʻOtuá, ko Siosefa Sāmitá ko ha palōfita, pea ko e Siasi ʻeni ʻo e ʻEikí. Tatau ai pē pe ko e hā ʻe lea ʻaki pe fai ʻe he niʻihi kehé, he ʻikai lava ha taha ʻo toʻo ha fakamoʻoni kuo fakatō ki ho lotó mo e ʻatamaí ʻo fekauʻaki mo e meʻa ʻoku moʻoní. …

Ko e kau muimui kitautolu ʻo Sīsū Kalaisi. Ko e moʻoni mahuʻinga taha ʻe lava ke fakamoʻoni ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní kiate koé, ko Sīsū ʻa e Kalaisí, ko e ʻAlo ʻo e ʻOtua moʻuí. ʻOkú Ne moʻui!

(Russell M. Nelson, “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 95–96)

Sēmisi 1:6. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e “kole ʻi he tuí”?

Naʻe lau ʻe Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e Sēmisi 1:5–6 peá ne fakamatala ʻo pehē:

ʻĪmisi
ʻEletā Tēvita A. Petinā, Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. 2020.

Fakatokangaʻi ange ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu ki he kole ʻi he tuí, ʻa ia ʻoku mahino kiate au ʻoku ʻuhinga ki he mahuʻinga ko ia ʻo e lea ʻakí mo hono fakahokó, ʻa e ongo fatongia ke kolé mo fakahokó, ʻa e fiemaʻu ko ia ke fetuʻutaki mo ngāué. …

Naʻe ʻikai ngata pē e fakataumuʻa ʻa e ngaahi fehuʻi ʻa Siosefá ki he ngaahi meʻa naʻá ne fie ʻilo ki aí ka naʻá ne fie maʻu foki ke ne ʻilo e meʻa ke faí! Naʻe ʻikai ke ne lotu ʻo pehē, “Ko e fē ʻa e siasi ʻoku moʻoní?” Ka naʻá ne fehuʻi ange, “Ko e fē ʻa e siasi ʻoku totonu ke u kau ki aí?” Naʻe ʻalu ʻa Siosefa ki he vaoʻakaú ke ne kole ʻi he tuí, pea naʻá ne fakapapauʻi kuo pau ke ne ngāueʻi.

ʻOku fakataumuʻa ʻa e tui moʻoní ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí pea ʻoku iku maʻu pē ia ki he ngāue māʻoniʻoní. … ʻOku tau vilitaki atu ki muʻa mo kītaki ʻi he ngāue fakatapui ʻo e lotú hili ʻetau pehē “ʻēmení,” ʻaki ʻetau ngāueʻi ʻa e ngaahi meʻa kuo tau fakahā ki he Tamai Hēvaní.

ʻOku fie maʻu ki he kole ʻi he tuí ʻa e faitotonú, feingá, tukupaá, mo e vilitakí.

(David A. Bednar, “Kole ʻi he Tui,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 94–95)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Ngaahi Fakamoʻoni ‘a e mātuʻá

Ke fakamālohia e fakamoʻoni ʻa e kau akó ki he lotú, fakakaukau ke kole ki ha niʻihi ʻo ʻenau mātuʻá pe kau taki ʻo e Siasí ʻi ha ʻaho ʻe taha pe ua kimuʻa he kalasí ke nau hiki e ngaahi aʻusia kuo nau maʻu ʻi hono maʻu ʻo e potó mei he ʻOtuá ko e tali ki ha lotu. Lau ʻa e fakamatala takitaha ki he kalasí. ʻI ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi, mahalo ʻe ʻaonga ke ʻoange ha tatau ʻo e fakamatalá ki he kau akó kapau ko ʻenau mātuʻá pe taki ʻi he Siasí.

Faleʻi fakaepalōfita fekauʻaki mo e fekumi ki he potó mei he ʻOtuá

Kapau ʻe ʻaonga ke ako ʻe he kau akó ha toe faleʻi fakaepalōfita fekauʻaki mo e fekumi ki he potó mei he ʻOtuá, fakaafeʻi kinautolu ke nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke fekumi ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku maʻú. ʻE lava ke nau fekumi ki ha ngaahi foʻi lea hangē ko e “Lotú,” “Fakahaá,” pe “Fakamoʻoní” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Ko ha niʻihi ʻeni ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei fakatokāteline te nau ala fili ko ha konga ʻo ʻenau akó: Lea Fakatātā 3:5–6; 2 Tīmote 3:15–17; 2 Nīfai 28:30; Mōsaia 4:9; Molonai 10:4–5; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:37–38; 8:2–3.

Ko hono tekeʻi ʻo e ʻahiʻahí

ʻE lava ke ʻaonga ʻa e fakakaukau ko ʻení ki ha lēsoni ʻi he kahaʻú:

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi he palakipoé e ngaahi ʻahiʻahi angamaheni ʻoku fehangahangai mo e toʻu tupú.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Sēmisi 1:12–16 ke maʻu e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Sēmisi fekauʻaki mo e ʻahiʻahí. Mahalo ʻe tokoni ke fakamahinoʻi ange ʻoku liliu ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita ‘o e Sēmisi 1:12 ʻa e “kātakiʻi ʻa e ʻahiʻahí” ke “(tekeʻi ʻa e ʻahiʻahí)”.

Fakakaukau ke ʻeke ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení:

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ‘oku ‘ikai ko ʻetau Tamai Hēvaní ʻa e tupuʻanga ‘o e ‘ahiʻahí?

  • Ko e hā kuó ne tokoniʻi koe ke tekeʻi ‘a e ‘ahiʻahí?

  • Te tau lava fēfē nai ʻo tafoki ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi hotau ngaahi ʻahiʻahí?

Paaki