Gimahal Ang Karnero nga Nahisalaag
Si Presidente James E. Faust gipaluyohan isip Ikaduhang Magtatambag sa Unang Kapangulohan niadtong Marso 12, 1995, ug nangalagad niana nga calling hangtud sa iyang kamatayon niadtong Agosto 10, 2007. Kini nga pakigpulong, nga gihatag atol sa kinatibuk-ang komperensya niadtong Abril 2003, gilakip niini nga isyu isip usa sa pipila ka mga artikulo kabahin sa pagpalig-on sa pamilya.
Ngadto sa nagbangutan nga mga ginikanan nga matarung, makugihon, ug mainampoon sa pagtudlo sa ilang masinupakong mga anak, kami moingon kaninyo, ang Maayong Magbalantay nagbantay kanila.
Akong pinalanggang mga kaigsoonan ug mga higala, ang akong mensahe karong buntaga usa ka paglaum ug kahupayan sa nagbangutang mga ginikanan kinsa mihimo sa tanan sa pagmatuto sa ilang mga anak diha sa pagkamatarung uban sa gugma ug debosyon apan nawad-an sa paglaum kay ang ilang anak misupak o misubay sa dalan sa kadautan ug kalaglagan. Sa pagpamalandong sa labihan ninyong pag-antus, napahinumduman ako sa mga pulong ni Jeremias: “Usa ka tingog nadungog didto sa Ramah,… si Raquel naghilak tungod kay ang iyang mga anak midumili nga pagalipayon.” Tungod niini gihatag sa Ginoo kini nga kasiguroan: “Pugngi ang imong tingog sa paghilak, … kay ang imong buhat pagabalusan … ; sila moanhi pag-usab gikan sa yuta sa kaaway.”1
Sugdan ko kini pinaagi sa pagpamatuod nga ang pulong sa Ginoo ngadto sa mga ginikanan niini nga Simbahan anaa sa ika-68 nga seksyon sa Doktrina ug mga Pakigsaad niini nga talagsaong instruksyon: “Ug usab, tungod kay ang mga ginikanan adunay mga anak diha sa Zion, o diha sa bisan diin sa iyang mga istaka nga natukod, nga wala magtudlo kanila sa pagsabut sa doktrina sa paghinulsol, hugot nga pagtuo diha ni Kristo ang Anak sa buhi nga Dios, ug sa bunyag ug sa gasa sa Espiritu Santo pinaagi sa pagpandong sa mga kamot, kon walo ka tuig ang panuigon, ang sala anaa diha sa mga ulo sa mga ginikanan.”2 Ang mga ginikanan gisugo nga “motudlo sa ilang mga anak sa pag-ampo, ug sa paglakaw nga matarung sa atubangan sa Ginoo.”3 Isip usa ka amahan, apohan, ug apohan sa tuhod, dawaton ko kini isip pulong sa Ginoo, ug isip sulugoon ni Jesukristo, akong awhagon ang mga ginikanan sa mahunahunaong pagsunod niini nga tambag kutob sa ilang mahimo.
Kinsa ang maayong mga ginikanan? Sila ang mga tawo kinsa sa mahigugmaon, mainampoon, ug matinguhaong paagi naningkamot sa pagtudlo sa ilang mga anak pinaagi sa ehemplo ug sa lagda “sa pag-ampo, ug sa paglakaw nga matarung atubangan sa Ginoo.”4 Tinuod kini bisan kon ang uban nilang mga anak masinupakon o kalibutanon. Ang mga bata mianhi sa kalibutan uban sa kaugalingon nilang mga espiritu ug hiyas. Ang ubang anak “mohagit ni bisan kinsa nga ginikanan sa lain-laing paagi.… Tingali adunay uban nga makapanalangin, ug makahatag og kalipay sa kinabuhi ni bisan kinsa nga amahan o inahan.”5 Ang malampusong mga ginikanan mao kadtong nagsakripisyo ug naningkamot sa pagbuhat kutob sa ilang mahimo diha sa kaugalingon nilang mga pamilya.
Ang dakong gugma sa mga ginikanan alang sa ilang mga anak dili masukod. Walay laing relasyon ang ikapahisama niini. Mas labaw pa kini kay sa ilang kinabuhi mismo. Ang gugma sa ginikanan alang sa usa ka bata walay utlanan ug mas mopatigbabaw sa kasakit ug kasubo. Ang tanang ginikanan maglaum ug mag-ampo nga ang ilang mga anak mohimo og maalamong mga desisyon. Ang mga anak nga masulundon ug responsable maghatag og walay katapusang garbo ug katagbawan sa ilang ginikanan.
