Li tuqtuukilal naxk’e li Kristo naxq’ax ru li xik’ ilok

Xb’aan li Elder Dale G. Renlund

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Naq lix rahom li Kristo naxsut li qayu’am, neke’qanumsi li ch’a’ajkilal rik’in tuulanil, kuyum, ut chaab’ilal.

Ex was wiitz’in, sa’ jun xyalb’al rix li yalok metz’ew, nak’utun naq nakawu xk’anjel li aamej. Wankeb’ li aamej li neke’xkuy b’eek a’ut maare ink’a’ neke’xkuy li aalinak chi taqe’q. Chi jo’kan naq lix yalb’al rix li yalok metz’ew naru naxk’utb’esi junaq li yajel li ink’a’ nak’utun yal chi jo’kan. Yalaq k’a’ru li yajel natawman naru nab’ane’ rub’elaj naq taanimanq.

Li yajel COVID-19 a’an jun xyalb’al rix li yalok metz’ew sa’ chixjunil li ruchich’och’. Li yalok a’an naxk’utb’esi jalan jalanq chi na’leb’. Ak wankeb’ chik li kutleb’ li chaab’il.¹ Eb’ laj b’anonel, laj k’utunel, laj ilonel, ut xkomoneb’ chik li kristiaan neke’xmayeja xk’anjel—ut toj yookeb’ chixb’aanunkil a’an. Naab’aleb’ li kristiaan neke’xk’ut xchaab’ilal xch’ooleb’—ut toj yookeb’ chixb’aanunkil a’an. A’b’anan, wan ajwi’ xka’pak’alil a’an. Wankeb’ li kristiaan raasa yookeb’ chixnumsinkil li rahilal—ut toj maji’ nanume’ a’an. Aajel ru xwaklesinkil xch’ooleb’ ut xb’antioxinkil xyalb’aleb’ xq’e li kristiaan neke’tenq’an sa’ li ka’pak’alil a’an.

Li nimla yajel a’an ajwi’ jun xyalb’al rix li yalok metz’ew sa’ musiq’ej choq’ re lix Iglees li Kolonel ut eb’ li komon. Li yalok a’an naxk’utb’esi ajwi’ jalan jalanq chi na’leb’. Osob’tesinb’il li qayu’am xb’aan rilb’aleb’ li qakomon “sa’ jun k’anjel li taqenaq wi’chik ut nim wi’chik xsantilal,”² xb’aan li hu Kim, Taaqehin ut xb’aan xtzolb’al li evangelio chi jayalinb’il sa’ li junkab’al ut tenq’anb’il xb’aan li Iglees. K’iheb’ li neke’tenq’an ut neke’k’ojob’an ch’oolej sa’eb’ li ch’a’ajkil hoonal a’in.³

A’b’anan, junq sut naq li xyalb’al rix li yalok metz’ew sa’ musiq’ej xk’utb’esi naq nawan li wech’ink-ib’ ut li jachink-ib’. A’an naraj naxye naq wan li k’anjel sa’ qab’een re xjalb’al li qach’ool ut xjunajinkil qib’ jo’ tz’aqal xtzolom li Kolonel. Moko a’an ta jun ak’il ch’a’ajkilal, a’b’an aajel ru.⁴

Naq li Kolonel kirula’aniheb’ laj Nefita, kixye reheb’: “Maajun wech’ink-ib’ taawanq sa’ eeyanq. … Ani wan rikʼin li musiqʼej re wechʼok-ibʼ, aʼan moko we ta, re bʼan laj tza, aʼan xyuwaʼil chixjunil li wechʼok-ibʼ, ut aʼan nareekʼasihebʼ xchʼool li winq re teʼwechʼoq rikʼin josqʼil chiribʼilebʼ ribʼ.”⁵ Naq naqawech’i qib’ chiqib’il qib’ rik’in josq’il, laj Satanas nase’ek ut li Dios re choxa nayaab’ak.⁶

