Rozdział 18

Wystrzegajcie się pychy

„Duma jest powszechnym grzechem, wielką przywarą. Lekiem na dumę jest pokora”.

Z życia Ezry Tafta Bensona

W swoim pierwszym przemówieniu na konferencji generalnej jako Prezydent Kościoła Prezydent Ezra Taft Benson nauczał na temat różnicy między dumą a pokorą:

„Duma nie patrzy w górę ku Bogu ani nie dba o to, co jest prawdą. Rozgląda się na boki po ludziach i kłóci o to, kto ma rację […].

Jej cechą charakterystyczną jest pytanie: ‘Czego ja chcę od życia?’, a nie: ‘Co Bóg chciałby, abym uczynił ze swoim życiem?’. To stawianie własnej woli ponad wolę Boga. To obawianie się bardziej tego, co powiedzą ludzie, niż tego, co powie Bóg.

Pokora to działanie wedle woli Bożej — wedle bojaźni przed Jego osądem i wedle potrzeb ludzi wokół nas. Dumnym poklask świata dzwoni w uszach, pokornym aprobata niebios ogrzewa serce”¹.

Te nauki były dobrze znane tym, którzy służyli z Prezydentem Bensonem w Kworum Dwunastu Apostołów. Wiedzieli oni, że jako Prezydent ich kworum nigdy nie przywiązywał wagi do swoich osobistych przekonań — pragnął jedynie poznawać i wypełniać wolę Boga. Prezydent Boyd K. Packer, który później sam służył jako Prezydent Kworum Dwunastu, opowiadał o nastawieniu Prezydenta Bensona do dyskusji podczas spotkań kworum: „Można się było nie zgadzać z Prezydentem Bensonem, nie martwiąc się, że będzie to odebrane osobiście. Gorąco omawialiśmy różne kwestie, nie troszcząc się o to, jakie było jego osobiste zdanie”². Starszy Russell M. Nelson, który przez dwa lata służył w Kworum Dwunastu pod przewodnictwem Prezydenta Bensona, powiedział: „Podczas podejmowania jakiejkolwiek decyzji, nawet jeśli jego osobiste zdanie było odmienne, Prezydent Benson oceniał sytuację tylko pod jednym kątem — Co będzie najlepsze dla królestwa? Jeśli oznaczało to, że coś zostanie zrobione inaczej, niż on sam by to zrobił, mówił: trudno, niech tak będzie. Pragnął jedynie tego, co najlepsze dla królestwa”³.

Jako członek rządu, Prezydent Benson był równie oddany czynieniu tego, co najlepsze dla królestwa Boga. Kiedy pełnił funkcję Sekretarza Rolnictwa Stanów Zjednoczonych, doświadczył „poklasku świata”⁴ i zaznał surowej krytyki. Nie pozwolił, aby żadna z tych rzeczy miała na niego wpływ. Zamiast tego pozostał wierny słowom, jakie często powtarzała mu jego żona, Flora: „Nie troszcz się o to, co myśli o tobie świat, jeśli jesteś w porządku w oczach Pana”⁵. Zadowalając się cichą „aprobatą niebios”⁶, zawsze starał się wypełniać wolę Boga.

Zbawiciel, który jest „cichy i pokornego serca” (Ew. Mateusza 11:29), jest dla nas wspaniałym wzorem pokory.

Nauki Ezry Tafta Bensona

Pan nakazał nam wystrzegać się pychy.

Nauki i Przymierza mówią nam, że Księga Mormona „zawiera kronikę upadłego ludu” (NiP 20:9). Dlaczego nastąpił jego upadek? To jedno z najważniejszych przesłań Księgi Mormona. Mormon odpowiada na to pytanie w ostatnich rozdziałach tej księgi, kiedy mówi: „Duma tego narodu, to jest Nefitów, przesądziła o ich zagładzie” (Moroni 8:27). A jeśli przeoczymy to doniosłe przesłanie od upadłego ludu w Księdze Mormona, Pan ostrzega nas w Naukach i Przymierzach: „Strzeżcie się pychy, abyście się nie stali jako Nefici za dawnych czasów” (NiP 38:39).

