Li xnimal ru eechej

Xb’aan li Elder Jeffrey R. Holland

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Chiqajunjunqal tento toochalq rik’in li Kristo rik’in x’anchalil qach’ool chirix lix evangelio.

Sa’ li loq’laj hu naqil resil jun li winq b’ihom, li kichal sa’ aanil chiru li Jesus, kixwiq’ib’ rib’ chiru, ut kixpatz’ re laj K’utunel, “K’a’ru tinb’aanu re naq tweechani li junelik yu’am?” Chirix xtz’ilb’aleb’ rix chixjunil li taqlahom li kixpaab’ chi anchal xch’ool li winq a’in, li Jesus kixye re naq tixk’ayi jo’nimal wan re, tixk’e li tixk’ul reheb’ li neb’a’, tixpaqo lix krus, ut tixtaaqe a’an. Li kawil taqlahom a’in kixk’e chi ch’inank xch’ool li winq, ut ki’el aran chi ra sa’ xch’ool xb’aan naq, jo’ naxye li raqal, “naab’al xb’ihomal wan.”¹

Jo’kan b’i’, a’in jun seraq’ jwal aajel ru li naxk’ut chiqu chan ru taqoksi li qab’ihomal ut k’a’ru nek’eraj ru li ne’b’a’. A’b’anan, a’an ajwi’ jun seraq’ chirix li anchalil ch’oolej chiru li qachoxahil tenebʼankil. Chi wan malaj chi maak’a’ qab’ihomal, chiqajunjunqal tento toochalq rik’in li Kristo rik’in x’anchalil qach’ool chirix lix evangelio jo’ kipatz’e’ re li winq a’in. Sa’ li raatinob’aaleb’ li saaj anajwan, tento taqaye naq “wanko tz’aqal re k’anjelak.”²

Sa’ lix tz’iib’ahom, laj C. S. Lewis naxk’oxla li Qaawa’ chixyeeb’al qe: “Ink’a’ nawaj … aahoonal … malaj laa tumin … malaj laa k’anjel, ka’ajwi laa’at tz’aqal nakatwaj. Li che’ yookat chixsetb’al. Ink’a’ nawaj jun li ruq’ arin ut jun le’; nawaj… chixjunil li che’. Ut li ruuch e a’an. Ink’a’ nawaj xk’ob’b’al, ink’a’ nawaj xlemtz’unkil, ut ink’a’ nawaj xb’ut’b’al. Nawaj risinkil. Relik chi yaal, nawaj naq taak’e we chixjunil laa ruchich’och’il winq. … Ut laa’in tatin’ak’ob’resi. Relik chi yaal, laa’in tinwanq aawik’in: … li wajom a’anaq laa wajom.”³

Chixjunil li te’aatinaq sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in te’xye qe, us ta jalan jalanqeb’ li raatin, li kixye li Kristo re li winq b’ihom a’in: “Chalqat rik’in li Kolonel. Chalqat chi anchal aach’ool. Chaqk’am aakrus, maak’a’ naxye ma aal, ut chataaqe a’an.”⁴ Te’xye a’in rik’in xnawb’al naq sa’ li rawa’b’ejihom li Dios ink’a’ wan li yalok, malaj xtikib’ankil ut xkanab’ankil, ut sutq’iik chi ixb’ej. Reheb’ li ke’xpatz’ ma te’ruuq chixmuqb’aleb’ lix kamenaq malaj chixchaq’rab’inkileb’ lix komon, li Jesus kixtaqlaheb’ chi tiik. “Kanab’ a’an choq’ re jalan chik,” chan. “Maajun li ak xchap lix k’anjeleb’aal ut toj taa’iloq wi’chik chirix, usaq choq’ re lix nimajwal awa’b’ejihom li Dios.”⁵ Naq nokoxch’a’ajkila li napatz’man qe, ut naq naxka’pak’ali ajwi’ li rajom li qach’ool, chijultiko’q eere naq li tiikilal naqayeechi’i re li Kristo tento naq a’anaq li xnimal ru sa’ li qayu’am. Us ta naxye laj Isaias qe naq wan tz’aqal “us ta maak’a’ eetumin,”⁶—ut wan chi yaal—tento kawresinb’ilaqo, jo’ naxye laj T. S. Eliot, re naq “ink’a’ jwal kub’enaqaq xtz’aq chiruheb’ chik li jun siir.”⁷

