Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú
Ko ha Ikuna Sāpate
Fēpueli 2024


“Ko ha Ikuna Sāpate,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Fēpueli 2024.

Ko Ha Ikuna Sāpate

Naʻe ʻikai ke ongoʻi ofi ʻa Paaka J. mei ʻOlikoni, ʻIunaiteti Siteiti ʻo ʻAmeliká ki he ʻOtuá. Ka naʻe tokoni ʻene fili ke tauhi ʻa e ʻaho Sāpaté ke māʻoniʻoní ke ne toe ongoʻi ofi ai.

ʻĪmisi
talavou ʻokú ne hiki ha ʻū meʻa mamafa

Faitā ʻa Christina Smith

ʻI he taimi naʻe teuteu ai ʻa e talavou taʻu 17 ko Paaka J. ki heʻene feʻauhi tau fangatua ʻa e tamaiki lalahí, naʻá ne ako ʻa e founga ke tali ai ha faʻahinga ʻohofi pē ʻe fakahoko ʻe he tokotaha te na fehangahangaí. Neongo naʻá ne fakatupulaki hono iví ʻi he fangatuá, ʻakapulú, tolo meʻa-mamafá, pea naʻa mo e tā ʻakōtioní (accordion) ʻi ha ngaahi taʻu lahi, ka naʻe ʻikai ha kaunga ʻa e teuteu mahuʻinga taha ʻa Pāká ki he uoua fakatuʻasinó. Naʻe fiemaʻu ha ivi fakalaumālie ke ola lelei ʻa e feʻauhí ni ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá.

ʻĪmisi
kau talavou ʻoku tau fangatua

Fāinga mo ha Filí

ʻOku pehē ʻe Paaka, “Naʻe fakaivia maʻu pē au ʻe heʻeku ongoʻi ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá.” Ka ʻi he ngaahi uike kimuʻa pea fai ʻa e feʻauhí, naʻe ʻikai ke ne ongoʻi ofi ki he ʻOtuá koeʻuhí ko ha faʻahinga ʻuhinga. ʻI he kuohilí, naʻá ne pehē, “naʻe tokoniʻi moʻoni au ʻe he houngaʻia ki he ʻOtuá ke fakamālohia ʻeku fakamoʻoní, ko ia ai naʻe ʻikai ke u ʻiloʻi pe ko e foʻui pē ʻaʻaku ʻi he ʻikai ke u maʻu ha loto-houngaʻiá pe naʻe toʻo moʻoni ʻe he ʻOtuá ʻa Hono ivi tākiená meiate au.”

Naʻe faingofua pē ʻa e palani ki he uike feʻauhí: ʻe heka pasi ʻa e timi ʻa Pāká ʻi he Tuʻapulelulú ke kau ʻi he feʻauhí ʻi he Falaité mo e Tokonakí. Meʻapangó, naʻe ʻi ai ha matangi sinou mālohi naʻá ne fakafeʻātungia ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻú. Naʻe toloi ʻa e feʻauhí ʻaki ha ʻaho ʻe taha, ʻo ʻuhinga ia ko kinautolu te nau mālohi ʻi heʻenau ngaahi feʻauhí ʻi he Tokonakí, te nau feʻauhi kinautolu ʻi he Sāpaté. Pea naʻe maʻu ʻe Paaka ʻi hono taukeí mo e iví ha faingamālie māʻolunga ke aʻusia ʻa e tuʻunga ko iá.

ʻI he tangutu ʻa Paaka ʻi he pasí mo hono kaungā-vaʻingá, naʻá ne ʻiloʻi naʻe ʻi ai haʻane fili ke fai: ke kau ʻi he ngaahi tau hau ʻi he Sāpaté pe fakaʻapaʻapaʻi ʻa e Sāpaté. Pea koeʻuhí te ne ʻosi mei he akó ʻi he taʻú ni, ko hono faingamālie fakaʻosi ia ke tau fangatua ai mo ʻene timí.

ʻOkú ne pehē, “Ko ha momeniti faingataʻa moʻoni ia ke u fai ʻa e fili ko iá. Naʻe teʻeki ke u ongoʻi ʻa e toʻukupu ʻo e ʻOtuá ʻi he ngaahi uike kimuʻa ʻi he feʻauhí.”

Ka ʻi he manatu ʻa Paaka ki he ngaahi aʻusia ʻi he kuohilí mo e ʻOtuá, naʻá ne maʻu ai ʻa e mālohi naʻá ne fiemaʻu ke fai ha filí. “Neongo naʻe teʻeki ke u ongoʻi kimuí ni mai Hono toʻukupú, ka naʻá ku ʻiloʻi ne u ʻosi ongoʻi Hono toʻukupú kimuʻa. ʻOku ou palōmesi ʻi he uike kotoa pē ʻi heʻeku maʻu ʻa e sākalamēnití ke manatu maʻu ai pē kiate Ia, kae ʻikai ʻi he taimi pē ʻoku ou toki ongoʻi ai ke fai peheé. Ko ia ai naʻá ku fili ke ʻoua naʻá ku feʻauhi ʻi he Sāpaté.”

