Tā tātou e ha’api’i mai nei ’e ’o tē ’ore roa e mo’e
Mai te mea e hi’o ’outou i tō ’outou orara’a nā roto i te pure, tē ti’aturi nei au ē, e ’ite ’outou e rave rahi rāve’a tō te Fatu arata’ira’a ia ’outou i roto i teie tau fifi.
E a’u mau taea’e here, ’ua tīa’i māite au i teie putuputura’a nā te ātea ’e ’o ’outou. Te taime hope’a ’a fa’atupu ai tātou i te hō’ē tuha’a purera’a autahu’ara’a nō te ’āmuira’a rahi, i te ’āva’e ’Ēperēra ïa nō te matahiti 2019. E rave rahi ’ohipa tei tupu i roto i nā matahiti e piti i ma’iri ! Tē tahi pae o ’outou ’ua mo’e tei herehia. Te tahi pae ’ua ’ere rātou i tā rātou ’ohipa, tā rātou rāve’a nō te ora, ’aore rā, te ea. ’E te tahi atu, ’ua ’ere rātou i te mana’o hau ’aore rā te mana’o ti’aturi i te ananahi. Tē fa’atae nei au i tō’u tāpa’o aroha ’ia ’outou tāta’itahi tei fa’aruru i teie mau ’erera’a ’aore i te tahi atu. Tē pure tāmau nei au ’ia tāmāhanahana mai te Fatu ia ’outou. ’A tāmau noa ai ’outou i te vaiiho i te Atua ’ia upo’oti’a i roto i tō ’outou orara’a, ’ua ’ite au ē, e mana’o maita’i tōna nō ni’a i tō ’outou ananahi mai tei ’ore ā i ’itehia a’e nei i roto iāna.
I rotopū i te mau ’erera’a tā tātou i fa’aruru, tē vai ato’a ra te tahi mau mea tā tātou i ’ite mai. ’Ua ’itehia i te tahi pae te fa’aro’o hōhonu a’e i roto i tō tātou Metua i te ao ra ’e i tāna tamaiti ’o Iesu Mesia. E rave rahi tei ’itehia ia rātou te hō’ē hi’ora’a ’āpī o te orara’a—hō’ē hi’ora’a mure ’ore. ’Ua ’itehia paha ia ’outou te mau autā’atira’a pa’ari a’e ’e tei herehia e ’outou ’e te Atua. Tē ti’aturi nei au ’ua ’itehia ia ’outou hō’ē ’aravihi rahi nō te fa’aro’o iāna ’e nō te fāri’i i te heheura’a o te ta’ata iho. Pinepine te mau tāmatara’a fifi i te hōro’a mai i te mau rāve’a nō te tupu i te rahi ’o tē ’ore roa e tupu mai nā roto i te tahi atu huru ravera’a.
’A feruri i nā matahiti e piti i ma’iri iho nei. Nāhea ’outou i te tupura’a i te rahi ? E aha tā ’outou i ha’api’i mai ? I te ha’amatara’a, ’ua hina’aro paha ’outou e ho’i mai i te matahiti 2019 ’e e fa’aea i reira ! Terā rā, mai te mea e hi’o ’outou i tō ’outou orara’a nā roto i te pure, tē ti’aturi nei au ē, e ’ite ’outou e rave rahi rāve’a tō te Fatu arata’ira’a ia ’outou i roto i teie tau fifi, ma te tauturu ia ’outou ’ia riro mai ’ei ta’ata ha’apa’o rahi a’e, ’ei ta’ata fa’afāriu-rahi-hia a’e—’ei ta’ata mau nō te Atua.
’Ua ’ite au ē, e mau fa’anahora’a rahi ’e te nehenehe tā te Fatu nō tātou—nō te ta’ata hō’ē ’e nō te tā’āto’ara’a. Ma te aroha ’e te fa’a’oroma’i, tē parau nei ’oia :
« E mau tamariʼi riʼi ʼoutou, ’e ʼaita ā i noaʼa ia ʼoutou te ʼite i te huru nō te rahiraʼa o te mau haʼamaitaʼiraʼa tā te Metua… i faʼaineine ho’i nō ʼoutou ;
« ’E ’aita e ti’a ia ’outou ’ia fa’a’oroma’i i te mau mea ato’a i teie nei ; noa atu i te reira, ’a ’oa’oa maita’i na, nō te mea e arata’i atu na vau ia ’outou ».1
E a’u mau taea’e here, tē fa’a’ite pāpū nei au ē, ’ua arata’i ’oia ’e tē arata’i nei ’oia ia tātou, ’ia ’imi ana’e tātou ’ia fa’aro’o iāna. Tē hina’aro nei ’oia ’ia tupu tātou i te rahi ’e ’ia ha’api’i, nā roto roa paha i te ’ati.
