Brug naar hoop en genezing
Met gepaste hulp kunnen slachtoffers van seksueel misbruik de genezing vinden waar ze zo naar verlangen.
Illustratie Cristina Bernazzani
Beeld je in dat je voor een diepe ravijn staat en naar de overkant wil, omdat je hebt gehoord dat daar het geluk op jou wacht. Terwijl je een manier zoekt om over te steken, vind je een berg bouwmateriaal waarmee je een brug over het ravijn kunt maken.
Als je niet weet hoe je die brug moet maken, is het materiaal nutteloos en voel je je gefrustreerd en hopeloos. Als je echter hulp krijgt van iemand die ervaring heeft met het bouwen van bruggen, kun je meer kennis en begrip opdoen en kun je samen de opdracht tot een goed einde brengen.
Ik begeleid al achttien jaar mensen met emotionele of mentale problemen, en reik hen de middelen aan waarmee ze de kloof van hun emotionele of mentale lijden kunnen overbruggen. Van alle mensen die ik heb behandeld, zijn de slachtoffers van seksueel misbruik het meest beschadigd. Ik heb gezien hoe dit probleem het mensen moeilijk maakt om tot het einde te volharden.
Ik heb echter ook geleerd dat wij dankzij onze Heiland blijvend verlichting van onze strijd en pijn kunnen ervaren. Zijn liefde tilt mensen uit de duisternis naar het licht.
Waarom brengt seksueel misbruik zoveel schade toe?
Slachtoffers van misbruik spreken over een leven van depressie, gebrek aan zelfvertrouwen en diepe emotionele pijn. President Gordon B. Hinckley (1910–2008) heeft uitgelegd waarom seksueel misbruik zoveel pijn doet:
‘Dan hebben we nog de afgrijselijke, boosaardige praktijken van seksueel misbruik. Het is ondenkbaar. Het is een belediging van het fatsoen dat in iedere man en vrouw hoort te bestaan. Het is een schending van datgene wat heilig en goddelijk is. Het vernietigt kinderen. Het is verwerpelijk en moet krachtig veroordeeld worden.
‘Iedere man of vrouw die een kind seksueel misbruikt, moet zich diep schamen. De misbruiker brengt niet alleen de ergst mogelijke schade toe. Hij of zij staat ook veroordeeld voor de Heer.’1
Het vermogen tot voortplanting is een heilige en goddelijke macht die onze hemelse Vader zijn kinderen heeft gegeven. Ouderling David A. Bednar van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Het voortplantingsvermogen heeft geestelijke betekenis. […] Onze hemelse Vader en zijn geliefde Zoon zijn scheppers en hebben ieder van ons een deel van hun scheppingsmacht gegeven.’2 Het is dan ook geen wonder dat de schending van deze heilige macht ‘krachtig veroordeeld moet worden’ en ‘de ergst mogelijke schade’ toebrengt.
Het trauma begrijpen
Illustraties © nuvolanevicata/iStock/Getty Images
Seksueel misbruik wordt gedefinieerd als elke seksuele handeling, met of zonder aanraking, waartoe iemand voor de seksuele bevrediging van iemand anders wordt gedwongen. Maar al te vaak voelen slachtoffers van seksueel misbruik zich verward en krijgen ze te maken met gevoelens van onwaardigheid en schaamte die haast te zwaar zijn om te dragen. Het trauma en de pijn van de slachtoffers wordt vaak verergerd als anderen opmerkingen maken die voortkomen uit misvattingen over seksueel misbruik en de gevolgen die ermee gepaard gaan. Sommige slachtoffers krijgen te horen dat ze liegen of dat het misbruik hun eigen schuld is. Anderen krijgen ten onrechte de indruk dat ze zich moeten bekeren, alsof zij hebben gezondigd omdat ze zijn misbruikt.
Veel van mijn patiënten die in hun jeugd seksueel zijn misbruikt, krijgen de raad om zich ‘erover heen te zetten’, ‘het verleden te laten rusten’ of ‘te vergeten en vergeven’. Dergelijke uitspraken — vooral als ze van goede vrienden, familieleden of kerkleiders komen — brengen geen genezing of gemoedsrust, maar kunnen ertoe leiden dat het slachtoffer zich nog meer terugtrekt en zich schaamt. Net als ernstige lichamelijke kwetsuren of infecties gaan deze emotionele verwondingen niet weg als je ze negeert. De verwarring die door het misbruik ontstaat, wordt eerder groter, en de pijnlijke gevoelens die hieruit voortvloeien, kunnen tot verkeerde gedachten leiden en zelfs ongezond gedrag veroorzaken. Het kan zelfs gebeuren dat slachtoffers van misbruik niet beseffen dat ze zijn misbruikt, maar toch ongezond gedrag ontwikkelen en pijnlijke gevoelens ervaren.
