Seminelí
Mātiu 1:18–25; Luke 1:26–35


Mātiu 1:18–25; Luke 1:26–35

Sīsū Kalaisi: ʻAlo ʻo e ʻOtuá pea mo Mele

ʻĪmisi
Frontal head and shoulders portrait of Jesus Christ. Christ is depicted wearing a pale red robe with a white and blue shawl over one shoulder. Light emanates from His face.

Naʻe fakahā kia Mele ʻe he ʻāngelo ko Kepalelí ko e tamasiʻi te ne fāʻeleʻí ko e “ʻAlo ʻo e Fungani Māʻolungá” (Luke 1:32). ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke mahino ʻa e founga ʻoku hanga ai ʻe he ngaahi ʻulungaanga naʻe maʻu ʻe Sīsū mei ha faʻē fakamatelie mo ha Tamai moʻui taʻe-faʻa-maté, ʻo ʻai ke Ne malava makehe ʻo tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa kotoa pē ʻo e moʻui fakamatelié.

Fai ha fakamoʻoni haohaoa kia Sīsū Kalaisi. Kumi ha ngaahi faingamālie ke toutou fai ai ha fakamoʻoni haohaoa mo mālohi kia Sīsū Kalaisi. Fokotuʻu ha ngaahi faingamālie maʻá e kau akó ke fai ʻenau fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí ʻi he kalasí. ʻE lava ke fai ʻe he kau akó ʻenau fakamoʻoní ko ha konga ʻo e ngaahi ngāue ne vahe ange ke fakahokó, ngaahi ʻekitivitī fakakulupu īkí, pe fealēleaʻaki fakakalasí. Manatuʻi foki ke fakamamafaʻi ʻa e ngaahi fakamoʻoni naʻe fai kia Sīsū Kalaisi ʻi he folofolá pea mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he ngaahi faingataʻa angamaheni ʻoku faʻa fehangahangai mo e kakai ʻi honau toʻú.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ikunaʻi ʻo e ngaahi faingataʻá

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ko ʻení. Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi he palakipoé ʻenau ngaahi tali ki he ʻuluaki ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení.

ʻĪmisi
A stick figure being confused.
  • Te ke pehē ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi faingataʻa angamaheni taha ʻoku fehangahangai mo e kakai ʻi ho toʻú?

  • Ko e hā e me’a ʻoku tafoki ki ai ʻa e toʻu tupú ʻi heʻenau feinga ke fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa ko ʻení?

Naʻe vahevahe ‘e ʻEletā Ronald A. Rasband ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e fakamoʻoni ko ʻení fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí:

ʻĪmisi
Official Portrait (as of June 2016) of Elder Ronald A. Rasband of the Quorum of the Twelve Apostles.

ʻOku hoko maʻu pē ʻa Sīsū Kalaisi ko e talí. ʻI he mahino ko ia ʻa Hono misioná mo ʻEne ongoongoleleí, te tau maʻu ʻa e mālohí ʻi heʻetau ʻofa, tui mo e falala kiate Iá.

(Ronald A. Rasband, “Jesus Christ Is the Answer,” [evening with a General Authority, Feb. 8, 2019], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org)

Fakakaukau ke tohiʻi ʻa e fakamatala ko ʻení “Ko Sīsū Kalaisi maʻu pē ʻa e talí” ʻo ofi ki he fakatātā ʻi he palakipoé. Mahalo ʻe tokoni ke tuhu ʻa e ngaahi foʻi tao ʻi he fakatātaá ki he fakamatala ko ʻení.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku hoko maʻu ai pē ʻa Sīsū Kalaisi ko e tali ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻa pe ngaahi fehuʻi ʻi he moʻuí?

Tuku ha kiʻi taimi ke ke fakakaukau ai ki hoʻo tuí mo hoʻo falala kia Sīsū Kalaisí. Ko e hā hono tuʻo lahi hoʻo faʻa fakafalala kiate Ia ke maʻu ha mālohi mo ha poupoú?ʻI hoʻo ako he ʻaho ní, fekumi ki ha ueʻi mei he Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoni atu ke ke ako ʻa e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí ke nau fakatupulaki hoʻo tui kiate Iá mo tataki koe ke ke tafoki maʻu pē kiate Ia ke maʻu ha nonga mo ha mālohi lahi ange.

Tuʻunga fakaemātuʻa maʻa Sīsū Kalaisí

ʻOku malava makehe ʻe Sīsū Kalaisi ke tokoniʻi kitautolu ʻi ha faʻahinga faingataʻa pe fehuʻi pē ʻoku tau fehangahangai mo ia ʻi he moʻui fakamatelié koeʻuhí ko e ngaahi ʻulungaanga naʻá Ne maʻu mei Heʻene mātuʻá.