Yaal naq chiqajunilo wan li qapaaltil, qamajelal, malaj qamuqmuukil seraq’ li maare tixram li k’anjel naru naqab’aanu rik’in li Musiq’ej. A’b’an li Dios a’an li qaYuwa’ ut jwal chaab’il tz’aqal chi kuyuk maak ut chixsachb’al sa’ xch’ool li maak xqakanab’ xb’aanunkil, maare xb’aan naq k’a’jo’ naq naqak’e xhoonal chixb’aanunkil. Wi jo’kan, wan li tenq’ nachal sa’ choxa choq’ qe chiqajunjunqal naq taqaj xjalb’al k’a’aq re ru sa’ li qawanjik. Li Dios kixk’e jun “ak’ aamej” re laj Sawlo.”⁸ Laj Esekiel kixb’oqeb’ chixjunil laj Israel chixtz’eqtaanankileb’ lix maak ut “chixb’aanunkil … jun ak’ aamej ut musiq’ej.”⁹ Laj Alma kixpatz’ jun “xnimal jalaak”¹⁰ li tixk’e chi nimank li aamej, ut li Jesus ajwi’ kixk’ut naq “maa’ani truuq chirilb’al lix nimajwal awa’b’ejihom li Dios wi ink’a’ nayo’la wi’chik.”¹¹ Yaal naq li jalaak ut li wank sa’ jun chik raqal taqenaq a’an jun xmaatan li Dios choq’ reheb’ li neke’sik’ok re.

Ex wamiiw, sa’ li qakutankil naqataw k’iila paay chi jachok-ib’ ut chi ch’uut, eb’ li neke’sik’ok re aniheb’, ut numtajenaq ajwi’ li wech’ok-ib’. Maare us naq taqapatz’ qib’ wi jun yu’am “taqsinb’il ut sant,”¹² jo’ kixye li Awa’b’ej Russell M. Nelson, a’an raj jun na’leb’ naru taqasik’. Naq taqab’aanu, us wi’chik naq taanaq raj sa’ qach’ool li kik’ulman sa’ lix Hu Laj Mormon naq eb’ li kristiaan ke’xpatz’ ut ke’xsume chi kaw li patz’om a’an:

“Ut kik’ulman naq moko kiwan ta li wech’ok-ib’ sa’ xyanq chixjunil li tenamit, sa’ chixjunil li ch’och’ … xbʼaan lix rahom li Dios li kiwan saʼ xchʼoolebʼ li tenamit.

“Ut maakʼaʼ li kaqalink, chi moko li wechʼij-ibʼ, … chi moko kʼaʼruhaq paay chi yibʼ ru kʼaʼuxlej; ut relik chi yaal naq moko kiru ta kiwan junaq tenamit li sa wiʼchik xchʼool saʼ xyanq chixjunilebʼ li tenamit li yoʼobʼtesinbʼilebʼ xbʼaan ruqʼ li Dios.

“Maakʼaʼebʼ aj elqʼ, chi moko aj kamsinel, chi moko keʼwan aj Lamanita, chi moko kʼaʼruhaq paay chik chi aj -ita; junajebʼ bʼan naq keʼwan, ralal xkʼajolebʼ li Kristo, ut aj eechanihomebʼ re li rawaʼbʼejihom li Dios.

