Seminelí
Loma 6


Loma 6

“Felakaʻi ʻi he Moʻui Foʻou”

ʻĪmisi
A young man being baptized in a baptismal font in a church building in Madagascar.

ʻOku ʻikai faingofua ke fakavaivaiʻi kitautolu ki he ʻOtuá. Ka ʻoku talaʻofa mai ʻe Sīsū Kalaisi ko e taimi ʻoku tau tuku ai ke mate hotau tuʻunga motuʻa mo fonu angahalá, te Ne foaki mai ha moʻui foʻou, ʻo liliu hotau natulá ke hoko ʻo hangē ko Iá. Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻe lava ke tau maʻu ʻa e mālohi liliu ʻo e Fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he ouau ʻo e papitaisó ke tokoniʻi kitautolu ke tau “felakaʻi ʻi he moʻui foʻou” ( Loma 6:4). ʻE lava ke tokoni atu e lēsoni ko ʻení ke ke fekumi ki ha liliu ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi mo ke ʻiloʻi lelei ange ʻa e taimi ʻoku hoko ai ʻa e ngaahi liliu ko iá.

Mahino ʻa e ngaahi lea mo e kupuʻi lea faingataʻá. ʻE lava ke fetaulaki e kau akó ʻi he lolotonga ʻenau ako e folofolá, mo ha ngaahi foʻi lea pe kupuʻi lea faingataʻa ʻoku ʻikai ke nau angamaheni ki ai pe faingataʻa ke mahino kiate kinautolu. Akoʻi ki he kau akó ʻe lava ke tokoniʻi kinautolu ʻe he tikisinalé, tohi lēsoni ʻa e tokotaha akó, futinoutí, mo e ngaahi tokoni ako folofolá ke mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi foʻi lea faingataʻá mo e ʻuhinga ʻo e folofolá.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamanatu ha ngaahi fakaikiiki fekauʻaki mo honau papitaisó pea ʻe lava ke nau ʻomi ha laʻitā kapau ʻoku ʻi ai. Mahalo naʻe hiki ʻe ha kau ako ʻe niʻihi pe ko ʻenau mātuʻá ha tohinoa ʻa e taimi ne papitaiso ai e kau akó. Mahalo naʻa mālie ke lau ʻe he kau akó ʻa e tohinoa ko iá pe talanoa mo ʻenau mātuʻá fekauʻaki mo e ngaahi fakaikiiki ʻo honau papitaisó, kau ai ha ngaahi meʻa kuo ngalo ʻi he kau akó.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Fakakaukau ke vahevahe e ngaahi fakaikiiki mo e ʻū tā ʻo ho papitaisó, pea fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe foki mo haʻanautolú.

  • Ko e hā e meʻa ʻokú ke manatuʻi ʻo kau ki hoʻo papitaisó?

  • Ko e hā ha founga kuó ke liliu fakalaumālie ai talu mei hoʻo papitaisó?

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakalaulauloto ai ki hoʻo fakalakalaka fakalaumālié. Te ke lava ʻo fehuʻi loto pē kiate koe ʻa e ngaahi fehuʻi hangē ko e “ʻOku tupulaki nai ʻeku tui mo hoku vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?” pe “ʻOku tokoniʻi fēfē nai ʻe he meʻa kuó u ako fekauʻaki mo hoku Fakamoʻuí ʻa hoku ʻulungāngá mo ʻeku ngaahi tōʻongá?” ʻI hoʻo ako ʻa e Loma 6 , fakalaulauloto pe ʻokú ke hoko ʻo tatau ange mo e Fakamoʻuí pea mo e founga te Ne lava ʻo tokoniʻi ai koe ke hokohoko atu ai hoʻo tupulakí pea hoko ʻo hangē ko Iá.

ʻOku fakataipe ʻe he papitaiso ʻi he fakaukú ʻa e maté mo e toetuʻú

Ko ha taukei mahuʻinga ʻa hono ako ke ʻiloʻi mo mahino e ngaahi fakataipe ʻi he folofolá. Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula ʻa e fakataipe ʻo e papitaiso ʻi he fakaukú ke tokoni ke mahino ki he Kāingalotu ʻi Lomá kuo pau ke tau siʻaki ʻetau moʻui motuʻa mo faiangahalá, kae lava ke liliu kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi mo foaki mai ha moʻui foʻou ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí.

Lau ʻa e Loma 6:3–8 , ʻo kumi ki he ngaahi fakataipe ʻe lava ke ne akoʻi lahi ange kiate koe fekauʻaki mo e Fakamoʻuí.

  • Fakatatau ki he Loma 6:3–8 , ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ʻalu hifo, tanu ʻi lalo, mo e ʻalu hake mei he vai ʻo e papitaisó maʻatautolú?

