Ana Boki Moomon Kiingin Ara Ekaretia
Ezra Taft Benson e riki bwa te 13 ni Beretitenti n te Ekaretia n Nobembwa 10, 1985. E ururingaki teuaei ibukin ana koaua ae matoatoa ni mwaakan Ana Boki Moomon ao ana kabwarabwara iaon kakawakin kamatebwaian booki aika a tabu, mwakuri ni mitinare, ao reiakinan te euangkerio. Te ririki aei e mwaakena ana ka 25n ririki n Okitobwa aei 1986 ngke e taetae n te maungatabu ni kabuta.
Tariu ao mwaneu aika kam tangiraki, n te bong aei I tangiria n taetae iaon teuana te bwaintangira ae moan te kakaawaki are e anganaki te aonaaba n taai aikai. Te bwaintangira ae I iangoia e rangi ni kakaawaki riki nakon bwaai ake a kuneaki ake a tia n otinako man taabo ni karaobwai ao bitakin rabakau aika a boou. Aio bon te bwaintangira ae rianako kakawakina nakoia aomata nakon bwaai riki aika kamiimi man raka ake ti a tia n noori ni bwaainaoraki aika ngkai. E rangi ni kakaawaki nakoia aomata nakon karekean te kiba ke te mwananga i tinanikun te aonaaba. I taetae iaon te bwaintangira ae Ana Boki Moomon, are a anganaki aomata 156 te ririki n nako.
Te bwaintangira aei e katauraoaki man bain te Uea n te maan ae raka iaon tenga n ririki, ao imwiina e manga karabaaki Irouna bwa e aonga ni kawakinaki n arona ae itiaki ibukiia ara roro. Tao bon akea are e na kakoaua riki n arona ae itiaki kakaawakin te boki ae boou ae tabu aei nakon are Bon Ngaia te Uea are e a tia n taetae ibukina.
Bon mai wiina ao e a tia ni kaota ana koaua (1) bwa e bon koaua (taraa D&C 17:6), (2) bwa kanoana a koaua ao Ana taeka (taraa D&C 19:26), (3) bwa e rairaki man te mwaaka mai i karawa (D&C 20:8), (4) bwa kanoana bon bwaninin ana euangkerio Iesu Kristo (D&C 20:9; 42:12), (5) bwa e nako man te ungannano ao e kamatoaaki man aia reirei anera (taraa D&C 20:10), (6) bwa e anga kakoaua bwa koroboki aika a tabu a bon koaua (taraa D&C 20:11), ao (7) naake a karekea inanon te onimaki a na karekea te maiu ae akea tokina (taraa D&C 20:14).
Te kauoua ni koaua are korakora ni kakaawakin ana Boki Moomon bon ataakina bwa e katikua ia te Uea n rokona n tain kabwaranakoan Kaokanbwaai. Te bwai teuana are e roko imwaina bon te Moan Kaotioti. N te kaotioti ae kamiimi anne, te Burabeti Iotebwa Timiti e reiakin bwaai aika a koaua mai iroun te Atua bwa te Atua iai te mwakuri ae e katauraoi nakoina bwa e na karaoi. Kaotin ana boki Moomon bon te bwai ae e na iraki imwiina.
Iangoia n te bwai are e kabwarabwaraa. Rokon ana Boki Moomon e roko imwain kaokanbwaai n te nakoanibonga. E boretiaki tabeua te bong imwain katean te Ekaretia. Aika a Itiaki a anganaki ana Boki Moomon bwa a na warekia imwain ae a anganaki taian kaotioti kaotaakin raoi reirei aika kakannato n aron mimitongin abanuea ake teniua, te mare ae akea tokina, ke te mwakuri ibukiia maate. E roko imwain kooram n te nakoanibonga ao katean te Ekaretia. Tiaki aei e tuangiira te bwai teuana ibukin aron te Uea ni kaotai mwakuri aika a tabu?
N te tai are ti ata iai aron ana namakin te Uea ibukin te boki aei, e na bon aki kakubanako nakoira bwa E anganiira naba te kauring aika barongaaki n aron karekeana. Imwiin kaotakina bwa naake a karekea ana Boki Moomon ma te onimaki, mwakuri ma te kokoaua, a na karekea te bauniuea ni mimitong ae akea tokina (taraa D&C 20:14), te Uea e taorimwiia ma te kauring aei: Ma naake a kamatoai nanoia n aki kakoaua, ao n totokoia, a na bon bukinaki ibon irouia. (taraa D&C 20:15).