Apan unsa kaha kon ang anak nga natudloan sa matinud-anon, mahigugmaong mga ginikanan nagmasinupakon o nahisalaag? May paglaum pa ba? Ang kasubo sa usa ka ginikanan tungod sa masinupakong anak ingon og walay kahupayan. Ang ikatulong anak ni David, si Absalom mipatay sa usa sa iyang igsoong lalaki ug usab nangulo sa pagpakigbatok sa iyang amahan. Si Absalom gipatay ni Joab. Sa pagkadungog niya sa kamatayon ni Absalom, si Haring David mihilak ug mipahayag sa iyang kasubo: “O anak ko nga Absalom, anak ko, anak ko nga Absalom! maayo pa unta nga ako ang namatay sa imong dapit, O Absalom, anak ko, anak ko!”6
Kining amahanon nga paghigugma gipahayag usab diha sa sambingay sa anak nga nawala. Dihang ang masupilon niyang anak mipauli human nga nagpatuyang sa pag-usik-usik sa iyang kabilin, ang amahan nag-ihaw og nating baka nga gipatambok ug nagsaulog sa pagbalik sa nawala, nagaingon sa iyang masulundon, bisan masuk-anon, nga anak, “Ang pagsadya ug paglipay kinahanglang himoon ta, kay kining imong igsoon namatay na, apan karon nabuhi siya pag-usab, apan karon hingkaplagan siya.”7
Mituo ug midawat ako sa makahupay nga pahayag ni Elder Orson F. Whitney [1855–1931]:
“Si Propeta Joseph Smith mipahayag — ug siya wala pa makatudlo og doktrina nga labaw niini ka makahupay — nga ang mahangturon nga mga pagbugkos sa matinud-anong mga ginikanan ug ang balaang mga saad nga gihimo ngadto kanila sa maisugong pagserbisyo alang sa Kawsa sa Kamatuoran, makaluwas dili lamang sa ilang kaugalingon, apan sa ilang mga kaliwatan usab. Bisan og ang pipila sa mga karnero tingali mahisalaag, ang mata sa Magbalantay anaa kanila, ug sa madali o sa madugay ilang mabati ang mga gaway sa Pag-alima sa Dios nga nagkab-ot kanila ug nagbitad kanila pabalik ngadto sa panon. Niini man nga kinabuhi o sa kinabuhi nga moabut, mobalik ra sila. Kinahanglan silang mobayad sa ilang utang alang sa kaangayan; magaantus sa ilang mga sala; ug magasubay sa tunukon nga dalan; apan kon sa katapusan maulian na sila, sama sa nagbasol nga Anak nga nawala, ngadto sa kasingkasing sa mahigugmaon ug mapasayloong amahan ug panimalay, ang masakit nga kasinatian dili makawang. Iampo ang nagpasagad ug masinupakon ninyong mga anak; guniti sila uban sa inyong hugot nga pagtuo. Batuni ang paglaum, pagsalig, hangtud inyong maangkon ang kaluwasan sa Dios.”8
Usa ka baruganan niini nga pamahayag nga kanunayng mataligam-an mao nga gikinahanglan nila ang hingpit nga paghinulsol ug “mag-antus alang sa ilang mga sala” ug “bayaran ang ilang utang alang sa kaangayan.” Nahibalo ko nga karon ang panahon “sa pagpangandam sa pagsugat sa Dios.”9 Kon ang paghinulsol sa masupilong mga anak dili mahitabo niining kinabuhia, posible ba nga ang mga higot sa pagbugkos may igong kalig-on aron sila maghinulsol? Sa Doktrina ug mga Pakigsaad gisultihan kita:
“Ang mga patay kinsa maghinulsol mahimo nga matubos, pinaagi sa pagkamasulundon ngadto sa mga ordinansa sa balay sa Dios,
“Ug human sila makabayad sa silot sa ilang mga kalapasan, ug mahugasan nga limpyo, makadawat og usa ka ganti sumala sa ilang mga buhat, kay sila mao ang manununod sa kaluwasan.”10
Kita nakahinumdom nga ang anak nga nawala miusik sa iyang kabilin, ug dihang nahurot na kini mibalik siya sa balay sa iyang amahan. Siya giabi-abi balik sa pamilya, apan ang iyang kabilin nahurot na.11 Ang kalooy dili mohikaw sa kaangayan, ug ang gahum sa pagkabugkos sa matinud-anong mga ginikanan makapangangkon lamang sa masupilong mga anak ubos sa kondisyon nga sila maghinulsol ug sa Pag-ula ni Jesukristo. Ang mahinulsulon nga masupilong mga anak makatagamtam og kaluwasan ug sa tanang panalangin nga nagauban niini, apan mas labaw ang kahimayaan. Kinahanglan nga hingpit kining maangkon. Ang pangutana kon si kinsa ang mahimaya mag-agad lamang sa Ginoo ubos sa Iyang kalooy.