Laj Satanas nase’ek ut li Dios nayaab’ak xb’aan wiib’ li na’leb’. Xb’een, li wech’ink-ib’ naxq’unob’resi xmetz’ew lix nawom qach’ool chirix li Jesukristo ut naxk’os ajwi’ xmetz’ew lix tojom rik’in “lix k’ulub’ejil, … li ruxtaan ut li rusilal.”⁷ Li Kolonel kixye: “Jun ak’ chaq’rab’ nink’e eere, naq chera eerib’ cherib’il eerib’. … “Jo’kan te’xnaw naq laa’ex intzolom, wi wan rahok cherib’il eerib’.”⁸ Li junpak’al tz’aqal yaal ajwi’—chixjunileb’ neke’xk’e reetal naq maawa’o xtzolom naq ink’a’ naqak’ut qarahom chiqib’il qib’. Lix k’anjel sa’ roso’jikeb’ li kutan moko naru ta chi uxmank naq wan li wech’ink-ib’ malaj li xik’ ilok⁹ sa’ xyanqeb’ lix tzolom.¹⁰ Xkab’, li wech’ink-ib’ nokoxrahob’tesi chi junjunqal sa’ musiq’ej. Narisi li qatuqtuukilal, lix sahil qach’ool, li qahilajik, ut chi jo’kan maare ink’a’ chik tooruuq chireek’ankil li Musiq’ej.

Li Jesukristo kixch’olob’ naq lix tzol’leb’ moko a’an ta “reek’asinkil xch’ooleb’ li winq rik’in josq’il chirib’ileb’ rib’; a’in b’an lix tzol’leb’, naq taak’ehe’q xraqik xkomon li k’a’aq re ru a’an.”¹¹ Wi sa’ junpaat ninjosq’o’ malaj nin’ok chixwech’inkil li na’leb’ jalan chiru lin na’leb’ laa’in malaj nin’ok chi tz’ilok-ix, “moko us ta” tin’elq sa’ lix yalb’al rix inmetz’ew sa’ musiq’ej. Wi ink’a’ us nin’el sa’ li yale’k a’in moko naraj ta naxye naq maak’a’ chik woyb’enihom. Naxk’ut b’an li k’a’ru tento tinjal. Ut chaab’il a’an.

Chirix li rula’anihom li Kolonel sa’ America, ke’xjunaji rib’ li tenamit; “ut maajun wech’ok-ib’ kiwan sa’ chixjunil li ch’och’.”¹² Ma nekek’oxla naq ke’xjunaji rib’ li kristiaan xb’aan naq juntaq’eeteb’, malaj xb’aan naq juntaq’eet neke’xk’oxla? Maare ink’a’. A’ut, li wech’ink-ib’ ut li xik’ ilok ke’sach xb’aan naq ke’xk’e lix wanjikeb’ jo’ xtzolom li Kolonel sa’ xb’een chixjunil chik li k’a’aq re ru. Nak’utun lix jalanileb’ a’b’an nak’utun ajwi’ chi us lix rahomeb’ choq’ re li Kolonel, ut ke’xjunaji rib’eb’ jo’ “aj eechanihomeb’ re li rawa’b’ejihom li Dios.”¹³ Ut li kik’ulman a’an naq “relik chi yaal naq moko kiru ta kiwan junaq tenamit li sa wi’chik xch’ool … li yo’ob’tesinb’ileb’ xb’aan ruq’ li Dios.”¹⁴

Li junajil naraj li yalok q’e.¹⁵ Natawman naq naqach’olani lix rahom li Dios sa’ li qach’ool¹⁶ ut naqajayali qib’ sa’ li qajunelik na’aj.¹⁷ Junajinb’ilo xb’aan naq laa’o ralal xk’ajol li Dios¹⁸ ut xb’aan li yaal teneb’anb’ilo wi’ sa’ li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik. Li qarahom choq’ re li Dios ut li qawanjik jo’ xtzolom li Jesukristo nokoxk’e chixjultikankileb’ li qas qiitz’in. Naqoxloq’i chan ru neke’ilok, k’a’ru neke’xk’oxla ut eb’ lix seeb’al li qas qiitz’in.¹⁹ Wi ink’a’ nokoru chixk’eeb’al li qawanjik jo’ xtzolom li Jesukristo sa’ xb’een chixjunil li k’a’ru naqaj ut li k’a’ru naqak’oxla, tento taqatz’il wi’chik rix k’a’ru li aajel ru choq’ qe ut taqajal wi aajel ru.

Maare taqaye, “Chi yaal naru nokowan sa’ junajil—wi ta juntaq’eet raj li nekek’oxla wik’in laa’in!” Us raj wi’chik wi ta naqapatz’, “K’a’ru tinb’aanu re naq tintenq’anq chi junajink? Chan ru tinsumenq re naq tintenq’a li kristiaan a’an chi nach’ok rik’in li Kristo? K’a’ru tinb’aanu re naq tink’os li wech’ink-ib’ ut tinkab’la junaq komonil aj toq’ob’anel-u ut aj rahonel sa’ li Iglees?”

