Sang ni manaman en Koht ni Kilohri Lapalap
Wauniki inou sarawi kan kin kapwatahkinkitail pwuhng oh manaman en Koht ni kilohri lapalap.
I kapakapki me Ngehn Sarawi pahn kamarainih kin kitail oh kasukuhlih kin kitail koaros ni atail pahn kin kesempwalki doadoahk kesempwal duwen komourla oh kaperen en mwomwohdiso wet ni ah pahn unsekla.
Ahn Moroni ah tepin pwarong Sosep Smith
Kerenieng sounpar siluh mwurin keiun kaudiahl, ni pwongen Septempe 21, 1823, Sosep wie kapakapki mahkepen dipe kan oh en pil kak esehla ia dowe mwohn sihlangin Koht.1 Tohnleng men ahpw sansalda limwahn dewehu, ekeriki Sosep ni edeo, oh koasoaia, “me e wia meninkeder men sang Koht … oh me mware iei Moroni.” E koasoaiada “me Koht kaunopadahr doadoahk ehu ohng [Sosep] pwehn wia”2 oh kawehwehieng ih duwen kapwurpwurdohn Pwuhk en Mormon. Ni mehlel, Pwuhk en Mormon wia keiu en ire me kasansalda nan en Moroni ah koasoai kan.
Pwuhk en Mormon wia ehu kadehde duwen Sises Krais oh wia mehn doadoahk kesempwal ong men wekidala atail mour kan nan imwin rahn akan. Atail pwukoah ni kalohkpen rongamwahu iei luke koaros en alehda Sises Krais,3 ale kapai kan en rongamwahu kapwurupwurdoh, oh dadaurete lel ni imwi sang ni atail pwoson Sounkomouro.4 Sewese emen emen en kak wehwehki duwen weliakapw en ah mohngiong5 oh katenge iraildieng Kauno ni inou sarawi kan oh kosonned kan en wia poasoan en kalohkpen rongamwahu wet.
Ahn Moroni kaseleiong Sosep Smid Pwuhk en Mormon tapihada doadoahk en komour oh kekeirada ong emen emen ni paliet veil nan ahnsou en kapwurpene unsek en mehkoaros.
Oh kadokehlahte ah kaweid ong Sosep, mwuri Moroni ahpw padahk sang nan pwuhk en Malakai nan Kadehde Mering, ni lepin lokaia kan ah ekiste weksang nan pwuhk en nan King James Version:
“Kilang, I pahn kasaleiong uhk Prihsduhd o, sang nan pehn soukohp Elijah, mwohn ketido lapalapo oh rahn kamasapwehk en Kauno.
“… Oh e pahn padokedi nan mohngiong en serihkan inoukan me wiawidahr ong pahpa en kawah ko, oh mohngiong en seri kan pahn sohpeieng arail pahpa kan. Pwe ma soh, a sampah wet unsek pahn mwomwla ni eh pahn ketido.”6
Kahrepen kokoudahn tehnpas sarawi kan iei en kak mie wasa sarawi kan oh inou sarawi kan oh pil tiahk sarawi kan ong komour oh wasa ileile ong peneinei kan, ong koaros me momour oh pil me melahr akan. Moroni padahkiong Sosep Smid duwen doadoahk laud en Elijah oh manaman en prihsduhd ah kalaudehla doadoahk en komour oh ileile nan paliet veil oh pahn intingdier nan atail mwehi et doadoahk en me melahr akan ni palio veil.
Ni oaralap, en Moroni padahk kan nan September 1823 duwen Pwuhk en Mormon oh doadoahk en Elijah wiahla poahson en rongamwahuo ong doadoahk en komourla oh pweida ong pali koaros en veil.
