“Ireray e Gospel Rog”—“Ireray e Galasia Rog”

Yib Rok’ Elder Dale G. Renlund

Ko fare Ulung ko fare Ragag nge L’agruwi Apostle

Ireray ea Gospel ku Somoel, ma ireray ea Galasia Rok (muguy ea 3 Nephi 27:21; Mosiah 26:22; 27:13). Yow l’agruw ea rib gel ma ra thilyeg.

Bo’or e duw, ni powder ni tilmor e par ni’ir e th’abi gel ko donmach nibay. Rayag ni nge yon’ e gopuung, machane dani fel’ ni ngan fanay ko mam’angen e mining fa mam’angen e fal’ag wo’en e kanawo’. Ya dani gel gelngin ni nge bilbilig e malang.

Napan e 1846 bee’ nib chemist ni kanog i Ascanio Sobrero ngak nib Italian e pire’eg reb wo’en e donmach, ni kanoeg e nitroglycerin ngay. Biney ni wod e gapgep e pag biyu’ gelngin ni fani rib gel ko powder nib tilmor. Rayog ni nge bilbilig ea malang. Machane, nitroglycerin e ba gel e mad’ad riy. Fa’anra mul u lan pa’am u bang nib tolang nga but, mara chub e donmach riy. Fa’anra pag gelngin e gowal riy, mara chub e donmach riy. Fa’anra pag gelngin e garbeb riy, mara chub e donmach riy. Kumus ni yira pag u biyang nib fel’ gelngin e garbeb riy nge tilmor, ma kura chub e donmach riy. Oren e naam e yoeg ni dabkun fek ngalan e naam roraed, ma oren e siyeg i ngongliy rogon.

Napan e 1860 reb e scientist ni kanoeg i Alfred Nobel nib Swedish e tabab i moem nag rogon ni fanay e nitroglycerin. Tomuren medlup e duw ko gay rogon, fani aram e pire’eg kanawo’en ni rayog ni ngan tay e nitroglycerin nga fithik’ ban’en ni woed e diatomaceous earth fa kieselguhr. Kieselguhr e wod e malang nrayag ni ngan bilbilig ni nge bangbang ya’an. Napan ni yira athkuy ko nitroglycerin, ma fara kieselguhr era mathuk ko fare nitroglycerin, ma wod nira barbar nrayag ni ngan cholgoy nag ni nge woed ya’an “kenggin e kek’iy.” Biney e ya’an, e ke ayuweg fare nitroglycerin ni danki yayawol. Ma rayag ni ngan ayuweg, fani pi’ ngeyan ngabang, fanni fanay nifan e powder ko donmach. Nobel e pining fithingan e galin’ey nikan chagliy nga ta’abang ni kiselguhr “dynamite.”

Dynamite e thilyeg e fayleng. Maki fla’ab nag rogon i Nobel. Fa’an dariy’ e rogon ni nge fanay nag, nitroglycerin e rib mad’ad riy nge dabiyog ni nge pii’eg ni chuwaey’, woed Ascanio Sobrero ni ke fil. Fa’anra yigo ir rok’, woed ni kugog, kieselguhr e ribuchu’uw ban’en nrayag ni ngan fanay ngay. Machane galin’ey nikam chagliy nga ta’abang e ke pi’ kanawo’en ni ngan awfeg fare dynamite ngareb e naam.

Ku woed, fare gospel rok’ Yesus Kristus nge fare Galasia ku Yesus Kristus nifan Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran e ma pi’ gelngin ma kuma thilyeg e yafos rodaed. Fare gospel e bay nib polo’, machane mat’won nib thothup e ba t’uf ni yira machib nag mornga’agen, min ayuweg ni dabi thil, min rrin’ fapi gam’ing riy nib thothup u dakean gelngin nge mat’won fare Tathapeg.