E ’orometua rahi te ’ati. E aha tā ’outou i ’apo mai i roto i nā matahiti e piti i ma’iri ’o tā ’outou e hina’aro e ha’amana’o i te mau taime atoa ? Nō ’outou iho tā ’outou mau pāhonora’a, terā rā tē hina’aro nei au e hōro’a atu e maha ha’api’ira’a tā’u e ti’aturi nei ē, ’ua ha’api’i mai tātou pā’āto’a ’e e ’ore roa e mo’e.
Ha’api’ira’a 1 : Te fare ’o te pū ïa nō te fa’aro’o ’e te ha’amorira’a
’Ia fa’aara ana’e mai te Fatu ia tātou nō ni’a i te mau ’ati rahi o te mau mahana hope’a nei, e mea pinepine ’oia i te tu’u mai i teie a’ora’a : « ’A ti’a na ’outou i roto i te mau vāhi mo’a ra, ’e ’eiaha ’ia fa’anu’u-’ē-hia atu ».2 Teie « mau vāhi mo’a » pāpū ïa ē, ’o te mau hiero ïa o te Fatu ’e te mau fare purera’a. Terā rā, nō te fa’aitira’ahia tō tātou ti’ara’a ’ia ha’aputuputu i roto i teie mau vāhi i te mau fāito rau, ’ua ha’api’i mai tātou ē, hō’ē o te mau vāhi mo’a a’e i ni’a i te fenua nei ’o te fare ïa—’oia ïa tō ’outou fare.
E te mau taea’e, tē mau nei ’outou i te autahu’ara’a a te Atua. « ’Ua ha’amau-roa-hia atu te mau ti’ara’a nō te autahu’ara’a i te mau mana nō te ra’i ra ».3 ’Ua fāri’i ’outou ’e tō ’outou ’utuāfare i te mau ’ōro’a nō te autahu’ara’a. « Tei roto i te mau ’ōro’a [nō te autahu’ara’a] te mana nō te huru Atua e fa’a’itehia mai ai ».4 E roa’a te reira mana ia ’outou ’e i tō ’outou ’utuāfare i roto i tō ’outou iho fare mai te mea e ha’apa’o ’outou i te mau fafaura’a tā ’outou i rave.5
E 185 matahiti ti’a i teienei, i teie iho mahana, te 3 nō ’Ēperēra 1836, ’ua fa’aho’i mai Eliaha i te mau tāviri o te autahu’ara’a ’o te fa’ati’a i tō tātou mau ’utuāfare ’ia tā’ati-’āmui-hia ē a muri noa atu. Nō reira e mea maita’i iho ā ’ia fa’atere i te ’ōro’a mo’a i roto i tō ’outou fare. E aha tō ’outou mana’o tā te reira e fa’atupu i ni’a i te mau melo o tō ’outou ’utuāfare ’ia ’ite ia ’outou—tō rātou metua tāne, te pāpā rū’au, te tāne fa’aipoipo, te tamaiti, ’aore rā te taea’e—’ia fa’atere i teie ’ōro’a moa ? E aha tā ’outou e rave nō te tāpe’a i te reira mana’o mo’a i roto i tō ’outou ’utuāfare ?
E feruri paha ’outou ē, tē vai ra ā te tahi atu mau mea e ti’a ia ’outou ’ia rave nō te fa’ariro i tō ’outou fare ’ei vāhi mo’a nō te fa’aro’o. Mai te mea ’o te reira iho ā, ’a rave ïa ! Mai te mea ’ua fa’aipoipohia ’outou, ’a paraparau i tā ’outou vahine ’ei ’āpiti ’aifāito i roto i teie ’ohipa faufa’a rahi. E mea iti roa te mau ’ohipara’a hau atu i te faufa’a i teie. Mai teie atu taime ’e tae atu i te taime e ho’i fa’ahou mai ai te Fatu, e tītauhia ia tātou pā’āto’a ’ia riro tō tātou mau fare ’ei mau vāhi au maita’i ’e te pāruruhia.6
Nā te mau peu ’e te mau ’ohipa e tītau i te Vārua e fa’arahi i te mo’a o tō ’outou fare. E mea pāpū ato’a ē e mo’e ’ē te mo’ara’a mai te mea tē vai ra hō’ē mea i roto i tō ’outou huru ’aore rā i tō ’outou vāhi ’o tē fa’a’ino’ino i te Vārua mo’a, inaha, « e fa’ananaue atu te mau ra’i ia rātou iho ».7
’Ua uiui a’ena ānei ’outou ē, nō te aha te Fatu e hina’aro ai ia tātou ’ia fa’ariro i tō tātou fare ’ei pū nō te ha’api’ira’a mai i te ’evanelia ’e nō te orara’a i te reira ? E ’ere ïa nō te fa’aineine noa ia tātou ’e nō te tauturu ia tātou i roto i te ma’i pe’e. Tē vai ra te taime, e hope te mau ha’avīra’a o te ha’aputuputura’a i teie taime. Terā rā, tā ’outou fafaura’a ’ia fa’ariro i tō ’outou fare ’ei vāhi mo’a mātāmua nō te fa’aro’o, e’ita roa atu ïa e hope. ’A topa ai te fa’aro’o ’e te mo’ara’a i roto i teie ao hi’a, e rahi tō ’outou hina’aro i te mau vāhi mo’a. Tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou ’ia tāmau noa i te fa’ariro i tō ’outou fare ’ei vāhi mo’a mau « ’e ’eiaha ’ia fa’anu’u-’ē-hia atu »8 i taua fā faufa’a rahi ra.