Inanon 1829, te Uea e kauringiia aika Itiaki bwa a na aki kamamaarai bwaai aika a tabu (taraa D&C 6:12). Te koaua bwa ana Boki Moomon bon te bwai ae tabu, ao a bon mwaiti aika a tia n ringa, ke n taekana teuana, aki rangi ni mwannanoia, ni karaoia bwa kaanga te bwai ae e aki rangi ni boongana.
Inanon 1832, ngke tabeman mitinare n taai akekei a oki man aia marae ni mwakuri, te Uea e kauringiia ibukin aki mwannanoan raoi ana Boki Moomon. N tokin te anua anne, e taekinna, aia iango a bon karooaki. Aki tii tia n aki mwaananoa raoi te boki ae tabu aei ma a kabua naba te oota ibukiia, e a tia naba n uota te Ekaretia ae bwanin iaan te kabuakakaaki, n aroia naba natin Tion. Ao imwiina e taku te Uea bwa a na tiku iaan te kabuakakaaki aei ni karokoa a rairii nanoia ao n uringa te berita ae tabu ae boou, ae bon ana Boki Moomon. (taraa D&C 84:54–57).
E a tia te koaua are ti a tia ni karekea ana Boki Moomon iroura n te maan ae riaon te tienture ao te itera ni karaoia bwa e na taraa ni uarereke kakawakina nakoira ni boong aikai. Ti uringa te berita ae tabu ae boou, ao bon ana Boki Moomon? Inanon te Baibara ti karekea te O-Tetemanti ao te Nu-Tetemanti. Te taeka ae tetemanti bon te Taetae n Imatang ae anaaki man te taetae n Erene are e kona naba n rairaki bwa te berita ae tabu. Ngaia anne te bwai ae e kananona ngke E arana ana Boki Moomon te “berita ae tabu”? Ni koauana bon te tetemanti teuana ke te kakoaua iroun Iesu. Bon aio teuana bukina ngkai tia tibwa karina te taeka “Kakoauan Taekan Iesu Kristo” n atuun ana Boki Moomon.
Ngkana aika a Itiaki n taai akekei a boaaki ibukin aki mwannanoan raoi Ana Boki Moomon, ngaira tiaki mena iaan te kabuakakaaki ngkana ti karaoa ae aekan aei? Te Uea bon Ngaia ae kaota ana koaua bwa e bon kakaawaki n akea tokina. E kona mwaitira ae karako ni uota te Ekaretia ae bwanin nakon te kabuakakaaki ibukin kamamaaraan bwaai aika a tabu? Tera ae ti na taekinna n te Motikitaeka ngkana ti tei I Matana ao ni kaitibo ma Ana taratara ni kabwaati ngkana ti mena ibuakoia ake a kabwarabwaraaki bwa a mwaninga te berita ae tabu ae boou?
Iai teniua bukina aika a rangi ni kakaawaki ibukina bwa Aika a Itiaki ni Boong Aika Kaitira a riai ni karaoa te kamatebwai n ana Boki Moomon inanon maiuia n taainako.
Te moan bwa ana Boki Moomon bon ngaia kiingin ara ekaretia. Aio bon ana taeka te Burabeti Iotebwa Timiti. E kakoaua bwa “ana Boki Moomon bon te boki ae bon eti ni kabotauaki ma booki nako iaon te aba, ao kiingin ara ekaretia.”1 Te atibu ae te kiing bon te atibu i nuukan te aake. E taui ni kabane atibu ake tabeua n aia tabo, ao ngkana e kanakoaki, te aake e bwaka.
Iai teniua te kawai are e riki iai ana Boki Moomon bwa ngaia kiingin ara ekaretia. Bon kiingin ara kakoaua iroun Kristo. Bon kiingin ara reirei. Bon kiingin te kakoaua.
