“Ma q’axal nikinaara chiruheb’ a’in?”
K’a’ru naru taab’aanu sa’ laa yu’am re xk’utb’al naq nakara li Kolonel chiru chixjunil chik?
Sa’ noviembre re 2019, li wamiiw ut laa’in xqula’ani li Santil Ch’och’. Naq wanko aran, xqatz’il rixeb’ li raqal chirix lix yu’am li Jesukristo sa’ li loq’laj hu. Sa’ jun eq’la kooxaqli chire li Palaw re Galilea, maare b’ar wi’ li Jesus kixk’uleb’ lix tzolom chirix naq kiwakli chi yo’yo.
Chirix lix waklijik li Jesus chi yo’yo, jo’ naqil sa’ Jwan 21, laj Pedro ut li rech tzolomil ke’karib’k chiru chixjunil li q’ojyin ut moko k’iheb’ ta li kar ke’xchap.1 Sa’ li eq’la, ke’ril jun winq xaxqo chire li palaw li kixye reheb’ naq te’xkut lix yooyeb’ chixjunpak’al li jukub’. Ke’sach xch’ool naq kinujak li yooy chi kar rik’in sachb’a-ch’oolej.2
Sa’ junpaat ke’xk’e reetal naq li winq a’an li Qaawa’, ut ke’xseeb’a rib’ chixk’eeb’al xsahil ch’ool.
Naq ke’xkelo li yooy toj sa’ li ch’och’, li Jesus kixye, “Kimqex ut wa’inqex.”3 Laj Jwan kixch’olob’ naq chirix “naq xe’wa’ak, kixye li Jesus re laj Simon Pedro: At Simon, ralalat laj Jwan, ma q’axal nikinaara chiruheb’ a’in?”4
Naq xaqxookin laa’in chire li palaw a’an, kink’e reetal naq a’an jun patz’om jwal aajel ru li maare tixpatz’ we li Kolonel sa’ junaq kutan. Chanchan naq kiwab’i lix yaab’ xkux chixpatz’b’al, “At Russell, ma q’axal nikinaara chiruheb’ a’in?”
Ma nekepatz’ eerib’ k’a’ru yoo chixyeeb’al li Jesus naq kixpatz’ re laj Pedro, “Ma q’axal nikinaara chiruheb’ a’in?”
Choq’ qe laa’o sa’ li kutan a’in, maare li Qaawa’ yoo chixpatz’b’al qe ma laatz’ wanko, ut k’a’ru li us ut k’a’ru li ink’a’ us li yookeb’ chixchapb’al qak’a’uxl ut qahoonal. Maare yoo chixpatz’b’al qe ma q’axal naqara a’an chiru li k’a’ re ru re li ruchich’och’. Li patz’om a’in naxtz’il rix k’a’ru q’axal naqoxloq’i sa’ li qayu’am, ani naqataaqe, ut chan ru wanko rik’in li qajunkab’al ut li qech kab’al. Malaj maare yoo chixpatz’b’al qe k’a’ru naxk’e xsahil qach’ool.
Ma a’an li k’a’ re ru re li ruchich’och’ li naxk’e qe li sahil ch’oolejil ut li tuqtuukilal li naxyeechi’i li Kolonel reheb’ lix tzolom ut qe laa’o? Ka’ajwi’ a’an naru tixyeechi’i li tz’aqal sahil ch’oolejil ut tuqtuukilal, wi naqara a’an ut naqataaqe li raatin.
Chan raj ru taqasume li patz’om “Ma q’axal nikinaara chiruheb’ a’in?”
Naq naqataw ru xkomon chik lix yaalalil li patz’om a’in, nokochaab’ilo’ jo’ komon sa’ li qajunkab’al, li qak’aleb’aal, li qatenamit, li qa’Iglees, ut jo’ ralal xka’jol li Dios.
Tiixin anajwan, jo’kan naq k’iheb’ li muquk ak xinwulak wi’. Nink’oxla naq naab’al eere ak xek’e reetal li xink’e reetal laa’in. Naq jultikanb’il lix yu’am jun li qakomon malaj qamiiw kamenaq, ink’a’ mas nayeeman chirix xnimal li rochoch, rajlankileb’ lix b’eleb’aal ch’iich’, malaj xk’ihal lix tumin. Ink’a’ mas nayeeman chirix li xe’xye sa’ internet. Sa’ lix k’ihaleb’ li muquk ninwulak wi’, nayeeman resil li komonil kiwan wi’, lix k’anjel chiru li ras riitz’in, li na’leb’ kixk’ut ut kixnumsi, ut lix rahom choq’ re li Jesukristo.
