2022
ʻI ai ha Ngaahi Fehuʻi? Ko ha Ngaahi Moʻoni ʻeni ʻe 5 ke Manatuʻi
ʻOkatopa 2022


Fakakomipiuta Pē: Kakai Lalahi Kei Talavoú

ʻI ai ha Ngaahi Fehuʻi? Ko ha Ngaahi Moʻoni ʻEni ʻe 5 ke Manatuʻi

Naʻe lahi haʻaku ngaahi fehuʻí ʻi he taimi naʻá ku kau ai ki he Siasí, ka kuó u ako ʻa e meʻa ke fai ke maʻu ai e ngaahi talí.

ʻĪmisi
ko ha fefine ‘oku fai ‘ene lotu

Ne u tupu hake ʻi Siapani ʻo ako ha ngaahi meʻa naʻe ʻikai ʻuhingamālie kiate au. Ko ia, kimuʻa peá u kau ki he Siasí, naʻe ʻi ai haʻaku ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ʻunivēsí pea mo e taumuʻa ʻo e moʻuí.

Naʻe lahi ʻaupito ʻeku ngaahi fehuʻí, ʻi hono kamata akoʻi au ʻe he kau faifekaú. Naʻá ku fakamatalaʻi ange ʻeku fekumi ki ha ngaahi tali mei ha ngaahi maʻuʻanga tokoni kehekehe ka naʻe ʻikai pē ke u ongoʻi fiemālie ki he tali ne u maʻú. Naʻá na akoʻi au te u lava ʻo falala maʻu pē ki he ʻEikí ke tataki au ki he moʻoní.

Talu mei ai, mo ʻeku lava maʻu pē ʻo fekumi ki ha ngaahi tali meiate Ia mo muimui ki he Laumālié ke hokohoko atu hono fakamālohia ʻeku fakamoʻoní.

Ko ha ngaahi moʻoni ʻeni ʻe nima kuó u ako fekauʻaki mo e ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻi heʻeku fonongá:

1. ʻOku Sai pē ke ʻi ai ha Ngaahi Fehuʻi

ʻE ngali faingataʻa e ngaahi fehuʻí, ka ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke tau fai ha ngaahi fehuʻi ʻi he tuí ke fakatupulaki ai ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí. Te tau lava ʻo vakai ki he sīpinga ʻa e kau palōfita ne nau fai e ngaahi fehuʻi angatonu hangē ko Nīfaí (vakai, 1 Nīfai 17–18), tokoua ʻo Sēletí (vakai, ʻEta 2–3), pea tautautefito kia Siosefa Sāmita, ʻa ia ne iku Fakafoki Mai ai e ongoongoleleí ʻi heʻene fehuʻi faingofuá (vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:5–13).

2. ʻOku ʻAfioʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e Meʻa Kotoa Pē

ʻI heʻeku fuofua lau e 2 Nīfaí, ne u ʻiloʻi ne ʻi ai pē mo e ngaahi fehuʻi ʻa Nīfai. Ka naʻá ne falala ki he ʻEikí kae ʻikai ki he “nima ʻo e kakanó” (2 Nīfai 4:34). Ko ia, ʻi he taimi naʻe ʻi ai ai haʻaku ngaahi fehuʻí, naʻá ku falala foki ki he ʻEikí. Naʻá ku lotu fakamātoato, fakatotolo ʻi he folofolá, mo ako e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá ke ʻunuʻunu ofi kiate Ia mo falala ki Heʻene taimí ʻi ha toe meʻa kehe.

Mahalo ʻe ngali faingofua hono maʻu e ngaahi tali ʻa e māmaní, ka ko e ʻOtuá ʻa e maʻuʻanga fakamatala moʻoni ki he ʻiló mo e moʻoní. Pea ʻoku tau maʻu maʻu pē Ia ke tataki kitautolu ki he moʻoní—ko ha tāpuaki fakaofo moʻoni ia!