Hannah (fictieve naam) werd als jong meisje seksueel misbruikt. Zoals veel slachtoffers groeide ze op met het gevoel dat ze vreselijk slecht en waardeloos was. Haar hele leven probeerde ze anderen te dienen om te compenseren dat ze niet ‘goed genoeg’ was en dat noch haar hemelse Vader, noch iemand anders van haar kon houden. Als ze een relatie had, was ze bang dat de ander zou ontdekken hoe afschuwelijk ze wel was. Ze was zo bang om afgewezen te worden, dat ze niets nieuws durfde te proberen en eenvoudige taken, zoals iemand opbellen, niet kon uitvoeren. Ze was gezegend met artistiek talent maar deed daar niets mee omdat ze te bang was voor kritiek.
Meer dan vijftig jaar lang werden haar dagelijkse beslissingen overschaduwd door gevoelens van hulpeloosheid, machteloosheid, angst, woede, verwarring, schaamte, eenzaamheid en isolement.
Pijn vervangen door gemoedsrust
De Heiland doorstond ‘pijnen en benauwingen en allerlei verzoekingen’. Dat deed Hij ‘opdat Hij naar het vlees zal weten hoe zijn volk te hulp te komen’ (Alma 7:11–12). Hij heeft niet alleen geleden voor onze zonden, maar ook voor onze genezing als wij onder de zonden van iemand anders lijden.
Als de Heiland vandaag hier was, denk ik dat Hij met de slachtoffers van seksueel misbruik zou wenen en hen zou zegenen, net als Hij met de Nephieten weende en hen zegende (zie 3 Nephi 17). Hoewel Hij hier niet lijfelijk aanwezig is, kan zijn Geest met ons zijn en heeft Hij ervoor gezorgd dat wij kunnen genezen, gemoedsrust kunnen vinden en kunnen vergeven.
Voor veel slachtoffers is het idee dat ze hun pijn kunnen vervangen door gemoedsrust, haast ongelooflijk. Slachtoffers van misbruik dragen vaak jarenlang trauma’s met zich mee zonder dat iemand ze opmerkt of herkent. De pijn ligt verscholen onder glimlachende gezichten, behulpzaamheid en het vermogen om te leven alsof er niets aan de hand is. En toch is die pijn voortdurend aanwezig.
We kunnen het emotionele genezingsproces vergelijken met de behandeling van een lichamelijke kwetsuur. Beeld je in dat je je been hebt gebroken toen je jong was. In plaats van naar de dokter te gaan om het te laten spalken, bleef je rondstrompelen tot de ergste pijn was verdwenen. Maar elke stap blijft pijnlijk. Jaren later wil je van de pijn af en dus ga je naar een dokter. De dokter moet de botten weer aan elkaar zetten, eventuele kalkafzetting verwijderen, een gipsverband aanleggen en fysiotherapie voorschrijven om het been te versterken.
Genezen van misbruik verloopt op een vergelijkbare manier: het slachtoffer dient eerst te erkennen dat de pijn echt is en dat er iets aan kan worden gedaan. Dit proces houdt in dat het slachtoffer erkent wat er is gebeurd, en dat de gevoelens van pijn, angst en verdriet worden doorvoeld en erkend. Het is vaak nuttig om professionele hulp in te roepen van iemand die ervaring heeft met dit genezingsproces. (Vraag aan uw priesterschapsleider of er een filiaal van LDS Family Services bij u in de buurt is.)