Ana Boki Moomon bon kiingin ara kakoaua iroun Iesu Kristo, are bon Ngaia atibun te maninganinga ni bwaai nako ake ti karaoi. E kaoti kakoaua ni Koauana ma te mwaaka ao te itiaki. Tiaki n aron te Baibara are e rinanon rooro irouia taan karaoa katotoongana, taan rairia, ao aro aika mangaongao aika a boutokai aaro ao a kumekume ma koroboki, ana boki Moomon e roko mairoun te tia koroboki nakon te tia wareware n te mwaneka ae ti teuana n te raitaeka. Ai ngaia are, ana koaua iroun te Mwatita e itiaki, aki renganaki, ao e kaonaki n te mwaaka. Ma e karaoa riki ae mwaiti. Mwaitiia Kiritian n te aonaaba n taai aikai a aki butimwaea mimitongin te Tia Kamaiu. A titiraki Bungiakina ae kamiimi, Maiuna ae kororaoi, ao Koauan Mangautina ae mimitong. Ana Boki Moomon e mataata ana reirei ao e aki burebureaki aron koauan ni kabane koaua akanne. E koaua, te boki ae kairaki mai karawa bon kiingin kaotan te koaua nakon te aonaaba bwa Iesu Bon Kristo.2
Ana Boki Moomon bon kiingin naba te reirei n te Mangauti. N are e taekinaki mai imwaina, te Uea ae bon Ngaia e taekinna bwa ana Boki Moomon e kaonaki ni “bwaninin ana euangkerio Iesu Kristo” (taraa D&C 20:9). Anne tiaki nanona bwa iai inanona reirei ni kabane, reirei ni kabane ake a tia ni kaotaki. Ma, e nanonna bwa n ana Boki Moomon ti na kunei bwaninin reirei akanne ake a kainnanoaki ibukin kamaiuara. Ao a reiakinaki n te aro ae mataata ao ni beebete bwa aonga ataei naba n reiakini kawai n te kamaiuaki ao te karietaaki. Ana Boki Moomon e anga ae mwaiti are e karababai ootara n reirein te kamaiuaki. N akean te boki, mwaitin are e reiakinaki ni booki aika tabu ake tabeua e na bon aki kaan ni mataata ao ni kakaawaki.
Kabaneana, ana Boki Moomon bon kiingin te kakoaua. N aron are e bwaka te aake ngkana e kamwaingaki te kiing ai aron te Ekaretia ni kabane e tei ke e bwaka ni koauanraoi ana Boki Moomon. Ana kairiribai te Ekaretia e mataata raoi n ataakin aei. Aio bukina ngkai a karakai korakoraia ni kataia ni kamauna ana Boki Moomon, bwa ngkana e kona ni kamaunaaki, te Burabeti Iotebwa Timiti e na irianako. Ai aron naba ara bwaibwai ni kiingin te nakoanibonga, ao kaotioti, ao te Ekaretia are e kaokaki. Ma n ai aron aei, ngkana Ana Boki Moomon e koaua—ao mirion a tia ni kakoaua bwa a tia ni karekea te kakoaua iroun te Tamnei bwa e bon koaua—ngkanne temanna e riai ni butimwaea Kaokanbwaai ao bwaai ni kabane ake airi ma ngaia.
Eng, tariu ao mwaneu aika kam tangiraki, ana Boki Moomon bon kiingin ara ekaretia —kiingin ara kakoaua, kiingin ara reirei, ao kiingin kakoauan ara Uea ao ara Tia Kamaiu.
Bukina te kauoua ae ti riai ni kakorakora ni kabotoa kamatebwaian ana Boki Moomon bwa e koreaki ibukin ara bong. Nibwaite e aki reke irouia te boki; ai aroia naba Remwanaite n taai ake ngkoa. E bon kananonaaki ibukira. Moomon e koreia imwain maunanakon te botannaomata are Nibwaite. Iaan ana kairiiri te Atua, are e noori bwaai ni kabane mai i moana, e kauarerekei rekooti n tienture, n rinei karaki, marooro, ao bwaai ake a rangi n ibuobuoki riki nakoira.
Ni katoaia taan koroboki ake a boto n ana Boki Moomon a kakoaua bwa e koroboki ibukiia rooro aika a na roko. E taku Nibwaai “Te Uea ae te Atua e berita nakoiu bwa bwaai ake I a tia ni koroi, ao n anganaki kanoau, man te roro teuana nakon te roro teuana.” (2 Nibwaai 25:21). Tarina are Iakobwa, are e onea mwiina, e koroi taeka n aekan aikai: “Bwa [Nibwaai] e taekinna bwa rongorongoia ana botanaomata iaon ana bwaatua ake tabeua, ao N na kaawakin bwaatua aikai ao n anganiia kanoau, man te roro teuana nakon te roro teuana.” (Iakobwa 1:3). Enoti ao Ioram a uaia ni kaotia bwa a koreia naba tiaki ibukin aia aomata ma ibukiia te roro ae e na roko (taraa Enoti 1:15–16; Ioram 1:2).
Bon Moomon ae taku, “Nooria I tangiria n taetae nakoia nikiraia kaain te bata are Iteraera” (Moomon 7:1). Ao Moronai, te kabanea n tia koroboki ae kairaki, e bon nooria n ara bong ao n te tai. “Nooria” e taku, “e a tia te uea ni kaoti nakoiu bwaai aika a korakora ma ni kamiimi ni kaineti ma te bwai ae e na roko n te tai ae e aki rangi ni maan, n te bong are e na roko iai bwaai aikai ibuakomi.