Ako ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení, ʻo kumi e ngaahi akonaki fekauʻaki mo e ongomātuʻa ʻa e Fakamoʻuí:

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo e Tamai mo e faʻē ʻa Sīsū Kalaisí?

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku tau lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení ko Sīsū Kalaisi ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtua ko e Tamaí pea mo Mele.

Kapau ʻoku fie maʻu ʻe he kau akó ha fakamaʻalaʻala fekauʻaki mo e mātuʻa ʻa e Fakamoʻuí, fakakaukau ke vahevahe ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala ʻoku maʻu ʻi he “Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá” ʻi he konga fakaʻosi ʻo e lēsoní.

Tā e fakatātā ko ʻení he palakipoé, pe fakaʻaliʻali e ‘īmisí.

ʻĪmisi
Diagram with the words Mary and Heavenly Father and arrows pointing to the words Jesus Christ.

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Russell M. Nelson, ʻo kumi ki he ngaahi ʻulungaanga naʻe maʻu ʻe Sīsū Kalaisi mei he Tamai Hēvaní pea mo Melé.

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

Naʻá Ne maʻu mei Heʻene Tamai moʻui taʻe-faʻa-maté ʻa e mālohi ke ikunaʻi ʻa e maté. Naʻá Ne maʻu mei Heʻene faʻē matelié ʻa e ikuʻanga ko e mate fakaesinó.Naʻe mahuʻinga ʻa e ngaahi ʻulungaanga makehe ko iá ki Hono misiona ke fakahoko ʻa e fakalelei maʻá e ngaahi angahala ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. Ko ia, naʻe ʻaloʻi ʻa Sīsū ko e Kalaisí ke Ne pekia (vakai, 3 Nīfai 27: 13–15). Naʻá ne pekia ka tau moʻui. Naʻe ʻaloʻi Ia ke lava ʻa e faʻahinga kotoa pē ʻo e tangatá ʻo moʻui hili ʻa faʻitoka.

(Russell M. Nelson, “Christ the Savior Is Born,” New Era, Dec. 2006, 5)

  • Ko e hā naʻá ke ako mei he lea ko ʻení ʻo kau kia Sīsū Kalaisí?

Kapau naʻe tā ʻa e fakatātaá ʻi he palakipoé, ʻe ala tokoni ke lisi e ngaahi tali ʻa e kau akó ʻi lalo ʻi he “Sīsū Kalaisí.”

Naʻe maʻu ʻe Sīsū mei Heʻene faʻē ko Melé, ko ha fefine matelie, ʻa e moʻui fakamatelié, ʻa ia naʻe kau ai ʻa e mate fakaesinó. Naʻe maʻu ʻe Sīsū mei he ʻOtua ko ʻetau Tamai Hēvaní, ʻa e moʻui taʻe-faʻa-maté, ʻa e malava ko ia ke moʻui ʻo taʻe ngata ʻi he toetuʻú. Naʻá ne toe lava foki ke aʻusia ʻa e ngaahi mamahi, ʻahiʻahi, mo e ngaahi loto mamahi ʻoku fekauʻaki mo e moʻui fakamatelié pea kātakiʻi ʻa e mamahi mo e faingataʻaʻia ʻo e Fakaleleí ʻa ia naʻe ʻikai mei lava ke kātekina ʻe ha sino fakamatelié (vakai, Mōsaia 3:7).

Lau ʻa e Mōsaia 7:33, ʻo kumi ha ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e founga ʻe lava ke tau maʻu ai e tokoni ʻa e Fakamoʻuí ʻi hotau ngaahi faingataʻaʻia fakamatelié.

  • Ko e hā e meʻa naʻá ke ako mei he veesi ko ʻení fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo maʻu e tokoni ʻa e Fakamoʻuí?

Mahalo ʻe tokoni ke fakaafeʻi e kau akó ke nau fekumi ʻi he folofolá ki ha sīpinga ʻo ha taimi naʻe tafoki ai ha taha pe falukunga kakai ki he ʻEikí ke maʻu ha tokoni ki ha fehuʻi pe ko ha palopalema. ʻE lava ke kumi ʻe he kau akó ʻa e meʻa naʻe fakahoko ʻe he tokotahá pe kakaí ‘o fakatupu ai ‘enau tafoki kia Kalaisí mo e founga naʻá Ne tokoniʻi ai kinautolú. Te nau lava foki ʻo fekumi ki he ngaahi ʻulungaanga ʻo e Fakamoʻuí ʻoku hā ʻi he fakamatala ʻoku nau akó. Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e ngaahi sīpinga naʻa nau maʻú mo e kalasí pe ki ha tokotaha ako ʻe taha.