Szczerze zabiegam o to, by moje słowa były z pożytkiem dla waszej wiary i modlitw, kiedy staram się rzucić światło na to przesłanie Księgi Mormona — grzech pychy. Przesłanie to ciąży mi na sercu już od dłuższego czasu. Wiem, że Pan chce, aby je teraz ogłosić.

Podczas narady w życiu przedziemskim to duma przyczyniła się do upadku Lucyfera, „syna jutrzenki” (2 Nefi 24:12–15; zob. także NiP 76:25–27; Mojżesz 4:3). Gdy nastąpi koniec tego świata i Bóg będzie oczyszczał ziemię ogniem, dumni spłoną niczym ściernisko, a pokorni odziedziczą ziemię (Zob. 3 Nefi 12:5; 25:1; NiP 29:9; JS — Historia 1:37; Ks. Malachiasza 3:19).

Trzykrotnie w Naukach i Przymierzach Pan nakazuje nam „wystrzegać się dumy” lub „strzec się pychy”, również w ostrzeżeniach skierowanych do drugiego starszego Kościoła, Olivera Cowdery’ego i do Emmy Smith, żony Proroka (NiP 23:1; zob. także 25:14; 38:39)⁷.

Główną cechą dumy jest wrogość wobec Boga oraz wrogość wobec naszych bliźnich.

Grzech pychy jest często źle pojmowany i wiele osób grzeszy z niewiedzy (zob. Mosjasz 3:11; 3 Nefi 6:18). W pismach świętych nie ma mowy o czymś takim, jak sprawiedliwa duma — zawsze jest ona uznawana za grzech. Zatem nie ma znaczenia, w jaki sposób świat posługuje się tym terminem, musimy zrozumieć, jak używa go Bóg, abyśmy mogli zrozumieć język pism świętych i czerpać z nich korzyści (zob. 2 Nefi 4:15; Mosjasz 1:3–7; Alma 5:61).

Większość z nas utożsamia dumę z egoizmem, zarozumialstwem, pychą, arogancją i wynoszeniem się nad innych. To wszystko są elementy tego grzechu, ale nadal brak tu jego sedna i istoty.

Główną cechą dumy jest wrogość — wrogość wobec Boga oraz wrogość wobec naszych bliźnich. Wrogość oznacza „nienawiść, niechęć lub przeciwstawianie się”. Jest to siła, mocą której Szatan pragnie nad nami panować.

Duma z natury oznacza rywalizację. Przeciwstawiamy naszą wolę woli Boga. Kiedy kierujemy naszą dumę przeciw Bogu, dzieje się to w duchu, „niech stanie się moja wola, a nie twoja”. Jak powiedział Paweł, tacy ludzie „szukają swego, a nie tego, co jest Chrystusa Jezusa” (List do Filipian 2:21).

Nasza wola, w przeciwieństwie do woli Boskiej, pozwala na to, by nasze pragnienia, zachcianki i żądze były nieskrępowane (zob. Alma 38:12; 3 Nefi 12:30).

Dumni nie uznają autorytetu Boga, który daje wskazówki dotyczące ich życia (zob. Helaman 12:6). Stawiają swoje pojmowanie prawdy przeciw wielkiej wiedzy, jaką dysponuje Bóg; swoje zdolności przeciw mocy kapłaństwa Bożego; swoje osiągnięcia przeciw Jego wielkim dziełom.

Nasza wrogość wobec Boga może przybrać wiele postaci, takich jak bunt, zatwardziałe serce, hardość, niechęć do pokuty, chełpliwość, łatwe obrażanie się oraz żądanie znaków. Dumni chcą, aby Bóg przyznał im rację. Nie są zainteresowani zmienianiem własnych opinii, aby zgodziły się one ze zdaniem Boga.

Inną istotną częścią powszechnego grzechu pychy jest wrogość wobec naszych bliźnich. Codziennie jesteśmy kuszeni, aby wynosić się ponad innych i umniejszać ich wartość (zob. Helaman 6:17; NiP 58:41).

Duma czyni z drugiego człowieka wroga, bo w ocenie dumnej osoby stawia jej własny intelekt, opinie, efekty pracy, majętność, talenty i inne cechy cenione w świecie na pierwszym miejscu. Jak napisał C. S. Lewis: „Pycha nie znajduje przyjemności w posiadaniu czegoś, a jedynie w posiadaniu tego więcej niż ktoś inny. […] To porównywanie się czyni nas pysznymi — wywołuje przyjemność górowania nad innymi. Kiedy znika element konkurencji, znika pycha” (Chrześcijaństwo po prostu, Wydawnictwo Media Rodzina, 2002, str. 125).