Hangē ko e akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, “Te tau kei lava ʻo lotu ki heʻetau Tamai Hēvaní pea maʻu ha tataki mo ha fakahinohino, pea maʻu ha fakatokanga fekauʻaki mo e fakatuʻutāmakí mo e ngaahi meʻa te ne tohoakiʻi ʻetau tokangá, pea ke tau malava ʻa e ngaahi meʻa he ʻikai pē ke tau lava ʻo fai ʻiate kitautolú.”1

3. ʻOku Tau Fiemaʻu ha Ngaahi Aʻusia Fakaʻaho mo e ʻEikí

Kuo ʻahiʻahiʻi au he taimi ʻe niʻihi ke u mavahe mei he Tamai Hēvaní ʻi heʻeku fakafanongo ki he ngaahi leʻo ʻo e māmaní, tautautefito ki he ngaahi meʻa ʻi he mītia fakasōsialé. ʻOku fai ʻe he filí ʻa e meʻa kotoa te ne lavá ke takihalaʻi kitautolu mei he moʻoní. Pea ʻokú ne faʻa ʻomi kiate kitautolu ha ngaahi moʻoni fakakonga mo ha ngaahi fakakaukau ʻoku hā ngali lelei mo fakafiefia.

Ka ʻoku toe akoʻi mai ʻe Palesiteni Nalesoni, “ʻoku mahino e faitoʻo ki he founga ʻa Sētané: ʻoku tau fiemaʻu ke fai ha moihū fakaʻaho ki he ʻEikí mo ako ʻEne ongoongoleleí. …  Tuku hao taimi lahi ange kiate Ia. ʻI hoʻo fai iá, fakatokangaʻi e meʻa ʻoku hoko ki ho tūkunga fakalaumālie leleí.”2

ʻE tokoni hono tuku ha taimi Maʻana ʻi he ʻaho takitaha ke tau ʻiloʻi ai e kehekehe e leʻo ʻo e filí mo e leʻo ʻo e ʻEikí.

4. ʻOku Fakaafeʻi Mai e Mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi Hono Tauhi ʻo e Ngaahi Fuakavá

ʻOku malava ke fakatauele hono tuku ʻetau ngaahi fehuʻí ke ne lomekina ʻetau tui mo e ʻamanaki lelei ʻia Sīsū Kalaisí. ʻE lava foki ʻe he māmaní ʻo ʻai ke hā matamatalelei hono maumauʻi ʻetau ngaahi fuakavá. Ka ʻoku ou fakamoʻoni ʻi heʻeku muimui ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá mo tauhi ʻeku ngaahi fuakavá, kuó u lava ai ʻo maʻu ha fakakaukau taʻengata kuó ne tokoniʻi au ke u ongoʻi ha nonga mo ha fiefia lahi ange ʻi ha toe taimi kimuʻa, neongo naʻe ʻikai ke u maʻu kotoa e ngaahi talí. ʻOku ou ʻiloʻi naʻe akonaki ʻa Palesiteni Nalesoni, “ʻoku ʻomi ʻe he ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá kiate kitautolu e mālohi faka-ʻOtuá,”3 pea kuó u ongoʻi e mālohi ko ia ke maʻu mo tui ki he moʻoní ʻi hono tauhi ʻeku ngaahi fuakavá.

5. ʻOku Tau Lava ʻo Fili ke Tui

ʻI he taimi ʻoku ʻikai ke tali mai ai hoʻo ngaahi fehuʻí, fakakaukau ki he meʻa ʻokú ke ʻiló. Manatuʻi ʻokú ke feʻao mo e Tamai Hēvaní neongo he ʻikai te ke lava ʻo maʻu e talí he taimi pē ko iá.

ʻOku ou ʻiloʻi ʻa e ongo ʻoku maʻu ʻi he ngaahi fehuʻi ʻoku ʻikai ke tali maí pea fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahi mei he māmaní. Ka ʻoku tau maʻu ʻa e meʻafoaki mahuʻinga mo fakalotolahi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku ʻikai ʻuhinga maʻu pē e muimui ki he Laumālié te tau maʻu leva ʻa e ngaahi talí, ka ʻoku ʻuhinga ia ʻe lava ke tataki maʻu pē kitautolu ki he moʻoní. ʻI heʻeku fekumi ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, ʻoku ou ongoʻi ʻa e fiefia mo e mālohi mei he Laumālié ʻi he ʻaho takitaha ke u laka atu ki muʻa ʻi he tui. ʻOku ou manatuʻi neongo hotau ngaahi faingataʻaʻiá, ʻoku tau maʻu maʻu pē ʻa e mālohi ke ”fili ke tuí.”4

ʻOku ou houngaʻia ʻaupito ʻi heʻeku ʻilo ki he ongoongoleleí mo e ngaahi fehuʻi ʻoku ou lava ai ʻo tanumaki mo fakatupulaki ʻeku fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí.

Paaki