Mu tafney nag ni ngan chagliy fare gospel rok fare Tathapeg nge fare Galasia rok’ ni woed rogon ni rin Alma fare profet ulan fare Babyor ku Mormon. Galasia e ni “chiyliy ngoraed ni dabra machib niged banʼen ma kemus ni kalngaenʼ nge mich ngakʼ Somoel, niʼir e ke bayuliy e gidiiʼ rokʼ.” Fanay mat’won Got, Galasia e bay mat’won nira rrin’ fare gam’ing ko tawfe “u fithngan Somoel, ni’ir e pow riy [ni ngam un] ko m’ag ngak … [ni] ngam pigpig mag ayuweg fapi motochiyel rok’.” Gidii’ nike tawfe e kar feked nga dakeanraed fithngan Yesus Kristus, nikar uned ko Galasia rok’, ma kan micheg nag ngoraed e tawa’ath ko Thothup ni yira pii’ ngoraed.

Gidii’ ni mukun ko fagil Luul’ ku Mormon ni ngar motoyilgaed ku Alma ni nge machib nag fare gospel. Yad ba adag fare luul’ nge fare maapaan, fare Galasia rok’ Somoel e gathi bay u bang fa bangi nu’un, ma ku woed e daba’. Ya Galasia e ba sug ko gidii’, ni pi gachalepen Yesus Kristus, ni kar mukun gaed ma kan yarmiyread nib thothup rogon nibe pii’ e ayuw ko rrin’ e muruwel rok’ Somoel. Galasia e tigil’ e gin ni gadaed ma fi mornga’agen e muruwel rok’ Yesus Kristus u lane wo’en e tonom rok’ e Chitamangdaed ni bay u Tharmiy. Galasia e ma pii’ kanawo’en ngak e gidii’ ni ngar uned ko fapi gam’ing mi yaed fal’ag fapi m’ag nib manechubog ngak Got. Ayuweg e pi m’ag nem era chuchugur nagdead ngak Got, me yag ni ngad thapeged gelngin, me pingeg e yafos rodaed ngad manged rogon ni ba’adag.

Ku woed e dynomite ni fa’anra dariy e nitroglycerin ma dariy anggin, Galasia rok’ Somoel e karimus ni’ir e Galasia rok’ ni fa’anra kan toey nga dakean e gospel rok’. Dariy ea gospel nge matawon fare Tathapeg ni ngan ngongoliy fapi ga’ming, ma gathi ga’ fan fare Galasia.

Fa’anra dan pire’eg rogon ni ngan fanay e kieselguhr, ma nitroglycerin e dabiyag i fanay ko donmach. Wod rogon nike m’ug ko chep, fa’anra dariy e Galasia rok’ Somoel, ma rogon nira nangfan e gidii fare Gospel rok’ e dani yaram rogon—ya ra thilthil rogon mornga’agen ni bachan nra reb e tiliw ma ba thilthil, e yalen riy, nge fanow riy. Gubin e pin’ay makabe m’ug rogon u reb e mfen nge reb kabi mada’ ko daba’. Dariyfan ni aram rogon nin dag fare gospel nib polo’, ya fare pilyeg thin riy nge rogon nifan fare gospel e dariy gelngin ni bacha e dariy fare mat’woy riy ko Galasia.

Fare Galasia ku Yesus Kristus ni fan ko Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran e bay fare mat’won Got riy ni bachan e ir e ke pi’ mat’won ni ngan machib nag mornga’agen Kristus riy min pi’ rogon nrayag ni ngad thap gaed nge fapi gam’ing riy ko n’uf ngalang ko falfalaen’. Fare Tathapeg e riba’adag ni nge n’agfan e pi denen rodaed, me ayuwegdaed ngad thapegned gelngin, me mon’ognag e yafos rodaed. Ke gafgow ni bachan e denen rodaed ma ba’dag ni nge fek tomalngin e gechig rodaed ni susun ni ra yib nga dakeandaed. Ba’adag ni ngan thothup ngadaed ma gadaed machalbog gaed rok’.

Yesus Kristus e bay gelngin rok’ ni nge rrin’ e biney. Gathi kemus ni runguy daed ko pinen ni gadaed be mo’owar riy me yoer nagdaed ko gafgow rodaed ni manimus ni bachan e denen rodaed. Danga’, ke rrin’ ni bo’or ko biney, ke rrin’ ni dariy bi’id memus rogon, nge ke sulweg Galasia Rok ma pi’ gelngin Rok.