Na przedziemskiej naradzie Lucyfer złożył własną propozycję, która konkurowała z planem Ojca Niebieskiego, wygłoszonym przez Jezusa Chrystusa (zob. Mojżesz 4:1–3). Chciał być wywyższony ponad wszystkich innych (zob. 2 Nefi 24:13). Krótko mówiąc, jego pełnym dumy pragnieniem była detronizacja Boga (zob. NiP 29:36; 76:28).

Pisma święte zawierają rozliczne dowody dotkliwych konsekwencji grzechu dumy, jakie spadły na osoby, grupy ludzi, miasta i narody. „Pycha chodzi przed upadkiem” (Przypowieści Salomona 16:18). To ona doprowadziła do zagłady cywilizacji Nefitów i miasta Sodomy (zob. Moroni 8:27; Ks. Ezechiela 16:49–50)⁸.

Dumni bardziej obawiają się osądu ludzi niż osądu Boga.

To duma doprowadziła do ukrzyżowania Chrystusa. Faryzeuszy rozsierdziło to, że Jezus twierdził, że jest Synem Bożym, bo zagrażało to ich pozycji, tak więc uknuli plan, jak doprowadzić do Jego śmierci (zob. Ew. Jana 11:53).

Saul stal się wrogiem Dawida z powodu pychy. Poczuł zazdrość, ponieważ tłumy izraelskich kobiet śpiewały pieśni o tym, że „pobił Saul swój tysiąc, ale Dawid swoje dziesięć tysięcy” (I Ks. Samuela 18:6–8).

Dumni bardziej obawiają się osądu ludzi niż osądu Boga (zob. NiP 3:6–7; 30:1–2; 60:2). „Co ludzie o mnie pomyślą?” ma większe znaczenie niż „Co Bóg o mnie pomyśli?”

Król Noe miał już uwolnić Abinadiego, gdy odwołanie się przez niegodziwych kapłanów do jego dumy posłało Abinadiego na stos (zob. Mosjasz 17:11–12). Herod bolał z powodu prośby swej żony, by podarować jej głowę Jana Chrzciciela, lecz jego przepełnione pychą pragnienie, by dobrze wypaść w oczach „współbiesiadników” sprawiło, że zabił Jana (Ew. Mateusza 14:9; zob. także Ew. Marka 6:26).

Duma króla Noego najpierw doprowadziła do śmierci Abinadiego, a następnie jego samego.

Obawa przed ludzkim osądem przejawia się w rywalizowaniu o uznanie w oczach ludzi. Dumni miłują bardziej „chwałę ludzką niż chwałę Bożą” (Ew. Jana 12:42–43). Motywy, które kierują naszym działaniem, są miejscem, gdzie przejawia się grzech. Jezus powiedział, że „zawsze [czynił] to”, co miłe Bogu (Ew. Jana 8:29). Czy nie byłoby dobrze, gdyby naszą motywacją była chęć zrobienia czegoś miłego Bogu, a nie pragnienie wywyższenia się ponad naszych braci i pokonanie innych?

Niektórzy dumni ludzie nie przejmują się tym, czy ich zarobki wystarczają na pokrycie ich potrzeb, a jedynie tym, czy są one wyższe od zarobków innych. Ich nagroda to poczucie, że są lepsi od pozostałych. Tak właśnie wygląda wrogość wynikająca z dumy.

Kiedy pycha ogarnia nasze serce, tracimy swoją niezależność od świata, a naszą wolność oddajemy w niewolę osądu ludzi. Krzyki świata są głośniejsze od poszeptów Ducha Świętego. Rozumowanie ludzi zyskuje przewagę nad relacją z Bogiem i dumni wypuszczają z dłoni żelazny pręt (zob. 1 Nefi 8:19–28; 11:25; 15:23–24)⁹.

Pycha przejawia się na wiele sposobów.