Chetawaq ru a’in. Ink’a’ yookin chixyeeb’al naq moko us ta jun chaab’il ochoch malaj b’eleb’aal ch’iich’, chi moko naq moko us ta roksinkil li internet. Yookin b’an chixyeeb’al naq sa’ roso’jik, maak’a’ na’ok wi’ chixjunil a’an chiru xraab’al li Kolonel.
Naq naqara ut naqataaqe a’an, wan ajwi’ li qapaab’aal chirix. Naqajal qak’a’uxl. Naqataaqe lix b’aanuhom ut nakub’e li qaha’ ut naqak’ul li Santil Musiq’ej. Nokokuyuk toj sa’ roso’jik ut nokokana sa’ xb’ehil li sumwank. Naqakuy xmaakeb’ li qakomon ut li qas qiitz’in, ut ink’a’ chik naqak’uula josq’il. Naqayal qaq’e chixpaab’ankileb’ lix taqlahom li Dios. Naqayal qaq’e chi ab’ink chiru. Naqapaab’ li qasumwank. Naqoxloq’i li qana’ qayuwa’. Naqatz’eqtaana lix maa’usilal li ruchich’och’. Naqakawresi qib’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik li Kolonel.
Sa’ “Li Yo’yookil Kristo: Lix Ch’olob’ahomeb’ li Apostol,” naqil: “Sa’ junaq kutan [li Jesus] taasutq’iiq chaq sa’ li ruchich’och’. … A’an taataqlanq jo’ xReyeb’ li rey ut taa’awa’b’ejinq jo’ Qaawa’ reheb’ li qaawa’, ut chixjunqal li xb’een aqej taawiq’laaq ut chixjunqal li ru’uj aq’ej taa’aatinaq re loq’onink chiru. Chiqajunqal tooxaqliiq re taaraaqe’q aatin chiqix xb’aan a’an a’ yal jo’ chanru li qak’anjel ut li rajom li qach’ool.”5
Jo’ jun reheb’ li apostol li kixk’e xjuch’ sa’ li esil “Li Yo’yookil Kristo,” laa’in naru tinye naq innawom naq li Jesus “a’an lix saqen, lix yu’am ut li royb’enihom li ruchich’och’ ”6 naxnimob’resi li wajom chixraab’al a’an chi b’ayatq chik wulaj wulaj.
Ninch’olob’ xyaalal naq yo’yo li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo. Ninch’olob’ xyaalal naq nokohe’xra. Li loq’laj hu naxk’ut, “Xbʼaan naq li Dios kʼaʼjoʼ naq kixra li ruchichʼochʼ: kixkʼe chaq li Ralal jun chiribʼil re naq chixjunil li taapaabʼanq re, inkʼaʼ taasachq, wanq bʼan xyuʼam chi junelik.”7 Li loq’laj hu naxk’ut ajwi’ naq li Jesus “k’a’jo’ kixra li ruchich’och’, jo’kan naq kixk’e tz’aqal lix yu’am, re naq jo’ k’ihaleb’ te’paab’anq, te’ruuq chi ok choq’ ralal [ut xrab’in] li Dios.”8
K’a’jo’ naq kooxra li qaChoxahil Yuwa’, jo’kan naq kixkawresi lix k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ rik’in junaq Kolonel sa’ xch’oolil. Ut k’a’jo’ naq kooxra li Jesus, jo’kan naq sa’ li nimla ch’uut sa’ choxa, naq li qaChoxahil Yuwa’ kixpatz’, “Ani tintaqla? Li Jesus, li xb’een yo’lajenaq re chixjunil li ralal xk’ajol li Yuwa’b’ej sa’ musiq’ej, kixsume, “Wahi’in, taqlahin laa’in.”9 A’an kixye re li Yuwa’b’ej, “Chi’uxq laa wajom, ut aawehaq taxaq li loq’alil chi junelik.”10 Li Jesus kixq’axtesi rib’ chi ok choq’ aj Kolol qe ut aj Tojol qix re naq tooruuq chi wulak jo’ eb’ a’an ut toosutq’iiq rik’ineb’.