Ha’api’ira’a 2 : E hina’aro tātou i te tahi ’e te tahi
Tē hina’aro nei te Atua ’ia ’ohipa ’āmui tātou ’e ’ia tauturu i te tahi ’e te tahi. Nō reira ’oia e tono mai ai ia tātou i te fenua nei i roto i te mau ’utuāfare ’e e fa’anahonaho ai ia tātou i roto i te mau pāroita ’e te mau titi. Nō reira ’oia e ani ai ia tātou ’ia tāvini ’e ’ia aupuru i te tahi ’e te tahi. Nō reira ’oia e ani ai ia tātou ’ia ora i roto i te ao ’eiaha rā ’ia riro nō tō te ao.9 E rahi atu tā tātou e rave ma te ’āmui hō’ē i tā tātou e rave o tātou ana’e.10 E tapitapi te fa’anahora’a nō te ’oa’oa a te Atua mai te mea e fa’aea fa’ata’a ’ē noa tātou i te tahi ’e te tahi.
’Ua riro teie ma’i pe’e ’ei ’ohipa ta’a ’ē mau i te mea ē, ’ua fifi te mau ta’ata ato’a i te ao nei fātata i te hō’ē ā taime. Noa atu ē, ’ua māuiui te tahi pae hau atu i te tahi pae, e nehenehe e parau ē, ’ua fifi tātou pā’āto’a Nā roto i te reira, ’ua riro teie tāmatara’a ’āmui tō tātou ’ei pūai nō te tauturu ’ia tāhō’ē i te mau tamari’i a te Atua mai tei ’ore ā i ’itehia a’e nei. Nō reira, tē ani nei au, ’ua ha’afātata rahi ānei teie tāmatara’a ’āmui ia ’outou i tō ’outou mau ta’ata tāpiri mai—i tō ’outou mau taea’e ’e te mau tuahine i te tahi a’e pae i te purūmu ’e nā te ao ato’a nei ?
Nā roto i te reira, e nehenehe nā fa’auera’a rahi e piti e arata’i ia tātou : ’A tahi, ’ia here i te Atua ’e ’a piti, ’ia here i tō tātou ta’ata tupu.11 E fa’a’ite tātou i tō tātou here nā roto i te tāvinira’a.
Mai te mea tē ’ite ra ’outou i te hō’ē ta’ata ’ōna ana’e, ’a toro atu i te rima—noa atu ē, tē mana’o ato’a ra ’outou ē, ’o ’outou ana’e ! ’Aita e tītauhia ia ’outou ’ia noa’a te hō’ē tumu ’aore rā te hō’ē poro’i ’aore rā te hō’ē ’ohipa nō te ’aitaui. ’A parau noa ē, ’ia ora nā ’e ’a fa’a’ite i tō ’outou here. E nehenehe te mau rāve’a ’āpī e tauturu ia ’outou. E ma’i pe’e ānei ’aore rā ’aita, e hina’aro te tamari’i faufa’a tāta’itahi a te Atua ’ia ’ite ē, ’aita ’oia e vai nei ’oia anae !
Ha’api’ira’a 3 : ’Ua fa’ata’ahia tā ’outou pupu autahu’ara’a nō te hō’ē mea hau atu i te tahi noa putuputura’a
I roto i te taime o te ma’i pe’e, ’ua fa’a’orehia nō te hō’ē taime, te mau putuputura’a a te pupu i te sābati. I teienei, e nehenehe te tahi mau pupu autahu’ara’a e putuputu nā te ātea noa. Noa atu rā i te reira, te ’ohipa tā te Fatu i hōro’a mai i te mau pupu autahu’ara’a e ’ere ïa nō roto noa i te hō’ē putuputura’a. ’Ua riro te mau putuputura’a ’ei tuha’a iti na’ina’i noa nō te mau mea e ti’a i te hō’ē pupu autahu’ara’a ’ia rave.