Jest to grzech, który niezwykle często dostrzegamy u innych, lecz do którego sami przyznajemy się bardzo rzadko. Większość z nas sądzi, że duma to grzech tych, którzy są na szczycie, grzech bogatych i wykształconych, którzy patrzą na resztę z góry (zob. 2 Nefi 9:42). Jednak znacznie bardziej powszechna jest pośród nas inna przewina — duma związana z patrzeniem z dołu ku górze. Objawia się ona na wiele sposobów: jako obwinianie, plotkowanie, obmawianie, szemranie, życie ponad stan, zawiść, chciwość, nieokazywanie wdzięczności i uznania, które mogłyby kogoś podnieść na duchu oraz brak przebaczenia i zazdrość.

Nieposłuszeństwo to w swej istocie wywołana przez dumę walka o wpływy z kimś, kto ma nad nami władzę. Może to być rodzic, przywódca kapłański, nauczyciel czy nawet sam Bóg. Dumny człowiek nienawidzi faktu, że ktoś stoi ponad nim. Uważa, że to obniża jego własną pozycję.

Egoizm to jedna z bardziej rozpowszechnionych form pychy. „Jak wszystko wpływa na mnie” to sedno sprawy — zadufanie w sobie, użalanie nad sobą, samorealizacja na modłę świata, nagradzanie siebie oraz poszukiwanie siebie.

Pycha prowadzi do powstania tajnych sprzysiężeń, których celem jest zdobywanie władzy, pieniędzy i uznania świata (zob. Helaman 7:5; Eter 8:9, 16, 22–23; Mojżesz 5:31). Ów owoc grzechu pychy, czyli tajne sprzysiężenia, doprowadził do zagłady cywilizacje Jeredów i Nefitów, jest i będzie powodem upadku wielu narodów (zob. Eter 8:18–25).

Innym przejawem pychy jest niezgoda. Kłótnie, walki, niesprawiedliwa władza, różnice pokoleniowe, rozwody, znęcanie się nad współmałżonkiem, bunty oraz wszelkiego rodzaju niepokoje, to wszystko mieści się w definicji pychy.

Niezgoda w rodzinie sprawia, że oddala się od nas Duch Pana. Często z jej powodu oddalają się od siebie również członkowie rodziny. Może się ona przejawiać na wiele sposobów — od wypowiedzenia zjadliwych słów po międzynarodowe konflikty. Pisma święte mówią nam, że „zuchwałość wywołuje tylko zwady” (Przypowieści Salomona 13:10; zob. także Przypowieści Salomona 28:25).

Pisma święte dają świadectwo, że dumni ludzie łatwo się obrażają i są pamiętliwi (zob. 1 Nefi 16:1–3). Nie udzielają wybaczenia, chcąc, aby druga strona pozostawała im coś winna i aby usprawiedliwiać swoje urażone uczucia.

Dumne osoby z trudnością przyjmują rady i krytykę (zob. Przypowieści Salomona 15:10; Ks. Amosa 5:10). Przybierają postawę obronną, aby usprawiedliwić i uzasadnić własne słabości i niepowodzenia (zob. Ew. Mateusza 3:9; Ew. Jana 6:30–59).

Polegają na świecie, aby powiedział im, czy przedstawiają sobą jakąś wartość. Ich poczucie własnej wartości zależy od tego, czy w oczach świata wspinają się po szczeblach drabiny sukcesu. Jako ludzie czują, że coś znaczą, jeśli wystarczająco wiele osób w ich ocenie osiągnęło mniej, ma mniejszy talent, jest mniej urodziwych i inteligentnych. Pycha jest czymś wstrętnym. Głosi ona: „Jeśli tobie się udało, to znaczy, że ja poniosłem porażkę”.

Jeśli będziemy kochać Boga, działać według Jego woli i obawiać się Jego osądu bardziej niż osądu ludzi, wówczas będziemy mieć poczucie własnej wartości¹⁰.

Duma ogranicza lub całkowicie wstrzymuje rozwój.

Ten grzech działa niczym tama. Ogranicza lub zatrzymuje rozwój (zob. Alma 12:10–11). Dumni z trudnością przyjmują nauki (zob. 1 Nefi 15:3, 7–11). Nie zmienią zdania, żeby przyjąć prawdę, bo oznaczałoby to, że wcześniej się mylili.

