Seminelí
Luke 1:1–38


Luke 1:1–38

“ʻOku ‘Ikai ha Meʻa ‘e Faingataʻa ki he ʻOtuá”

ʻĪmisi
The angel Gabriel (Noah) appearing to Mary and declaring to her that she would become the mother of Jesus Christ. Mary is depicted seated on a round stone ledge. The ledge borders a tree and flowers. The angel Gabriel is depicted wearing white robes. A stone wall and stairways are in the background. There are flowers in the foreground. Luke 1:26-38

Naʻe haʻu ʻa e ʻāngelo ko Kepalelí kia Mele ke fanongonongo ʻa hono ʻaloʻi ʻo Sīsū Kalaisí. Naʻá ne fakamoʻoni mai “ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe faingataʻa ki he ʻOtuá” (Luke 1:37). ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he tali faivelenga ʻa Melé, ke ke ʻilo ai ‘a e founga ke tali ʻaki ‘a e finangalo ʻo e ʻEikí ʻi ha falala lahi ange kiate Iá.

Ko hono fakaafeʻi ʻo e kau akó ke ngāué. ʻOku ako ʻa e kau akó ʻi heʻenau kau mālohi atu ki he akó mo moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí. Lolotonga hoʻo faiakó, kumi ha ngaahi founga ke kau ai ‘a e kau akó ʻi he aʻusia fakaakó. ʻI heʻenau ngāue ʻi he tuí, ʻe ului lahi ange ai ʻa e kau akó ki he Fakamoʻuí mo ʻEne ongoongoleleí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi ‘a e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ‘a e meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi, ʻa ia ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke falala ai kiate Kinauá?

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Fakaafeʻi ‘a e kau akó ke nau tali ʻa e fehuʻi ko ʻení. Fakaafeʻi ‘a e kau akó ke hiki ʻenau talí ʻi he palakipoé.

  • Ko hai te ke pehē ko e kau fafine ivi tākiekina lahi taha ia ʻi hoʻo moʻuí?

Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo Mele, hangē ko ia ʻoku maʻu ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní.

Te ke ako lahi ange ʻi he lēsoni ko ʻení fekauʻaki mo Mele, ko e faʻē ʻa Sīsū Kalaisí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku totonu ai ke lau ʻa Mele ko e taha ʻo e kau fafine ivi tākiekina lahi taha ʻi he hisitōlia ʻo e māmaní?

Naʻe kikiteʻi ‘a e moʻui mo e misiona ʻo Melé ʻi ha ngaahi taʻu lahi kimuʻa pea toki fanauʻi iá. Ako ʻa e ngaahi kikite ko ʻeni fekauʻaki mo Melé, ʻo kumi ‘a e meʻa ʻoku nau akoʻi fekauʻaki mo iá.

  • Ko e hā ‘a e meʻa naʻá ke ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻo fekauʻaki mo Melé?

Talateu ki he Kosipeli ʻa Luké

ʻOku lekooti ʻi he Kosipeli ʻa Luke ʻa e fakamatala ki hono ʻilo ʻe Mele te ne hoko ko e faʻē ʻa Sīsū Kalaisí.

Fakafeʻiloaki ki he kau akó ‘a e Kosipeli ʻa Luké. Ko e founga ʻe taha ke fakahoko ai ʻení ko hono fakamatalaʻi fakanounou ʻa e palakalafi ko ʻení.

ʻE ala tokoni foki ke vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala, ʻi he konga “Ngaahi Fakamatala Fakahinohino mo e Puipuituʻá” ʻi lalo ʻi he ʻuluʻitohi “Ko e hā ‘a e ‘uhinga ʻoku ako ai ‘a e Kosipeli ʻa Luke?”