Padahk kan en Soukohp Sosep Smid
Iren kaweid kan me Sosep Smid koledihsang Moroni sewese ih nan ah tingoal doadoahk koros. Ni karasepe, ni kapokon sarawi me wiawi ni tehnpas sarawi en Kirtland ni Eipreil 6, 1837, Soukohpo mahsanih, “Mwurin soahng koaros ah sansalehr, me keieu kesempwal oh lapalap en pwukoahki iei en kalohki Rongamwahu.”7
Kereniong mwurin sounpar isuh mwuri, ni Eipreil 7, 1844, Sosep Smid wia ehu kapahrek me sansalehr oh leledo rahnuet me adaneki King Follet Discourse. E padahngki wasao, “Pwukoah keieu kesempwal nan sampah wet me Koht ketkihong kitail iei en rapahki irail me mehlahr akan.””8
Ahpw ia mwomwen kalohki rongamwahuo oh pil raparapahki irail akan me mehlar akan ara wia pwukoah keieu kesempwal oh pwukoah me Koht ketkihong kitail? I kamehlele me Soukohp Sosep Smid koaskoasoaia nan ire riau wet duwen mehlel en inou sarawi, me kin ketin wiawi sang ni mweimwei en doadoahk sarawi en prihsduhd, me kak katengei kitail ong Kauno Sises Krais oh wia katengpen doadoahk en komourla oh pweida nan pali riau en veil.
Doadoahk en Misineri oh tehnpas sarawi oh kadaudok en peneinei e wia soangetehiou oh ehu ehu kin doadoahk pene ni inou sarawi oh kosonned akan me kin sewese kitail en kak alehda manaman en Koht nan atail mour, oh pwe kitail en kak pwurala rehn Samatail Nanleng. Eri, padahk riau pwukat me sang Soukohpo me kin sansaliki mwomwen uhpene iou, ni mehlel kilelehdi ire kesempwal kan duwen doadoahk lap en imwin rahn akan.
Katengtengdieng Soundoaro sang ni Inou Sarawi kan oh Tiahk Sarawi kan
Sounkomouro ketin mahsanih:
“Kumwail ale oh kapaikada ei mehn wisiket, oh kumwail padahngki sang ie, pwe I me opampap oh nan kapehd karakarahk: kumwail ahpw pahn diar kommoalpen ngenimwail kan.
“Pwe mehn wisik me I pahn kihong kumwail me mengei, oh audepe kan me marahra.”9
Kitail kin ale sapwellimen Soundoaro mehn wisik ni ahnsou me kitail kin esehda duwen, warohng ale, oh wauniki inou sarawai kan oh tiahk sarawi kan. Kitail kin katengtengdieng oh pil iang Soundoaro ni atail kin pwoson oh taman ih oh wia uwen atail kak en idawehn wiepehkan me kitail pwungkidahr. Oh ehupene wet ong Soundoaro iei ih atail kehl nan ehu ehu rahn en atail mour.
Sapwellimen Kauno Aramas en Inou
Ih luke kumwail en medemehdewe kapai kan me udahn pahn kohieng tohnpadahk en Sises Krais me kin kolokol arail inou kan. Ni karasepe, Nihpai “kilang mwomwohdiso en Sises Krais [ni imwin rahn akan], oh irail me malaulau, … sapwellimen Koht souleng kan, mihmi nan sampah; oh arail wasahn kousoan kan … me tikitik.”10
E pil “kilang manaman en Sises Krais, me e ketdo ketiket pohn souleng kan en mwomwohdiso en Simpwulo, oh pohn sapwellimen Kauno aramas en inou, … oh irail audaudkihda pwung oh manaman en Koht ni kilohri lap.”11
Lepin kahs “Audaukihda pwung oh manaman en Koht ni kilohri lap“ e sohte wia kisin madamadau mengei de karasaras kaselel te en mahsen en pwuhk sarawi kan. Ni mehlel, kapai pwukat kak mengei sansal nan mour en me tohto souhnpadahk en Kauno ni imwin rahn akan.
Kapwukoah me kohieng ie ni ahi wia tohn pwihn en Ehk-riemeno wai iehla wasa tohto nan sampah. Oh I kapingki ahi kak tuhong kumwail oh esehla soangen kaweid tengeteng sang pali tohto en kumwail. I kadehdehki me sapwellimen Kauno aramas en inou rahnwet mehlel re audaudkihda pwung oh manaman en Koht nan kilohri lap. I pil kilang pwoson laud, loaloapwoat, ngoahng, tengeteng, oh peren me sohte imwi—oh ih ese me Koht kelehpw me kak ketkihdo.