Lik’ingin fare gospel nima machib nag e Galasia e Yesus Kristus amith ni susun e gadad e ngad pired nga fithik’.” Kan “gafgow nag ni bachan e pi denen rodaed ni gadaed gubin.” Ke “athamgiliy tabolngin nge yan i mada’ ko tungun fare kuruth,” ya “ke faskoyam,” make yaen Kristus nga tharmiy, ma … ke paer nga baʼani matʼaw i paʼ Got, nge fek rokʼ e en Chitamangiy matʼawon ko murnguy.” Fare Tathapeg e rrin’ e biney ni bachan e t’ufeg rok’ ngak e Chitamangin nge t’ufeg rok’ ngodaed. Ere ni ke pii’ puluwan’ ni dariy n’umngin i nap’an ere rayog ni nge “[thapeg] e matʼawon ngakʼ e [piʼin] nib michaenʼraed ngak [ere] be non ni paʼ e [gidii’]” nifan ngoraed—nge fan ngodaed. Kemus ni n’en ni ba’adag Yesus Kristus e ngad kalngaen’daed min nib ngak ni ngeyag ni yibliy me polo’ nagdaed. Bachan e biney ni rib’adag, gubin ngiyal’ ma bay ni nge ayuwegdaed.

Wo’ ni ngam thapeg e re gelngin Rok Got nib micheg rodad nge t’uf nib micheg rodad u fathik Galasia Rok. Fare chagliy ko fare gospel rok fare Tathapeg nge fare Galasia rok’ e ra pilyeg e yafos rodad. Ke pilyeg tutuw nge titaew rog. Tutuw rog Oskar Andersson i muruwel u tigil’ e m’uw u Högmarsö, reb e donguch u Stockholm archipelago. L’engin, fithingan Albertina, nge pifak row e yaed ma par u Swedish mainland. Bay ta’areb e rran ulan l’agruw e wik, ko Biarnis, nima yean Oskar u boech rok’ ko wikend u m’on ni nge sul nga Högmarsö ko roffen ni Madnom ko blayal’. Reb borran ngay, napan nibay u Högmarsö, me runga’ag mornga’agen l’agruwi tamachib nu Mariken nibe machib nag fare gospel rok’ Yesus Kristus nikan sulweg yarmen. Oskar e thamiy ni n’en nike rung’ag e ba riyul’, nike suguy ko falfalaen’ ni rib gel.

Yaen ni migid ni sul nga tabinew, kari falfalaen’ Oskar ni nge yoeg ngak Albertina mornga’age fagli tamachib. Weliy nike michuwean’ ko pin’en ni yow be machibnag. Me fith ngak ni nge bi’eg fare pamflet ni ke pii’ ngak, me yoeg ngak ni pifakrow nga mm’on e dariy bigyaed ni nge tawfe napan nikyaed madway. Ke puwaen’ Alberta me yoen’ fare pamphlet nga but’. Dani yo’or e thin nu thilinrow makitaw ko ngiyal’ ni nge sul Oskar ko muruwel ko Madnom ni blayal’.

Napan ni chuw, me yean Albertina nge fek farengi pamphlet. Me yibi ta’areb nag e thin riy ko Bible rok’ ni kari mogchod. Me gin owcheyngay ni n’en nike bi’eg e ba riyul’. Yean ni migid ni sul Oskar nga tabinaew, makari falfalaen’, make un ngak bakan e Babyor ku Mormon. Me be’eg Albertina ni kari falfalaen’ ngay, maki sul biyay nge ta’areb nag e thin riy ko fareke Bible rok’. Woed Oskar, ke thamiy e tin nib riyul’ make suguy ko falfalaen’ nib gel.

Oskar, Albertina, nge pifakrow era chuwgaed nga Högmarsö ni ngeyag ni ngar chugurgaed ko gin nibay pi gidii’en e Galasia riy. Tomuren reb e wik ngay nike chuw Oskar nge Albertina min tawfe nagrow ko 1916, min pinning Oskar ni nge mang e tiyugang’ ko fare ulung u Högmarsö. Woed urngin e gidii’ nike yibi un ko Galasia, Oskar nge Albertina e ni ogthranrow ni bachan e kar unew ko reb e tiliw nib thil. Gidii’en e tamilaey’ e dabi pi’ e milk ni chuway’ ngorow, ere Oskar e ma yean u booech ni gubin e rran ni nge chuway’ milik u barba’ e binaew.

