‘Voortdurend deugd […] betrachten’

Ouderling Lynn G. Robbins

Emeritus algemeen zeventiger

Zes belangrijke ideeën die we in gedachten kunnen houden bij onze inspanningen om op Jezus Christus te lijken door christelijke eigenschappen te ontwikkelen.

De grootste en ontzagwekkendste rede die de Heiland ooit heeft gehouden, was zijn zondeloze leven – de rede van zijn leven. Daarbij hoorde deze inspirerende uitnodiging: ‘Wat voor mannen [en vrouwen] behoort u daarom te zijn? Voorwaar, Ik zeg u, zoals Ik ben’ (3 Nephi 27:27).

‘U moet voortdurend deugd […] betrachten’ (Leer en Verbonden 46:33)

Deugd is ‘onkreukbaarheid en zedelijke uitmuntendheid’.¹ Voortdurend deugd betrachten vereist gestage inspanning en een geïnspireerd takenlijstje. De werkwoorden zijn en doen zijn een leerstellig paar. Zijn zonder doen is, net zoals geloof zonder werken of naastenliefde zonder bediening, ‘in zichzelf dood’ (Jakobus 2:17). En doen zonder zijn beschrijft hen die ‘Mij [eren] met de lippen, maar hun hart houdt zich ver bij Mij vandaan’ (Markus 7:6). De Heiland veroordeelt doen zonder zijn als huichelarij (zie Mattheüs 23:23; Markus 7:6).

Mensen hebben vaak takenlijstjes en geven zichzelf een vinkje als ze een taak op de lijst hebben afgewerkt. Maar we kunnen geen vinkjes verdienen met zijn. Wanneer kunt u opvoeding bijvoorbeeld als voltooid van uw lijst afvinken? U bent nooit klaar met een moeder of vader zijn, dat is een levenslange inspanning.

We betrachten elke deugd (zijn) door een geïnspireerde takenlijst met de bijbehorende daden. Als ik liefdevoller wil worden, wat voor dienende daden kan ik dan nu doen om liefdevoller te worden? Als ik geduldiger wil worden, wat kan ik dan nu doen om me te verbeteren?

Als we op een morele tweesprong staan, vragen we ons vaak af: wat zou Jezus doen? Als we doen wat Hij zou doen, betrachten we deugd en worden we zoals Hij. Als we ‘het land [doorgaan], terwijl [wij] goed[doen]’ (Handelingen 10:38), zoals Hij dat heeft gedaan, groeien we in liefde en mededogen, en worden die eigenschappen deel van onze persoonlijkheid.

Het vuurvliegjeseffect

De pracht van vuurvliegjes wordt alleen ’s avonds gezien. Dit betoverende kleine wonder van de natuur zien we overdag niet. Er is een donkere achtergrond nodig zodat het licht van de vuurvliegjes zichtbaar wordt. Door het contrast wordt het licht onthuld.

Vuurvliegjes en sterren zijn voorbeelden uit de natuur die laten zien dat duisternis nodig is om licht te onthullen dat anders onzichtbaar is. Omdat het licht van Christus altijd aanwezig is, herkennen veel kerkleden de dagelijkse manifestaties die hen tot deugdzaamheid aanzetten niet.

Een getuigenis van christelijke eigenschappen krijgen we grotendeels door tegenpolen te vergelijken, ofwel ‘het bittere [te proeven], opdat [wij] het goede zullen weten te waarderen’ (Mozes 6:55). Als Adam en Eva niet waren gevallen, zouden ze hebben geleefd ‘zonder vreugde, want zij kenden geen ellende’ (2 Nephi 2:23). President Brigham Young heeft gezegd: ‘Alle feiten worden bewezen en komen aan het licht door hun tegenstelling.’²

Kinderen leren door tegenpolen te vergelijken: ja/nee, op/neer, boven/onder, groot/klein, warm/koud, snel/langzaam etc. Het contrast geeft meer inzicht. Een deugd begrijpen vereist ook studie van het tegenovergestelde.

We willen bijvoorbeeld allemaal gezond zijn, maar dankbaarheid voor onze gezondheid en het verlangen om die te behouden, komen vaak pas nadat iemand het tegenovergestelde heeft meegemaakt: ziekte en verwonding. Zelfs de Heiland heeft ‘gehoorzaamheid geleerd uit wat Hij heeft geleden’ (Hebreeën 5:8).