I kilang pwung oh manaman en Koht ni kilohri lap kin alahldi sang inou sarawi kan oh kosonned kan nan mour en emen me pwulopwul me towehda mwomwohdiso wet me sohla kak mwekid pwehki aksiden en sidohsa. Mwurin sounpwong apwal kei ni ahi songosong en mwahula oh tapiada ehu mour kapw me inenen apwal, i tuhong oh koasoaieng aramas kehlail oh inen men. Ahnsou me se wie koaskoasoai I peidek, “Dahme wiepe wet sewesehkin uhk ken esehla?“ Pasapeng me keioun mwadang iei, “I sohte insensuwed. I sohte lingeringer. Oh soahng koaros pahn mwahu.“
I pil kilang pwung oh manaman en Koht ni kilohri lap alahldi sang inou sarawi oh kosonned kan nan mour en irail me apwtehn pepdaisla oh wiahla towe mehlel en mwomwohdiso wet. Irail me towehla kan men esehla oh sawas, kin men idawehn ahpw apwaliki kesehla arail mour en mahs akan oh arail tiahk kan, ni ahnsowohte pereniki arail wia “sapwellimen Koht pilipil me uhdahn tohn wehi teieu oh kisehn sapwellimen Koht peneinei.“12
I kilang pwung oh manaman en Koht ni kilohri lap me alahldihsang inou sarawi oh kosonned akan nan mour en peneinei me kin insenohki mwahu arail pwoud kan oh pwopwoud me soumwahu laud. Tohn padahk loaloapwoat pwukat kawehwehda ahnsou me arail peneinei kin kelekelehpw—oh ahnsou me re ese me limen Kauno me sewesehda oh kakehlailih irailda. Peneinei wet kasalehda peren pwehki soangen kapwal kan me kahreieng arail kak kekeirda oh kak ekis duwehla Samatail Nanleng oh atail sounkomour, Sises Krais. Koht kin sewese oh kapaiahda peneinei wet sang ni ah kin ketikihong irail Ngehn Sarawi oh wiahda imwarail en wia wasahn kousoan sarawi.
I pein kilang pwung oh manaman en Koht nan kilohri lap me kin alahldihsang inou sarawi kan oh kosonned akan nan mour en tohn mwomwohdiso wet me kin ahniki ahnsou apwal pwehki mweipeseng en pwopwoud. En lihet ah insensuwed ni pali ngehn oh pali war e laudla sang ni pepehm me ah pwoud kin kawehla kosonned akan oh kahrehieng ara mweipeseng. E anahne tenek pwung oh me pwukoahki.
Ni ahnsou me lih pwoson menet wie pwonopwonki soahng kan me wiawi ong ih, ni ah kasukuhlki oh medemedewe Sapwellimen Soundoaro Kamatalahu e sair ih laud nan ah mour. Ekis ekis, marain en esehla duwen ahn Krais misin audehla ah mour—Sapwellime kalohkepen dipatail kan, oh pil atail lokolok kan, luwet akan, sohte ehupene, oh sawehweh kan. Oh e kahrehieng ih ah pil peidengkieng pein ih: pwehki pweinen dihp pwukat pweipweilahr, ke pahn kak inda me e pahn pilehu pweipwei? E diarada me wiepe wet pahn anahne pwung oh mahk.
Lih menet diarada me katengehdi ih rehn Soundoro nan inou sarawi oh kosoned akan kak kamwahuihla medek me emen aramas wiaieng ih oh sewese ih pwe en kak mahk ong oh alehda meleilei, mahk oh limpoak.
Inou oh Kadehde
Inou sarawi kan oh kapai kan kin wiawi pwehki atail Sounkomour, Sises Krais, E ketin luke kitail en sohpeilahng ih,13 kohdo reh,14 esehla duwen ih,15 oh katengehdi kitail reh16 nan inou sarawi kan oh kosonned akan nan sapwellime mwomwohdiso kopwurpwurdo wet. I kadehdeki oh inouki me wauneki inoukan kieng kitail pwung oh manaman en Koht ni Kilohri lap. Oh I kadehde me Sises Krais ieias oh ih me atail Sounkomour. Mehlel pwukat me I kadehdehki ni popohl oh ni mwahr sarawi en Sises Krais, ahmen.