Machane demuturug rogon e biney, gidii’en e Galasia u Högmarsö e yo’or, nibang riy e bachan e mich rok’ Albertina ni rib gel nge muruwel ko tamachib nib gel. Napan ni mang fare ulung reb e branch, min pining Oskar ni nge mang e branch president.

Gidii’en e Galasia ko branch u Högmarsö era thilyegned e chi donguuch nem. Ireray e biroraed e Luul’ ku Mormon. Ireray e gin nrabad ngay ko llowaen’ ko mornga’agen e Tabiyul roraed.

Boech e duw ngay, ni yow be ul’ul’ ni yow be fol ko fapi m’ag ko tawfe rorow, me thil e yafos rok’ Oskar nge Albertina ni bachan fare gelngin Yesus Kristus. Ma riyow ba’adag ni ngar fal’eg gow boech m’ag nge thapagnew fapi tawa’ath ko temple. Ra ngar thapegew e pi tawa’ath nem, kar chuwgow u tofenrow u Sweden ngar bow nga Salt Lake City ko 1949. Oskar e ke pigpig ni’ir e tiyugang’ ko fapi member u Högmarsö ko 33 e duw.

Fare chagliy nga ta’abang ko nitroglycerin nge kieselguhr e fal’ag rogon e dynamite ni ngari ga’fan; fare chagliy ko gospel rok’ Yesus Kristus nge fare Galasia rok’ e dariy ban’en nib ga’ pilwon ngay. Oskar nge Albertina era rung’agnew mornga’agen fare gospel nikan fulweg yarmen ni bachan e profet ku Got ni pinning reb e tamachib, me mal’og nag, ni yean nga Sweden. Ni bachan e biney e muruwel nib thothup, fapi tamachib era machib ni mornga’agen Kristus ma u dakean mat’won nibay makeyag nin tawfe nag Oskar nge Albertina. Oskar nge Albertina, ni yow reb e member era ul’ul’ gow ko machib, mayow be fil, ngge pigpig ngak e gidii’. Kar mangew Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran ni bachan e kar ayuwegnew fapi m’ag nikar ngongliyew.

Fare Tathapeg e yoeg fithingan Fare Galasia ku Yesus Kristus ni fan ko Gidii’en Got ko Tin Tomur e Rran ni’ir e “galasia rog” ni bachan e ke muruweliy ni woed rogon ni nge mugu’uliy e muruwel rok’—machib nag e gospel rok’, pi’ fapi gam’ing nge m’ag, meyag ni gelngin e aywegdaed me yibliydaed. Fa’an dariy’ e Galasia Rok’, dariy’ e metawon, dariy’ e machib marnga’agen e tin riyul’ ulan e fithingan, dariy’ e gam’ing fa pi micheg, dariy’ e m’ug ko gelingin nib thothup, dariy’ e thilyeg rodad nga bee’ Got ba’adag ni ngad manged, nge wo’en rok’ Got nifan e bitir rok’ ke n’igedfan. Baga’fan e Galasia ulan e ngiyal’ ney nifan e wo’en Rok’.

Gube pinningmed ni ngam pii’ed med ngak fare Tathapeg, nge fare gospel rok’, nge Galasia rok’. Ya napan ni gara rrin’, ma gara piri’eg ni fare gospel ko fare Tathapeg nikan chagliy fare Galasia rok’ ngay ere fek gelngin ngalan e yafos rom. Biney e gelngin e bagel ko dynamite nib pag rogon. Ya ra bilbilig e malang nibay u kanawo’em, ra thilyegnem ni ngam fanay gul’il’ungun Got. Nge ga ba “sug ko falfalaenʼ ni dabiyog i weliy rogon ma kur suggaed ko rir.” U dakean fithngan Yesus Kristus, amen.