Naʻe hoko ʻa Luke ko ha toketā fakafaitoʻo (vakai, Kolose 4:14) mo “ha talafekau ʻa Sīsū Kalaisi” ( Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Luke 1:1 [ʻi he Luke 1:1, futinouti a]). Ko ha konga lahi mei he moʻui ʻa e Fakamoʻuí ʻoku maʻu pē ia ʻi he Kosipeli ʻa Luké, kau ai mo hono fakahā ʻe he ʻāngeló kia Mele te ne hoko ko e faʻē ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. ʻOku ʻiloa ʻa e meʻa naʻe hoko ko ʻení ko e Fakahā ‘o e ‘Aloʻí.

ʻI hoʻo ako ʻa e fakamatala ko ʻení mo e sīpinga faivelenga ʻa Melé, tokanga ki he meʻa ʻokú ke akó mo e ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻokú ke maʻú.

ʻOku hā ‘a e ʻāngelo ko Kepalelí kia Mele

Lau ʻa e Luke 1:26–37, ʻo fekumi ki he ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e fanongonongo ʻa e ʻāngeló kia Melé.

Mahalo te ke fie mamata foki ʻi he foʻi vitiō “An Angel Foretells Christʻs Birth to Mary” (“Ko e Tomuʻa Fakahā ʻe he ʻĀngeló ʻa e ʻAloʻi ʻo Kalaisí kia Melé”) (4:07), ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ʻi hoʻo muimui ki ai ʻi hoʻo folofolá.

  • Ko e fē ʻa e ngaahi fakaikiiki mei he fanongonongó naʻe mahuʻinga makehe kiate koé?

  • Ko e hā haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻa kuó ke laú?

Ko ha moʻoni ʻe taha mahalo kuó ke fakatokangaʻi mei he fakamatalá ni ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe faingataʻa ki he ʻOtuá.Naʻe vahevahe ‘e Palesiteni Russell M. Nelson ‘a e taha ʻo e ngaahi founga ʻoku kaunga ai ʻa e moʻoni ko ʻení kiate koé:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

ʻE kole atu ke mou tali ha ngaahi ngāue faingataʻa naʻe vahe atu ke fakahoko pea hoko ko ha meʻangāue ʻi he toʻukupu ʻo e ʻEikí. Pea te Ne ʻai ke ke malava ʻo fakahoko ‘a e meʻa ʻoku faingataʻá.

(Russell M. Nelson, “Hoko ko ha Kau Nofotuʻi Moʻoni” [fakataha lotu fakaemāmani lahi ki he kakai lalahi kei talavoú, 10 Sānuali 2016], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org)

Fakakaukau ke hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi tali ʻa e kau akó ki he ʻuluaki ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Kapau ʻe fie maʻu, tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga kehekehe ke tali ʻaki ‘a e fehuʻi ko ʻení, kau ai hono ikunaʻi ‘o e ngaahi ʻulungaanga koví pe ngaahi angahalá, angaʻofá, vahevahe ‘o e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé, fakahoko ‘a e ngaahi fatongia faka-Siasí, ngāue fakafaifekau, mo ha ngaahi founga kehe.

  • Ko e hā ha meʻa ʻe ala kole atu ʻe he ʻEikí ke ke fakahoko, ʻa ia ʻe ngali faingataʻa?

  • Ko e hā nai hono ‘uhinga ka ngali faingataʻa ai ke fakahoko ‘a e ngaahi meʻá ni ‘i he taimi ʻe niʻihi?

ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku tau fehangahangai ai mo ha ngaahi ngāue ʻoku ngali faingataʻa ke fakahoko, ʻe ala tokoni ke vakai ki he ngaahi sīpinga ʻa e niʻihi kehe kuo nau tali faivelenga honau ngaahi tūkunga faingataʻá.

Lau ʻa e Luke 1:38, pea fekumi ki he founga tali ʻa Melé hili ʻene ʻilo te ne hoko ko e faʻē ʻa Sīsū.

  • Ko e hā ha meʻa ʻoku tokoni atu ai ‘a e tali ʻa Melé ke mahino kiate koe fekauʻaki mo iá?

  • Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻokú ke pehē ʻe tokoni ki ha taha ke falala ki he ʻEikí ʻo hangē ko Melé, naʻa mo e taimi ʻoku ngali faingataʻa ai ha meʻa ʻoku kole mai ʻe he ʻEikí?

Kapau ʻe ʻaonga ki he kau akó hano ako ha ngaahi sīpinga kehe ʻo ha kakai naʻa nau tali ʻi he tui ʻa honau ngaahi tūkunga faingataʻá, fakakaukau ke ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau fekumi ki ha sīpinga pehē ʻi he folofolá. Mahalo naʻa ʻaonga ke fakahinohino kinautolu ki he fakamatala hangē ko hono ʻomi ʻe Nīfai ʻa e ʻū lauʻi peleti palasá (vakai, 1 Nīfai 3–4), Ko hono taaʻi ʻe Mōsese ʻa e Tahi Kulokulá (vakai, ʻEkesōtosi 14:10–31), pe ko ha talanoa ʻe taha ʻi he folofolá.

Fakaʻaliʻali pe ʻoange ki he kau akó ha tatau ʻo e konga hoko ʻo e lea ʻa Palesiteni Nelson.

Fakakaukau ki ha meʻa kuo kole atu ʻe he ʻEikí ke ke fakahoko ʻa ia ʻe ala ongo faingataʻa. ʻI hoʻo laukonga lahi ange mei he lea ʻa Palesiteni Nalesoní, kumi ha ngaahi meʻa pau te ke lava ʻo fakahoko ke tokoniʻi koe ke ke lavaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku faingataʻa ke fakahokó:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

Te ke ikunaʻi fēfē nai ʻa e meʻa ʻoku faingataʻá? ʻI hono fakahoko ha meʻa pē ʻoku fie maʻú ke fakamālohia hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí, ʻi hono fakatupulaki ʻa e mahino ʻokú ke maʻu ki he tokāteline naʻe akoʻi ʻi Hono Siasi kuo fakafoki maí, pea mo fekumi taʻetuku ki he moʻoní. … ʻI he taimi ‘oku kole atu ai ke ke fakahoko ha meʻa ‘oku ngali faingataʻá, te ke lava ai ke laka atu ki muʻa ʻi he tui mo e vilitaki pea fakahoko ʻi he loto-fiefia ʻa e meʻa kotoa pē ʻokú ke maʻu ‘a e mālohi ki aí ke fakahoko ‘a e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻEikí.

ʻE ʻi ai ‘a e ngaahi ʻaho te ke loto-foʻi moʻoni ai. Ko ia ai, lotua ha loto-toʻa ke ʻoua ʻe foʻi!

(Russell M. Nelson, “Hoko ko ha kau Nofotuʻi Moʻoni” [fakataha lotu fakaemāmani lahi ki he kakai lalahi kei talavoú, 10 Sānuali 2016], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke hiki ‘enau ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó. Tauhi ‘a e lea ʻa Palesiteni Nelson ke ‘asi, lolotonga ʻenau tohí koeʻuhí ke nau lava ʻo vakai ki ai. Hili hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke nau tohi aí, fakaafeʻi ha niʻihi kuo pole mai ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí.

  • Ko e hā ha meʻa ʻe taha mei he fakamatala ʻa Palesiteni Nelson te ke saiʻia ke ke toe lelei ange ai?

  • ʻOkú ke pehē ʻe tokoni fēfē nai hoʻo fakalakalaka ʻi he tafaʻaki ko ʻení ke ke lavaʻi ai ʻa e meʻa ʻoku ngali faingataʻa ʻi hoʻo moʻuí?

Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Ko e hā ‘a e ‘uhinga ʻoku ako ai ʻa e Kosipeli ʻa Luké?