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

ʻOku hanga ʻe he ngaahi ouau mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí ʻo fakataipe ʻa e Fakaleleí. Ko e papitaiso ʻi he fakaukú, ko ha tatau ia ʻo e pekia, telio, mo e Toetuʻu ʻa e Huhuʻí.

(Russell M. Nelson, “The Atonement,” Ensign, Nov. 1996, 35)

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e Loma 6:4 ko ha fakamatala ʻo e moʻoní?

Ko e founga ʻeni ʻe taha ke fakamatalaʻi fakanounou ai ʻa e Loma 6:4 : Te tau lava ʻo liliu pea “felakaʻi ʻi [ha] moʻui foʻou” ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “felakaʻi ʻi he moʻui foʻoú”? ( Loma 6:4).

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi ai naʻá ke lava ʻo felakaʻi ʻi he moʻui foʻou ʻo fakafou ʻi he Fakamoʻuí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku finangalo ai ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke tau felakaʻi ʻi [ha] moʻui foʻoú?

Fakakaukau ke vahevahe ha aʻusia fakataautaha mo e kau akó. ʻE ala tokoni foki ke fakamanatu ki he kau akó ke ʻoua te nau vahevahe ʻenau ngaahi angahala he kuohilí.

Hangē ko hono lekooti ʻi he veesi 5–6 , naʻe akoʻi ʻe Paula ʻoku tuʻunga ʻi he fuakava mo e ouau ʻo e papitaisó, ko “hotau tangata motuʻá” ʻoku “tamateʻi fakataha mo [Sīsū Kalaisi]” pea “fakaʻauha ʻa e sino ʻo e angahalá, koeʻuhí ke ʻoua naʻa tau toe tauhi ʻa e angahalá.”

Vakai ki he konga ʻo e “Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó” ʻi he lēsoni ko ʻení ki ha fakakaukau fakafaiako ʻe ala maʻu fekauʻaki mo hono maʻu e mālohi mei he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi hono fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá. Fakakaukau pe ʻe ʻaonga nai ʻeni ki he kau akó.

Fakaʻaongaʻi ha kiʻi taimi ke ke fakalaulauloto ai ki he ngaahi angahala pe vaivai ʻokú ke fefaʻuhi mo ia ʻokú ke loto ke toʻo mei hoʻo moʻuí. Te ke toe vakai ki he ngaahi fakakaukaú ni ʻamui ange ʻi he lēsoni ko ʻení.

Ko e hā ha ngaahi liliu ʻe lava ke u fakahoko?

  • Ko e hā ha faʻahinga liliu ʻokú ke pehē ʻoku faingofua ke fakahoko? Ko e ngaahi meʻa fē ʻoku faingataʻá?

Naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Paula e sīpinga ʻo hono ikunaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e maté mo e angahalá ke akoʻi te tau lava foki ʻo ikunaʻi ʻetau ngaahi angahalá ʻo fakafou ʻiate Ia.

Lau ʻa e Loma 6:9–14 , ʻo kumi ki he founga naʻe fakafelāveʻi ai ʻe Paula ʻa e pekia mo e Toetuʻu ʻa Kalaisí ki he founga te tau lava ai ke ikunaʻi ʻa e angahalá.

ʻE ala faingataʻa ke mahino e ngaahi tohi ʻa Paulá, tautautefito ki he taimi ʻoku lau ai ha ngaahi veesi lahi ʻi ha ʻotu ʻo ʻikai kiʻi taʻofi ke ʻanalaiso ʻene pōpoakí. Kapau ʻoku tokolahi feʻunga e kau akó, fakakaukau ke vahe e veesi takitaha ki ha toko ua pe toko tolu ʻo e kau akó ke nau lau, aleaʻi, pea fakamatalaʻi fakanounou ʻi he lea pē ʻanautolu. Poupouʻi kinautolu ke nau fakaʻaongaʻi e ngaahi tokoni ki he ako folofolá pe kumi e ʻuhinga ʻo ha faʻahinga foʻi lea pe kupuʻi lea faingataʻa. Hili iá pea tuku ki he ngaahi kulupú ke nau akoʻi ʻenau vēsí ki he kalasí. ʻE ala tokoni e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki ha ngaahi veesi ʻe niʻihi.