Duma ma zły wpływ na wszystkie nasze relacje — naszą relację z Bogiem i Jego sługami, relację między mężem i żoną, między rodzicem i dzieckiem, pracodawcą i pracownikiem, nauczycielem i uczniem oraz na relacje pośród wszystkich ludzi. To, do jakiego stopnia jesteśmy dumni, determinuje to, w jaki sposób traktujemy Boga oraz naszych braci i siostry. Chrystus chce nas wynieść tam, gdzie jest On sam. Czy pragniemy uczynić to samo dla innych?

Duma zagłusza nasze poczucie synowskiej więzi z Bogiem i braterskiej więzi z ludźmi. Dzieli nas wedle „klasy”, naszych „bogactw” i „możliwości kształcenia” (3 Nefi 6:12). Jedność jest niemożliwa pośród dumnego ludu, a jeśli nie jesteśmy jednym, nie jesteśmy Pana (zob. Mosjasz 18:21; NiP 38:27; 105:2–4; Mojżesz 7:18).

Zastanówcie się, ile duma kosztowała nas w przeszłości i ile kosztuje nas obecnie w naszym życiu, naszych rodzinach i w Kościele.

Pomyślcie, jak pokuta mogłaby odmienić życie, ochronić małżeństwa i wzmocnić domy, gdyby duma nie powstrzymywała nas od wyznania i wyrzeczenia się naszych grzechów (zob. NiP 58:43).

Pomyślcie o tej rzeszy ludzi, którzy są mniej aktywnymi członami Kościoła, ponieważ ktoś ich kiedyś obraził, a duma nie pozwala im wybaczyć i w pełni ucztować przy stole Pana.

Pomyślcie o dodatkowych dziesiątkach tysięcy młodych mężczyzn i par, którzy mogliby wyjechać na misję, lecz których duma powstrzymuje od oddania serca Bogu (zob. Alma 10:6; Helaman 3:34–35).

Pomyślcie, jak bardzo przyspieszyłaby praca w świątyniach, gdyby czas poświęcany na tę boską służbę był ważniejszy niż wiele innych dumnych przedsięwzięć, które konkurują o naszą uwagę¹¹.

Pokora przynosi jedność i siłę parom małżeńskim i rodzinom.

Lekiem na dumę jest pokora.

W różnych okresach i w różnym stopniu duma wywiera wpływ na każdego z nas. Teraz widzicie, dlaczego budynek z wizji Lehiego, który symbolizuje dumę świata, był wielki i przestronny i wchodziła do niego ogromna rzesza ludzi (zob. 1 Nefi 8:26, 33; 11:35–36).

Duma jest powszechnym grzechem, wielką przywarą. Zaiste, duma jest powszechnym grzechem, wielką przywarą.

Lekiem na dumę jest pokora — uległość, spolegliwość (zob. Alma 7:23). Złamane serce i skruszony duch (zob. 3 Nefi 9:20; 12:19; NiP 20:37; 59:8; Ks. Psalmów. 34:19; Ks. Izajasza 57:15; 66:2). Jak pięknie ujął to w słowa Rudyard Kipling:

Zgiełk oraz krzyki cichną już,
po królach zniknął ślad;
Lecz twa odwieczna ofiara trwa,
ten pokornego serca znak.
Panie Boże Zastępów, bądź wciąż z nami,
Byśmy nie zapomnieli, nie zapomnieli […].

Lud Boga będzie pokorny. Albo sami zdecydujemy się ukorzyć, albo będziemy zmuszeni do ukorzenia się. Alma powiedział: „Błogosławieni są ci, którzy stają się pokorni, nie będąc do tego zmuszeni” (Alma 32:16).

Zdecydujmy się ukorzyć.

Możemy sami wybrać pokorę poprzez pokonanie w sobie wrogości do naszych braci i sióstr, szanowanie ich tak, jak szanujemy siebie, i wynoszenie ich tak wysoko lub wyżej, jak wynosimy siebie (zob. NiP 38:24; 81:5; 84:106).

Możemy postanowić, że ukorzymy się, przyjmując rady i reprymendy (zob. Jakub 4:10; Helaman 15:3; NiP 63:55; 101:4–5; 108:1; 124:61, 84; 136:31; Przypowieści Salomona 9:8).