Ko e niʻihi ʻo e ngaahi talanoa ʻiloa taha ʻo e tui faka-Kalisitiané ʻoku hā makehe pē ia ‘i he Kosipeli ʻa Luké: ko e ngaahi meʻa ne hoko ʻi he ofi ki hono fanauʻi ʻo Sione Papitaisó (vakai, Luke 1:5–25, 57–80); ko e fakamatala faka-Kilisimasi tukufakaholó (vakai, Luke 2:1–20); ko e talanoa ʻo Sīsū ʻi heʻene kei taʻu 12 ʻi he temipalé (vakai, Luke 2:41–52); ngaahi talanoa fakatātā hangē ko e Samēlia leleí (vakai, Luke 10:30–37), ko e foha maumau koloá (vakai, Luke 15:11–32), mo e tangata koloaʻiá mo Lasalosí (vakai, Luke 16:19–31); ko e talanoa ʻo e kau kilia ʻe toko hongofulú (vakai, Luke 17:11–19); pea mo e fakamatala ki he ʻaʻeva ʻa e ʻEiki kuo toetuʻú ʻi he tafaʻaki ʻo ʻEne ongo ākongá ʻi he hala ki ʻEmeasí (vakai, Luke 24:13–32).

Ko e meʻa ‘e taha ‘oku makehe aí, ko hono fakakau ʻe Luke ʻa e ngaahi akonaki ʻa Sione Papitaisó ‘a ia ʻoku ʻikai maʻu ʻi he ngaahi Kosipeli kehé (vakai, Luke 3:10–14); ko ʻene fakamamafaʻi ʻa e lotu ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Luke 3:21 ; 5:16 ; 9:18, 28–29 ; 11:1); pea mo ʻene fakakau ʻa hono uiuiʻi, akoʻi, mo e ngāue fakafaifekau ʻa e Kau Fitungofulú (vakai, Luke 10:1–22). ʻIkai ko ia pē, ka ko Luke pē ʻa e tokotaha hiki Kosipeli naʻá ne lekooti ʻa e tautaʻa toto ʻa e Fakamoʻuí ʻi Ketisemaní pea mo e tauhi mai ha ʻāngelo kiate Iá (vakai, Luke 22:43–44).

Luke 1:26.

Ko hai ʻa e ʻāngelo ko Kepalelí?

Naʻe akonaki ‘a e Palōfita ko Siosefa Sāmitá (1805–44) fekauʻaki mo e puipuituʻa ‘o e ʻāngelo ko Kepalelí:

ʻĪmisi
Half-length frontal portrait of the Prophet Joseph Smith, Jr. Joseph’s head is turned to the side in a three-quarter view, right hand on hip and his left hand holds sheets of papers. He is depicted wearing a dark brown suit and a white shirt and tie.

Ko Noá … ko Kepaleli ia; naʻe hoko hake hono mafaí kia ʻĀtama ʻi he Lakanga Fakataulaʻeikí; naʻe uiuiʻi ia ʻe he ʻOtuá ki he lakanga ko ʻení, pea ko e tamai ia ʻa e kakai moʻui kotoa pē ʻi hono kuongá, pea naʻe foaki kiate ia ‘a e mafai pulé.

Luke 1:27.

ʻOku ʻuhinga ki he hā ko Mele naʻe “fakanofo [kia] … Siosefá”?

ʻI ʻIsileli he kuonga muʻá, ko e taimi pē naʻe felotoi ai ʻa e malí, naʻe ʻi ai ha tuʻunga ʻe ua ʻo e malí: fakamaʻu ke mali (ne toe ui foki ko e fakanofo ke mali; vakai, Mātiu 1:18) mo ha kātoanga mali. Neongo naʻe lau fakalao ʻa e ngaahi hoa fakamaʻu malí ko e husepāniti mo e uaifi (vakai, Teutalōnome 22:23–24), ka ʻi he vahaʻataimi ʻo e fakamaʻú mo e kātoanga malí, naʻe fakamālohiʻi ai ha tuʻutuʻuni pau ʻo e angamaʻá (vakai, Mātiu 1:18–25 ; vakai foki, Tohi Fakahinohino Fuakava Foʻou Ki he Fānau Akó[2014], 13).