  • Hangē pē ko e “pekia tuʻo taha pē ʻa Sīsū Kalaisi ki he angahalá” ( veesi 10), ʻoku tuʻo taha pē hono papitaiso kitautolu ki ha fakamolemole ʻo ʻetau ngaahi angahalá. Neongo ia, ka te tau lava ʻi he uike kotoa pē ʻo fakafoʻou ʻetau tukupā ke “felakaʻi ʻi [ha] moʻui foʻoú ” ( veesi 4) ʻaki ʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití. ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe he ouau fakauike ko ʻení ke ke fakahaaʻi hoʻo ʻofa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ʻuhinga ki ai ʻa Paula ʻi he kupuʻi lea “lau ʻa kimoutolu ko e mate moʻoni ki he angahalá, ka ko e moʻui ki he ʻOtua ʻi hotau ʻEiki ko Sīsū Kalaisí”? ( veesi 11).

  • Ko e hā ka fili ai ha tokotaha kei talavou ke muimui ki he faleʻi ʻa Paula ʻoku lekooti ʻi he veesi 12 ? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono moʻui ʻaki e founga ko ʻení?

  • ʻOku ʻuhinga ʻa e foʻi lea ngaahi kupuʻi sino ʻi he veesi 13 ki he ngaahi kongokonga hotau sinó. Te ke fakaʻaongaʻi fēfē ho nimá, vaʻé, ʻulú, mo e lotó ko ha meʻangāue ʻaki ʻi he māʻoniʻoni ki he ʻOtuá”? ( veesi 13).

  • ʻOku hoko fēfē ʻa e muimui ki he ngaahi akonaki ʻoku lekooti ʻi he veesi 11–13 ke lava ʻo maʻu ai ʻa e talaʻofa ʻoku ʻomi ʻi veesi14 ?

ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto fakalongolongo ai ki he ngaahi angahala ʻoku nau loto ke liʻakí. Koeʻuhí ko e natula pelepelengesi ʻo e fakakaukau ko ʻení, ʻoku ʻikai totonu ke kole ki he kau akó ke nau aleaʻi ʻenau ngaahi fakakaukaú mo e kalasí.

ʻE lava ke fakatauʻatāinaʻi koe mei he angahalá

Lau ʻa e Loma 6:16–18, 22–23 , ʻo kumi ki he ngaahi tāpuaki ʻo e felakaʻi ʻi he moʻui foʻoú.

  • Naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻe Paula e ngaahi tāpuaki ʻo e felakaʻi ʻi he moʻui foʻoú?

  • ʻI hoʻo hokohoko atu ke feinga ke ikunaʻi e angahalá ʻia Kalaisí, ʻokú ke pehē ko e hā e fōtunga mo e ongo ʻo e moʻui foʻou ʻia Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā te ke lava ʻo fai ke ke ai ʻi he moʻui foʻou ʻo kamata he ʻaho ní?

Fakamoʻoni ki he finangalo mo e mālohi ʻo e Fakamoʻuí ke liliu hotau lotó ʻi heʻetau feinga ke felakaʻi ʻi he moʻui foʻoú.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Ko e hā ha ngaahi founga te u lava ai ʻo liliu?

Naʻe akoʻi ʻe Sisitā Peki Kuleiveni, Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Kau Finemuí, ʻo pehē:

ʻĪmisi
Sister Rebecca L. Craven, second counselor, Young Women general presidency. Official Portrait as of October 2018.

Ko e meʻa pē ʻoku kole mai ʻe he ʻEikí meiate kitautolu taki taha ko ha liliu ʻo e lotó. Ko e liliu ko ia ʻo e lotó ʻokú Ne kolea meiate kitautolú ʻoku ʻikai koeʻuhi ko ʻEne leleí, ka maʻatautolu. …

Hili e fanongo ʻa e kakaí ki he ngaahi lea naʻe lea ʻaki ʻe he Tuʻi ko Penisimaní, naʻe kalanga ʻa hono kakaí ʻo fakahā kuo liliu honau lotó ʻo pehē, “Koeʻuhi ko e Laumālie ʻo e ʻEiki Māfimafí, ʻa ia kuo fakatupu ha fuʻu liliu lahi ʻi loto ʻiate kimautolu, … [ʻoku] ʻikai ai te mau toe maʻu ha holi ke faikovi kā ke failelei maʻu ai pē” [Mōsaia 5:2]. ʻOku ʻikai pehē ʻe he folofolá ia naʻa nau hoko ʻo haohaoa ʻi he taimi pē ko iá; ka naʻe fakatupu ʻe heʻenau loto-holi ke liliú ke nau ngāue. Naʻe ʻuhinga ʻa e liliu honau lotó ko hono liʻaki ʻa e tangata pe fefine fakakakanó pea fakavaivai ki he Laumālié ʻi heʻenau fāifeinga ke hoko ʻo hangē ange ko Sīsū Kalaisí.

