31. Efese

Kobukama ya ndako ya masano ya maboke ya Bamwela na Efese, wapi Apostolo Paulo ateyaki. Na ntango ya Boyokani ya Sika, Efese eyebanaki mingi na nzela ya mokili eyebanaki mpo na tempelo kitoko na yango oyo etongamaki na lokumu ya nzambe mwasi ya bapaganu ya Baloma Diana. Sikawa esili kobukama, Efese ezalaki kala engumba mokonzi ya etuka ya Baloma ya Asia mpe esika monene ya bokutani ya mombongo. Batuli ya bapalata ya engumba batombolaki mombongo oyo ezalaki se kokola na kotekaka bililingi ya Diana.

Makambo Minene: Apostolo Paulo akendaki kotala Efese pene na nsuka ya mobembo na ye ya misionele ya mibale (Mis. 18:18–19). Na mobembo na ye ya misato atikalaki na engumba yango mibu mibale. Atindamaki kolongwa na makasi mpo na makelele basalaki na batuli na ntina ya bapalata baoyo bazalaki kobungisa matomba ya mombongo lokola Paulo ateyaki na kotelemelaka losambo ya nzambe mwasi ya lokuta Diana (Mis. 19:1, 10, 23–41; 20:1). Ndako ya masano ya maboke ya Efese ezalaki ya monene koleka naino batonga te na Bamwela mpe esika yango ezalaki wapi baninga ya mobembo ya Paulo bakutanaki na ngulupa ya bato ya mobulu (Mis. 19:29–31). Paulo akomaki mokanda moko na bandimi ya Eklezia na Efese na ntango ya bokangemi na ye na Loma. Moko ya bitape sambo ya Eklezia na Asia epayi wapi buku ya Emoniseli etindami ezwamaki na Efese (Emon. 1:10–11; 2:1).