Ang Panyo sa Pasko
Matag tuig sa dihang batan-on pa ko, tabangan nako akong inahan sa pagputos og mga gasa para sa pamilya. Aduna koy 5 ka mga igsoon nga mga minyo na ug 13 ka mga pag-umangkon, mao nga dili ni sayon nga buhat. Apan bisan pa sa mabulukon nga kagubot, nabantayan nako nga kanunay ming magputos og panyo para sa akong igsoong babaye. Bisan kon ang akong inahan mohatag kaniya og nightgown o blouse o mga gamit sa kusina, kanunay adunay panyo para kang Ann usab. Akong nasabtan nga ang mga panyo praktikal ug barato, apan nagsugod ko sa pagkatingala kon unsa kaha ang gihunahuna sa akong igsoong babaye nga kanunayng makadawat niini nga gasa.
Usa ka Disyembre, mikomentaryo ko: “Lain na usab nga panyo para kang Ann? Ma, morag kanunay nimo siyang hatagan kada tuig. Gikonsiderar ba nimo nga aduna na siyay paigong panyo karon? Pila man ka buok ang iyang gikinahanglan? Ug ang laing gasa makadugang sa gasto sa pagpadala. Tingali dili na ni nimo kinahanglang buhaton.
Gibutang ni mama ang iyang gunting. “Suginlan tikaw og usa ka istorya. Tingala makasabut naka. Nahitabo kini sa wala pa ka matawo.
“Kabalo ka kon sa unsang paagi naabut ko niini nga nasud.” (Kabalo ko. Ang pamilya sa akong inahan natingala sa dihang nakigminyo siya og biyudo nga adunay upat ka mga anak ug kini nagpasabut nga siya kinahanglang mobiya sa Holland para sa Estados Unidos.) “Apan aduna pay mga butang nga wala nimo masayri. Sa among pag-abut dinhi, wala mi gamit. Lisud ang kinabuhi. Ang imong amahan nagtrabaho og duha ka trabaho nga gamay ra ang sweldo. Ako manlaba ug magplantsa. Gihapon kulang ang atong kwarta.
“Si Ann 17 anyos niadto ug nakasabut pila ang atong utang. Mihukom siya nga motabang. Siya nagtrabaho. Nakakita siya og trabaho sa siyudad sa tindahan og kendi. Kinahanglan niya nga mosakay og bus ug magbarug sa counter sa tibuok adlaw. Ihatag niya ang hapit tanan niyang sweldo, magbilin lang og paigo para pamilite sa bus ug para palit og paniudto, kay dili mahimong magbawon og pagkaon nga ibutang sa luyo sa counter.
“Si Ann mosulti nako nga siya malipayon nga aduna na siyay trabaho ug ang iyang sweldo makatabang kanamo. Apan wala siya mosulti nako nga siya nabalaka para sa iyang manghud nga mga lalaki. Hapit na ang Pasko. Ang ilang Amerikanong mga higala maghisgot kabahin sa mga dulaan nga ilang gipangayo ni Santa. Unsa kaha kon si Santa dili magdala og gasa para namo sa balay?
“Mga pipila ka adlaw sa wala pay Pasko, gihatagan ko ni Ann og kwarta. Apan dili pa ting-sweldo. Nangutana ko niya kon asa niya nakuha ang kwarta. Siya miingon nga iya kining tinigom pinaagi sa dili pagkaon og paniudto. Dili kini dako nga kwarta, apan nasayud ko nga nagpasabut kini nga wala siya mokaon og paniudto sulod sa pipila ka semana. Iya kong giingnan nga kuhaon ang kwarta ug ipalit og mga gasa para sa iyang mga manghud nga lalaki. Misalig siya kanako, ang bag-ong ina-ina, sa pagpalit kon unsay eksakto nga gasa.
“Kinahanglan kong mopalit og gagmay nga mga butang. Apan mihukom nga makahimo ko og Pasko para sa tibuok pamilya. Nagpalit ko og mga tangerine, mga sabon nga teddy bear, nga krayola, mga dulaang sakyanan, medyas para sa imong amahan. Ug gipalitan nako og panyo si Ann. Simple lang ni, apan dugay kong natulog aron sa pagburda niini ug himoon kining nindot. Nalipay kaayo ko nga ang akong bag-ong anak nga babaye naghimo og paagi nga makasaulog mi og Pasko. Gusto ko nga aduna siyay usa ka butang nga espesyal para kaniya usab sa Pasko.
“Pasko na. Nasurprisa mi sa dihang ang among mga higala sa simbahan naghatag kanamo og Christmas tree ug usa ka kahon nga puno sa mga gasa. Sila nangayo og pasensya nga kini simpleng mga butang nga giputos sa newspaper, apan nindot kaayo kadto! Adunay daghang mga butang nga magamit ug lamiang mga pagkaon. Ug dayon lain nga surprisa, ang sekretong surprisa namo ni Ann: adunay gasa para sa tibuok pamilya! Ang imong mga igsoon naghinam-hinam pag-ayo! Sa wala madugay anaa na sila sa salog sa sala, nagpadagan sa ilang dulaan nga mga sakyanan ibabaw ug ilawom sa mga newspaper. Puno ang sala sa newspaper! Ug giablihan ni Ann ang iyang gasa ug nakita ang panyo. Nakahilak siya. Nakahilak usab ko.
“Nangaon na mi para sa Pasko. Oh, adunay mga pagkaon nga dugay na namong wala makaon! Dayon nanglimpyo mi. Hiposon na unta ni Ann ang iyang panyo. Apan nawala kini. Gipangita namo kini sa tanang bahin sa balay. Ug dayon nakahunahuna ko, unta dili lang, gisunog na sa imong papa ang tanang newspaper. Naapil ba og kasunog ang panyo? Siguro kay wala na ni namo makit-i. Apan wala moreklamo si Ann. Nahitabo na ang nahitabo. Siya miingon nga nalipay siya tungod kay ang iyang mga igsoon nalipay.
“Pagkasunod Pasko, gihatagan nako si Ann og panyo. Gisigurado nako nga dili na kini mawala. Sa dihang naminyo na siya ug mibalhin, ako siyang padalhan og panyo sa Pasko. Wala ko maghatag kaniya og panyo karon tungod kay gikinahanglan niya. Ako siyang hatagan og panyo aron sa pagpasabut kaniya nga dili gyud ko makalimot sa iyang gibuhat sa una namong Pasko.”
Pipila ka tuig ang milabay human nga gisuginlan ko sa akong inahan niini nga istorya, nagsaulog kami sa Pasko uban ang tibuok pamilya. Diha sa kagubot, akong gitan-aw ang akong igsoong babaye nga giablihan ang usa ka panyo. Nakita nako ang iyang mga mata nga nalipay samtang iyang giduol ug gikumot ang kamot sa among inahan. Nasabtan na nako. Dili lang ni kay panyo lang. Kini ilang espesyal nga pahinumdom sa gugma, mga gasa, ug sakripisyo. Ug, niining yano nga paagi, kini nakapahinumdom kanako nganong magsaulog kita sa Pasko—tungod sa talagsaon ug mahigugmaong gasa nga nagkinahanglan og sakripisyo.
Paghulagway pinaagi ni Sam Lawlor