(Becky Craven, “Hokohoko atu ʻa e Liliú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 58)

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Fakakaukau ʻo ha mēmipa ne toki papitaiso foʻou

Kapau ʻoku ʻi ai ha papi ului ʻi hoʻo kalasí, uōtí, pe koló, fakaafeʻi kinautolu ke vahevahe mo e kalasí ʻenau aʻusia ʻi he uluí mo e ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo honau papitaisó. Fakapapauʻi ke maʻu ha ngofua mei he taki lakanga fakataulaʻeiki fakalotofonuá mo e talēkita fakaʻēliá pe vahefonuá pe kouʻōtineitá kimuʻa pea fai e fakaafé.

ʻE lava nai ke u faiangahala he taimí ni, ʻo palani ke u toki fakatomala ʻamui ange?

Naʻe akonaki ʻa Paula “he kuo faiangahala kotoa pē, pea tōmui ʻi he fakamālō mei he ʻOtuá” ( Loma 3:23). Naʻá ne fakamoʻoniʻi foki koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, “ʻa ia naʻe tupulekina ai ʻa e angahalá, kuo lahi ʻaupito ai hono tupulekina ʻo e ʻofá” ( Loma 5:20). Naʻá ne fehuʻi mahino mai leva, “Te tau kei fai [atu ai pē ʻi he] angahalá kae tupulaki ʻa e ʻofá?” ( Loma 6:1). Naʻe tali ʻe Paula ʻene fehuʻi pē ʻaʻaná ʻo hangē ko hono lekooti ʻi he Loma 6:2 .

Fakaafeʻi e kau akó ke nau aleaʻi ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki ʻa e palopalema ʻo e hokohoko atu ʻi he faiangahalá kae palani ke fakatomala ʻamui angé. ʻE lava ke nau tali ha niʻihi pe kotoa ʻo e ngaahi fehuʻi ko ʻení, ko ha konga ʻo e fealēleaʻakí ni:

  • Ko e hā ʻoku fai ʻe he hokohoko atu ʻi he angahalá ki he vā fetuʻutaki ʻo ha taha mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe ala feinga ai ha taha kei talavou ke fakatonuhiaʻi ʻene faiangahalá he taimí ni lolotonga ʻene palani ke fakatomala ʻamui angé?

  • Ko e hā e ngaahi fakatuʻutāmaki ʻo e faiangahala he taimi ní, pea mo e ʻilo ʻokú ke palani ke toki fakatomala ʻamui angé?

  • ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe ha mahino totonu ki he palani ʻo e fakamoʻuí pe ko hotau tuʻunga mo e taumuʻa fakalangí ke tau ikunaʻi ai ʻa e ʻahiʻahi ke faiangahala ʻi he taimí ni kae toki fakatomala ʻamui angé?

ʻOku tokoniʻi fēfē au ʻe he fakahoko mo tauhi ʻo e ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ke u maʻu ʻa e “moʻui foʻoú”?

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he ngaahi akonaki ʻa e Tuʻi ko Penisimaní ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻa e ngaahi founga te tau lava ai ʻo ʻiloʻi ʻa e “moʻui foʻou” naʻe akoʻi ʻe Paula ʻi he Loma 6:4 . Hili hono akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní hono kakaí fekauʻaki mo e huhuʻi mei he angahalá mo e maté ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí, naʻá ne fehuʻi pe ʻoku nau tui ki heʻene ngaahi leá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau ʻa e Mōsaia 5:2, 5–8 , ʻo kumi e tali ʻa e kakaí mo e meʻa naʻe akoʻi ange ʻe he Tuʻi ko Penisimaní fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu mei he ʻOtuá ʻi hono fakahoko mo tauhi ʻetau ngaahi fuakavá.

  • Ko e hā e ola naʻe maʻu ʻe he kakaí mei heʻenau tui ki he feilaulau huhuʻi ʻa Kalaisí?

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní fekauʻaki mo e founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngaahi fuakavá ke tau maʻu ʻa e “moʻui foʻoú”? ( Loma 6:4).

ʻE lava ke foaki mai ʻe Sīsū Kalaisi ha moʻui foʻou mo fakatauʻatāinaʻi kitautolu mei he angahalá

Huluʻi ʻa e vitiō “Meʻakai Fakaʻahó: Liliu” (3:00), ʻa ia ʻoku lea ai ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá fekauʻaki mo e fakatomalá mo e liliú. Fakaafeʻi e kau akó ke kumi e founga ʻe lava ke liliu mo fakatauʻatāinaʻi ai kitautolu mei he angahalá. ʻE lava ke maʻu ʻa e vitioó ni ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Kulisitofasoni ʻe founga fēfē ʻa e hoko mai ʻa e konga lahi ʻo e ngaahi liliu ʻo e “felakaʻi ʻi he moʻui foʻoú” ( Loma 6:4)? (vakai, taimi 1:26 ki he 1:58).

Paaki