Ko e Ikuna Moʻoní

Naʻe ʻalu ʻa Paaka ki he feʻauhí ʻi he pongipongi Tokonakí mo ne ʻiloʻi he ʻikai ke ne feʻauhi ʻi he ngaahi tau hau ʻi he Sāpaté, ʻo tatau ai pē kapau te ne maʻu ʻa e feʻauhi kotoa pē ʻi he Tokonakí. Ka naʻe fakaʻohovale ʻa e ʻikai ke ne toe ongoʻi loto-mamahí. ʻOkú ne pehē, “Naʻá ku nonga ʻi he fili naʻá ku fakahokó. Naʻe makehe ia koeʻuhí naʻá ku ongoʻi lōmekina ʻaupito ʻi he faʻahitaʻú kakato ke u ikuna. Ka ʻi he feʻauhi ko iá, naʻá ku fiefia pē ke ʻi ai mo e kakai ʻoku ou ʻofa aí. Naʻá ku fie fakahoko pē hoku lelei tahá.”

Pea naʻá ne fai ia. Naʻe ola lelei ʻa e fakamālohisino ʻa Pāká, pea naʻá ne ikuna ʻene feʻauhi kotoa pē ʻi he Tokonakí. Ka ʻi hono tukuange ʻe Paaka hono faingamālie ke feʻauhi ʻi he Sāpaté, naʻá ne ongoʻi hangē naʻá ne ikuna ha meʻa naʻe fisifisimuʻa angé. ʻOkú ne pehē, “Naʻe mei efua pē ʻa e mētali hau ko iá ʻi heʻeku funga laupapa hiliʻanga meʻá. Ka ko e mahino mo e nonga naʻá ku maʻu mei heʻeku fili ki he ʻOtuá pea mo ʻeku lava ʻo ʻiloʻi Hono toʻukupú, naʻe mātuʻaki mahuʻinga moʻoni ia.”

ʻĪmisi
ʻū pale fangatua

Naʻe ʻikai maʻu ʻa e ikuna moʻoni ʻa Pāká ʻi he fōtunga ʻo ha mētali pe ipu. Naʻe maʻu ia ʻi heʻene fili ʻa e ʻOtuá mo e malava ke ʻiloʻi Hono toʻukupú.

ʻOku pehē ʻe Paaka, “Naʻe ʻai ʻe he aʻusia ko ʻení ke u fakatokangaʻi ʻa e meʻa naʻá ku malava ke faí. ʻOku tokolahi ha toʻu tupu ʻoku ʻikai ke nau tui ki honau ivi malava ke fakahoko ha ngaahi fili faingataʻá. Kuó u aʻusia ia. Ka ʻoku ʻi ai maʻu pē hoʻo fili ke fai ʻa e meʻa ʻoku totonú, neongo kapau kuó ke tōnounou ʻi he kuohilí. ʻOku ʻafioʻi mo ʻofaʻi koe ʻe he ʻOtuá. ʻOkú Ne ʻafioʻi ʻokú ke maʻu ʻa e ivi malava ke fakahoko iá.”

ʻĪmisi
talavou mo ha tangata ʻokú na fāʻofua

Ngaahi Tāpuaki mei he Feilaulaú

Hili pē ha taimi nounou mei he ikuna fakalaumālie ʻa Pāká, naʻá ne maʻu hono uiuiʻi ke ngāue fakafaifekau ki Lomēniá. ʻOkú ne ʻiloʻi ko e fili ko ia ke tauhi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, te ne maʻu ai ha ivi tākiekina lelei ʻi heʻene ngāue fakafaifekaú pea mo e toenga ʻo ʻene moʻuí. ʻOkú ne pehē, “ʻOku ou ʻiloʻi he taimí ni ʻoku liuliunga pea toe lahi ange hono tāpuekina kitá ʻi heʻete vaheʻi ha ʻaho ʻe taha ʻo e uiké maʻá e ʻOtuá. ʻOku ʻikai ko e ʻNaʻá ku siʻaki ʻa e feʻauhi hau ko ʻení, ko ia te u ʻalu leva ki hēvaní.’ Ka, ko ʻeku malava ko ia ke ngāue, feilaulau, pea mo ofi ange ki he ʻOtuá, kuo tupulakí.”

ʻĪmisi
talavou

ʻOku fiefia ʻa Paaka ke ngāue maʻá e ʻEikí ko ha faifekau taimi kakato ʻi Lomēnia.

Ko e taimi ʻe toe fefaʻuhi ai ʻa Paaka mo ha fili mahuʻingá, kuó ne mateuteu lahi ange ʻi ha toe taimi kimuʻa. ʻOku pehē ʻe Paaka, “He ʻikai maʻu ʻe ha kakai tokolahi ʻa e faingamālie ke tukuange ha feʻauhi hau fakasiteití. Ko e konga mahuʻingá ʻa e feilaulaú. Naʻe hoko ʻeku malava ke tukuange ha meʻa koeʻuhí ko e ʻOtuá pea fakatapui ia Maʻaná, ke u ongoʻi ai ha mālohi kuo teʻeki ke u maʻu kimuʻa. ʻOku ʻafioʻi koe ʻe he ʻOtuá ʻo lelei ange ia ʻi hoʻo ʻilo koé.” ʻOkú ne pehē, “ʻE fakaʻatā ʻe he ʻOtuá ke ke aʻusia ha ngaahi tūkunga ʻoku faingataʻa kae ʻikai ʻaupito ke taʻemalava ke ikunaʻi ʻaki ʻEne tokoní.”

Paaki