Soms wordt deugd het beste beschreven door middel van het tegenovergestelde, zoals ‘zonder huichelarij’ en ‘zonder bedrog’ (Leer en Verbonden 121:42), ‘wordt niet verbitterd’ (Moroni 7:45) enzovoort.

Deugdzaamheid betrachten is niet alleen een levenslange inspanning om christelijke eigenschappen te ontwikkelen. Het is ook een poging om ‘de goddeloosheid en de wereldse begeerten te verloochenen’ (Titus 2:12; zie ook Bijbelvertaling van Joseph Smith, Mattheüs 16:26; Moroni 10:32). Als we ernaar streven een christelijke deugd te ontwikkelen, groeit die naarmate we het tegenovergestelde uitbannen: we leggen ‘de natuurlijke mens af’ als we ‘een heilige [worden] door de verzoening van Christus’ (Mosiah 3:19).

Als we het vuurvliegjeseffect op een aantal eigenschappen toepassen, onthult dat de waarheid, de kracht en het getuigenis van elke eigenschap:

Liefdevol zijn tegenover haatdragend, vijandig, onvriendelijk zijn
Eerlijk zijn tegenover oneerlijk, bedrieglijk, huichelachtig zijn
Vergevensgezind zijn tegenover wraakzuchtig, rancuneus, verbitterd zijn
Vriendelijk zijn tegenover gemeen, boos, onaardig zijn
Geduldig zijn tegenover opvliegend, driftig, intolerant zijn
Zachtmoedig zijn tegenover arrogant, zelfingenomen, neerbuigend zijn
Vredestichter zijn tegenover ruzieachtig, kritisch, tegendraads zijn

Door het contrast zien we de kracht van ons getuigenis van elke deugd en hoeveel gewetensvolle geestelijke ervaringen we dagelijks hebben. Het contrast onthult het licht van Christus.

In overmaat wordt elke deugd een zwakheid

In overmaat wordt begeerte corrupt en moet deze gecontroleerd worden ‘met beleid, niet onmatig’ (Leer en Verbonden 59:20). Hartstochten kunnen dwangmatig worden; beteugel daarom ‘al je hartstochten’ (Alma 38:12). Verlangens kunnen grillig en fanatiek worden, dus wees ‘matig in alle dingen’ (Alma 7:23; 38:10; 1 Korinthe 9:25; Leer en Verbonden 12:8).

Om dit verder te illustreren, zijn hier enkele deugden waarin we zouden kunnen overdrijven:

Overmatige vrijmoedigheid wordt aanmatiging (zie Alma 38:12).
IJver wordt een burn-out of harder lopen dan u kunt (zie Mosiah 4:27).
Overmatig eerlijk zijn wordt bot en tactloos zijn. Dat is begrijpelijk bij kinderen, maar niet bij volwassenen die in de deugden van attentheid, vriendelijkheid en empathie tekortschieten.
Overmatige spaarzaamheid wordt hebzucht, gierigheid en egoïsme.
Overmatige verdraagzaamheid wordt toegeeflijkheid, nalatigheid, onverschilligheid.
Overmatige liefde wordt verwennen, verstikken, verlammen.

Elke deugd heeft een of meer aanvullende deugden nodig, een goddelijke balans, om ervoor te zorgen dat deze gematigd blijft. Net zoals de weegschaal van gerechtigheid de noodzaak van een evenwicht tussen gerechtigheid en barmhartigheid symboliseert, hebben alle deugden een wijze balans met hun aanvullende deugden nodig.

President Ezra Taft Benson (1899–1994) heeft over de Heiland gezegd: ‘In zijn leven werden alle deugden nageleefd en volmaakt in balans gehouden.’³

Als mensen het gevoel hebben dat hun leven uit balans is of als ze zich fanatiek of extreem gedragen, is het verstandig om te overwegen welke deugden ontbreken en nodig zijn om hun leven weer in evenwicht te brengen. Anders kan een deugd verdorven worden en kan een kracht ‘onze ondergang worden’, zoals president Dallin H. Oaks, eerste raadgever in het Eerste Presidium, heeft gezegd.⁴

Een deugd zonder haar aanvullende deugd is een halve waarheid

Een halve waarheid is misleidend omdat die slechts gedeeltelijk waar is. Of die kan volledig waar zijn, maar slechts een deel van de hele waarheid. Enkele voorbeelden van halve waarheden met deugden:

Keuzevrijheid zonder verantwoordelijkheid is wat Korihor onderwees: ‘dat ieder mens overwon naargelang zijn capaciteit; en dat wat een mens ook deed, het geen misdaad was’ (Alma 30:17).
Geloof zonder werken en barmhartigheid zonder gerechtigheid zijn voorbeelden van wat Nehor onderwees: ‘dat het gehele mensdom ten laatsten dage behouden zou worden […]; want de Heer had alle mensen geschapen en Hij had ook alle mensen verlost; en uiteindelijk zouden alle mensen het eeuwige leven hebben’ (Alma 1:4).
Gerechtigheid zonder barmhartigheid wordt ontroerend verbeeld in het meesterwerk van Victor Hugo, Les Misérables, door middel van het personage Javert. Gerechtigheid is alleen een deugd wanneer die door barmhartigheid wordt gematigd; anders wordt het ongerechtigheid, het tegenovergestelde.
Liefde en mededogen zonder zelfredzaamheid zien we terug in het leven van Helen Keller.⁵ Haar ouders hadden weinig tot geen verwachtingen van hun blinde en dove dochter. Maar Anne Sullivan, een lerares van blinden en doven, liet Helen kennis maken met de aanvullende deugd van zelfredzaamheid en hielp haar om haar ware potentieel te verwezenlijken.
Verdraagzaamheid zonder waarheid en liefde zonder wet onderwaarderen, compromitteren en bederven de normen van de Heer en leiden tot afvalligheid door zelfmisleiding (zie 4 Nephi 1:27).
Daartegenover werden wet zonder liefde en waarheid zonder verdraagzaamheid door de Farizeeën belichaamd, wat tot afvalligheid door hoogmoed leidde.
Rechtschapen zijn zonder inclusief te zijn (zie Lukas 15:1–7) kan tot zelfingenomenheid, vooroordelen en huichelarij leiden.
Geloof en hoop zonder geduld (de Heer zegent u onmiddellijk [zie Mosiah 2:24], maar ‘Hij beproeft [ook uw] geduld’ [zie Mosiah 23:21]) kan tot onzekerheid en verlies van geloof leiden.

Elke deugd is een halve waarheid, tenzij haar aanvullende deugd(en) het tegenwicht bieden dat nodig is voor leerstellig evenwicht.

De kracht en het belang van en

Als ‘vader van twisten’ (3 Nephi 11:29) hitst Satan op sluwe wijze tot woede op door deugden tegen elkaar op te zetten met een ‘versus’-mentaliteit, zoals gerechtigheid versus barmhartigheid. Maar de Heer geeft raad met ‘gerechtigheid en grote barmhartigheid’ (Jakob 4:10; cursivering toegevoegd). Deze twee deugden zijn geen tegenpolen, maar vullen elkaar aan. Om een volmaakte balans te bereiken, is het leerstellig correcter en wijzer om te zeggen:

Gerechtigheid en barmhartigheid (in tegenstelling tot gerechtigheid versus onrechtvaardigheid)
Keuzevrijheid en verantwoordelijkheid
Geloof en werken
Godsdienstig, verbondsgetrouwheid (uiterlijk) en geestelijk, discipelschap (innerlijk)
Uniformiteit en flexibiliteit
Eensgezindheid en diversiteit
Letter van de wet en geest van de wet
Eerbied, ernst en vreugde, gezelligheid
Vrijmoedigheid en zachtmoedigheid
Moed en voorzichtigheid
Discipline en goedertierenheid
Eerlijke behandeling van iedereen en standvastigheid
Mildheid en onwrikbaarheid
‘Laat uw licht zo schijnen voor de mensen’ (Mattheüs 5:16) en niet ‘naar de eer van mensen [streven]’ (Leer en Verbonden 121:35)
Enzovoort

Naastenliefde – de universele deugd

De kern van de twee grote geboden – God liefhebben en onze naasten liefhebben – is de deugd van naastenliefde. ‘Aan deze twee geboden’, zei Jezus, ‘hangt heel de Wet, en de Profeten’ (Mattheüs 22:40). Ouderling James E. Talmage (1862–1933) van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft naastenliefde ‘het eerste en grote en allesomvattende gebod’ genoemd en heeft opgemerkt dat het het grootste gebod is ‘op basis van de eenvoudige en wiskundige waarheid dat het geheel groter is dan welk deel dan ook.’⁶

‘En welk ander gebod er ook is, wordt in dit woord samengevat, namelijk hierin: U zult uw naaste liefhebben als uzelf. De liefde doet de naaste geen kwaad. Daarom is de liefde de vervulling van de wet’ (Romeinen 13:9–10). Liefde is de deugd die de mens van de wet van Mozes naar de wet van het evangelie drijft.