Możemy postanowić, że ukorzymy się, wybaczając tym, którzy nas obrazili (zob. 3 Nefi 13:11, 14; NiP 64:10).

Możemy postanowić, że ukorzymy się poprzez bezinteresowną służbę (zob. Mosjasz 2:16–17).

Możemy postanowić, że ukorzymy się, wyjeżdżając na misje i głosząc słowo, które przywiedzie innych do pokory (zob. Alma 4:19; 31:5; 48:20).

Możemy postanowić, że ukorzymy się poprzez częstsze chodzenie do świątyni.

Możemy postanowić, że ukorzymy się poprzez wyznanie i porzucenie naszych grzechów oraz narodzenie się w Bogu (zob. NiP 58:43; Mosjasz 27:25–26; Alma 5:7–14, 49).

Możemy postanowić, że ukorzymy się poprzez kochanie Boga, podporządkowanie się Jego woli i postawienie Go na pierwszym miejscu w naszym życiu (zob. 3 Nefi 11:11; 13:33; Moroni 10:32).

Wybierzmy pokorę. Możemy to zrobić. Wiem, że możemy.

Moi drodzy bracia i siostry, musimy się przygotować, by odkupić Syjon. To grzech dumy sprawił, że nie udało nam się ustanowić Syjonu w czasach Proroka Józefa Smitha. Ten sam grzech pychy zakończył zakończył prawo poświęcenia w dziejach Nefitów (zob. 4 Nefi 1:24–25).

Duma jest największą przeszkodą dla Syjonu. Powtarzam: Duma jest największą przeszkodą dla Syjonu.

Musimy oczyścić wnętrze naczynia poprzez przezwyciężenie pychy (zob. Alma 6:2–4; Ew. Mateusza 23:25–26).

Musimy chcieć „[poddać] się wpływowi Świętego Ducha”, odrzucić „[naturalnego człowieka]”, stać się „świętymi poprzez zadośćuczynienie Chrystusa Pana” i być „jak [dzieci], [ulegli, łagodni, pokorni]” (Mosjasz 3:19; zob. także Alma 13:28).

Żarliwie modlę się, abyśmy to uczynili i mogli wypełnić nasze boskie przeznaczenie¹².

Propozycje dotyczące studiowania i nauczania

Pytania

Prezydent Benson zwrócił uwagę, że duma doprowadziła do zagłady Nefitów (zob. część 1.). Jak myślisz, dlaczego duma ma tak ogromną moc niszczenia?
W jaki sposób ludzie mogą „[przeciwstawiać swą] wolę woli Boga”? (zob. część 2.). Jakie błogosławieństwa spływają na nas, kiedy postępujemy zgodnie z wolą Boga?
Jak sądzisz, dlaczego czasem zadajemy sobie pytanie: „Co ludzie o mnie pomyślą?”, zamiast: „Co Bóg o mnie pomyśli?” (zob. część 3.). Jak zmienia się nasze życie, kiedy na pierwszym miejscu stawiamy pragnienie, by czynić to, co jest miłe Bogu?
Zastanów się nad przykładami przejawów dumy, wymienionymi w części 4. Jak możemy unikać takich zachowań w naszym życiu?
Prezydent Benson powiedział: „Duma ma zły wpływ na wszystkie nasze relacje” — na naszą relację z Bogiem i z bliźnimi (część 5.). Dlaczego jest to prawdą? W jaki sposób nasze relacje z innymi stają się lepsze, kiedy jesteśmy pokorni?
W części 6. Prezydent Benson wymienia rzeczy, które możemy zrobić, aby stać się pokorni. Dlaczego, twoim zdaniem, lepiej jest samemu stać się pokornym, niż zostać do tego zmuszonym?

Pokrewne fragmenty z pism świętych

Ew. Mateusza 23:12; Ew. Łukasza 18:9–14; List Jakuba 4:6; Alma 5:27–28; NiP 112:10; 121:34–40

Wskazówka do studiowania

Aby odnieść słowa proroka do siebie, zastanów się, jak jego nauki mają się do twojego życia (zob. Nauczanie nie ma większego powołania [2000], str. 169). Zadaj sobie pytanie, w jaki sposób nauki te mogą pomóc ci rozwiać wątpliwości, odpowiedzieć na pytania i pokonać życiowe wyzwania.