Naq lix rahom li Kristo naxsut li qayu’am,²⁰ neke’qanumsi li ch’a’ajkilal rik’in tuulanil, kuyum, ut chaab’ilal.²¹ Na’oso’ qak’a’uxl chirix li qach’a’ajkilal laa’o ut noko’ok chirilb’aleb’ li re li qas qiitz’in. “Naqayal qaq’e chi tuqub’ank ut chi junajink.”²² Ink’a’ nokotz’aqon sa’ “li wech’ink-ib’,” ink’a’ naqatz’il rixeb’ li ani ink’a’ neke’xk’oxla li naqak’oxla laa’o, chi moko neke’qak’e chi tichk’ok.²³ Sa’ xna’aj a’an, naqak’oxla naq li ani ink’a’ neke’xk’oxla li naqak’oxla laa’o yookeb’ chixyalb’al xq’e rik’in li k’a’ru neke’xnumsi sa’ xyu’ameb’.

Li wixaqil kik’anjelak jo’ aj nawol chaq’rab’ chiru 20 chihab’. Jo’ aj nawol chaq’rab’, kik’anjelak rik’ineb’ kristiaan li ke’xk’ol rix lix k’a’uxleb’ chi kaw. A’b’an kixtzol aatinak chi kaw chi ink’a’ nahob’ok ut najosq’o’. Kiru chixyeeb’al re junaq chik aj nawol chaq’rab’ sa’ xjunpak’alil, “Ch’olch’o naq moko juntaq’eet ta li naqak’oxla chirix li na’leb’ a’in. Laa’in nakatinra. Nawoxloq’i laa k’a’uxl. Nawoyb’eni ajwi’ naq laa’at taak’oxla a’an.” A’an naru natenq’an re roxloq’inkileb’ rib’ ut ajwi’ li wank choq’ amiiw us ta jalan jalanq neke’xk’oxla.

Eb’ ajwi’ li xik’ neke’ril rib’ junxil naru neke’xjunaji rib’ sa’ li wank jo’ xtzolom li Kolonel.²⁴ Sa’ 2006, kinwulak sa’ li rosob’tesinkil li santil ochoch re Helsinki, Finlandia, re xjultikankil xk’ab’a’ lin yuwa’, lin mama’, ut li wixa’an li junxil ke’kub’e xha’ aran Finlandia. Eb’ aj Finlandia, jo’ lin yuwa’, ke’xmatk’i chiru k’iila chihab’ naq taawanq junaq santil ochoch aran Finlandia. Sa’ li hoonal a’an, li distrito re li santil ochoch naxsut Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania, Bielorrusia, ut Rusia.

Sa’ li rosob’tesinkil, xintzol jun sachb’a-ch’oolejil na’leb’. Kichape’ xb’een li kutan naq ki’ok chi k’anjelak li santil ochoch, re naq eb’ laj Rusia te’xb’aanu li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ li santil ochoch. Ch’a’aj xch’olob’ankil xchaq’alil ru li hoonal a’an. Rusia ut Finlandia ke’wan sa’ pleet chiru k’iila chihab’. Lin yuwa’ ink’a’ nawulak chiru Rusia ut eb’ laj Rusia. Junelik kixye li k’a’ru nareek’a chirixeb’ laj Rusia, ut li reek’ahom, a’an li reek’ahomeb’ laj Finlandia rik’ineb’ laj Rusia. Kixtzol xyeeb’aleb’ junjunq li utz’u’ujinb’il aatin chirix li pleet sa’eb’ li chihab’ XIX rik’ineb’ laj Finlandia ut laj Rusia. Li k’a’ru kixnumsi sa’ li Segunda Guerra Mundial, naq Finlandia ut Rusia ke’xpleeti wi’chik rib’, ink’a’ kixjal lix k’a’uxl.

Jun chihab’ chaq rub’elaj rosob’tesinkil li santil ochoch re Helsinki, Finlandia, li ch’uut aj ilol re li santil ochoch, a’aneb’ tz’aqal aj Finlandia, ke’xch’utub’ rib’ re aatinak chirix li taab’aanumanq sa’ li rosob’tesinkil li santil ochoch. Sa’ li ch’utam, jun reheb’ li komon kixye naq eb’ laj santil paab’anel aj Rusia te’b’eeq chiru k’iila kutan re te’wulaq sa’ rosob’tesinkil li santil ochoch, ut maare te’raj xk’ulb’al rosob’tesinkil sa’ li santil ochoch rub’elaj naq te’q’ajq wi’chik sa’ kab’l. Li awa’b’ej re li ch’uut, li Hermano Sven Eklund, kixye naq naru neke’oyb’enin b’ayaq chik laj Finlandia, ut naq eb’ laj Rusia te’ok xb’een wa sa’ li santil ochoch chixb’aanunkileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel. Chixjunileb’ li komon ke’xk’ulub’a li na’leb’ a’an. Eb’ li tiikil aj santil paab’anel aj Finlandia ke’xb’ay chik b’ayaq li rosob’tesihom li santil ochoch, re naq te’xk’uleb’ xb’een wa eb’ laj santil paab’anel aj Rusia.