Fakakaukau ke ʻoange ha taimi ki he kau akó ke hiki ʻenau ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa akó. Hili ʻenau ʻosí, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe ʻenau ngaahi talí mo hanau hoa pe mo e kalasí.

Koeʻuhí ko Ia

Mamata ʻi he foʻi vitiō “Koeʻuhí ko Ia” (2:36), ʻo kumi ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa naʻe lava ke fakahoko ʻe he Fakamoʻuí koeʻuhí naʻá Ne hāʻele mai ki he māmaní, aʻusia ʻa e moʻui fakamatelié, mo ikunaʻi ʻa e meʻa kotoa pē. ʻE lava ke maʻu atu e vitioó ni ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

Fakakaukau ke ʻoange ki he kau akó ha ngaahi naunau hangē ko ha peni vahevahe lanu kehekehe mo ha pepa ke fakakakato ʻa e ʻekitivitī ko ʻení.

Faʻu haʻo pōpoaki pē ʻaʻau fekauʻaki mo e Fakamoʻuí ʻo kamata ʻaki e ngaahi lea “Koeʻuhí ko Ia.” Te ke lava ʻo fakakakato ʻa e kupuʻi leá ʻaki ha fakamatala ʻe taha pe lahi ange fekauʻaki mo e meʻa ʻoku malava makehe ʻe he Fakamoʻuí ke tokoniʻi ai koé pe naʻá Ne tokoniʻi ai koe ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ke ngāue ʻaki ha ngaahi naunau fakaʻaati ke fakalahi hoʻo meʻa ne faʻú kapau ʻoku faingamālie ho taimí mo ha ngaahi naunau feʻunga.

ʻI he ʻosi ʻa e ngāue ʻa e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke puke hake ki ʻolunga ʻenau pōpoakí ke lava e taha kotoa ʻo sio ki ai. Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa ne nau tohí. Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau fakamatalá mo e niʻihi kehé ʻi ʻapi pe ʻi he ʻapi siasí.

Fakakaukau ke vahevahe ha fakamoʻoni fakatāutaha ki he malava ʻe Kalaisi ke tokoniʻi kitautolu ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻo e moʻui fakamatelié.

Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Mātiu 1:18 . ʻOku ʻuhinga ki he hā “naʻe [maʻu ʻe] Mele [ʻa e tamasiʻí] ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní”?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni (1899–1994):

ʻĪmisi
Photograph of President Ezra Taft Benson. He is seated in a leather chair in front of a fireplace. His hands are clasped in front of him and he is wearing a large turquoise ring on one finger. Official portrait. 1986

ʻOku ʻikai toe fehuʻia ʻa e ngaahi fakamoʻoni ʻa e kau fakamoʻoni kuo fokotuʻú ki he tamai ʻa Sīsū Kalaisí. Ko e ʻOtuá ʻa e Tamai ʻo Hono sino fakaekakanó, pea ko ʻEne faʻeé ʻa Mele, ko ha fefine matelie. …

… Naʻe ʻikai ko e foha ʻo Siosefa, pea naʻe ʻikai fakatupu Ia ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní. Ko e ʻAlo Ia ʻo e Tamai Taʻengatá!

(Ezra Taft Benson, “Five Marks of the Divinity of Jesus Christ,” Ensign, Dec. 2001, 10, 11)

Naʻe ‘omi ‘e Harold B. Lee (1899–1973) ha fakatokanga fekauʻaki mo e feinga ke fakamatalaʻi kotoa e ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo e mana ʻo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
Head and shoulders portrait of LDS Church President Harold B. Lee.

“Kapau naʻe poto e kau faiakó ʻi hono lea ʻaki ʻa [e fakakaukau kau kia Sīsū Kalaisí] fekauʻaki mo e meʻa kuo folofola ʻaki ʻe he ʻEikí kae fuʻu siʻisiʻi ʻaupitó, te nau taʻofi ʻenau fealēleaʻaki ʻi he kaveingá ni ʻaki ʻa e ngaahi lea ʻoku lekooti ʻi he kaveinga ko ʻení ʻi he Luke 1:34–35. … Tuku ke fiemālie ʻa e fakamatala ki he ʻEikí ‘aki ʻa e fakahā ko ʻení pea tatali kae ʻoua kuó Ne ʻafioʻi ʻoku feʻunga ke fakahā mai ha meʻa lahi ange.