“Nooria, I taetae nakoimi n aron ae aongkoa iai ngkami, ma bon akea ngkami. Ma nooria, Iesu Kristo e a tia ni kaoti ngkami nakoiu, ao I atai ami mwakuri” (Moomon 8:34–35).
Ngkana a noora ara bong ao n rinei bwaai akanne ake a na rang bongana nakoira, bon tiaki arora ni kamatebwaia ana Boki Moomon? Ti riai n tainako n titirakiniira iroura, “Bukin tera te Uea e kaunga nanon Moomon (ke Moronai ke Aramwa) ni karinii akanne n ana rekooti? Tera te reirei are I kona n reiakinna man anne ni buokai ni maiu n te bong aei n rorou aei?”
Ao iai te katooto imwiin te katooto n aron kaekaan te titiraki anne. Te katooto, n ana Boki Moomon ti kunei baeten ibukin katauraoi ibukin te Kauaoki. Mwaitin mwakoron te boki e boboto iaon tabeua bwi n ririki imwain rokon Kristo i America. Man kamatebwaiana ni karaurau n te tai anne, ti kona n ata bukin kamaunaakia tabeman n te motikitaeka ae korakora are e waaki imwain Rokona ao are e uotiia tabeman ni kona n tei n te tembora n te Aba ni Mari ao ni karinii baia inanon ikoakin baina ma waena.
Man ana Boki Moomon ti reiakina aroia ana reirei Kristo ni maeka n tain te buaka. Man ana Boki Moomon ti noori buakakan bootaki ni karaba ake a kabwarabwaraaki n te koroboki ao ni kakamaaku. Inanon ana Boki Moomon ti kunei reirei ni kaitaraan te bwainikiriinaki ao kitanan te koaua. Ti reiakina ae mwaiti n aron aia mwakuri mitinare. Ao a mwaiti riki man taabo nako, ti noori n ana Boki Moomon kakamaakun tangiran te kaubwai ao kabwakaan nanora n tangiran bwain te aonaaba. Iai ae e kona n nanououa bwa te boki aei e kananonaaki ibukira ao inanona ti kunea te mwaaka ae korakora, te karaunano ae korakora, ao te kamanoaki ae korakora?
Te kateniua bukina ngkai Ana Boki Moomon e bon rangi ni kakaawaki irouia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira ake bon taeka naba ake e anga te Burabeti Iotebwa Timiti are koreaki mai imwaina. E taku Iotebwa Timiti n taekan te boki ae kakaawaki arei, “I tuangiia taari bwa Ana Boki Moomon bon te boki ae te kabanea n eti mai buakon booki nako iaon te aonaaba, ao boni ngaia kiingin ara ekaretia, ao e na kaania riki te Atua te aomata ngkana e iri nanon reirei ake a taekinaki inanona, nakon taian boki riki tabeua.” Aio te kateniua bukin kamatebwaian te boki. E buokiira ni kaniira riki nakon te Atua. Ana akea riki te bwai teuana ae nano inanora are e kan kaniiaki riki nakon te Atua, n riki n ai arona n nakonakora ni katoabong, n namakina Rokona irarikina ae teimatoa? Ngkana ngaia, ngkanne ana Boki Moomon e na buokiira ni karaoa ae mwaiti riki nakon booki tabeua.
Tiaki tii bukina bwa ana Boki Moomon e reireiniira te koaua, e ngae ngke e bon karaoa anne. Ana Boki Moomon e aki tii kakoaua iroun Kristo, e ngae ngke e bon kakoaua, naba. Ma iai riki bwaai tabeua. Iai te mwaaka n te boki are e na waaki n raanga inanon maiura man te tai are ti waaki n taua ma nanora ni kamatebwaia te boki. Ko na kunea te mwaaka ae korakora n totokoa te kariiri. Ko na kunea te mwaaka ae e korakora n totokoa te mwamwanaaki. Ko na kunea te mwaaka n tiku iaon te kawai ae irariki man eti. Koroboki aika a tabu a aranaki bwa “taekan te maiu” (taraa D&C 84:85), ao akea n taabo nako ae koaua riki nakon koauan ana Boki Moomon. Ngkana ko waaki ni kan amwarake mani kani mooi n taeka akanne, ko na kunea te maiu ae korakora ao ae rangi ni mwaiti.
Tarira ae tangiraki, Beretitenti Marion G. Romney …e kakoaua te kakabwaia ake a kona n roko inanon maiuia naake a warekia man kamatebwaia ana Boki Moomon. E taku.