Diyutay lamang kaayo ang tawo kansang pagsupak ug binuhatan labihan ka dautan nga “nakasala ug dili na sila makahimo sa paghinulsol.”12 Kana nga paghukom mag-agad ra gihapon sa Ginoo. Miingon Siya kanato “Ako, ang Ginoo, mopasaylo kinsa Ako mopasaylo, apan kamo gikinahanglan nga mopasaylo sa tanan nga mga tawo.”13
Tingali niining kinabuhia dili nato hingpit nga masabtan ang kamalungtaron sa higot sa pagbugkos sa matarung nga mga ginikanan ngadto sa ilang mga anak. Tingali tataw kaayo nga dunay mas daghang mapuslanong kapanguhaan nga anaa kay sa atong nahibaloan.14 Nagatuo ako nga adunay lig-ong pwersa sa mitaliwan nang mga kaliwatan ngari kanato gikan sa pikas nga bahin sa tabil.
Si Presidente Howard W. Hunter [1907–95] nakabantay nga “ang paghinulsol mao ang pagpangandoy nga makapauli, ug ang dili kapugngan ug mainampingong pag-atiman sa ginikanan maoy pinakaangay nga ehemplo dinhi sa yuta sa dili mapakyas nga pagpasaylo sa Dios.” Dili ba ang pamilya maoy pinakaduol nga ehemplo sa gitinguha nga mahitabo sa misyon sa Manluluwas?15
Atong nakat-unan ang pagkaginikanan gikan sa kaugalingon natong mga ginikanan. Ang akong gugma alang sa akong amahan magkadako kon siya magmabination, magmapailubon, ug magmasinabtanon. Dihang akong naguba ang among sakyanan, malumo siya ug mapasayloon. Apan ang iyang mga anak makapaabut og sakit nga pagdisiplina kon dunay pagtago sa kamatuoran o padayong pagsupak sa mga balaod, ilabi na kon walay pagtahud sa among mama. Ang akong amahan dugay nang namatay, apan gimingaw gihapon kaayo ko sa iyang maalamon ug mahigugmaong tambag. Moangkon ko nga usahay may pagsupak ko sa iyang tambag, apan wala koy ikasupak sa iyang gugma kanako. Di gyud ko gustong masagmuyo siya kanako.
Usa ka importanting butang sa paghimo sa atong pinakamaayo isip mga ginikanan mao ang pagsangkap og mahigugmaon apan dili matarug nga pagdisiplina. Kon dili nato disiplinahon ang atong mga anak, ang katilingban maoy mohimo niini nga sukwahi sa atong gusto ug sa atong mga anak. Usa ka bahin sa pagdisiplina sa mga bata mao ang pagtudlo kanila sa pagtrabaho. Si Presidente Gordon B. Hinckley [1910–2008] miingon: “Usa sa labing maayo nga mithi … mao ang hiyas sa matinuoron nga pagtrabaho. Walay hinungdan ang kahibalo kon walay paghago. Ang kahibalo inubanan sa paghago usa ka kinaadman.”16
Ang lit-ag ni Satanas nagkadugang, ug ang pagpatubo og mga anak nagkalisud tungod niini. Busa, ang mga ginikanan kinahanglan nga mobuhat sa tanan nilang mahimo ug ilakip ang tabang nga ikatampo pinaagi sa pagserbisyo sa Simbahan ug sa mga kalihokan. Kon ang mga ginikanan magpabadlong ug gani temporaryong mahisalaag, buhaton usab kini sa uban nilang mga anak isip panig-ingnan.
Karon, adunay laing bahin niini nga relasyon nga kinahanglang hisgutan. Mohangyo ko sa mga anak nga dili suod sa ilang mga ginikanan sa pagpakigsuod kanila, bisan og may kulang ang ilang pagkamaayo. Ang mga anak nga manghinaway sa ilang ginikanan angay nga mahinumdom sa maalamong tambag ni Moroni dihang siya miingon, “Ayaw ako ipanghimaraut tungod sa akong pagkadili hingpit, ni ang akong amahan, tungod sa iyang pagkadili hingpit, ni sila nga misulat una pa kaniya; apan hinoon pasalamat ngadto sa Dios nga siya mipakita nganha kaninyo sa among pagkadili hingpit, nga kamo unta makakat-on nga magmaalamon labaw pa kay kanamo.”17
Sa dihang si Moroni mibisita sa batan-ong Propeta nga si Joseph Smith niadtong 1823, iyang gikutlo ang mosunod nga mga bersikulo mahitungod sa misyon ni Elijah: “Ug siya motanom sa mga kasingkasing sa mga anak sa mga saad nga gihimo ngadto sa mga amahan, ug ang mga kasingkasing sa mga anak mobati ngadto sa ilang mga amahan.”18 Manghinaut ako nga sa katapusan ang tanang anak mopabati sa ilang mga kasingkasing ngadto sa ilang mga amahan ug usab sa ilang mga inahan.