Li Awa’b’ej re li Area kiwan ajwi’ sa’ li ch’utam a’an, li Elder Dennis B. Neueschwander, li kixtz’iib’a: “Maajun wa kisaho’ tz’aqal inch’ool rik’ineb’ laj Finlandia jo’ sa’ li hoonal a’an. Us ta lix wanjik sa’ ch’a’ajkilal li tenamit Finlandia rik’in li rech tenamitul sa’ releb’ li saq’e, … ut lix sahileb’ xch’ool xb’aan naq kab’lanb’il chik jun [li santil ochoch] sa’ lix ch’och’eb’, ke’oyb’enin. Ke’xkanab’eb’ laj Rusia chi ok xb’een wa sa’ li santil ochoch, ut a’an jun reetalil li tz’aqal rahok ut li mayejak.”²⁵

Naq kinwotz re lin yuwa’ li chaab’ilal a’an, kiq’uno’ li raam ut kiyaab’ak; ink’a’ mas nak’ulman a’an rik’in li kawil winq a’an aj Finlandia. Chalen sa’ li hoonal a’an toj reetal naq kikam oxib’ chihab’ chirix a’an, maajun wa chik kixye naq xik’ raj naril li tenamit Rusia. Chi musiq’anb’il xb’aaneb’ li rech aj Finlandia, lin yuwa’ kixsik’ ru xk’eeb’al sa’ xb’eenil lix wanjik jo’ xtzolom li Jesukristo sa’ xna’aj chixjunil chik li k’a’aq re ru. Eb’ laj Finlandia moko ke’xkanab’ ta wank jo’ aj Finlandia; laj Rusia moko ke’xkanab’ ta wank jo’ aj Rusia; maajun reheb’ ke’xtz’eqtaana lix wanjikeb’, li resilaleb’, chi moko li k’a’ru ke’xnumsi re risinkil li xik’ rilb’aleb’ rib’. Moko tento ta naq ke’xb’aanu raj a’an. Sa’ xna’aj, ke’xsik’ ru xk’eeb’al xwankil lix wanjikeb’ jo’ xtzolom li Jesukristo.²⁶

Wi eb’ a’an neke’ru chixb’aanunkil a’an, naru ajwi’ naqab’aanu laa’o. Naru naqak’am li qesilal, li qawanjik, ut li k’a’ru naqanumsi sa’ lix Iglees li Jesukristo. Laj Samuel moko kixsach ta li resilal jo’ aj Lamanita,²⁷ chi moko laj Moroni kixsach li resilal jo’ aj Nefita.²⁸ A’b’an ke’xk’e sa’ xb’een na’ajej lix wanjikeb’ jo’ xtzolom li Jesukristo.

Wi ink’a’ junajo, moko reho ta.²⁹ Kawaq qach’ool chixk’eeb’al li qarahom choq’ re li Dios ut li qawanjik jo’ xtzolom li Kolonel sa’ xb’een chixjunil chik li k’a’aq re ru.³⁰ Qakolaq rix li sumwank li wan rik’in li qawanjik jo’ tzolom—li sumwank re li junajil.

Qataaqehaq xk’utumeb’ laj santil paab’anel sa’ chixjunil li ruchich’och’ li neke’ok tz’aqal jo’ xtzolom li Kristo. Naru naqakanab’ qib’ sa’ ruq’ li Jesukristo, “xb’aan naq a’an li qatuqtuukilal, li kijuk’uk re li tz’ak najachok qe; naq kixjuk’ xwankil li xik’il uuchink sa’ xk’ab’a’ lix kamik chiru krus.”³¹ Lix nawom qach’ool chirix li Jesukristo naqawotz taakawuuq, ut kawaqo sa’ musiq’ej.³² Ninch’olob’ xyaalal naq “wi too’elq chiru li wech’ink-ib’,” ut toowulaq chi wank “jo’ li Qaawa’ rik’in rahok ut chi junaj qu rik’in paab’aal,” tixk’e qe lix tuqtuukilal.³³ Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.