“I namakina koauana bwa ngkana, ni mwengara, kaaro a wareware man ana Boki Moomon ao n tataroakinna ni katoatai, ngaiia ni kauoman ao natiia, te tamnei n te boki ae e kakannato anne e na roko ni kaonii mwengara ao ti na bane ni mena inanona. Tamnein te karinerine e na rikirake; karinerine imarenara ao te mwamwannano imarenara e na rikirake. Tamnein te kakauntaeka e na nako. Kaaro a na reirei ma natiia n te tangira ae korakora ao te ataibwai. Naati a na kaekaeka riki ao n ongotaeka nakon reieinaia irouia aia karo. Te tamaroa e na rikirake. Onimaki, kantaninga, ao te tangira—ana tangira ae itiaki Kristo—ena tiku ni mwengara ao ni maiura, n uota te rau, kukurei, ao te kimwareirei.”3
Berita aikai—karikirakea te tangira ao te rau n te mweenga, karinerine ae korakora imarenaia kaaro ao naati, karikirakea te maiu n tamnei ao te tamaroa—tiaki berita aika aki kakamwakuri, ma ai aron raoi te bwai are e kananona te Burabeti Iotebwa Timiti ngke e taekinna bwa ana Boki Moomon e na buokiira ni kaniira riki nakon te Atua.
Tariu ao mwaneu, I butii ngkami ma nanou ni kabane bwa kam na iangoia ma nanomi ae koaua tera aron kakawakin ana Boki Moomon nakoim ibon iroum ao nakon te Ekaretia ni kabane.
Riaon 10 te ririki n nako I taekinii aikai ni kaineti ma ana Boki Moomon:
“Mwiin ara mwakuri e toka iaon ara kaeka nakon te boki aei? Eng, nakon kakabwaiakira ke kabuakakakira.
“N tatabemaniia nako Aomata aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira a riai ni kamatebwaia te boki aei inanon maiuia. Ngkana e aki ao e na karekea te kangaanga tamneina ao e katinanikua te bwai are e kona n anganna te maiu n tamnei ao te ataibwai ae katiteuanaaki nakon maiuna ae bwanin. Iai te kaokoro imarenan te rairaki are e kateitei iaon ana bwaa Kristo rinanon ana Boki Moomon ao n tiku n taua te kaibiti, ao temanna are e aki.”4
I manga kamatoai taeka riki akanne nakoim n te bong aei. Ti bia aki tiku iaan te kabuakakaaki, ma ana kataere ao te motikitaeka, man aki mwannanoan raoi te bwaintangira ae korakora man rangi n tamaroa mai iroun te Uea are e a tia n anganiira. Ae tina karaoia, tina tokanikai ni karekea te berita are e airi ma kakaawakinana inanora
N te Doctrine ao Covenants, mwakoro 84, kiibu 54 nakon 58, ti warekia:
Ao ami iango n taai aika a nako a tia ni karooaki ibukin ami aki kakoaua, ao ibukin aki mwannanoan raoi bwaai ake kam a tia ni karekei—
Are te kainikatonga ao te aki kakoaua e a tia ni uota te ekaretia nakon te kabuakaka.
Ao te kabuakaka aei e toka iaoia natin Tion, ni kabane.
Ao a na tiku iaan te kabuakaka aei ni karokoa a rairii nanoia ao n uringa te berita ae tabu ae boou, aron naba ana Boki Moomon ao tuua ake mai imwaina are I a tia n anganiia, tiaki n tii taekinna, ma ni karaoia ni kaineti ma are I a tia ni koreia—
Bwa a na uotirake uaaia aika tamaroa nako abanuean Tamaia; ke a na tiku ni karawawataaki ao te motikitaeka e na kabwaroaki nako aoia natin Tion.
Man te kabane ni maungatabu ni kabuta, I karekei reeta aika a mwaiti mairouia aika Itiaki, aika kairake ao kaara, n taabo nako n te aonaaba ake a butimwaea te kakaewenako ni kamatebwaia ana Boki Moomon.
I a tia n rangi ni kukurei n aia rongorongo n aron bitakin maiuia ao aron kaniia riki nakon te Uea n tokin kabaeakiia. Kakoaua aika a mimitong aikai a tia ni kamatoa nanou n ana taeka Iotebwa Timiti are ana Boki Moomon bon “kiingin ara ekaretia” ni koaua ao te mwaane ke te aine e na “kaan riki nakon te Atua man kabaeakina nakon ana koaua, nakon booki riki tabeua.”
Aio au tataro, bwa ana Boki Moomon e na riki bwa kiingin maiura.
Kamatataaki n te korobanna iroun David Stoker; angaatai: tamnei iroun Welden C. Andersen; tamnein Beretitenti Benson iroun Busath Photography