Of er nu professionele hulp beschikbaar is of niet, het slachtoffer kan het beste bidden, het leven van de Heiland en zijn verzoening bestuderen, en geregeld met een priesterschapsleider praten. Die kan de lasten helpen verlichten en inspiratie ontvangen om de slachtoffers te helpen, zodat ze hun goddelijke waarde en hun relatie tot hun hemelse Vader en de Heiland beter begrijpen. Zuster Carole M. Stephens, eerste raadgeefster in het algemeen ZHV-presidium, heeft gezegd: ‘Het genezingsproces kan veel tijd vergen. Het houdt in dat u onder gebed leiding en passende hulp zoekt, met inbegrip van hulp van priesterschapsdragers die daartoe zijn geordend. Het houdt in dat u helder communiceert, gepaste grenzen stelt en misschien professionele hulp zoekt. Gedurende dat proces geestelijk gezond blijven is essentieel!’3
Hannah vroeg om hulp omdat haar leven ondraaglijk was geworden. Ze wist uit ervaring dat ze gemoedsrust en tevredenheid kon voelen, maar dat voelde ze niet de hele tijd. Dankzij het gebed en de gesprekken met haar bisschop ging ze in therapie. Daar kreeg ze de middelen aangereikt waarmee ze de waarheid aan het licht kon brengen en de afschuwelijke last die ze tot dan toe alleen had gedragen, kon delen. Daardoor kon ze de pijn loslaten en de vrede vinden die door de Heiland was beloofd (zie Johannes 14:27). Met die vrede en troost kwam ook het verlangen en het vermogen om te vergeven.
De noodzaak om te vergeven
Het idee van vergeving wordt door slachtoffers van misbruik vaak verkeerd begrepen en klinkt hen onaangenaam in de oren. Het slachtoffer voelt zich niet erkend als hij of zij denkt dat de dader vrijuit gaat als hij vergeven wordt, alsof zijn daden er niet meer toe doen. Hoewel van ons wordt vereist dat wij vergeven (zie LV 64:10), kan een zwaar beschadigd slachtoffer de dader pas vergeven als het genezingsproces is begonnen.
Wie onder de pijn van misbruik gebukt gaat, kan troost vinden in deze raad uit het Boek van Mormon: ‘Ik, Jakob, wil spreken tot u die rein van hart bent. Vertrouwt op God met een onwrikbaar gemoed en bid tot Hem met buitengewoon groot geloof, en Hij zal u in uw ellende vertroosten, en Hij zal uw zaak bepleiten en gerechtigheid doen neerkomen op hen die uw vernietiging zoeken’ (Jakob 3:1). De behoefte aan gerechtigheid en het recht op schadeloosstelling kan aan de Heer worden overgelaten, zodat Hij onze pijn kan vervangen door gemoedsrust.
Na verloop van tijd merkte Hannah dat ze de drang naar rechtvaardigheid aan de Heer kon overlaten en in plaats daarvan een nooit eerder gekende gemoedsrust kon vinden. Voordien zag ze op tegen familiebijeenkomsten waar de dader aanwezig zou zijn. Omdat ze op haar pad naar genezing bereid was zware emotionele verwondingen het hoofd te bieden, is ze nu niet meer bang om bij hem in de buurt te komen en kan ze zelfs medelijden voor die oude man opbrengen.
Vrij van nodeloze lasten
Ouderling Richard G. Scott (1928–2015) van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft gezegd: ‘Volledige genezing komt door uw geloof in Jezus Christus en zijn macht en vermogen, vanwege zijn verzoening, om de littekens te genezen van wat onrechtvaardig en onverdiend is. […]
Hij houdt van u. Hij heeft zijn leven gegeven opdat u vrij mag zijn van nodeloze lasten. Hij zal u erbij helpen. Ik weet dat Hij de macht heeft om u te genezen.’4
De tegenstander wil mensen in de greep van pijn en ellende houden, omdat hij ongelukkig is (zie 2 Nephi 2:27). Met de hulp van onze Heiland, Jezus Christus, kan pijn waarlijk plaats maken voor een gemoedsrust die alleen Hij kan brengen, en dan kunnen wij vreugde vinden. ‘Adam viel, opdat de mensen zouden zijn; en de mensen zijn, opdat zij vreugde zullen hebben’ (2 Nephi 2:25). Als wij een vreugdevol leven leiden, worden tijden van beproeving draaglijker en kunnen wij leren, groeien, en meer op onze Vader in de hemel gaan lijken.
Ik voel mij nederig en gezegend omdat ik heb kunnen samenwerken met slachtoffers van misbruik en omdat ik het wonder van genezing heb gezien dat alleen door de Heiland tot stand wordt gebracht. Als u getraumatiseerd bent, bid dan om hulp. U hoeft deze zware last niet alleen te dragen. Ik weet dat Hij geneest, omdat ik het zo vaak heb gezien.