“Ut qʼaxal osobʼtesinbʼilebʼ aʼan!”¹³

B’ar wan rajb’al li elk chi uub’ej sa’ jun li sahil yu’amej? Tz’iib’anbil resil sa’ jun raqal: “Lix rahom li Dios … kiwan sa’ xchʼoolebʼ li tenamit.”¹⁴ Naq lix rahom li Dios naxtuqub’ ru li qayu’am, li qawanjik chiqib’il qib’ ut li qeek’ahom chirixeb’ li qas qiitz’in, aran naq na’ok chi elk li xik’ qilb’al qib’ ut na’ok chi oso’k lix jachinkil qib’, ut natam li tuqtuukilal. A’an tz’aqal li kik’ulman sa’ lix Hu laj Mormon. Moko keʼwan ta chik laj Lamanita, laj Jakobita, laj Josefita, malaj laj Tzoramita. Chi moko kʼaʼruhaq paay chik chi aj “–ita.” Chixjunil li tenamit ke’xk’ul jun chik k’ab’a’ej. Naxye naq chixjunil ke’nawe’ ru jo’ “li ralaleb’ li Kristo.”¹⁵

Yaal naq arin yooko chi aatinak chirix li xb’een xnimal ru taqlahom kik’eeman re li winqilal—xraab’al li Dios chi anchal qach’ool, chi tz’aqal ut chi maak’a’ xraqik, relik chi yaal, chi anchal qach’ool, qametz’ew, qak’a’uxl, ut qakawilal.¹⁶ Li rahok a’in choq’ re li Dios a’an li xb’een xnimal ru taqlahom sa’ chixjunil li choxa ch’och’. A’ut li xb’een xnimal ru yaal re li junelik q’e kutan a’an naq li Dios nokoxra laa’o chi jo’kan ajwi’—chi anchal xch’ool, chi tz’aqal ut chi maak’a’ xraqik, relik chi yaal, chi anchal xch’ool, xmetz’ew, xk’a’uxl, ut xkawilal. Ut naq lix nimla metz’ew lix ch’ool a’an ut li qe neke’xtaw rib’, nawan jun xnimal wankilal sa’ musiq’ej ut sa’ k’a’uxlej. Jo’ kixtz’iib’a laj Teilhard de Chardin: “Jun sut wi’chik li winq kixtaw li xam sa’ xb’een li ruchich’och’.”¹⁷

Ut chi jo’kan, ka’ajwi’ chi jo’kan, tooruuq chixpaab’ankil chi tz’aqal li xkab’ xnimal ru taqlahom chi ink’a’ yal jo’ maajo’. Wi tz’aqal naqara li Dios toj reetal naq toowanq chi tiik chiru, a’an tixk’e qaseeb’al, qakawilal, qajom, ut tixk’ut chiqu chan ru xraab’al li qas qiitz’in ut xraab’al qib’ laa’o. Toja’ ut naq maare tooruuq chixyeeb’al wi’chik, “Moko kiru ta kiwan junaq tenamit li sa wi’chik xch’ool sa’ xyanq chixjunileb’ li tenamit li yo’ob’tesinb’ileb’ xb’aan ruq’ li Dios.”¹⁸

Ex was wiitz’in, nintz’aama naq too’elq chi uub’ej b’ar wi’ ink’a’ kiru li saaj aj b’ihom, naq taqapaqo lix krus li Kristo, us ta jwal aal, maak’a’ naxye k’a’ru taqak’ul, k’a’ru taqatoj. Ninch’olob’ xyaalal naq wi taqaq’axtesi qib’ chixtaaqenkil a’an, li b’e tooxk’am chiru jun li koroon re k’ix ut jun li krus aj Roma. Maak’a’ naxye jo’ k’ihal xb’ihomal li winq, moko tz’aqal ta re xloq’b’al jun xna’aj rik’ineb’ li eetalil a’an, ut laa’o ajwi’ ink’a’ tooruuq chixb’aanunkil. Re xk’ulb’al li osob’tesink q’axal nim—li junelik yu’am—moko nim ta naq napatz’man qe naq taqataaqe li Yuwa’b’ejil aj K’anjel li najolomin re qak’anjel, li qaChahim chi kutan, aj Aatinanel chiqix, ut qaRey. Ninch’olob’ xyaalal wochb’een laj Amaleki re najter q’e kutan naq chiqajunilo tento “taqaq’axtesi anchal li qaam choq’ mayej chiru.”¹⁹ Chi kaw ut chi yaal naqb’icha:

Sa’ li tzuul; xaqxo wankin.
Re laa rahom aj kolonel. …
We’ li waam, chatz’ap, chak’ul,
Choq’ re laa hilob’aal aran.20

Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.