Usa ka talagsaon nga magtiayon nga akong nailhan sa batan-on pa ko may usa ka anak kinsa masinupakon ug dili makigsuod sa ilang pamilya. Apan paglabay sa katuigan, siya nakig-uli kanila ug nahimong labing mapinanggaon ug maamumahon sa tanan nilang anak. Samtang kita nagkaedaran, ang pwersa sa atong mga ginikanan ug apohan sa pikas bahin sa tabil magkalig-on. Nindot kini nga kasinatian kon ila kitang bisitahan pinaagi sa atong mga damgo.
Pagkawalay kaangayan ug kawalay pagbati nga hukman ang manggihunahunaon ug matinud-anong mga ginikanan tungod kay ang uban nilang anak masinupakon o nahisalaag sa mga pagtulun-an ug gugma sa ilang ginikanan. Bulahan ang mga magtiayon nga may mga anak ug mga apo nga naghatag kanila og kahupayan ug katagbawan. Kita kinahanglang mokonsiderar sa mga takus, matarung nga mga ginikanan kinsa nanglimbasug ug nag-antus sa masinupakong mga anak. Usa sa suod nakong higala kanunayng moingon, “Kon kamo wala magkaproblema sa inyong mga anak, paabuta lang.” Walay makapaniguro sa bisan unsa kon unsay buhaton sa ilang mga anak ubos sa piho nga mga kahimtang. Dihang ang akong maalamong ugangan nga babaye nakakita nga nagpabadlong ang ubang bata, kanunay siyang moingon, “Dili gyud ko makaingon nga ang akong mga anak dili mobuhat niana tungod kay tingali og samtang nagsulti pa lang ko ila na kining gibuhat!” Kon ang mga ginikanan nagbangutan alang sa masinupakon ug masupilon nga mga anak, kita kinahanglan, uban sa kalooy, “magpugong sa paglabay og una sa bato.”19
Usa ka wala magpaila nga miyembro sa Simbahan misulat mahitungod sa gihimo sa iyang igsoon nga padayong nagpasubo sa iyang mga ginikanan. Siya naadik sa druga. Gisalikway niya ang tanang paningkamot sa pagkontrolar ug pagdisiplina. Malinglahon siya ug supakero. Dili sama sa nawala nga anak, kining masalaypon nga anak wala mouli sa kaugalingon niyang pagbuot. Hinoon nadakpan siya sa pulis ug napugos sa pag-atubang sa mga sangputanan sa iyang mga binuhatan. Sulod sa duha ka tuig gisuportahan si Bill sa iyang mga ginikanan niini nga programa sa pagpaayo, nga nagdala sa iyang pagkaayo gikan sa pagkaadik. Sa pag-summarize, nakaobserbar ang igsoon ni Bill: “sa akong pagtuo ang akong mga ginikanan talagsaon. Wala gayud mausab ang ilang gugma kang Bill, bisan og dili sila uyon ug gani nayugot sa gihimo niya sa iyang kaugalingon ug sa ilang pamilya. Apan sila may igong pasalig nga suportahan si Bill sa bisan unsang paagi aron makalatas siya sa lisud nga mga panahon ug mapahimutang sa mas maayong dapit. Ilang gihimo ang mas dako, sensitibo ug ekstensibo nga ebanghelyo ni Jesukristo pinaagi sa paghigugma sa usa ka tawo nga nahisalaag.”20
Dili kita magmapahitas-on apan hinoon magmapainubsanon sa pagpasalamat kon nagmasulundon ug nagmatinahuron ang atong mga anak sa atong mga gipangtudlo sa mga pamaagi sa Ginoo. Ngadto sa nagbangutan nga mga ginikanan nga matarung, makugihon, ug mainampoon sa pagtudlo sa ilang masinupakong mga anak, kami moingon kaninyo, ang Maayong Magbalantay nagbantay kanila. Nasayud ang Dios ug nakasabut sa inyong hilabihang kasubo. Adunay paglaum. Dawata ang mga pulong ni Jeremias: “kay ang imong buhat pagabalusan” ug ang inyong mga anak “moanhi pag-usab gikan sa yuta sa kaaway.”21 Ako mopamatuod ug mag-ampo diha sa pangalan ni Jesukristo, amen.
Detalye gikan sa Ang Anak nga Nawala, ni Wilson Ong, Sa Maayong Kabubut-on sa Church History Museum
Ang Anak nga Nawala, ni Wilson Ong, sa maayong kabubut-on sa Church History Museum; paghulagway sa litrato pinaagi ni Cody Bell
Anak nga nawala, ni Clark Kelley Price © 1989 IRI; paghulagway sa litrato pinaagi ni Cody Bell
PAGHULAGWAY PINAAGI NI Paul Mann; paghulagway sa litrato pinaagi ni Matthew Reier