(Ko e Ngaahi Akonaki ‘a Harold B. Lee, ed. Clyde J. Williams [1996], 14)

Ko e hā e meʻa ne lava ‘e Sīsū ʻo fakahoko ko e tupunga mei he ngaahi ʻulungaanga naʻá Ne maʻu mei Heʻene mātuʻá?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni (1899–1994):

ʻĪmisi
Photograph of President Ezra Taft Benson. He is seated in a leather chair in front of a fireplace. His hands are clasped in front of him and he is wearing a large turquoise ring on one finger. Official portrait. 1986

ʻI he taimi naʻe afeitaulalo ai ʻa e ʻOtua Maʻongoʻonga ʻo e ʻUnivēsí ke fanauʻi Ia ʻe ha fefine fakamatelié, naʻá Ne fakavaivaiʻi Ia ki he ngaahi faingataʻaʻia ʻo e moʻui fakamatelié, ke “kātakiʻi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi, mo e mamahi fakaesinó, ʻa e fiekaiá, fieinuá, mo e ongosiá, ʻio ʻo lahi hake ʻi he meʻa ʻoku faʻa kātakiʻi ʻe he tangatá, tuku kehe pē ʻa e maté” ( Mōsaia 3:7). Naʻá Ne maʻu e ngaahi vaivaí ni mei Heʻene faʻē fakamatelié. Ka koeʻuhí ko e ʻOtuá ʻa ʻEne tamaí, naʻe maʻu ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi mālohi naʻe ʻikai maʻu ʻe ha tangata kimuʻa pe talu mei aí. Ko e ʻOtua Ia ʻi he kakanó—ʻa ia ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. Naʻe malava ʻe he ngaahi mālohi ko ʻení ʻo ʻai ke Ne lava ʻo fakahoko ha ngaahi mana, ngaahi fakaʻilonga, ngaahi meʻa fakaofo, ko e Fakalelei maʻongoʻongá, mo e Toetuʻú—ʻa ia ko e ngaahi fakaʻilonga kotoa kinautolu ʻo Hono faka-ʻOtuá.

(Ezra Taft Benson, “Five Marks of the Divinity of Jesus Christ,” Ensign, Dec. 2001, 10)

Mātiu 1:25 . ʻOku ʻuhinga ki he hā naʻe “ʻikai [ʻilo ia]” ʻe Siosefa?

ʻE lava ke ʻuhinga ʻa e foʻi lea ʻilo pe ʻiloʻi ʻi he Tohi Tapú ki he nonofo faka-malí (vakai, Sēnesi 4:1). Naʻe ʻikai ke nonofo ʻa Siosefa mo Mele kimuʻa pea ʻaloʻi mai ʻa Sīsuú. ʻOku fakamamafaʻi ʻe he fakaikiiki ko ʻení ʻa e foʻi moʻoni ko ia naʻe ʻikai ke ne mei lava ʻo hoko ko e tamai ʻa Sīsuú pea naʻe fakaofo ʻa e tuʻituʻia ʻia Sīsuú.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Ko e Ngaahi Huafa Fakanofo ʻo e Fakamoʻuí

Fakakaukau ke ako ʻa e ngaahi huafa mo e ngaahi huafa fakanofo ʻo e Fakamoʻuí naʻe lekooti ʻi he Mātiu 1 mo e Luke 1 . (Te ke lava ʻo kumi ha fakamatala ʻi he Bible Dictionary, Topical Guide, pe Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.) Ko e hā ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení o kau kia Sīsū Kalaisí?Sīsū ( Mātiu 1:21 ; Luke 1:31)ʻImanuela ( Mātiu 1:23) ‘Alo ʻo e Fungani Māʻolungá ( Luke 1:32)ʻAlo ʻo e ʻOtuá ( Luke 1:35)

Ko e talangofua ʻa Siosefá

Fakakaukau ke ke ako ʻa e fāinga ʻa Siosefa pe ko e hā te ne faí ʻi heʻene ʻilo naʻe feitama ʻa Melé. Ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻa Siosefa ʻo e muimui ki he faleʻi ʻa e ʻEikí ʻi he tuí (vakai, Mātiu 1:18–24).ʻE lava ke mamataʻi ʻe he kau akó ʻa e “Ko e ʻUluaki Laumālie ʻo e Kilisimasí” (6:41), ʻo kumi e ongo naʻe maʻu ʻe Siosefa ʻi heʻene ʻilo te ne ohi hake ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. ʻE lava ke maʻu atu e vitioó ni ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

Paaki