Li wiib’ raqal a’in neke’xk’ut ajwi’ chiqu naq re tooruuq chi sutq’iik rik’ineb’, tento taawanq qapaab’aal. Tento taawanq qapaab’aal chirix li Jesus ut chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re sahil ch’oolejil. Li paab’ank naraj naxye xraab’al ut xtaaqenkil li qaKolonel ut ab’ink chiruheb’ li taqlahom, sa’ xyi ajwi’ li yalb’a-ix ut li ch’a’ajkilal.
Jwal choqinb’il li ruchich’och’ anajwan. Natam li rahil ch’oolejil, li wech’ink-ib’, li ch’a’ajkilal, ut li jalb’ehiik.
Sa’ 2017 li Awa’b’ej Dallin H. Oaks kixye: “Ch’a’ajeb’ li kutan a’in, nujenaqeb’ rik’in li ninqi ch’a’ajkilal: li pleetik ut resileb’ li pleet, li ninqi yajel, li chaqi-eel, li b’uut’iha’, ut li xtiqwasinkil li ruchich’och’.”11
Misach li qarahom choq’ re ut li qayo’onihom chirix li Jesus, us ta q’axal ninqeb’ li qach’a’ajkilal. Maajo’q’e toosachq sa’ xch’ool li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesus. Nokohe’xra.
Sa’ li octubre xnume’, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’ut naq aajel ru xk’eeb’al li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo jo’ xb’eenil sa’ li qayu’am. Li Awa’b’ej Nelson kixye naq jun xyaalalil li aatin Israel, a’an “chinumtaaq li Dios.”12
A’an kixpatz’ qe: “Ma taawaj laa’at naq li Dios taanumtaaq sa’ laa yu’am? Ma taawaj laa’at naq li Dios a’anaq li q’axal taawanq xwankil sa’ laa yu’am? Ma taakanab’ naq eb’ li raatin, eb’ lix taqlahom, ut eb’ lix sumwank te’wanq xwankil sa’ li k’a’ru nakab’aanu wulaj wulaj? Ma taakanab’ naq lix yaab’ xkux a’an taawanq xwankil chi mas wi’chik chiru k’a’ruhaq chik chi xyaab’ kuxej? Ma taawaj xk’eeb’al xwankil li k’a’ru taaraj a’an, chi mas wi’chik chiru k’a’ruhaq chik aawajom? Ma taawaj naq sub’b’ilaq aawajom sa’ li rajom a’an?”13
Chijultiko’q qe naq lix tz’aqal sahil li qach’ool nachal a’ yaal chan ru li qawanjik rik’in li Dios, li Jesukristo, ut rik’ineb’ li qas qiitz’in.
Naru naqak’ut li qarahom naq qochb’een li qajunkab’al, li qamiiw, ut li qas qiitz’in naqatenq’a qib’ chiqib’il qib’. Naq naqab’aanu li k’a’ru naxchaab’ilob’resi li ruchich’och’.
K’a’ru naru taab’aanu sa’ laa yu’am re xk’utb’al naq nakara li Kolonel chiru chixjunil chik?
Naq k’eeb’il qach’ool chixraab’aleb’ li qas qiitz’in jo’ naq raab’ileb’ xb’aan li Dios, noko’ok tz’aqal chixraab’aleb’ li wankeb’ sa’ qasutam.14
Ninpatz’ wi’chik, chan raj ru taasume lix patz’om li Kolonel, “Ma q’axal nikinaara chiruheb’ a’in?”
Naq teetz’il rix li patz’om a’in, jo’ xinb’aanu, nawoyb’eni naq teesume jo’ kixb’aanu laj Pedro junxil, “Hehe’, Qaawa’. Laa’at nakanaw naq nakatinra,”15 toja’ naq teek’ut a’an rik’in xraab’al li Dios ut lee ras eeriitz’in ut k’anjelak chiruheb’.
Ninch’olob’ xyaalal naq osob’tesinb’ilo xb’aan lix evangelio li Jesukristo, li naxk’ut chiqu chan ru taqil qib’ chiqib’il qib’. Rik’in li Kristo, naqataw ru naq li junjunq xrab’in ut ralal li Dios juntaq’eet xloq’al sa’ rilob’aal.
Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesukristo a’an li qaraarookil Kolonel. A’an li Ralal li Dios Junaj Chiribʼil. Ut ninch’olob’ xyaalal a’in rik’in tuulanil, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.