Luke 1:30–35.

Ko e hā e meʻa ʻoku tau ʻilo fekauʻaki mo e feitama mana ‘a Melé?

ʻI he taimi naʻe fehuʻi ai ʻe Mele pe te ne hoko fēfē ko e faʻē ʻa Sīsuú, “he ʻoku ʻikai te u ʻiloa ha tangata” ( Luke 1:34), naʻe fakahā ange pē ʻe Kepaleli ʻe ʻōʻōfaki ia ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní pea ʻe hoko ʻene tamá ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá (vakai, Luke 1:35). ʻOku pehē foki mo hono fakamamafaʻi ʻi he ngaahi tohi folofola kehe ʻoku fakamatala ki he fakatupu ʻo Sīsū Kalaisí ko e ʻAlo Ia ʻo e ʻOtuá, ka ʻoku ʻikai ke fakahā ʻa e founga naʻe hoko ai ‘a e mana ko ʻení (vakai, Mātiu 1:18–20 ; 1 Nīfai 11:14–15, 18–21 ; ʻAlamā 7:10).

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Luke 1:5–25

. ʻOku hoko mai ‘a e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá ʻi Heʻene taimi mo e founga pē ʻAʻana

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha tāpuaki pe tali mei he ʻOtuá ʻoku nau tatali pe ʻamanaki ki ai.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ‘a e talanoa kia Sakalia mo ʻIlisapetí ʻi he Luke 1:5–25, ʻo kumi ki ha ngaahi lēsoni te nau lava ʻo ako ai fekauʻaki mo e taimi ʻa e ʻEikí.

Hili hono ako ʻe he kau akó ‘a e ngaahi veesi ko ʻení, fakaafeʻi ke nau vahevahe ‘a e meʻa ne nau akó. Fakakaukau ke ngāue ʻaki ‘a e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ke fakatupulaki ʻaki ‘a e fealeaʻakí:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ‘a e meʻa naʻe ako ʻe Sakalia mo ʻIlisapeti fekauʻaki mo e ʻEikí, ʻi heʻena aʻusia naʻe fakamatalaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

  • Ko e hā ʻokú ke ako mei he fakamatala ko ʻení fekauʻaki mo e meʻa te ke lava ʻo fakahoko lolotonga hoʻo tatali ki ha tāpuaki pe ko ha tali mei he ʻOtuá?

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga kehe ʻo e tatali ki he taimi mo e finangalo ʻa e ʻEikí ʻe lava ke ke fakakaukau ki ai mei hoʻo moʻuí pe ko e ngaahi fakamatala ʻi he folofolá?

  • Kuo ʻi ai nai ha taimi ʻi hoʻo moʻuí naʻe tali ai ʻe he ʻEikí haʻo lotu kae ʻikai ʻi he founga pe taimi naʻá ke ʻamanaki ki aí?

Ko ha sīpinga fakaeonopooni ʻo hono tokoniʻi ʻe he ʻOtuá ha taha ke ne lavaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku faingataʻá

Ke tokoni ke ʻilo ʻe he kau akó ha fakatātā fakaeonopooni ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe faingataʻa ki he ʻOtuá, fakakaukau ke huluʻi ‘a e vitiō “Sweet Power of Prayer” (taimi 4:14 ki he 8:38), ʻoku ʻi he ChurchofJesusChrist.org. ʻOku fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Russell M. Nelson ʻi he foʻi vitiō ko ʻení ha aʻusia ʻi he taimi naʻe fakahā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e founga ke fakaleleiʻi ʻaki ‘a e mafu ʻo ha taha mahaki lolotonga ‘a e tafá.

Paaki