Vanwege de allesomvattende aard van naastenliefde kunnen alle andere deugden als onderdelen van deze deugd gezien worden, want de naastenliefde is ‘geduldig’, ‘vriendelijk’, ‘niet jaloers’ en ‘doet niet gewichtig’ (zie 1 Korinthe 13:4–8; Moroni 7:45).

meisje gooit met een lepel — Als een moeder een klein kind een lepel geeft, is dat een verhelderende demonstratie van naastenliefde. De moeder toont vertrouwen, liefde, hoop, verdraagzaamheid (voor geknoei), geduld, kalmte, overreding enzovoort.

Overdenk dit voorbeeld: als een moeder een klein kind een lepel geeft, is dat een verhelderende demonstratie van naastenliefde, ofwel christelijke liefde. Denk aan de vele deugden in dit scenario: vertrouwen, liefde, hoop, zelfredzaamheid, verdraagzaamheid (voor geknoei en verzet), zachtmoedigheid, vriendelijkheid, geduld, kalmte, onwrikbaarheid, overreding enzovoort. De moeder ‘wordt niet verbitterd, […] zij bedekt alle dingen, zij gelooft alle dingen, zij hoopt alle dingen, zij verdraagt alle dingen. [Haar] liefde vergaat nooit’ (1 Korinthe 13:5, 7–8).

Wat zijn we dankbaar voor een liefdevolle Vader in de hemel, wiens naastenliefde geduldig is met ons geknoei in het leven!

Is het dan een wonder dat naastenliefde in de Schriften wordt beschreven als ‘de voornaamste’ (1 Korinthe 13:13; Moroni 7:46), als ‘een weg die dit alles nog overtreft’ (1 Korinthe 12:31) en als ‘voor alles’ (1 Petrus 4:8)? In feite is de uitnodiging om te bidden ‘tot de Vader met alle kracht van uw hart dat u met die liefde […] vervuld zult zijn’ (Moroni 7:48) een uitnodiging om te bidden om alle deugden en naar een volmaakte balans daarvan te streven. Zonder evenwicht kan zelfs naastenliefde naar de verkeerde kant doorslaan, zoals bij de liefdevolle maar toegeeflijke ouders van Helen Keller.

Deugden zijn gaven van de Geest

In hoofdstuk 6 van Predik mijn evangelie, ‘Hoe kan ik christelijke eigenschappen ontwikkelen?’, leren zendelingen: ‘Christelijke eigenschappen zijn gaven van God. Wij krijgen ze als we onze keuzevrijheid goed gebruiken. Vraag uw hemelse Vader om u met deze eigenschappen te zegenen; u kunt ze niet zonder zijn hulp ontwikkelen.’⁷

Om deugd succesvol te betrachten, moeten we een balans vinden tussen geloof in Jezus Christus en gebed en ‘blijmoedig alle dingen doen die binnen ons vermogen liggen’ (Leer en Verbonden 123:17).

Moroni heeft ons gezegd dat onze hoop om zoals Jezus Christus te worden op Hem is gericht: ‘Kom tot Christus en word vervolmaakt in Hem en onthoud u van alle goddeloosheid; en indien u […] God liefhebt met al uw macht, verstand en kracht, dan is zijn genade u genoeg, opdat u door zijn genade volmaakt kunt zijn in Christus’ (Moroni 10:32).

Moge Jezus’ rede van zijn leven het gebed en de zoektocht van ons leven worden. Als we ‘voortdurend deugd […] betrachten’ (Leer en Verbonden 46:33; cursivering toegevoegd), zal ‘deugd onophoudelijk [onze] gedachten sieren; dan zal uw vertrouwen in de tegenwoordigheid van God sterk worden; en de leer van het priesterschap zal zich op uw ziel vormen als dauw uit de hemel’ (Leer en Verbonden 121:45; cursivering toegevoegd).