E a’u mau taea’e nō te autahu’ara’a a Aarona ’e nō te mau pupu peresibutero, ’a fa’a’ā’ano i tā ’outou hi’ora’a i te tumu i fāri’i ai tātou te mau pupu autahu’ara’a. Nāhea tā te Fatu e hina’aro nei ’ia fa’a’ohipa ’outou i tā ’outou pupu autahu’ara’a nō te rave i tāna ’ohipa—i teienei ? E ’imi i te heheura’a nō te Fatu mai. E fa’aha’eha’a ia ’outou iho ! E ani ! E fa’aro’o ! Mai te mea ’ua pi’ihia ’outou nō te arata’i, ’a paraparau i roto i te peresidenira’a ’e i te mau melo o te pupu. Noa atu te huru o tō ’outou tōro’a ’aore rā te pi’ira’a autahu’ara’a, ’a vaiiho i te Atua ’ia upo’oti’a i roto i tā ’outou fafaura’a ’ei melo nō tā ’outou pupu ’e i roto i tā ’outou tāvinira’a. ’A ora ma te ’oa’oa i te parauti’a tā ’outou e fa’atupu « ’ia ’ana’anatae i te ’ohipa maita’i ».12 Tei roto te mau pupu autahu’ara’a i te hō’ē ti’ara’a ta’a ’ē mau nō te ha’ape’epe’e i te ha’aputuputura’a o ’Īserā’ela i nā pae e piti o te pāruru.
Ha’api’ira’a 4 : E fa’aro’o maita’i a’e tātou ia Iesu Mesia mai te mea e mea hau tātou
Tē ora nei tātou i te hō’ē pu’e tau i tohuhia e mea maoro a’e nei, « ’e e ’ārepurepu noa te mau mea ato’a ra ; ’e e ’āehuehu te māfatu o te ta’ata nei ; nō te mea e tae mai te mata’u rahi i ni’a i te mau nuna’a ta’ata ato’a ».13 ’Ua tano te reira parau nā mua a’e i te ma’i pe’e, ’e e tano ho’i i muri a’e. E tāmau noa te ’ārepurepura’a i roto i te ao nei i te rahi. ’Āre’a rā, e ’ere te reo o te Fatu « mai te hō’ē haruru rahi ra, inaha rā… o te reo iti ïa, e te marū roa, [mai] te hō’ē parau iti ha’iha’i nei, e ’ua [puta] te vārua mau iho ā i te reira ».14 Nō te fa’aro’o i teie reo iti, tītau-ato’a-hia ia ’outou ’ia marū roa !15
Nō te hō’ē tau, ’ua tāpe’a te ma’i pe’e i te mau ’ohipara’a ’o tē nehenehe ho’i e fa’a’ī i tō ’outou orara’a. Fātata rā te taime e ti’a ai ia tātou ’ia mā’iti ’ia fa’a’ī fa’ahou i te reira taime i te māniania ’e te ’ārepurepu o te ao nei. ’Aore rā, e nehenehe tātou e fa’a’ohipa i tō tātou taime nō te fa’aro’o i te reo o te Fatu ’ia muhumuhu mai i tāna arata’ira’a, te tāmāhanahanara’a, ’e te hau. E taime mo’a te taime māniania ’ore—e taime ’o tē fa’a’ōhie i te heheura’a o te ta’ata iho ’e ’o tē nīni’i mai i te hau.
’A ha’avī ia ’outou iho ’ia noa’a ia ’outou te taime ’o ’outou ana’e ’e tei herehia e ’outou. ’A ’īriti i tō ’outou ’ā’au i te Atua i roto i te pure. ’A rave i te taime nō te hopu ia ’outou i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e nō te ha’amori i roto i te hiero.
E a’u mau taea’e here ē, e rave rahi ’ohipa tā te Fatu e hina’aro nei ’ia ha’api’i mai tātou i roto i te mau ’ohipa tei tupu i roto i teie ma’i pe’e. E maha noa tā’u i tāpura mai. Tē ani nei au ia ’outou ’ia hāmani i tā ’outou iho tāpura, ’a feruri maita’i, ’e ’a fa’a’ite i te feiā tā ’outou e here nei.
E mea māramarama te ananahi nō te nūna’a o te Atua e ha’apa’o i te fafaura’a.16 E rahi atu te tītaura’a a te Fatu i tōna mau tāvini e mau nei i te autahu’ara’a ma te ti’amā nō te ha’amaita’i, nō te tāmāhanahana ’e nō te fa’aitoito i te mau ta’ata ato’a ’e nō te tauturu i te fa’aineinera’a i te ao nei ’e i tōna nūna’a nō tōna tae-piti-ra’a mai. Tei ia tātou tāta’itahi te tītaura’a ’ia fa’a’ohipa i te fa’atōro’ara’a mo’a tā tātou i fāri’i. E nehenehe tātou e nā reira ! ’O tō’u ïa ’itera’a pāpū, ’e tō’u tāpa’o here ia ’outou tāta’itahi, i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.